Hindeloopen en Stavoren.
i
f
Frjeonlikens.
38ste Jaargang.
ZATERDAG 16 MAART 1912.
No. 12.
Binnenlandsch Nieuws.
1
plan waren
Do wier de sinne dan oan bar.
hij achtte het dus het
I
fluit
-
Het gebrek aan steenkolen in ons land.
waardoor do uit de kan vlietende
i
vrouw
met geweld buiten de deur gezet.
rumoer hield evenwel aan, zoodat de
Uitgave van T. GAASTRA Bz.,
firma H. BRANDENBURGH ZOON
te WORKUM.
was
Het
naar Holland plaats hebben en voor
Pas bad hij ’t gezegd, of mevrouw kwam
aangefietst.
De band was al weer leeg, waarom zwa
ger de Boer eerst nog met mevrouws fiets
naar een reparateur ging. Zoo kwam het,
lange reisjas, en nou scoene de wyn en de
sinne elk syn bar hjar bést dwaen, en dan ris
•jen hwa ’t him it gauste fen hjar beide dy
De wyn scoe dan earst mar ris oan ’e gong.
Hy foei op ’e reisger oan mei boarstend geweld.
Hy skoerde en hoatte üt al syn macht, mar de
man wier sa wiis, dat hy de knopen, dy ’t by-
gefal soms al los wieme, stadichwei ien for ien
fêstmakke. Sa pakte de earme reisger him al
better yn, hwet ek wol geraden wier, hwentde
De moord te Tucht.
Het O. M. bij het gerechtshof te ’s Her
togen bosch vorderde Woensdag levenslange
gevangenisstraf tegen A. van Ruit Tucht,
wegens moord op zijn meisje, den 14 Augus
tus van het vorige jaar gepleegd.
Een noodlottige aanvaring.
Op de rivier de Maas, nabij het park te
Rotterdam, zijn eergisteravond de vrachtbooten
Vlaardingen 111 uit Vlaardingen en de Anna
der flesschenfabriek te C’apella aan den IJsel,
komende van Schiedam, in aanvaring geweest
door verkeerd begrepen signalen. De Anna
bekwam een gat aan stuurboordzij ter hoogte
van de machinekamer. Vijf opvaienden spron
gen over op de Vlaardingen 111 een hunner,
A. de Jager, sprong mis en verdronk. De
Anna stoomde stuurloos, met volle kracht
door, aan boord bevond zich nog een 72-jarig
arbeider. De Bruyn genaamd, die luidkeels om
hulp riep, waarop twee sleepbooten de Anna
nazetten, doch tevergeefsch. Bij Katendrecht
liep de stoomboot met volle kracht onder een
aanlegsteiger in den wal en zonk. De Bruyn
werd gered. De Vlaardingen 111 bekwam
geen averij.
Ongeluk.
Dinsdagmorgen had te Twijzel op den
weg naar Zwaagwesteinde een ongeluk plaats.
Het paard van den melkrijder H. v. d. B.
sloeg op hol en ontmoette in zijn hollenden
vaart de petroleumrijder L. de G. De rij
tuigen kwamen met elkaar in botsing, met het
gevolg, dat genoemde de G. onder de wielen
van den melkwagen geraakte en met een ge
broken been werd opgenomen. Zijn toestand
is naar omstandigheden redelijklevensgevaar
bestaat er niet.
Intusschen heeft ds. E enkele brieven ge-
i aan den heer P. Ewoldt te Sloten,
en den heer N. de Boer, zijn
zwager te Hommerts
Het N. v Fr. drukt ze af. Er blijkt uit
voor zijn kinderen en het ge
I van zijn onschuld.
De heer de Boer deelde het volgende mee
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents
Per post 0.65. Enkele Nos. 3 ets Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
Maandagavond heeft dit aanleiding gegeven
tot een conflict. De heer Troelstra zou in
den Werkenden Stand voor de Amsterdamsche
glei en gleaun, sa ’t er yn ’e midssimtner dan Studentenvereeniging voor sociale lezingen
wêze kin, dat de reisger sei yn him seis; Ik een rede houden over «Grondwetsherziening
en sociaal democratie».
Voordat de heer Troelstra zijn rede begon,
vroeg en verkreeg een der aanwezigen het
woord, die er zich over beklaagde, dat de heer
Wijnkoop buiten gesloten was, terwijl toch
deze vergadering een openbare heette te zijn
met vrij debat.
