Uindeloopen en Stavoren.
Staatspensionneering.
38ste Jaargang.
ZATERDAG 2 NOVEMBER 1912.
No. 45.
Binnenlandsch Nieuws.
automaten,
maten zich
vergenoegen.
Uitgave van T. GAASTRA Bz.,
firma H. BRANDENBURGH Zoon
te WORKUM.
Kamerverkiezing Ommen.
Bij de gehouden herstemming in de vac.
dr. A. Kuyper zijn uitgebracht 7856 geldige
stemmen.
Het aantal kiezers is 8667.
Gekozen Mr. 2E. baron Mackay T. Pz.
(Chr -Hist.) met 4305 stemmen.
De heer Mr. H. van der Vegte (A.R.)
had 3551 stemmen.
(Bij de eerste stemming werden uitgebracht
7040 stemmen. Daarvan verkregen de heeren
Mr. D. Fock (U.-L) 1406, A. B. Kleerekooper
(8D.AP.) 306, Mr. JE baron Mackay (C H
1888 en Mr H. van der Vegte (A.R.) 3440
stemmen
Da opening van het Vredespaleis.
Vermoedelijk zal naar aan De Stand,
wordt gemeld de opening van het Vredes-
hun onderzoek in Duitschland, in een brochure
uiteengezet, dat te klein is om zelfs nog voor
armenzorg te vrijwaren. En de conclusie van
het rapport van den heer Elink Schuurman, die
door Minister Talma naar Denemarken is gezon
den, gelijkt op de hunne als twee droppels
water. Gerust mag gezegd dat de Duitsche wet
van 1889 volkomen fiasco heeft gemaakt.
Ten derden komt Spr. op de bureaucratische
ombaal. Is er iets goed in staatspensionneering,
dan is het wel dit, dat zij uit administratief
oogpunt zoo eenvoudig is. Volgens den heer
Elink Schuurman bedragen de administratie-
kosten in Denemarken 2 0/q der' uitgaven, in
Engeland is dit 4 0/0 en in Duitschland
In Denemarken telt de Wet 11, in Engeland
12 artikels, het ontwerp-Veegens telde 307 ar
tikels en het ontwerp Talma nog meer. Dit
laatste vordert aan administratiekosten l/g der
Staatstoelage of f 1.200 000.
Om het verwijt te ontgaan dat Spr. vergeet
er den nadruk op te leggen dat de vaak lage
arbeidersloonen niet toelaten premie te betalen
zou hij dat wel nader willen argumenteeren met
het overleggen van arbeidersbudgets of de aan
prijzing van een algemeene pensioenbelasting.
Komend tot de dingen die voor Staatspensioen
pleiten, wil hij dit doen in contra-vorm.
Tweeërlei soort bezwaren worden opgeworpen
moreele en financiëele bezwaren. Alom bekend
is het beruchte woord van dr. Kuyper: Staats
pensionneering is immoreel en demoraliseerend.
En weinige dagen geleden bevatte de Standaard
nog een artikel met het opschriftEergevoel,
een echt staaltje van lage, gemeene verleugening,
wat Spr. aan de vergadering wenscht voor te
lezen. Een ander klein anti-revolutionaii blaadje
dorst staatspensionneering te noemen een ver
zaking van plicht, beginsel en geweten. Maar
is staatspensionneering immoreel, is het be-
deeling, belemmert het den spaarzin, enz. Juist
het tegengestelde is gemakkelijk aan te toonen
en een man als mr. Patijn erkende dezer dagen
nog in de Tweede Kamer, dat hij niet begreep
hoe iemand op grond van de verschillende rap
porten tegen Staatspensionneering kon zijn.
De Nederlander, het Chr.-Hist. orgaan, reikt
een brevet van vertrouwen uit aan de rappor
teurs van den Bond, waar deze in hare be
spreking daarvan zegt, dat zoowel het gunstige
als het ongunstige van dat onderzoek wordt
weergegeven.
Mr. Rutgers was jnzake dwangverzekering
een geestverwant van den Minister, de heer
Elink Schuurman niet, en toch is het rapport-
Rutgers voor een pleidooi voor Staatspen
sionneering, ofschoon de rapporteur Rutgers
weer een scherp contrast vormt met den coalitie
man Rutgers in de Tweede Kamer.
