Hindeloopen en Stavoren.
Tofredenens.
39ste Jaargang.
ZATERDAG 2 AUGUSTUS 1913.
No. 32.
Binnenlandsch Nieuws.
*r
tl
tegen de aanvallen van den verslagens.
Ruime hooioogst.
Uit Gaasterland wordt geschreven
Het laatste boei begint roo roetjes aan
weer binnen te komenbroei is op vele
i en sjach
FRISO.
De prijs der Advertentiën is van 1 —5 regels 25 cents, elke
regel meer 4 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. Bij
abonnement belangrijk lager.
Tot plaatsing van adv. en reclames voor Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 7«-78, Amsterdam
Uitgave van T. GAASTRA Bz.,
firma H. BRANDENBURGH ZOON
te WORKUM.
Ho ’n ein wixer seoene se hannele, ho ’n ein ge-
lokkiger wêze, as hja efterhaldend en ienféldich
wieme, Ijeaver hjar sintsjes bileine for ingoede
ütset, dy ’t sa tige fen pas komme scoe hwennear
hja komme to trouwen.
Der ha jy Doede Drip. Hy is ontofreden. Syn
dode eagen en dierlik oansjen, syn ondermine
lichem en sloardrich habijt sixxe yen dat er
jierliks in somme oflert oan 'e drank. Nou
lijdt de man earmoede. Syn skelden en rachen
op ’e maetskippy om biwize syn onfrede, wylst
er seis forjit dat by him seis dy biroerde wréld
oandocht.
Japik en Japke tsjinje beide en binne onto
freden.
It lei fensels net oan hjar dat se mei in
tweintich jier al hjar lot sa sêd binne as grót,
né hjar baes en frou binne sa min. Mar trouwe.
Nou is ’t lykwol sa: fen Ijeafde kin men net
ite, it makket yen net sêd, mar net sêd wêzen
makket immen al lêstich en ontofreden. Nou
’t Japik syn wirk net goed forstiet en derom to
min fortsjinnet kin er de hüshalding net onder
hélde. It gefolch is dat Japik wrevelich is op
in oar, op ’e hele maetskippij. Dat er to min
fortsjinne wirdt yn dizze tiid, dat in oar moai
waer spilet fen syn arbeidsjen, mient er wol
grif. Koartom Japik dy ’t ontofreden wier
forhinne, is 't nou wer.
It leger fen ljue dy ’t net tofreden binne mei
hjar lot, is meast gearstald üt sok soarte dy 't
wy sa krekt efkes yn ’e kaert sjoen hawwe.
Dy ’t op him seis tasjucht en net altyd oppast
as er ek hwet op syn meardere to forheljen
fait, scil daedlik gjin reden to grinen hawwe.
Walingom seit yn syn psalm 128 neifolginge
Dy man mei siker lokkich hjitte,
Dy deugd en eare mint.
En haldt by alles doel en mjitte,
Ho ’t mei him giet of rint.
Hy scil syn daegeliks brea wol fine,
Troch de arbeid fen syn han.
En oer in bytsje lést net grine,
Mei bjuster onforstén.
Derom is *t sa spitich dat er sa faek gjin
«doel en mjittec hélden wirdt. Dat Pytsje de
foarste wêzen sit er sa yn. Elk wol hwet to
sizzen hawwe. «Ik hoech net onder te dwaen
for dy en dy,< dat is de stille leuze en dan ha
Verkouteren 1438 en
stemmen.)
Moord en poging tot zelfmoord.
In eene woning aan de Gaslaan 63 te
’s Gravenhage heeft zich Zondagmiddag een
ernstig drama afgespeeld.
Het Alg. H geeft van het geval de volgende
beschrijving.
Aldaar woonde de 52 jarige D. Hiddes,
stoker van de gasfabriek aldaar, met zijn
(tweede) vrouw, een zoon (vóórkind van de
vrouw) en een ongeveer 5 jarig dochtertje uit
het huwelijk van genoemden Hiddes met zijn
,u> su uj u.u oju .u. mcvv. tweede vrouw. De zoon, oud 17 jaren en
dy dat toane üt syn dwaen om foarüt to kommen. Christiaan de Jong geheeten, was eerst sedert
Hwet scoe it to winskjen wêze, dat de jeugd eenige maanden ten huize van zijne moeder
de jongerein him net bidwelmje lit troch on- j
tofreden onrêstsjidders, mar dat men mei lust*
en iver for it wirk opgroeide, sonder ouginst
yn it each, sonder niid yn it hert, om op in
priisbre menier, as *t kin, prebearje om hwet
foarüt to kommen of hwet hegerop to slagjen.
