Hindeloopen en Stavoren.
Keninginnefeest en Optocht
ZATERDAG'13 JULI 1912.
38ste Jaargang.
No. 29.
Binnenlandsch Nieuws.
-
as
FRISO.
het 8e Regi-
Uitgave van T. GAASTRA Bz.,
firma H. BRANDENBURGH ZOON
te WÖRKUM.
Vereeniging
bel.
wol dat hy Patroons*
Soks seach men -bonden
voor
De prijs der Advertentiën is van 1 —5 regels 25 cents, elke
regel meer 4 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. Bij
abonnement belangrijk lager.
Tot plaatsing van adv. en reclames voor Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78, Amsterdam
him slim foarby parte koe. Kin ’t ek op barge-
biten utdraeije noch mei ’t priisuitdielen Mar
safier is ’t noch net, en der leit us ek neat oan
gelegen Derom by ’t stik fen saken bliuwe.
Nou dan.
En hwet in sleep fen minsken efter dy op
tocht oanmeast stêdtsjers. Tsjinstfammen dy ’t
oan Mven ta fiij krigen hiene, en warskóge
wierne dat nei alven de doar ta bleau, en
nou foarut wol wisten dat se hjar forgunning
oertrede seoene roanen mei hjar fryers earm-
kes om. Kloften sjouwersljue, leden fen de
brêgerie, yn griene, feale en grize jaskes mei
utsakke foering, mei tinne broekjes, utraffele
boksen! Elk in smeisje» yn ’e earm, »dames<
oanfallich, reade en gleaune rokken en bloeskes
oan. lodderige eagen heech yn ’e holle, guds mei
strie-giel hier en stikkene skoen oan, dy fol en
forlegen fen wille binne. Heal dounsjenderok
ken swierden; ’t stof jage op, en alles boldere,
Scheveningen vooraan!
It klinkt foar en efter, lofts en rjuchts, onder
op ’e strjitte en boppe by de hüzen lans. En
hwet is ’t gefolg der fen? In as jifïer
klaeide faem, yn ’n pearsen rok, mei ’n pearsen
hoed op, wol op ’e moade, ont nou ta bidaerd
efter oan rinnende mei broer en sister, mem en
beppe, field staf-en-af hjar oerwoun, en alheel
oré mus gült se ut vScheveningen vooraan bi-
giet to hossen en lukt yn hjar bluistrich fjür
hjar hele famylje-oanhang mei, mei *t onge-
lokkich gefolch dat beppe komt to strolïeljen en
onder ’e foetten rekket.
It publyk steurt him nearne oan, ’t wirdt hp
langer ho joeliger op ’e strjitte. Ut ’e souder-
finsters reind it ulefeltsjes, knikt it nei onderen
ta en wiuwt it mei wite büsdoeken en riften,
i ’t is ’t tillegrafearjen sonder trie. Der komt
ommers ek noch in «moaije joun.«
’t Wier Keninginnefeest en op Keninginnefeest
scoe in optocht balden wirde. Wel, wel, dat
scoe der ütnaeije. Dagen foarut wier de hele
stêd al yn opskoer, waerd der al oer tocht, oer
praten, wierne de ütstallingen yn ’e winkel
kasten der al op klear makke; hiene de jonge
herten al popele de jonge lichtskonken aljokke,
de aide kalde griishierigen al skodholle; hiene
de hoedene memmen al warskógeFoarsichtich,
foaral foarsichtich wêze, hiene de stroefe heiten
drige: >Praet my net fen ’t feest, maltjirjen
wird it, thüsbliuwe hjer!<
’t Wier feest yn ien fen Fryslan’s èldste,
lykwol oars net drokste stêdden.
En de kastleinen laken en de winkelljue laken
De bakkers laken en elkenien lake; de earme
lytse seis hie syn draei. En de lommerdbaes
hie al sa’n wille.
’t Wier feest en der wier in optocht ophan-
nen. In optocht mei forsierde fytsen. De nei-
middeis ien ure wier de breede strjitte al fol
folk. By klibers stiene se ongedildich to wacht-
sjen. Nij der bijkommenden krongen fen efteren
op en prebearen om foare-oan to slagjen.
Frouljue stiene der mei berntsjes op ’e earmen
mei berntsjes oan ’e hén, mei berntsjes oan ’e
rokken hingjende.