Spr. onderschrijft het rapport volkomen, waar
mr. Rutgers spreekt over het doel, over de een
voudigheid der Wet, over de vermindering der
uitgaven voor armenzorg, over de verhouding
tusschen ouders en kinderen, over de liefdadig
heid, en over de in zijn gevolgen soms plaats
hebbende loonsverlaging. Maar zijn gevoelen
wijkt af van de opinie Rutgers, waar deze zegt:
Staatspensionneering is armenzorg. Hij heeft
in Engeland en Denemarken gevoeld, dat een
staatspensioen als een recht werd erkend, en
zelfs een broer van den bekenden W. Stead
heeft hem gezegd: mijn vrouw en ik zouden,
als wij het noodig hadden, zonder bezwaar een
staatspensioen aanvaarden, omdat ik voor mijn
dienen van de gemeenschap recht heb op een
onbezorgden ouden dag.
De heer Treub ontkent het recht op staats
pensioen op grond dat de verhouding van werk
gever en loontrekkende ontbreekt, want loon,
premie, rente, behooren bij elkaar, zonder
prestatie geen contra-prestatie.
Bedeeling? Spr. wil niet komen op de
Ministerspensioenen, maar is er geen bedeeling
inzake Hoogeronderwijs, op het gebied der
belastingen enz.
Is bij die ouden van dagen geen prestatie in
den door hen geleverden, vaak veel te weinig
betaalden arbeid? Dat is juist de rechtsgrond
tegen Staatspensionneering aanvoeren de vrees
in Engeland voor een staatsbankroet en de vrees
in ons land voor een inslinking van het nationaal
vermogen. De Spr. betoogde op grond van de
becijferingen van den heer Patijn, dat daarvoor
in ons land geen gevaar behoeft te bestaan en
in Engeland blijkbaar dat staatsbankroet niet
spoedig is te wachten, wijl de 180 millioen voor
Staatspensionneering gevorderd, nog steeds wor
den bestreden uit de gewone inkomsten. Inzake
de uitgebrachte stemmen op voor- en tegen
standers kan hij niet oordeelen, als zijnde niet
met de plaatselijke en districtstoestanden vol
doende op de hoogte.
De vergadering werd daarop, door den Voor
zitter, de heer K. Boorsma, met dankzegging
aan het talrijk opgekomen publiek en den Spreker,
gesloten.
het logge vaartuig* van dwangverzekering, in
veilige haven moet brengen.
En dat er ook sekse-bevoorrechting plaats
heeft leert eene vergelijking tusschen Engeland
en Denemarken eenerzijds en Duitschland aan
den anderen kant. In Engeland genieten 11
mannen tegen 19 vrouwen pensioen, in Dene
marken 25 mannen tegen 32 vrouwen, in Duitsch
land 2 mannen tegen 1 vrouw. De korte les is
dus deze: bij Staatspensionneering worden ook
de vrouwen geholpen, bij dwangverzekering niet.
Maar dwangverzekering is ook een schromelijk
onrecht, want daarbij betalen de ongelukkigen
voor de gelukkigen, in strijd met het karakter
van elke verzekering wijl bij brand, hagelslag,
inbraak enz. juist het omgekeerde wordt bereikt.
Immers wie zijn de 70 jarigen Juist de ster
keren, want de zwakkeren worden vóór dien tijd
weggerukt. Dat is vroeger ook door de Standaard
gevoeld, toen zij schreef dat zich daarin open
baarde het mysterie van gemeenschap in het
lijden, maar Spr. noemt het bij den waren naam
onrecht. Een nadeel van de dwangverzekering
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents
Per post 0.65. Enkele Nos. 3 ets Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
groote steden, met
Te meer zou op die
De afdeeling Workum van den Bond van dien
naam opende Dinsdagavond j.l. hare winter
cam page met eene vergadering in de Doopsge
zinde Kerk alhier, waarbij als spreker optrad
Ds. D. A. van Krevelen van Deinum. Deze
wees in het begin zijner inleiding op de geheel
bijzondere wijze van werken van den Bond,
geheel onderscheiden van de methode, die bij
andere partijen wordt gevolgd, iets geheel
nieuws, wijl toch die geheele beweging is ge
baseerd op de progaganda van een socialen
eisch, eene actie, wortelende in een rechtsbesef.
Duidelijk werd dit aangetoond met eene aan
haling uit Spr. openingrede van het betrekkelijke
congres te ’s-Gravenhage.