Hy scil syn wei wol fine of oars sein wol
meitsje «troch de arbeid fen syn hén,« dy ’t
wol hwet er kin. En dat allinne makket in
i bést docht. Dan
kin men der seis tominsten neat wear oan
dwaen, it mei dan komme sa 't it wol, en al
slagget it net, ei nou dan leit men yen der doch
noch earlik by del.
Lit üs dochs biseffe dat degene dy ’t net to
freden fen aerd is, jimmer in ontofreden skepsel
bliuwt as hied er oer de rykdommen fen de
Rotschilds to beschikken.
Master fortelde üs op skoalle fen in denne-
beamke, skraechwirk seis foet heech, dat twisken
hege iken en bükebeammen yn stie. Itdingkje
prottele hwerom *t hy allinne mar sokke aeklike
nidlen hie; alle oare beammen wieme mei moajje
blêdden forsierd. Elk sjucht mei forachting op
my del. It winske goudne blêdden to bawwen
om in oar de eagen üt to striken, En it krige
dy. Hwet wier it beamke blij. Do kaem der
in dief foarby mei in greate sek op ’e rêch,
Dy bitocht him net ien ris mar halich róppe
er al de blédtsjes fen it beamke. It beamke
waerd troch de oaren ütlake en wier ynwindich
nidich.
It winskje bledden fen kristal to hawwen
en siker dy krige it ek wer. O, hwet wier it
do greatskf dat skittere en dat glinstere. Mar
o wee, der kaem in püst wyn. De glêzen
bledtsjes klingelen tsjin elkoar oan, en do ’t
dat hwet oanhélde leine skielk alle blédtsjes oan
grüzleminten yn ’t gêrs.
Op ’e ny waerdt it beamke troch de oaren
bigekke.
«Hie 'k dan tominsten mar in pak blêdden
lyk as dy iken en bükenl« sa suchtte it do.
En allergeloks op in moarn do ’t it beamke
wekker waerdt wier it alheel bihongen mei
moaije breede ike- en bükebledden.
Mar alwer bigyng er in ongelokkige dei to
daegjen. Der kaem in geit mei trije jongen
Tweede Kamerverkiezing.
Gisteren heeft de herstemming plaata gehad
van twee leden der Tweede Kamer voor de
districten Amsterdam II en VI.
In Amsterdam II werden uitgebracht 2747
geldigo stemmen. (Het aantal kiezers is 5041).
Op den heer A. H. Gerhard (8. D. A. P.)
werden uitgebracht 1675 en op den heer J.
R. Snoeck Henkemans (chr. hist.) 1072 stem
men, zoodat de heer Gerhard gekozen is.
(Bij de stemming op 22 Juli waren uitge
bracht 3332 geldige stemmen, waarvan op de
heeren Gerhard 1532, dr. H Gorter 8. D. P.)
48, P. Otto (U.-l.) 829 en Snoeck Henkemans
923).
Bij de herstemming in het district Amsterdam
VI zijn uitgebracht 3791 geldige stemmen.
(Het aantal kiezers is 6048).
Op den heer B. Nierstrasz (V.-l.) werden uit
gebracht 2274 en op mr. H. Verkouteren (chr.-
hist.) 1517 stemmen, zoodat gekozen is de
heer Nierstrasz.
(Bij de stemming op 22 Juli waren uitge
bracht 3843 stemmen, waarvan op de heeren
P. A. C. Joosten (8. D A. P573, mr
B. Nierstrasz 1833
It brief dat hjir folget, skreuan mei in roas-
tige pinne en wetterige inket, is net üt ’e tomme
sügd, mar ha ik wier in boat lyn onder ’e eagen
hawn.
It is in brief lyk as folie dy ’t yn Fryslan
forstjürd wirde, yn ’t Hollansk skreaun yn
’t Frysk troch de steller by ’n oar tocht.
In boetelytsfeint fen Tsjerkwert oukomstich,
skreau üt Jouwer wei oan syn alden:
Haawer, 30 Juuli 19
Geagde oude lui.
