Ilindeloopen en Stavoren.
te WORKUM,
Maandag den 9 September 1912.
De Ekster.
I
No. 36.
ZATERDAG 31 AUGUSTUS 1912.
38ste Jaargang.
Officieel Gedeelte.
Binnenlandsch Nieuws.
TENTOONSTELLING
van de Friescbe Maatschappij y. Landbouw
te LEEUWARDEN.
i
den einduitslag een nadeeligen invloed
een inleidingswoord van den Voorz. der Maatsch.
dr. E. van Welderen baron Rengers, door den
Uitgave van T. GAASTRA Bz.,
firma H. BRANDENBURGH Zoon
te WÖRKUM.
OP
11'
De prijs der Advertentiën is van 1 5 regels 25 cents, elke
regel meer 4 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. Bij
abonnement belangrijk lager.
kinderen) van tijdelijke
ook anderen, voor wie
van het door
Tot plaatsing van adv. en reclames voor Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78, Amsterdam
meen viel toen achteruitgang te constateeren.
De inzinking was omstreeks dezen tijd wel het
belangrijkst. Gelukkig kwam na 1895 weer
een opgaande tijd, en door krachtig de hand
aan de ploeg te slaan en verschillende wijzi
gingen in het boerenbedrijf, kwam men weer
tot welvaart.
De tentoonstelling van heden geeft eenig
denkbeeld van wat noeste vlijt en energie vermag.
Met den wensch dat deze tentoonstelling aan
onze landbouwers leere wat door eendrachtig
samenwerken te verkrijgen is, en dat de land
bouw in dit gewest moge bloeien besluit spreker
de openingrede.
De regen viel inmiddels bij stroomen neer.
Tegen den middag werd het wel iets beter, doch
het terrein der tentoonstelling was vrijwel ge
heel bedorven, ’t Was een groote slik en mod
derpoel. Ook Dinsdag eerst droog, doch in den
namiddag weer regen. Velen zagen met span
ning den volgenden dag tegemoet. Voortdurend
werd de barometer geraadpleegd, die ondanks
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents
Per post 0.65. Enkele Nos. 3 ets Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
Dizze kreaze en himmele bisiker fen üs lans-
douwen hat ünderskate nammen. Men neamt
him ekster, bünte ekster. Akke (yn Gaesterlén),
Akke-wytgat, Akke-swartgat, Akkemoai, Akke-
tsjoenster, en bést mogelik dat er yet wol mear
nammen fen him yn ’e wanling binne. Wy
witte op dit stuit net mear, ’t kin er lykwol op
’t heden ek mei ta. Mar men wit wol, dat
dizze fügel al four rom twa tüzend jier bikend
stie om syn reddich aerd, bize streken en syn
gleddens fen tonge. Ovidius-om, dy ’t mear
fügelkennis hie as immen oars fen syn tiid,
docht üs in forhaeltsje fen in femylje praetsike
jongfammen, dy ’t allegjer yn eksters foroaren,
en hy seit er duedlikernóch by, dat se hjar
keakelsucht bihélden, ek nei ’t se de frouljues
klean misten:
Oer ’t algemien nomd hat men onfoech it grou
op dizze fleurige gast. It moat yen einliks binije
dat er noch altyd sa hups is, en mei sa’n froalik
sin om üs hinne trippelt. De ljue fen 't lan
binne ’t dalik mei ’n oar iens om syn deafonnis
to onderteikenjen, en daegje him mienskiplik
foar hjar bloedrie, omdat er stelt en rooft yn
tünen en bou, omdat er aeijen siiket en ütsücht
en de lytse pykjes de nekke omdraeit en rib-
sekket. Nou sa slim is ’t oars net mei him, al
mei er hwet fen oan wêze: de kweaspraek sit
ek bjir wer tige mei efter. En dan ynienen
mar deameitsje wolle dat giet fiersto stuf yn
üs tiid fen frede en ynskiklikens. Wy wolle de
ekster Ijeaver in bytsje by de wél ophelje, ek
al omdat er hast elkenien tsjinhat. Hwent net
allinne omdat er wol ris in sierke ondoagens is
hat er syn kredyt forspile, mar boppedien ha
in hopen koartsichtigen it lant oan him mei in
tige foaroardeel. Sokken fortrouwe it bistke
net, hwent hy is in ongeloksfügel, miene se, in
teiken fen ramp- en tsjinspoed. Hwa hat net
ris sizzen heardt: Moarnsier de ekster om’e doar
foarspeld in ongelok of in stjêrgefal.