Ofschoon oorspronkelijk een reclamemiddel
en een eoncientiekreet, is de beweging voor
staatspensionneering langzamerhand geworden
een strijd, gebaseerd op een geloof in het ideaalI o
geen mensch meer oud en arm en waarvoor jT’ook het kleine pensioen door Spr. en Perio,
overal in den lande wordt opgetreden. Die j na J -1-1-
propaganda geschiedt echter niet zonder eenigen
grondslag, ofschoon professor Treub de voor
standers daarvan onderscheidt in politieke slim-
melingen (Liberale Unie) en in naieve opti
misten (Bond voor Staatspensionneering). Dit
laatste is een aantijging, maar toch is die als
een eerenaam te aanvaarden, mits men ons
naast gevoelsmenschen ook als verstandsmenschen
beschouwt, omdat wij achter die belangenstrijd
ook een rechtstrijd zien. Ook zijn wij niet bang
voor de politiek, wat in 1913 zal worden ge
toond, waar van al de Kamer-candidaten in de
verschillende kiesdistricten ditmaal een positief
antwoord zal worden gevraagd inzake dwang
verzekering of staatspensionneering.
De methode van werken in den Bond is iets
nieuws, getuige hoe zij in den beginne werd
bespot en genegeerd. Eenvoudig als het mosterd
zaadje, waren op de jaarvergadering, in 1901
gehouden, 15 van de slechts 20 aangesloten
afdeelingen vertegenwoordigd. En nu welk
een verschil tusschen voorheen en thans. Nog
dezer dagen is in de Tweede Kamet door
Schaper zoowel als Treub de aandacht op onze
beweging gevestigd, uit welke groei de les kan
worden geput, hoe ieder, onverschillig wie ook,
onze idee op de markt des levens kan proga-
geeren, ten zegen van land en volk en mede
kan werken tot wegruiming van den berg van
conservatieve begrippen en bezwaren.
Na deze inleiding valt de Spr. met de deur
in huis, door de vraag te stellen: wat is het
kenmerkende, het typeerende van onze actie?
waarop het korte antwoord kan luidenwij zijn
en blijven onbekeerlijke en verstokte anti-premie-
betalers. Aan de hand eener brochure, getiteld
Aanval en verweer, die dezer dagen in het licht
zal verschijnen en waarin 15 nadeelen van dwang
verzekering en 15 voordeelen van Staatspension
neering worden behandeld, wil Spr. in een 3-tal
punten behandelen: 1. Dwangverzekering is
klasse- en seksebevoorrechting. 2. dwangverze
kering is een schromelijk onrecht. 3. dwang
verzekering brengt mede een bureaucratische
omhaai. Inzake het eerstgenoemde punt wordt
gewezen op de laatst verschenen brochure, ge
titeld artikel 357, bevattende de resultaten van
het onderzoek ingesteld naar aanleiding van de
uitwerking van art. 357 van het aanhangige
wetsontwerp-Talma. De Minister wenscht in
dat artikel te voorzien in het lot van de 70-ja-
rigen, bij het in werking treden zijner Wet,
dat intusschen reeds door hem in zooverre is
gewijzigd, dat de wachttijd voor het verkrijgen
van pensioen is teruggebracht van 260 op 156
weken en het woord »aantoont« is vervangen
door «aannemelijk maakt.Inzake de resultaten
van dat artikel 357 heeft de Bond van Staats
pensionneering in verschillende streken een on
derzoek doen instellen o.m. in het Westerkwartier
in Groningen, op welke uitkomsten, bijname in
het dorp Winsum, aanmerkingen zijn gemaakt, 1
wat de betrouwbaarheid betreft, door de heer
Zijlstra te Groningen die weer door mr. Rutgers
in de Tweede Kamer ter sprake zijn gebracht.
Een nader onderzoek van den Bond heeft aan
het licht gebracht, dat ook de cijfers van den
heer Zijlstra niet betrouwbaar zijn, waar deze
ook 69-jarigen in het pensioen heeft doen deelen.
Spr. geeft nog mededeeling van het onderzoek
wat Opsterland betreft, speciaal ten opzichte
van Olterterp en Beetsterzwaag. Maar waar
door de werkgevers in totaal 9 millioen gulden
moet worden opgebracht, waaronder tal van
kleine werkgevers, die het zelf op hun ouden
dag zoo broodnoodig hebben, maar waarvoor
totaal niets wordt gedaan, dan treedt die klasse-
bevoorrechting duidelijk aan het licht en mag
met recht worden gezegd dat zonder artikel 357
de Wet voor velen haar aantrekkelijkheid ver
liest en dat dit artikel met zijn stukje staats
pensioen meer waard is dan alle andere artikelen
te zamen.