Ik sijn goet gesont en hoop van jimme het
selde, nu ik hat andes al eerder geskrijft hoor,
maar wij hebben het niet aan tijt. Ik hep het
bier niet soo heel goet naa myn sin, de boer is
o soo gluin hastig, fooral in de ongetijt, de frou
geef mij middys altyt de speksorren in de panne
hoor, de grootknegt is groot met de grootmeit,
die meit is een groote wilde puist, en degröot-
knegt is ook een raareneen, hy gaad altijt met
de hoosen aan op bet, ik leg by hem, hy neemd
alle plak in en dan truuft er my in ’t hoekje
hoor, nu gister syn hier goeds geweest te eeten,
nu ik moet morges al bytyd fan *t bet en dan
de koejes ophaale, die loopen alheelendal in de
agsterste seuwendehaale, dat is een mooi eintsje te
voeteljen hoor! nu wy krijge Sondaags lorre op
broot daar krije wy toost van, hoor 1 nu ik
skij mar uit met skrywen want ik moed nog
aan ’t boonpuiljen van awond, harrejakkes.
Sjjt gegroed U soon Sjoed.
Ik ha de ynhéld fen dit brief for jimme oer-
skreaun lêzers, net allinne om ’e taelkindige
wearde of om styl sa bisouder, mar mear om
de gemoedstimming fen dy lytsfeint dy ’t der
üt dat brief sprekt. Hy skreau dat er it net nei
syn sin hie. Syn boer wier forkeard, syn frou
net goed, de greatfeint doochde net, de greatfaem
mocht er net lije en it wirk wier tsjin ’t sin.
Koartom hy wier ontofreden. Just dat léste
triek my noch wol it aldermeaste üt syn brief
en joech my in onderwerp yn ’e pinne der ik
wol efkes oer ütbreidsje woe. En dat punt,
büten gekheid om, mar mei tinken en earnst
mei 'n oar to bihandeljen scil fen wearskanten
sonder mis, wol foldwaening jaen by it koarte
oersjuch dat we der fen jaen en krije.
Us earste frage is, hwer sit it gelok en de
tofredenens oan forboun? Oan steat of stan?
O né, allinne oan ’t aerd fen immen seis.
De lüde-roppers, dy ’t in loksteat forspelle
oan de mindere stand, sadra hjar grounslach
earst mar ris fêst steld wier, ha mennichien de
rêst en frede ontnomd. Spitigernóch. Hjir moat
net üt ferstien wirde, net dat we dat tofreden
wêzen bidoele, dat him by alles slüch delleit
en de hannen omkeard, mei de miening, dat hy
dy ’t foar feint yn 'e widze lein is dochs noait
baes wirde kin. Né, wy bidoelle dy tofrede
nens, dy *t net oan in oar de skild jowt, as it
yn ’e wréld tsjinslagget, dy ’t net loom en lam-
liddich him deljowt, mar ynpleats him to skoar
set om skarreljendewei foarüt to kommen.
Sjuch sok in tofredenens is net ouginstich, komt
net ya forset mei regel en wetten, wachtet net
op in wréld der 't de earmen ryk en de riken
earm yn wêze scille, dy hat gjin begearte nei
’t forkearde, en longert net op it onmogelike. minske foldien, dat er syn
De tofredene wol allinne troch syn bést to
dwaen, en troch syn eigen bikwaemens in better
lot sjen to krijen. Wol lit hy syn rjuchtmiètte
easken jilde, dat de lans wetten sa yn inoar setten
wirde dat de iene stén net bifoardiele wirdt by
de eare, en dat elk goed lid fen de maetskippij
de gelegenheid joun wirdt, om dat wirde to
kinnen, der ’t hy talinten foar hat en der er
ienkear grif wol goed for berekkene en yn to
plak, wêze scoe. Dat wol, mar it scil him net
yn ’e plasse oankomme om jimmer op syn lot
en libben om to gnoarjen. Hy scil wizer wêze
om him der seis mei to kwellen, him seis on-
fortrjitlik, ontofreden to meitsjen. Of hat in
ontofreden minske him seis net it meast?