In Md forteltsje üt ’e folksmüle seitder wier
ris in man dy seach op in moarn in ekster foar
syn glêzen en forlear koart neitiid in bern. In
poas letter krige dy selde man wer sok in bi
siker en de waerdt syn wiif siik. Mar lokkich
wier dy man biredt, hy laedde syn gewear en
skeat dy ekster dea. Sadwaende rédde hy syn
wiif hjar libben, mar tensels, hy seach tagelyk
yn dat er op dizze manear syn bern ek biwarje
kinnen hie.
Yn sFriesland’s Volksleven® fortelt W. D. »Op
in foege oustón fen in doarp yn Dantumadeel
wenne for jierren in gesinman en wiif mei ’n
mennich bern. It barde, dat de man tige siik
waerdt, en ’t wiif hearde dei yn dei üt in ekster
skatterjen yn ’e hage om ’e tun. Hwet hja ek
die, se koe dat haetlike ding noait folie langer
as in ketier üt ’e beammen hélde. Op in moarn
kaem Sape mollefanger, effen by Ulkes ynrinnen
en foun de man deasiik. Hy koe gjin oanspraek
mear hawwe. Sape wonk Ulke wiif nei him ta
en sei sünich: »It giet forkeard mei jo man,
minske?® »Och ja,® sei ’t wyfke mei in
sucht, »ik kin dy smoarge ekster net by üs
wei keare, der is neat oan to dwaen mear.®
Lokkich nimme linkendewei dy misbigripen ou.
Hwet üs oangiet. graech sjen en heare wy
de ekster, hwent hy bringt üs jimmer de bifearre
boargers fen de keerkringen to binnen. Der leit
sok in kleurengloed, sok in metaelglans en wjer-
skyn oer syn fearen forspraet, dat men him hast
for in fordwaelde üt dy kontrijen hélde scoe.
Syn lange stirt, dy ’t al gedurigen op en del
wipt, de skerpe wite en swarte plakken, steane
him sa eptich yn syn swierige en dertene bi-
weging troch de loft.
*t Is wier dat er wol ris in bytsje gnobje mei,
en dertroch komt it al meast dat men him
de zon zich toch al spoedig af en toe zien. Later i
op den dag bleef die voortdurend schijnen,
zoodat het een mooie dag beloofde te worden,
de groote dag van de tentoonstellingsweek, die
met een bezoek van H. M. de Koningin en den
Prins vereerd zal worden.
Even voor eenen komt de koninklijke trein
binnen. De Hooge Gasten worden begroet door
Burgerlijke en militaire autoriteiten, de Prins
en Hoogwaardigheidsbekleeders zijn in civiel.
Allereerst wordt gereden naar de expositie. Op
de Veemarkt wordt een rondgang gemaakt, en
kele bekende fokkers aan H. M. voorgesteld, nu
naar ’t Paleis. De straten zijn vol menschen,
op ’t Hof had een huldebetooging plaats. Op
de tentoonstelling zijn tusschen de negen en
tienduizend bezoekers.
Hoe mooi is alles nu ’t zonnig weer is. H. M.
de Koningin en de Prins arriveeren, rijden naar
de Estrade, midden in de ring had de défilé der
beugelchaisen plaats, daarna tournée door ver
schillende afdeelingstenten. Met belangstelling
wordt alles in oogenschouw genomen en vaak
naar iets bijzonders geinformeerd. ’t Is nu fees
telijk op het terrein en gezellig druk. Alle ten
ten zjjn vol belangstellenden.
Omstreeks 4 uur vertrokken de hooge gasten
weer per extra trein naar ’t Loo. Op den
terugweg naar het station werden zij door de
buitengewoon talrijke menigte wederom luide
toegejuicht.
’t Weer houdt zich den geheelen dag bij
zonder best en dit heeft zeker niet weinig toe
bijgedragen dat het aantal bezoekers van onze
hoofdplaats Woensdag zoo verbazend groot was.
Heden Donderdag, wederom hetzelfde regen
achtige weer, waardoor de maand Augustus zich
dit jaar zoo bijzonder kenmerkt.