Bernefammen hiene for ’e wissichheit, hjar
weintsjes yn ’e wal, bisiden de wei en twisken
de beammen yn stean, en yn dy weintsjes leine
de lytse »popkes« en »skatsjes« mei en sonder
-j op in sCikelarjesigaer to sobjen
dy ’t tagelyk al de bacteriën en bacillen en
i
ömheech jage onder ’t stappen fen ’e hynsders
for ’e r~ ->--•
tüzend
»’k Woe ’t se hast mar kamen» sei in mem
fit in drokke en greate hushólding yn hjar seis,
en dan tsjin ’e lytse boi op ’e earm»Dou
wirdst’ sa forgeemjes swier.c
»Lit üs der stean, Peet!« róp in faem, in
ding as in onderdoar, tsjin hjar lange sloppe
feint, dy ’t in kop heech boppe alle oare mins
ken utstike. »Och, hwerom dat nou,« seit
Peet nei onderen, >wy steane hjir ommers goed,
ju
»Ja, dou,< seit it onderdoarke finnich,
>mar ik net, ik sjuch naet, neat; in oar hast
yn ’t.Wyk in bytsje
Mar de »gesette< foar hjar, mei in mil fen
tachtich sentimeters breedte, wykte net, noch
forroerde hjar, mar stie as in skürrestile.
>As de optocht hjir njunken is scil ik dy wol
op *e earm krije,« seit Peet en wilens gnysket
side om sa’n grappige utfal dy ,*t er net fen
him seis forwachte hie.
Op ’e »skürstile« nei sjugge de oaren, foar
hjar, om en laeitsje of glimkje; it onderdoarke
wirdt haetlik as se fornimd dat er om hjar lake
wirdt en bigiet to skelden op Peet: »Aeklik
utein, greate batt’lemeewis,< en dan skout se by de
skürestile lans nei foaren ta en lit Peet for-
büke en biteutere allinne stean, onwennich dat
er neat onder om ’e skonken kreweljen field.
Fij! ’t wier ommers mar in grapke, in moaie
siz. En derby, mei tinken, seged er wol alles
foar hjar dwaen wolle.
En dan ynienen sa bits!
Oeral by de hüzegewels lóns loerden koppen;
yn de ferandes, op ’e balkons mejifier en naefrou,
mei giele en goudne brillen op ’e noas, de doch
ters Ijochtbloese en de ütfenhüzers yn ’e stisel,
mynhear foar ’t fins ter mei ’n lytse op ’e knib
bel en ta ’t souderfi aster üt de blier laeitsjende
Ijocht-glinstereagjende troanjes fen wytmütske
greatljues fammen.
Om twaën njunkelytsen der is safolle om
foar ’n oar to bringen om twaën hinne,
waerd de flaggedrager foarop sichtber, kaem er
biweging yn ’e minskekliber, setten de muzi
kanten yn en de optocht wier opkommende wei.
It publyk rekke fearou al yn geestforfiering.
Foart efter de flaggedrager roun de tromslager.
Hy hie in tromme foar ’t liif hingjen sa great
as in sfjirderc, en de jonges bigreatten de trom
me wol twaris sa mansk as it ütbouwsel dat
efter syn rêch utstike, en derby hied er in pear
skriele earmen, der ’t er mei de tromme-
stokken vn ’e han bést de groun mei rikke koe.
Hy seach mei in pear griene eagen de wrald
yn en hie oanhaldendwei in glimke om syn
wiid-opsplitte müle. Him folgen de >bliesers«,
scille we mar ienfaldich sizze, om ’e healestêds
en boerefolk, allegjerre mei it biste pak op ’e
lea en in blauwe pet, meast, op ien ear. Hja
wierne bisielle mei ’t kinstfjór dat blonk üt ’e
eagen dy *t heal ta de holle üthingen, en dat
hjar reade wangen ütbolle ta kofjekannen der
’t it swit by drippen oer hinne krale, dat mei
oar wietspul op hjar jassen gearsipele. De mu-
siek skallet oanienwei troch sonder oph&lden.
It galmet en dreunt üt ’e koperne hoarnen;
net tagelyk for ’e ouwiksels sadat men
forskate wizen en melodyen yn ’e stritten en
stegen op jaget. Elke lid fen it muzikantekorps
is goed for him seis en permantich of muzikael
genoch, om op eigen manneboerd syn rol to
spyljen. En de tromslager kin ’t net ütstean,
as er twisken in ticht ploech taskóger for him
tahearders troch moat, oft pas jowt of gjin
pas, mar hy slacht er op en swaeit mei syn
lange en meagre earmen, dat elk wol op in
fatsoenlike oustand bliuwe wol. De man wier
Het vierkante stuivertje met ronde hoeken.