Forearst komt üt dat ontofredene üt dat net-
gerêst-wêxen foart, dat immen folie mear docht
om it lykjen dan om it wêzen. In baentsje
der 't men sa ’n bytsje de hear mei üthingje
kin, wirdt troch in hopen mear bigeard as
moat skrielle Hans dan ek kokenmaster wêze
as in berop dat yen arbeidsjen opleit. Al
scil men mei de honger yn *e héls rinne, as de
iisboarden der mar om kinne neffens yens pe-
sysje. Hwent och men wol sa graech hwet
lykje. Men wol yen sa graech yen ris onder ’e
minsken opjaen. Utblinke dat is de leuze, yn
de stêdden mear, yn ’t platte lan minder, mar
ek der is ’t lang net suver oan 'e lever. Mei
it ienfaldige, daeglikse libben is men net mear
tofreden. De tsjinstfaem pronket hjar sa op dat
men kin hjar hast net fen de frou onderskide,
de feint net fen de boer as baes.
De faem yn hjar moaije nije jurk, de feint
vn syn nijmoadrich pak miene in gelyk-wêzen
bieagje to moatten, forbielde hjar al o sa folie,
en forgapje hjar op in weelde sa’n eagenblik, I
der 't se allicht altyd nofteren fen bliuwe seille. I
beiden ongenoegen te zijn ontstaan, nadat de
vader te ongeveer 1 uur onder den invloed
van sterken drank was thuis gekomen. Ter
wijl de vrouw in de keuken bezig was met
het gereedmaken van het middageten hoorde
ze plotseling in de achterkamer barer woning,
waar haar man en haar zoon zich bevonden,
hevige woorden en onmiddellijk daarop revol
verschoten. Toen zij dadelijk daarna in de
achterkamer kwam, zag zij haar man blijkbaar
bewusteloos in een rieten stoel zitten en de
aoon een revolver op zich zelf richtende en
zich een schotwond toebrengende aan het
hoofd ter hoogte van den slaap.
Ook later heeft de jongen nog eens het
wapen op zich zelf gericht, waardoor ook hij in
bewusteloozen toestand verkeerde. De vrouw
riep onmiddellijk om hulp; politie kwam op
dagen en de gemeentelijke eerstehulp-dienst
werd geroepen. De geneesheer van dien
dienst constateerde den dood van den vader.
Deze had een schotwond in den mond en
één in den hals. De zoon werd naar het
diaconessenhuis «Bronovot aan de Laan van
Meerdervoort evergebracht en zijn toestand
was Zondagmiddag, hoewel vrij ernstig, toch
niet levensgevaarlijk. Hoe de jongen aan de
revolver was gekomen, is nog niet opgelost.
Van den jeugdigen misdadiger geeft de
Tel. het volgende relaas:
Het jongemensch is van zijn jeugd af op
gevoed in het armenhuis te Bmsward en stond bjj
den vader en bij de moeder van dat gestieht
zoo goed aangeschreven, dat sij hem in hun
huisgezin opnamen en verpleegden. Ook al
len te Bolsward, die hem kennen, spreken
niet dan met lof over den knaap. Hij stand
bekend als een oppassende jongen en heeft
een goede opleiding gehad als werkman, want,
nadat hij met loffelijk ontslag de lagere school
had verlaten, plaatste de armenhuisvader hem
op een ambachtschool, waar hij het smidsvak
leerde. Als smidsjongmaatje is hy elders in
Friesland en later te Bolsward by een patroon
in dienst geweest.
Een maand of vier geleden is hy eerst in
het huisgezin van zijn moeder, wier naam hij
draagt, en stiefvader opgenomen. Hetschynt,
dat de jeugdige De Jong in zijn kinderjaren
wel van het bestaan zijner moeder heeft ge
weten, doch dat de armenhuisvader het beter
achtte, hem niet met haar in aanraking te
brengen. Van haar eerste man is de moeder
gescheiden. Of deze man nog leeft, is niet
bekend.
In den afgeloopen winter ia vrouw Hiddes
te Bolsward geweest en heeft toen haar zoon
ontmoet. Zij heeft hem bij het bezoek over
gehaald om mede naar Den Haag te gaan
waaraan de knaap gehoor heeft gegeven en
waar hij spoedig werk vend, daar hy zijn vak
verstond.
De moeder heeft toen voorgegeven, dat zij
een goeden man had; wat daarvan aan is,
kan moeilijk beoordeeld worden Verteld wordt,
dat de kinderen van den man nooit bij hem
thuis kwamen.
De jeugdige De Jong had verkeering met
een meisje dat een maand of vijf geleden met
de familie, bij wie ze in dienstbetrekking was,
naar Zaandam was vertrokken.