Over ’t geheel genomen treft de Friesche
Landbouwtentoonstelling slecht weder, wat voor
zeker op
zal hebben.
Heden Donderdag was het bezoek aan de
tentoonstelling grooter dan verwacht was, er
waren heden ongeveer 4000 betalende bezoekers.
Morgen Vrijdag wordt er zeer druk bezoek
verwacht als het weer maar eenigszins meewerkt.
I oer en tofolle hat; mar it is lykwol ek wier, en
i mei bewizen oan to follen, dat hy, lyk as ek
i syn sibben, de élde roeken, yn de Maitiid allinne
en dan noch mar twa moannen de dief üthinget.
Dan is hy wol tige der by en op forbeane
bonkjes wakker hjit: Cacus seis, de éldeskelm,
wier net héndiger en slimmer do ’t hy de kij
fen Hercules stiel, as dizze fügel, hwennear hy
by de hinnenesten of einekoeren slagje km, of
yn ’e finnen en mieden in fügelnest opspoard.
Hy stekt syn skerpe bek dwars troch it aei en
naeit er mei üt. Mar, lyk as we seine, durret
dy ondeugd net sa lang.
As de tiid fen briiden wer. üt is wirdt de
ekster wer like onskildich as to foaren, tomin-
sten as men him it ophimmeljen fen ’n weismiten
frucht of forwaerloaze kerltsje net as sonde oan-
wriuwt. Hwet mear seit, it oare skoft fen ’t
jier bringt hy mei nuttige beusichheden troch,
dan forslyndt er by ’t skepnet fol ynsekte-ark,
en makket by de bult onhuerre spillen oan ’e
kant, dy ’t hwennear hy in de éld roek se net
oprommen, üs net alline in raer gefoel for ’e
noas bisoargje seoene, mar teffens ek de loft
dy ’t we ynazemje mei skealike gassen forpeste
koene. It fé hat soms ek noch prefyt fen syn
hongerich aerdfaken ha je him sitten sjoen
op ’e skiepperêch, nou, dan hat hy ’t op ’e tiken
bigrepen hawn. In heel oar doel hat syn fe-
myljelid, de alk, yn 't sin as dy de skiep ris
mei ',in besiik forearet dy komt om ’e wol,
de ekster om it ongedierte.
Men skynde de eksteraijen al noait net heech
to hawwen, hwent oerdreaune, neat tobisjutten
dingen wirde wol ris troch tie folksmüle mei
eksteraeijen bititele. Seoene de Piterbjirrumers
der ek it mier oan hawwe, as we oerwege, dat
dy ljue for skeldnamme hawwe: eksters?
De fügelkenners wolle beredenearje dat it in
weetsje fen ’e eksters is dat se in kape oer hjar
nést meitsje. Dat scoe dan tsjinje moatte om
to fijan ou to kearen; scoe dat wol wier wêze,
hwet tinkt jimme? De iepening der’t de ekster
seis ta yn en üt, moat, stiet ommers docks ek
for in oar iepen. Ik leau grif, dat de ekster,
likemin as elke oare fügel, net it minste bigryp
er fen hat, dat syn aeijen stellen wirde kin,
dat wyt er net earder as er se kwyt is. Freesden
hja sok ramp, ekster, roek en protter seoene
dan wol hjar nest mear üt te wei bergje. Mar
de onderfining skynt hjarren op dit gebiet net
wizer to meitsjen. Dat kin men wol neigean,
men scil sjen dat se alle jierren wer oan, hast
op it selde sté hjar nésten bouwe, al binne se
der to foaren ek forballe. Boppedien is ’tnoch
wier dat de ekster, in klear en bleat plak for
syn nést utkiest, en al komt men der ek trije
of fjouwer kear op in dei byhy fart foart mei
bouwen en forlit it net, mar briedt syn aeijen
ut, al bitaeste wy se ek noch sa faek, altijd op
in, yn ’n fügeleach, fetsoenlike wize. Krij ek
syn eigen aeijen der mar ut, en lis der oaren
for yn ’t plak, hy scil se utbriede en de jongen
opfokke.
Lyk as alle fügels ek, hat de ekster net heel
safolle hert for syn aeijen dan for de jongen.