Op dat oogenblik kwam de heer Wijnkoop,
die tot dusverre buiten gehouden was, de
zaal binnen. Er ontstond een geweldig lawaai,
heer Troelstra zijn rede moest afbreken. De bruikte daarvoor petroleum. De kleine jongen
voorzitter gaf daarop een verklaring van de streek een lucifer aan, om in de kachel te
houding van het bestuur en waarom het be- werpen, -- 2- - -- ------
Te Rotterdam liggen meer dan 40 booten g]oten had den heer Wijnkoop uit de verga- vloeistof ontbrandde, de kan uitelkaar sprong
-u- -r-j-rni, derjng te weren Wil echter de meerderheid en de brandende inhoud zich over de kleeren
van het meisje verspreidde. In een oogwenk
stond het kind geheel in vlam- Toen de
toegeschoten buren te hulp kwamen, waren
haar de kleeren reeds bijna van het lichaam
gebrand Overdekt met brandwonden, werd
het kind in het ziekenhuis opgenomen- De
toestand is van dien aard, dat men voor haar
behoud vreest. Het jongetje bekwam geen
letsel. Een begin van brand in de woning
werd dadelijk gebluscht.
De vergiftiging in de Nieuwe Meer.
Woensdag is het gerechtshof te Amster
dam begonnen met de behandeling van de
zaak tegen den 33-jarigen bakker Exter uit
de Nieuwe Meer, tegen wien door het O. M-
bij de rechtbank te Haarlem levenslange ge.
vangenisstraf werd gevraagd wegens vergifti
ging van zijn echtgenoote doch die door de
rechtbank werd vrijgesproken. Ook het ge-
rechtshof eischte levenslange gevangenisstraf,
doch weigerde zijn onmiddellijke inhechtenis
neming.
dat ze later dan aanvankelijk van
geweest, van Hommerts afreden.
Het eerste kievietsei.
Neen, niet één, reeds drie «eerste» kievits
eieren zijn er gevonden in onze provincie.
Maar ’t allereerste heeft dan toch dit jaar
Hendrik Sjoerds de Witte te Gaast beroemd
gemaakt. Hij vond het reeds Zaterdag 9
Maart en heeft het dadelijk opgezonden aan
H M. de Koningin.
Gerke T. Visser te Workum vond Zondag
het tweede en zond het ook aan de Koningin.
Zijn broer Jacob T. Visser vond Maandag
het derde. Dat heeft de Commissaris der
Koningin in onze provincie cadeau gekregen.
En nu nog sterker. Te Wommels zyn
Maandagmorgen reeds twee kievitseieren in
één nest gevonden, door den boerenknecht
A. de Gioot.
’t Is opmerkelijk vroeg. Verleden jaar
opende de Friesche kievit pas 17 Maart het
seizoen; in 1910 14 Maart; in 1909 2 7 Maart.
Ongeluk.
Een treurig ongeluk vond Maandagavond te
Almelo plaats. Hot 13-jarige dochtertje van
den postconducteur S wonende in de Wever
straat, moest op een 8-jarig buurjongetje pas
sen, waarvan de ouders even afwezig waren
Bespeurende dat de kachel uitgegaan was,
Lyk as we earder onthjitten ha, scille we
nou op boppeneamde, omdat we 1 LI
oer ütpraet rekke binne, noch ris delkomme.
Dy skriuwer dan, hwer ’t we earder fen
forteld hawwe, kaem üs foar as immen dy ’t
him seis to heech en in oar to leech skatte.
Hy wier great yn syn eigen eagen, en dan is
*t al lang yn ’e war. In Aid boer hjir by om
plichte folie to sizzen: «Grutskens stiet for in
hynsder wol moai mar for in minske net.”
Yn in Md sankje fen Walingom komt onder
mear dit foar: »A1 hastou mear as oaren
leard, acht oaren net gering.” Dat heechsjen
is meastal in blyk fen dommens. En in dom
minske mei graech grutsk wêze, in grutskert
graech batsk en in permantich keareltsje wirdt
licht forwaend en noartsk fen wêzen, hwet fiis, I
neamd men dat wol. Hy wol ha men scil
«respekt” for him fielle. Yn syn oan- en foar-
kommen, lyk as ek al yn sijn toan en stimme
mingd hy Ijeafst in fiks poarsje birdens, wol
mei ’t doel om ontsach of Ijeaver sein om frees
ou to twingen.