Zich beroepende op een citaat uit een rede
van Minister Talma naar aanleiding van het
wetsontwerp-Veegens, beschouwt Spr. artikel
357 der Wet niet anders als de sleepboot, die
De prijs der Advertentiën is van 1 5 regels 25 cents, elke
regel meer 4 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. Bij
abonnement belangrijk lager.
Tot plaatsing van adv. en reclames voor Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr.76-78, Amsterdam
voor Staatspensionneering, en mag zij niet im
moreel en demoraliseerend worden genoemd.
De finantieele kwestie draait om de vraag:
wat kost staatspensionneering, en het antwoord
op die vraag hangt af van het bedrag van het
pensioen, van den leeftijd, waarop uitkeering zal
plaats hebben, of bepaalde catagorieën van per
sonen zullen worden uitgesloten en hoe hoog de
raming van het aantal te pensionneeren personen
zal zijn. Een bekend financier, mr. Patyn, heeft
verleden week in de Tweede Kamer betoogd dat
de aanslag in de vermogensbelasting in ons land
van 1900—1910 is vermeerderd met 1367 mil
lioen, dat met een matigen rentevoet van 4 0/0
een vermeerdering van het nationaal inkomen
geeft van 541/2 millioen. Daarbij komt nog de
hoogere opbrengst van den grond. (Een voor
beeld uit Friesland. Het St. Anthoniegasthuis
te Leeuwarden heeft 25 boereplaatsen. De
pacht bedroeg in 1900 daarvan f 60876 en in
1910 wel f 84855, dus eene stijging van 361/2
°/o) Bovendien moet dit nog worden verhoogd
met het bedrag der kapitalen beneden f 13000,
die buiten de vermogensbelasting vallen, zoodat
de conclusie is dat het inkomen van ons volk,
voorzoover het in de directe belastingen is aan
geslagen, vermeerderde in 10 jaren in totaal
met 315 millioen.
Er kan dus gerust worden gezegdhet geld
voor staatspensionneering is er, maar de wil
ontbreekt voorloopig om het te zoeken, waar
het is te vinden. Het idee van den Bond is
ook de invoering eener pensioenbelasting, ge
baseerd op belasting naar draagkracht en bet
putten uit de toeneming van het nationaal ver
mogen, een volkomen juiste redeneering.
Minister Talma heeft 28 millioen noodig,
vraagt daarvan 18 millioen van de werkgevers
en werknemers en 10 millioen uit de Staatskas.
Dat zal er ook wel komen, maar op geheel ver
keerde wijze.
De vraag is thans: wat hebben wij te hopen,
wat te vreezen De wet Talma zal er wel
worden doorgejaagd, want de Standaard heeft
het verklaptniet de liefde voor de ouden van
dagen maar de vrees voor staatspensioen is de
drijfkracht, alsmede de vrees voor de stembus
van 1913, om niet met geheel ledige handen
voor de kiezers te komen. De stemmen van
Patrimonium, de Vrije West-Fries, de Gelder
lander enz. zijn verstomd, en zij hebben óf niet
gemeend, wat zij vroeger hebben betoogd, óf zy
zwijgen uit Coalitiedwang. Een verblijdend
verschijnsel in de eenheid van links ten dezen
opzichte, waar dit zich in zijn geheel groepeert
om Staatspensionneering. En ook het Hoofdbe
stuur van den Bond, de afdeelingen, het Comité
van actie is in actie, om niet te rusten, voor en
aleer ons aller vijandoud en arm, uit onze
landpalen is verdreven.
Van de gelegenheid tot debat of om vragen
te stellen werd gebruik gemaakt door den heer
Tj. Banning, die vroeg of er op elk der leden
van den Bond niet de verplichting rustte, bij
de verkiezingen eiken voorstander van Staats
pensionneering te steunen, iets wat in 1909 niet
het geval was geweest. Verder vestigt hij de
aandacht op de Coalitiepers, die als argumenten
het gerechtshof te Arnhem failliet verklaard.