De verslagene Hiddes moet steeds voor zijn
vrouw en kinderen verbazend ruw en lomp
geweest zijn. Volgens buren ging er geen
dag voorbij, dat hy niet dronken was. Reeds
enkele dagen voor zijn dood moet hij, volgens
ooggetuigen, op de fabriek een mes geslepen
hebben, en op een vraag van zijn kameraden,
waarom hij dat deed, geantwoord hebben„dat
zal ik eerstdaags wel noodig hebben.”
Toen hij Zaterdagavond weer dronken thuis
kwam, moet hy zijn vrouw dan ook bedreigd
hebben haar den nek af te snijden als se zou
slapen De zoon, die dit hoorde, heeft toen
den geheelen nacht voor de deur op de trap
gezeten om zijn moeder hulp te bieden als dat
noodig mocht blijken. Toen Hiddes den volgenden
dag weer opspeelde en zijn vrouw en haar
zoon beleedigde en bedreigde, moet de jongen
in zoo'n overspannen toestand verkeerd heb-
l meer wist wat hij deed.
I Niemand, die den jongen kende, kan zich
voorstellen dat hij tot zoo’n daad in staat
was. Steeds was hy thuis, bleef altyd bij z’n
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents
Per poet 0.65. Enkele Nos. 3 ets Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
je de poppen oan ’t dounsjen. Gysbert Japiks
sei: Rom sopje oareljues petiellen en bürljues
kij jaen greate miellen To sizzen: ’t isaltyd
j rommer en better by in oar. Hat dan elke stan
j syn biswieren net? Bringt net elke wei syn
lésten en moeiten tiidlings mei? De man fen
saken leit faek lang sa rêstich de holle net del
as de ienféldige arbeider. Kom wol dan ek,
oer in bytsje lést net grine mei in bjuster on
forst an.
Wie men mar hwet better tofreden mei yens
lot en dy *t dan syn lot better hawwe wol lit
Hwet scoe it to winskjen wêze, dat de jeugd eenige maanden ten huize
en haar man woonachtig.
De verstandhouding tusschen vader en zoon
1 van den aanvang der samenwoning
niet gunstig te zijn geweest. Vader maakte
schijnt al
niet o
vaak misbruik van sterken drank en moet
den jongen meermalen te vergeefs tot bezoek
aan koffiehuizen of herbergen hebben uitge-
noodigd. Het feit dat de jongen niets weten
wilde van het bezoek aan drankhuizen, en ben hij niet
misschien ook nog andere omstandigheden, 3
schijnen er toe geleid te hebben dat de vader
hem niet goed verdragen kon; hy deed hem
gedurig verwijtingen en scheldwoorden hooren. mOeder en verdedigde haar als ’t noodig vu
Ook Zondagmiddag schijnt er tusschen hen tegen d,. aanvallen van den verslagene.
oan en plüzen al dy farske lekkere bledden fen
it beamke ou.
Do bigie it beamke syn dwazens yn to sjen.
Syn heeehmoed wier fen boppen komd en bi-
dêst frege: «Och jaen my myn éld pakje mar
wer, as ik myn nidlen wer krij dan scil ik ge-
lokkich wêze.v
It krige syn nidlen ek wer, en *t beamke
wier tofreden.
Ik tink noch wol ris om dat teltsje
er nou mear yn as do.
in de keuken bezig was met
boerderijen aan de orde van den dag.
Er is dit jaar een zeer ruime oogst, soo
zelfs, dat het ouden van dagen niet heugt,
dat er over het geheel in deze omgeving ooit
zooveel hooi is binnengehaald. Op een boer
derij te Oudemirdum, waar men altijd sukkelde
met te weinig hooi, moet thans wel 90 voer
worden buiten gezet. Dit is een unicum,
doch men ziet bijna geen boerderij, waar
niet een of twee groote hoopen buiten staan.
Een vergissing.
Te Heeg had een meisje voor een schip
persvrouw een boodschap gedaan. Als be-
looning ontving zy een cent, dien zij, thuis
gekomen, aan haar moeder gaf. 't Bleek
echter, dat de schippersvrouw by vergissing
een gouden vijfguldenstukje had gegeven. De
moeder bracht het geldstuk dadelijk terug.
De schipper was over de vergissing van zijn
vrouw zóó verbolgen, dat hij haar een flink
pak slaag toediende. Wel een model-ecktge-
noot.
FBI
i
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
voor de Gemeenten Workum. Hemelumer Oldephaert en Noordwolde.