Mar we hawwe earder ek sein dat er noch
in soarte onfrjeonlikens onder ’e minsken
skület, nammentlik dy soarte, dy ’t foartkomt
üt tsjinforset, üt it wrevelige gemoed, üt
ouginst en ontofredenens.
Harkje mar ris nei it praet en de toan dy
’t de mannen oanslaene, dy ’t noartsk en swart-
gallich wirden binne troch de prekers fen ’t
evangeelje der ontofredenheit.
Neat is goed, neat dooebt, mei neat kinne se
hjar forienigje, neat kin hjar tastimming en
goedkarring krije, as der it stimpel «tsjin ’t
kaptael” net op ouprinte stiet. Earst tsjin ’t
kaptael, dat is it doel for alles, dat is ’t begjin
en ’t ein fen ’t liet, op in noarske toan for-
kindige, op ’e wize brocht fen forset en tsjinwar.
En dochs kin ’t noait misse, dat dizze fijan-
dige stimming gjin goed, mar ynpleats o sa
folie kwea docht oan in better forhélding en
regel fen en twisken de ongelikense sténnen,
kaptael en arbeid.
Mei noartskens en lêbjen hwet outwinge to
wollen scil dochs noait slagje, folie earder wol
mei frjeonlikens en yn goeden». Elk for him
seis scil dat fêst yn ’t lyts wol op groun fen
eigen onderfining meistimme kinne, en oars
moat er, as er foar it feit komt to stean, it
grif er mar ris op bisiikje en ’t scil him wol
bikomme.
Siker, it is mar sa, de wralds tastonden folgje
de natürlike gong fen ontwikkeling. Men kin
dy bifoarderje en yn 't gean hélde troch ien-
ridich meiwirkjen, troch to learen elkoar to
fordragen, elkoar to bigripen, en derby de goede
wille to hawwen elkoar net forkeard to for-
stean. Mar men scil by dit net tinke meye,
dat men fen ’e flier op souder stappe kin, of
lyk as it sprekwirk seit, izer mei de hannen pre-
bearje to brekken.
In frjeonlik wird bringt de minsken ta elkoar.
Skerpe en stikelige tael, opltlstere mei skeld-
wirden, mei ülseagen en oprdlle fiïsten, jaget
frees oan, mar mei-iens ek de doeltreffende
middels om hwet goeds to forkrijen, op ’e rin.
Yn ’e hós, skoalle en riedseal,opgearkomsten
en forgearingen wirdt noch safolle sondige tsjin
de frjeonlikens en goed humeur.
En hwet is ’t spitich, dat polytieke en tsjerke-
partijen hast altyd as hoansen tsjin elkoar oer
steane. ’t Is oars wol onforstandich, dat we
in oar skean op 'e rêch oansjugge, omdat hja
net krektlyk oer it iene en selde tinke, as wy
Ds. Ewoldt was bij hem te Hommerts
zijne vrouw was dien dag bij hare moeder te
Sneek. Dien avond zou mevrouw naar Hom
merts fietsen en dan zouden man en vrouw
verder samen per fiets naar Oosterzee terug-
keeren. Dominé had echter ’s morgens reeds
tegen zijne vrouw gezegd: «Mocht het weer
van avond minder gunstig zijn, dan gaan we
liever per tram naar huis terug. Ik kom
dan te Sneek wel bij de tram
Toen ’t halfacht in den avond was en me-
die door een detect aan de fiets
tusschen Sneek en Hommerts iets was ver
laat nog niet te Hommerts gekomen was,
stond ds. E. op en zei: «Ze zal wel niet
meer komen, ’t Wordt mistig, ze zal het
veiliger achten per tram te gaan. Dan moet
ik nu ook maar opstappen, dan kan ik nog
flink intijds te Sneek bij haar komen i
den Algemeenen Ned. I
dering te weren. Wil echter de meerderheid en de brandende inhoud zich over de kleeren
toch den heer Wijnkoop het woord verleend
zien, dan zal hij spreken, maar dan spreekt
de heer Troelstra niet verklaarde hij.