Ook tegen dit faillissement heeft v. d. M.
zich verzet en bij de bestrijding der aanvraag
daartoe heeft hij aan het Hof eenige quitanties
overgelegd, waarvan er een paar door den
officier van justitie in beslag zijn genomen,
onder vermoeden, dat zij vervalscht zijn.
Waarschijnlijk zal nu tegen v. d. M. ook nog
strafvervolging wegens valschheid in geschrifte
worden ingesteld.
Melkoorlog.
Het comité uit de ingezetenen te Utrecht
heeft thans aan de melkslytersvereeniging een
ultimatum gezonden, n.l. om vóór 1 November
as. den prijs der melk weder van 10 op 9
I cent per liter te brengen. Bij weigering zal
een groote beweging op touw worden gezet
om het publiek op te wekken geen melk
meer te gebruiken van de onwillige melkslijters.
Bovendien zullen de namen aan het publiek
bekend gemaakt worden van hen, die de melk
9 cent verkoopen.
Een formeele melkoorlog dus.
Een tramongeval voorkomen.
Eergisteravond omstreeks 8 uur zou de heer
J. Oppelaar, fruithandelaar te Amsterdam, ko
mende uit de Reguliersbreestraat, over het
Rembrandtplein, tegenover het hotel «Millis
Colonnes” het plein oversteken, hij liep voor
een grooten reclamewagen om... preciefftegen
een tramwagen van lijn 5 aan. Zeer zeker
zou er een ernstig ongeluk gebeurd zijn in
dien niet juist deze wagen voorzien was geweest
van het veiligheidstoestel «Protector”. Zoodra
de heer Oppelaar met het toestel in aanraking
kwam, sloegen de leeren grijparmen dicht
paleis te ’s Hage plaats hebben in September
1913, dus na afloop van de verkiezingen en
ongeveer samenvallend met het vrijheids-her-
denkingsfeest in de
name in Amsterdam.
verbinding in tijdsorde prijs worden gesteld,
wordt gezegd indien het gerucht zich
mocht bevestigen, dat de Keizer van Rusland,
op wiens initiatief de Vredes-Confercntie in
het leven trad, bij die opening tegenwoordig
kon zijn. Daar Rusland niet alleen het initia
tief nam voor de eerste Vredes Conferentie,
maar ook in 1813 het eerst militairen steun
voor onze vrijmaking van Napoleon over de
grenzen zond, zou het in bijzondere mate
eigenaardig zijn, indien beide gebeurtenissen,
én de opening van het Vredespaleis én de
herdenking van onze vrijmaking, saam konden
vallen.
Ongetwijfeld verdient dit denkbeeld over
weging merkt De Standaard op zoo...
maar de uitgebroken oorlog er de verwezen
lijking niet van verhindert.
Onze nieuwe munten.
In de Eerste Kamer heeft minister Kolk
man op een opmerking geantwoord, dat de
gouden vijfguldenstukken niet zullen worden
opgepot door de Ned. Bank, doch deze instel
ling alle medewerking heeft toegezegd opdat
zij dadelijk in circulatie zullen komen.
Het bezwaar tegen de vierkante stuivertjes
bestond daarin, dat de automaten voor ronde
stuivertjes zullen moeten veranderd worden.
De Minister heeft daar geen medelijden mee.
Hij heeft al genoeg last van de halve stuivers-
Van harte hoopt hij, dat de auto-
nu met halve stuivers zullen
Mochten de stuiversautomaten
geheel verdwijnen, hij zou er in juichen.
De Eerste Kamer heeft zonder hoofdelijke
stemming het ontwerp aangenomen.
Loterywet.
De ambtenaar van het O. M te Den Helder,
die in hooger beroep ging van het vrijsprekend
vonnis tegen M. Idirecteur der N. V. De
Tijdgeest” verdacht van overtreding der loterij-
1 wet, heeft dit hooger beroep ingetrokken.
Een failliet veldwachter-raadslid.
Indertijd is nogal heel wat stof opgedwarreld
door het ontslag van den chef veldwachter R.
v. d. M. te Eefde, gemeente Gorssel, die, na
op alle manieren tegen dit ontslag geprotesteerd
te hebben en o a. geweigerd te hebben zijn
wapens af te geven, zichzelf candidaat stelde
voorden gemeenteraad en ook werkelijk
tot raadslid gekozen werd.
De vorige week nu werd v. d. M. door
FRISO
I
t
4
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
voor de (iemeenlen Workum. üemelumer Oldephaerl en Noordwolde.