De aeijen dy ’t men ut it nést hellet en op ’e
groun leit, scil hy gjin acht slaen enyn’esteek
litte, mar bringt men de jongen ut it nést wei
op in plak der ’t de élde mar eat mogelik ek
komme kin, dan scil hy se fêst fine, en de
lytskes geregeld foerje en bioppasse.
Alle beam men binne de ekster goedernóch
for syn nést. Hy plakt it yn ’e tüken gear,
frisselt hwet prikjes en riiskes troch elkoar,
fizelt der hwet reitsjes en beamsbast omhinne,
mitseld mei klei of modder de boel oan elkoar
yn in forbén, en bikleije ’t fen binnen mei op-
sochte topkes wol en heakes. En klear is Kees.
Yn ’e regel leit er dan saun aeijen, dat is to-
minsten it gewoane getal, derom net, er komt
wol ris ien mear of minder, mar mear opmer-
kelik is ’t dat de aeijen net allegjerre like great
fen stik binne, en net egael fen foarm.
Hijke en Sijke kin men hast net ut elkoar,
lyk as dat by hast alle fügels it gefal is, hwer
’t de sierlik glinsterjende fearren hjar foar de
earste kear forfearjen fortoane. Hy aerd is fen
graech by elkar to wêzen en tige drok ünder
elkoar to snappen, stil sitte dogge se net graech
mar fieane Ijeafst fen beam ta beam. Soms
gean se tige heech de loft yn en sjitte der troch
as pylken sa hird. Se bigjinne it ludroftichst to
wirden as 't bigiet to jounjen, dan sette se oan
lytse kloftkes, onder drok petear, elk nei syn
eigen sliepsté ta.
FRISO.
Kamerverkiezingen in 1913.
Op de aanstaande algemeene vergadering
van den Bond van Ned. Onderw. zal een voorstel
behandeld worden, om bij de verkiezingen
in 1913 in ieder daarvoor in aanmerking ko
mend district van wege den Bond v. N. O.
de candidatuur van hen te bestrijden, die zich
verklaren voor de voorstellen van de Grond
wetscommissie inzake het onderwijs. De be*
doeling van de afd. Heer Hugowaard en om
streken, die dit voorstel doet, is, dan in ieder
district een of meer personen worden aange
wezen, die genoemde candidaturen op openbare
vergaderingen zullen bestrijden.
Mishandeling.
Een der patiënten van het geneeskundig
gesticht voor krankzinnigen »De Brinkgreve®
bij Deventer, heeft dezer dagen een der ver
hef slechte weer, steeds bleef vooruitgaan, plegers met een dorschvlegel zoo hevig op het
Hoewel ’t nog geen prachtig zomerweer was liet I hoofd geslagen, dat daarvan een ernstige ver-
wonding het gevolg was. Ware een der andere
patiënten niet ter hulp gekomen, dan was de
broeder die reeds bewusteloos was, zeker
doodgeslagen.
Zijn toestand is bevredigend en men heeft
hoop op zijn behoud.
Wereldreiziger.
De 35 jarige heer J. de Groot van Am
sterdam wil te voet de wereld doortrekken.
21 Aug. is hij zijn reis te Marken begonnen
en bezocht vandaar Edam, Purmerend en
Hoorn. Dan gaat het naar Enkhuizen, Me-
demblik, Wieringen, Den Helder, Tessel,
Behagen, Alkmaar, Haarlem, enz. Van Ne
derland gaat hij naar België, Frankrijk en
Engeland. Op zijn reisplan komen verder nog
voor Spanje, Italië, Duitschland, Zwitserland,
Tirol, Oostenrijk, Afrika, Perzië, Australië,
Noord- en Zuid Amerika. Vermoedelijk zal
de reis 10 jaar duren.
De heer de Groot reist in Marker costuum
met een sjerp in de nationale kleuren er over
heen.
Uit het door hemzelf opgemaakte reglement
blijkt, dat slechts van boot of schip gebruik
gemaakt mag worden om een zee of oceaan
over te steken. Zonder een cent op zak is
hij begonnen en met den verkoop van prent
briefkaarten zal hij in zijn onderhoud moeten
voorzien. Alcoholhoudende dranken mag hij
drinken, schenken noch aanbieden. Het laatste
artikel zegt, dat hij slechts in Amerika klom
pen mag dragen.
Landelijke eenvoud.