De meerderheid schreeuwde nuEr uit 1
Er uit 1 en de voorzitter gaf het woord aan
den heer Troelstra om zijn verhandeling te
beginnen. Maar de S. D. P.-leden hielden
niet op met rumoermaken. Weldra ontstond
er nu een formeele vechtpartij, waarbij er
van weerskanten in het wilde met vuisten,
parapluies en wandelstokken op los geranseld
werd, en eenige bloedneuzen en blauwe oogen
opliepen. De 8. D. P.’ers waren echter
verreweg in de minderheid, en waren er zeer
spoedig uitgegooid. Toen de politie in de
zaal verscheen, was de kalmte juist terugge
keerd.
De prijs der Advertentiën is van 1 5 regels 25 cents, elke
regel meer 4 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. Bij
abonnement belangrijk lager.
Tot plaatsing van adv. en reclames voor Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78, Amsterdam
bigyng mei wetter to smiten en mei hagel-
stiennen to toarkjen en bliesde de man de pet
seis fen ’e holle. Mar mei ’t al, hy moast
I bilies jaen, en krige de jas net üt.
der net earlik Do wier de sinne dan oan bar. De sinne in een vergadering te zullen optreden,
hie dat onfetsoenlik dwaen mei ergewaesje oan- heer Wijnkoop, leider der S. D. P.,
sjoen, mar do ’t de wyn it op it lést sitte litte --
moast, bigyng hie smakelik to laeitsjen. En
mei syn golle sêfte troanje lake hy blier de
de man
en geschreeuw anderzijds overstemd
Het drama te Tjerkgaast.
De instructie in deze zoo hoogst tragische
geschiedenis is nog steeds in vollen gang.
Zondag 24 Maart loopt de termijn van voor-
loopige hechtenis af. Dan moet ds. Ewoldt
óf in vrijheid worden gesteld, óf de rechtbank
moet opnieuw de voorloopige gevangenhouding
met een termijn van ten hoogste 30 dagen
de Duitsche kolen verlengen.
de concurrentie moet schreven
i plaats
De kolenhande-
—proeven thans de groote liefde
,it W111O OMOI, 1CU iU 1U1OU,UU1VI1 ü,ou u, Belgische en Zuid-Limburgsche steenkolen te veel
fêstige, dat de earbied for ’e élders bifoardere betrekken, zoodat van daar groote verzendin- 7 -
- i -it.» v.--omtrent de reisplannen op den noodlottigen
ynbounen by ’t rousnau bistrafjen en steenkolen zeer hooge prijzen worden besteed, avond van Vrijdag 16 Feb.
zelfs tot f 20 per ton.
Een knap stukje zeemansschap.
In een ding zijn de Hollanders nog altijd
bi frjeonlik premier onder de Europeanenin waterbouw
kunde en wat er mee annex is. Een droog
dok moest uit Engeland gesleept worden naar
Triest, aan de Adriatische Zee, in Oostenrijk.
Hollandsche werklieden uit Sliedrecht en Wer
kendam moesten komen, om dat te doen. Het
dok is goed en wel te bestemder plaatse aan
gekomen, en de Oostenrijksche bladen roemen
thans dit knap stukje zeemanschap.
Ter waarschuwing.
Een eierhandelaar te Valthermond heeft by
de marechaussee te Musselkanaal aangifte ge
daan, dat hem door een Rotterdamschen
flesschentrekker eenige duizenden eieren, ter
waarde van f 130, werden afhandig gemaakt.
Hg leverde die aan
Consumptie- en Victualiënhandel «Wilhelmina»
te Rotterdam.
De Rotterdamsche recherche heeft tegen
deze vereeniging proces-verbaal opgemaakt.
het luide applaus eenerzijds werd door ge
fluit en geschreeuw anderzijds overstemd
Het duurde niet lang of de heer Wijnkoop
wilde ’t meisje haar weer aanmaken en ge-
Een rumoerige vergadering.
Men weet, dat de heer Troelstra dezer da
gen ten stelligste verklaard heeft niet meer
waar
aan
wezig is. Diens wijze van debatteeren was
hij dermate moede, dat hij weigerde hem te
reisger ta. Yn ’t earst foellen de sinnestriellen woord te staan, en I u
noflik oer ’e lea, mar ’t durre net lang eenvoudigst dat den heer Wynkoop de toe-
of hy bigyng de hjittens sa goed to fiellen dat gang werd geweigerd.
it him hast krappernóch waerd yn syn swiere --
wiete jas. Hy fage him it swit al ris fen ’e
foarholle mar it durre net lang as hy koe wol
oan ’t feijen bliuwe. En de sinne waerd sa
wêze kin, dat de reisger sei yn him seis; Ik
kin hast noch wol torane, gjin gemael, de jas
moat mar üt: sa sein sa dien, en do ’t de man
I der hinne stapte mei de jas los oer skouder I
hinne hingjend, do róp de sinne de wyn er by
en frege wylst er op de reisger del wiisde
«Hwa fen üs is de sterkste?’