In een der jongste Kamervergaderingen zijn
eenige proefexemplaren van den vierkanten
stuiver in wandeling gegeven. Het Hbl. be
schrijft het nieuwe geldstukje als volgt:
Het stuivertje zal vierkant wezen, doch met
ietwat afgeronde hoeken. De voorzijde ver
toont het cijfer 5 met een kleine c rechts boven,
een en ander in een uitgeschulpten cirkel,
waaromheen weder (met tussebemuimte van
een vlakken band) een kralencirkel, aan de
vier hoeken van de munt gebroken door vier
schelpornamentenhet jaartal is over twee
van die ornamenten verdeeld. Het cijfer staat
vertikaal in de diagonaalrichting van het
vierkant.
De keerzijde is nagenoeg uitsluitend ornament.
Een gestyleerd takje van een oranjeboom staat
in een uitgeschulpten cirkel, waaromheen (na
een tusschenruimte van een vlakken band) het
opschrift: Koningrijk der Nederlanden». De
overgang tusschen cirkel en vierkant wordt
ook hier weer gevormd door opvulling van de
hoeken van het vierkant met schelpornament-
Het stukje ziet er, vooral wat de achterzijde
betreft, wel aardig uit. De teekening en de
opvatting zijn beter, meer gestyleerd, dan tot
nu toe die van onze munten. De voorzijde
is erg grof van slag en heeft iets zeer leegs
en magers. Terwijl juist de keerzijde een
fijne en gevulde teekening vertoont.
Het Congres van den Bond voor Staats-
pensionneering.
Aan het Congres voor Staatspensioen, door
bovengenoemden bond te houden op Zaterdag
3 Aug. a.s te ’s-Gravenhage, zal deelgenomen
worden door: Vrijz.-Dem. Bond, Soc.-Dem.
Arbeiderspartij, Bond van Vrije Liberalen,
Liberale Unie, Nederl. Verbond van Vakver-
eenigingen, Chr. Soc. Bond, Vrije Vrouwen-
j en de Vereeniging tot beh. v. d.
der Vrouw; verder nog een 60-tal
en werklieden-vereenigingen en
en vele afdeelingen van den Bond
Staatspensionneering.
Gasverbruik.
In 1911 is door de verschillende gasfabrieken
hier te lande samen ongeveer 400 millioen
kub. Meter gas geproduceerd. Er werden in
1911 verscheidene nieuwe gasfabrieken ge
bouwd en bestaande inrichtingen uitgebreid.
Er mag dus geconstateerd worden zoo
luidde in de vergadering van de Vereen, van
Gasfabrikanten de conclusie van den Voorz.
dat de concurrentie van de electriciteit niet
zoo groot is als wol eens gevreesd werd.
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents
Per post 0.65. Enkele Nos. 3 ets Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
Onder zeer
gisteren voor
behandeling van
verdacht den moord op de 7-jarige Marie
Hartjes, van Beek, te hebben gepleegd.
Beklaagde is volkomen kalm en ontkent
het hem ten laste gelegde. Zelfs verklaart
hij het meisje op den bewusten dag niet te
hebben gezien.
De President maakte bekl. er opmerkzaam
op, dat by by de instructie herhaaldelijk op
leugens was betrapt, terwijl zyn verklaringen
niet overeenstemmen met die van de getuigen.
Verschillende getuigen o.a de ouders van
het vermoorde meisje werden gehoord.
De eisch luidde 15 jaar gevangenisstraf.
Hevige brand.
Donderdagmorgen om 4 uur brak een ge
weldige brand uit by de firma Aikema en
Co. aan den Goudschen Singel te Rotterdam.
Deze firma is agent voor buitenlandsche
huizen in machineriën, vernissen, linoleums
enz. Twee verdiepingen en het dak zyn af
gebrand. De brandweer trad op met drie
stoomspuiten en acht sectiespuitenmet 20
stralen werd het vuur aangetast.
Door het omstooten van een gevel werd
de 28 jarige aspirant brandspuitgast Schadd
door het puin getroffen, tengevolge waarvan
hy een schedelbreuk bekwam. Tydens het
vervoer van den getroffene naar een der
ziekenhuizen overleed hy.
Drie andere gasten werden licht gewond.
Als oorzaak wordt genoemd de onvoor
zichtigheid van schilders, die in het magazijn
hebben gerookt.
Verdronken.