Een familie is in pension in een van de
kleinere plaatsjes van den Achterhoek. Daar
het verblijf nogal van langen duur is, doet
zich op zekeren dag de behoefte gevoelen het
linnengoed in de wasch te geven bij een
waschvrouw in het dorp. Keurig netjes komt
het thuis, hagelwit, niets op aan te merken,
doch de rekening blijkt de waschvrouw meer
hoofdbrekens gekost te hebben dan de wasch
zelf. Bij het ondergoed van mevrouw was
n 1. ook een kleedingstuk, waarvoor wij geen
goeden Nederlandschen naam hebben, waarom
wij den Engelschen naam combination® heb
ben overgenomen. Nu kent een Achter-
hoeksebe waschvrouw geen Engelsch en degene
waarvan hier sprake is, had nog nimmer een
combination gezien. Na lange aarzeling en
na ’t kleedingstuk in kwestie van alle kanten
bekeken te hebben, meende zij het op haar
nota niet beter te kunnen omschrijven dan
doorvegetarische broek. Amh. Ct.
Door auto’s aangereden.
Op den weg langs het Noordzeekanaal
heeft auto G 2191 bij Velsen een paard
doodgereden, een andere auto reed een tweede
paard aan. De auto’s hielden haar vaart niet
in bij de nadering der paarden en snelden
door alsof er niets gebeurd was.
Bij de stoom pont te Velsen werden door
getuigen letters en nummers der auto’s ge
constateerd.
De paarden behooren aan den landbouwer
Flipse in den Houtrakpolder.
Woensdag brandde in den Ruigezandster-
polier bij Zoutkamp de geheele boerderij van
I den huurder J. Greidanus af, eigenaar de heer
mr. Andraea te Haarlem. Hooibroei is de oor
zaak. Er verbrandde 120 voer hooi en bijna
de geheele inboedel, alsmede het toebehooren
van den knecht. Alles was verzekerd.
Het Carnegie-heldenfonds.
Het bestuur van het Carnegie-heldenfonds
heeft aan alle burgemeesters van ons land
een circulaire doen toekomen, waarin hunne
aandacht wordt gevestigd op het onlangs, dank
zij de vrijgevigheid van den heer Andrew Car
negie, ook hier te lande ingestelde Helden-
fonds, dat ten doel heeft personen, die met
eigen levensgevaar anderen het leven hebben
gered, of ernstige pogingen hebben aangewend
om dit te doen, bij alle gebeurtelijkheden en
omstandigheden waardoor menschenlevens in
gevaar worden gebracht, te bevrijden van geld
zorgen, die het gevolg zouden zijn van hun
heldenmoed, door het verleenen aan hen (of
hunne weduwen en
ondersteuningen, en
geen geldzorgen uit een door hen volbrachte
heldendaad voortgevloeid zijn, te beloonen door
het toekennen van medailles of onderschei-
1 dingen.
Het bestuur van het fonds verzoekt den
hoofden der gemeenten er toe te willen mede
werken, dat, wanneer in hunne gemeenten
Maandagmorgen is deze tentoonstelling na gevallen voorkomen als hierboven bedoeld,
--•J- J -j—jez0 ter ]j.ennj8 van jjet bestuur worden ge
bracht, opdat, zoo daartoe termen gevonden
directeur-generaal van landbouw, de heer P van wordelli de milde bepalingen van het door
Hoek, geopend In zijn openingsrede deed de d h c j f d k
heer van Hoek uitkomen het verschil van de
Friesche landbouw voor 1890 en thans. Alge- worden toegepast.
Paardenmarkt
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
voor de Gemeenten Workuin. Hemelumer Oldephaert en Noordwolde.
Zoo roeien ze, op den arm gedreven, door de lucht,
Als snaterende eksters; en nog heden is dees vlucht
Van vogelen de lust van ’t spreken bijgebleven,
Een heesche snaterzucht, ter spraakkunde aangedreven,
lyk as Vondel syn fortaling seit. Men scoe it
béste er fen hoopje, mar as yn üs tiid de ge-
daenteforoaring, noch ris lyk as by aids, werom
kaem, dan scoe mennich heit syn forlerne doch
ter wer siikje moatte yn de hege takken fen de
beam men oan ’e wei, of yn ’e hege hagen om
’e drokke kuijerpaden.