Letter, sa ’t ik sei, seach ik yn dat oan dit
teltsje in tapassing forboun sit, dit net forgetten
wirde mei. Men scil mei geweld, mei kreauwen
en hekeljen net folie meast bigjinne. Frjeon
likens en sêfte goedens scil forsiker op it ein-
sluten oerwinne. «Vriendelijkheid is een wonder-
sleutel, want zij opent de meest verschillende
sloten” seit in aide spreuk.
FRISO.
te wachten op kolen, zonder dadelijk gehol
pen te kunnen worden. Wel heeft Rotter
dam nog voorraad, doch men kan natuurlijk
niet iedereen tegelijk helpen. En daarbij
komt, dat men ook niet iedereen meer wil
helpen. De Steenkolenhandelsvereeniging te
Utrecht heeft b v. te Rotterdam wel heel
wat kolen liggen, doch wil de voorradige hoe
veelheid ter beschikking houden van contrac
tanten en die bedrijven in werking trachtten
te houden, die dit in het algemeen belang ’t
meest noodig hebben.
Te Amsterdam stijgen de prijzen der kolen
ook sterk.
Industriekolen, die in normale omstandighe
den f 910 zouden kosten, worden nu reeds
verkocht voor f 15—18 en zelfs meer. Alleen
de kleinhandel is nog weinig in de prijsver
hooging betrokken. Voor de fabrieken begint
het er echter vreemd uit te zien. Tal van
leveranciers hebben een grooten achterstand
in de uitvoering der orders, daar niet alleen
het stoppen van den uit voer in Engeland,
doch ook de geringere invoer uit Duitschland
het voldoen aan alle aanvraag ónmogelijk
maakt. Het Roerbekken, dat anders 30.000
wagens kolen produceerde, levert thans hoog
stens 24.000 en waar voor f’
beter prijs gemaakt wordt in Duitschland dan
in Nederland, waar
worden gevoerd met de Engelsche steenkolen, zijn broeder,
daar wordt zeker niet in de eerste
naar Nederland verzonden. Dc 1”'1
seis. Moat de frjeonlikens der oan opoffere wirde? buiten het Syndicaat bepi
It wol my net to binnen sjitte hwerre, mar r - - - -
dochs earne stiet fen in forstandich man bi- i 1
formoanjen. Hwent, seit er, hwêrt frjeonlike
sêftmoedigens peare oan earnst yn ’e gesinnen
oan *t roer stiet, der is *t forkear oangenaem,
Ijeafde en gehoarsumens binne «rde fruchten
fen. Dy man koe wol gelyk ha.’Me'
wêzen komt men tominsten altyd fierst.
Do 't ik noch op skoalle gyng hiene wy yn
üs lêsboekje in leske stean, der ’t ik letter de
wearde fen de pit dy ’t der yn siet, earst goed
skatte. It wier in fabeltsje dat hjir sahwet op
del kaem. Sinne en wyn iggewearren togjerre
oer it stik, hwa *t it sterkste wier fen hjar
beiden. Wylst hja der oer hottefilen seagen se
op 'e heide in reisger rinnen. Do die de wyn
it foarstel, se moasten it foartdaelk mar ris
mei dy persoan prebearje. Dy man droech in
lange reisjas, en nou scoene de wyn en de
sinne elk syn bar hjar bést dwaen, en dan ris
•jen hwa ’t him it gauste fen hjar beide dy
jas wist üt to lüken.
’e reisger oan mei boarstend geweld.
man wier sa wiis, dat hy de knopen, dy ’t by-
i i --x-j k
fêstmakke. Sa pakte de earme reisger him al
wyn waerd sa mél dat er it net winne koehy
RIS
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
voor de Gemeenten Workum. Hemelumer Oldephaert en Noordwolde.
t
cwi Micv» 1U1 V aiuciij uuumucio
wirde scoe as de Aiders seis hjar soms ris hwet j gen
mear J