Een viertal onderofficieren van het 8e Regi
ment Infanterie waren Dinsdagmiddag op den
Ryn onder Hcissen aan het roeien, terwyl
twee hunner tevens gingen zwemmen. Al
spoedig bleek dat de .sergt. B. geen goed
zwemmer was en hulp noodig had. De ser
geant, die ook te water was, verleende hulp,
terwyl ook de beide overige onderofficieren in
een roeiboot naar de plaats roeiden. Daar
gekomen, klemde G., die nog steeds den
drenkeling vast hield, zich vaat aan de roei
boot, tengevolge waarvan deze omsloeg en ook
de inzittenden te water raakten, terwijl de
sergeant B. in de diepte verdween.
Tot laat in den avond is ter plaatse met
dreggen gezocht, helaas zonder resultaat.
De baldadigheid der jeugd.
Aan het onderwy zend personeel van allo
lagere scholen te Leeuwarden is door Burg,
en Weth. de volgende circulaire gericht:
Het komt herhaaldelijk voor, en in reisbe
schrijvingen over ons land wordt er geregeld
over geklaagd, dat de op straat verkeerende
jeugd op verregaand baldadige wyze tegen
vreemde toeristen optreedt, hen hinderlyk
volgt of aangaapt, uitjouwt of met vuil of
steenen gooit. Nederland komt hierdoor in
een slechten roep te staan en zeer tot schade
van velerlei belangen schrikt het hen, die
voornemens waren ons land te bezoeken, van
hunne plannen af. Moet, zoo is gevraagd,
in een Staat, die op den naam beschaafd
aanspraak maakt, niet meer dan tot dusver
doordringen het besef dat de ware beschaving
zich allereerst openbaart in het nalaten van
baldadigheid en schooiersmanieren
Het wil ons voorkomen, dat voornamelyk
de onderwyzer geroepen is tot het verkrijgen
van op dit punt betere toestanden. Ook in
onze stad want ook hier zyn vreemdelingen,
b.v. bij het bezoeken van de Oldehove, op de
meest ergerlyke wyze gemolesteerd. De in
vloed ten goede van den onderwyzer op het
schoolkind kan niet worden miskend. Goed
ingeprente en met overtuiging gegeven lessen
werken by den leerling na voor zyn geheel
volgend leven, doch dan moet hem niet een
maal maar by voortduring voor oogen worden
gehouden, dat een ingetogen en beschaafd
gedrag buiten school niet minder onmisbaar
is dan wat hem daarbinnen overigens wordt
onderwezen.
Wy noodigen u uit het onderwyzend perso
neel aan uwe school met het vorenstaande in
kennis te stellen en zijne ernstige medewer
king, ter bereiking van het aangegeven doel,
in te roepen.
Moordzaak te Beek.
groote belangstelling begon
de rechtbank te Arnhem de
de zaak tegen H. E. Bosch,
de beammen yn stean,
klachten, iverig
en
ghd nei binnen sügden, dy *t de stoffige wei
rydtügen en hirdbokseljende minsken mei
1 haesten om net to let te kommen.
mar hy slacht
fatsoenlike oustand bliuwe wol.
poer.
Boerelyts-feinten en fammen stiene foaroan
en deun oan ’t paed mei feestwille en optochts-
pret op ’e gesichten, elk for oar wier yn ’e
uterste pronk. Dat de mouwen en boksen, de
boppesten en rokken to koart en to nau wierne
fen de jonge feinten en fammen, dat wier yn
hjar stand fen opgroeijen gjin skande, it joech
biwiis dat se in bést jier hawn hiene en dan is
men uter aerd almeest wol op ’e trie. Deun
efter hjarren stiene bütenfrouljue sommige mei
echte mótsen op. Mastersjiffer, siktarisjifler en
mear fen de foarnaemen üt ’e omlizzende kriten,
bitterkoekjes en flikjegüd yn ’t hantaske en der
altomets ris fen snobje onder elkoar, as sahwet
gelikensen yn stand. Allegjerre apart for ’e
optocht oerkomd; hwent dy scoe moai wirde!
Dan in rige ambachtsfeinten ut ’e neiste doarpen
dy ’t mei de müle yn ’t sier stiene to sjen mei de
fytsleeren noch om ’e boksen. Hja laken, wierne
grappich en makken gekheid mei hjar fammen
der ’t se stiif tsjin oan stiene, stieïlen koekjes
ut hjar püden en kogen en haffelen; praten
mei de müle optroppe fol. En efterliker mei
de rêch tsjin ’e hüzen oan stiene de arbeiders
en arbeiderswyfkes ta to sjen. Dat wierne de
ljue dy ’t ynwindich de forwondering bisletten
halden, mar derom net minder it feest fielden.
Forarbeide manljue dy ’t oars neat op ’e wrald
bisieten as in neigeand wiif en ’n keppel dof-
hüdige bern, hiene it prümke forwiksele tsjin
*e sigaer dy ’t se knoflich yn ’e han en füst
halden, en wierne al in bytsje oars »yn ’t liif< fen
de bearenboarchjes der ’t se hast ouwend
wierne, en woene skine litte dat it er hjoed
snoch wol oan siet.a Nést hjarren stiene de
arbeiders fen ’t lan, trouwe wrotters fen ’télde
st impel, earl ik, bést en nkerksch®, stiif rjucht
op en del, oars fij fen sa’n drokte en derom
hjar dimmene wyfkes stéwich by in earm beet
héldene, yn ’e freze yn ’t gedrang hjar to for-
liezen of to minsten bjuster to reitsjen en izer-
fêst fen plan strak efkes nei de gekken noch
ris om to sjen, mar dan ek sonder praet op
eigen feilich hüs oan. It muzikantenkorps die
onderwilen mar tige syn bést.
Nou komt it greate fen de dei. Utroppen
fen: Dér is er! De optocht! Sjuch! Kyk!
Sjen! Prachtig! Wearligs moai! Ho ha se ’t
sa krige! To, til my efien op! Lit in oar ek
ris hwet sjen net? Gean nou foar my stean,
aep! Hwet mienst’ wol; ik ha like folie rjucht
op sjen as dou»Nou ja as ’t oars net is,«
fen in inkele dwerstried.
En foart gyng de optocht, de meidoggers
biseagen hjar seis en elkoar. It gyng dis kear
om it moaist. En der wierne wol in fyftich;
in lange bonte rige. De meidoggers wierne fen
miening, hjar seis krekt sa goed mei blommen
to bihingen as hjar fytsen. Ien fen dejoeligste
teinten hie in bloese liend fen syn faem, in
Ijochten mei reade streken, in oaren wer hie
in ridderpak oan, dat er fen ’e winter brükt
hie mei ’t toaneelspyljen, in tredde hie syn
broek oranje opferwe.
’t Wier ien blommen allegjerre blommen.
De greate heap moast ’t ’m dwaen, hie men
tocht. Se hiene stange en tsjillen, seal en
pedalen, alles fol biloege mei blommen. En
seis hiene de moaistenc yn elkmes ear in
reade roas. Fammen en feinten koe men
kwalik ut elkoar. ’t Wiemen allegjerre libbene
blommetoerkes. Stellen hiene se as raven.
Alle tunen yn dy omkriten wierne toroppe de
foarige nachts en de moarnsier. En like dryst
seachen hja de omstanners oan der ’t forskate
onder wierne dy ’t hjar tulpen, goudsjeblommen
en Ijippekoppen, dy ’t jister noch fleurich foar
hjar hüs stiene to sintsjen nou om ’e fytsen en
nekken fen boerefeinten en segaremakkers wer-
sjen en neisjen moasten. Siktarisjifler sech
tominsten dat in skippersfeint oan ’e bellen yn
syn earen, hjar moaije fuchsia’s, der ’t hja oars
alles mei op hie, oan troskjes boun, ophongen hie.
De fammen stjitten elkoar oan en moasten
gnize om dy moaye bellen yn dy Ijeave lyts
earkes, dy ’t fortiid de hénsels fen heit en
master west hiene en derom nou sa wiid ut
stiene. De skippersfeint lykwol fielde him ke-
ning en skodholle om mar biweging yn ’e blomme-
trosken to kryen, hwent hy wist 1 J i
it moaijer as ien bitocht hie.
net alle dagen, oars?
De fjildwachters, dy ’t wol wisten ho ’t it
tagien wier, rounen foardel to sjen, mei de holle
op it boarst, ynwindich poer, wol happich om
proses to meitsjen, mar tagelyk fielden ze nou
njar onmacht, en och sa’n dei as hjoed seagen
de tuntsjehalders ek wol hwet troch de fingers,
’t Wier feest en optocht! dübbeld feest, ommers.
De stedtsjers meidoggers hiene allerhande figuren
fen hjar fytsen makke, greate flinters, auto’s,
loftskippen en fleanmasinen.
It scoe er for de karmasters op oankomme
strak om ut to meitsjen hwa de earste priis
fortsjinne hie. De skippersfeint mei de trosken
oan *e earen, tocht tomük dochs ek dat men
FRISO
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
voor de Gemeenten Workum. Hemelumer Oldephaert en Noordwolde.
