Hindeloopen en Stavoren.
Kleinbedrijf Konijnenteelt.
Elk praet nei ’t er wils is.
aanbesteden
S>
ZATERDAG 9 AUGUSTUS 1913.
39ste Jaargang.
No. 33.
Binnenlandsch Nieuws.
Officieel Gedeelte.
de vertimmering van het
Gemeentehuis aldaar.
r
I
L. Wielenga.
door
iunner
door ongenaakbare aanvoerders
Ook
gebracht 6344 stemmen,
Een der eerste voorwaarden is echter liefheb-
tweede categorie, de konijnenteelt door het
hoofdbestuur wel eenigszins verwaarloosd. De
reden hiervoor is misschien de weinige deel
name
lijkheid grondig te kunnen bewijzen, de prod
tieviteit van J
vereeniging hebben vroeger op vragen der leden
Öndergeteekende meent echter
wel in staat te zyn het tegendeel te bewijzen,
voeral nu er sedert enkele jaren een geheel
nieuwe factor in den konijnenhandel is opge
treden en wel het verwerken der vellen voor
bontwerken. Wel heeft men jaren geleden,
ook in ons land sterk geijverd om het fijn sma
kend konijaenvleesch om haar goedkoopte als
volksvoedsel ingang te doen vinden maar dat
schynt tot nog toe geen hooge vlucht genomen
te hebben. Reeds nu wordt voor de vellen meer
betaald dan voor het vleesch. Eenige maanden
geleden hebben we in de bladen kunnen lezen
een kort verslag van een tentoonstelling van
bontwerken in Parijs, waarin vermeld werd,
dat voor de vellen van zuiver echte zilver-
konijnen per stuk soms 75 tot 80 franks, dus
bijna 40 gld. werd betaald. Voorwaar onge
looflijk! Als men echter nagaat dat de roof
dieren, n.l. de echte welke het zoozeer begeerde
bont voor de markten leveren, hoe langer hoe
zeldzamer worden. Dat hermelijn, sabeldier,
poolvossen etc. in de bijna ontoegankelijke oorden
van Siberie moeten worden gejaagd vaak met
levensgevaar, dan verwondert het niemand dat
gretig de gelegenheid voor imitatie wordt aan
gegrepen. Bont is van de vroegste tijden af
altijd veel gedragen en de grillige, tyranieke
madam Mode kan het er nog steeds niet buiten
stellen.
Reeds hoor ik echter vriend Nurks zeggsn,
jawel maar deze hooge prijzen der huiden kun
nen wij hier toch niet maken, dat is alleen voor
enkele eerste klas fokkers en dan nog hooge
uitzondering. Wy wonen te ver van de markt.
Onze bodem, klimaat etc. laat niet toe derge
lijke prachtexemplaren te fokken. Eilieve, vriend,
hebt ge verleden jaar de landbouwtentoonstelling
in Leeuwarden bezocht? Ja? Hebt ge dan
wel niet op één lijn gesteld zullen kunnen wer
den met bovenstaande zullen ze toch, willen ze
iets in dien geest bereiken, de eerste schrede
op dien weg moeten zetten. Onder protectie
der V. P. N. zal dit wel gaan, ofschoon eigen
initiatief alweer de beste leidsman in deze zal
zijn. Eens moge blijken dat ook dit klein be
drijf reeht van bestaan heeft.
Met toestemming der Redactie hopen we
later, wanneer de tijd het toelaat eens op deze
plaats de verschillende rassen te behandelen.
7 i "jij J- E. MULLER Fz.
gegeven l Zoo ja I dan hebt ge verraad gepleegd
--- uv/ eigen geboortegrond. Dan hebt ge niet
met mij gevoeld, dat dit grootsch geheel, on
danks modder en regen, dat haar telkens dreigde
In dichter, op in moaye joun
By ’t sinne endergean,
Roan troch it fjild en bleau forbaesd
Oer ’t moaij’ natürspil stean.
»Farwol, o koestrjend himelljocht
Dat nou mei ’n groet fordwynt
En wer moarnier mei ’n golle laeits
Yn ’t Easten daegjend tyntl!
Sa dichtte yn syn ienlikheid
De man der mar op ta,
Wyls kaem de dauwe oer feart en l&n,
O, o, dat hage ’im sa.
It like oft in tsjokke sprei
Fen kleare silfer oer
De hele polder ütspraet lei
Syn dicht-ier roan him oer.
Jan nijboer hie de bles ütspand
Men hie de dei wer hawn,
>Frjeon,« sei de dichter, isjuch ris hwet
Der ütspraet leit oer ’t lan
Kaldgnyskjend seach de boer him oan
En «ei moai wyslik: iTsjongl
Wit jy net hyet der ütspraet leit?
Nou man, ’t is koue-dong.«
FRISO.
Koperen bruiloft Koninklijk Echtpaar.
Gister, Donderdag, was het 1jaar geleden
dat onze Koningin in het huwelijk trad met
Prins Hendrik.
De kabinetscrisis.
Naar de Tel. uit zeer betrouwbare bron
verneemt, zet mr. Cort van der Linden zijn
pogingen tot vorming van een kabinet krach
tig voort en is het gerucht, als zou de aan
genoemden Staatsman gegeven opdracht een
zuiver zakenkabinet gelden, waarbij groete
hervormingen zijn uitgesloten, van allen grond
ontbloot.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
WORKUM zullen op ZATERDAG den 16 AU
GUSTUS 1913
Van bestek en voorwaarden kan kennis wor
den genomen ter Secretarie in de gewone kan
tooruren van 9—1 en 35, terwijl daarvan
exemplaren zijn te bekomen tegen den prjjs
van f 0.25.
Aanwijzing zal plaats hebben op Dinsdag
den 12 Augustus e.k., ’s voorm. 11 uur.
Inlichtingen zjjn te bekomen bij den Gemeente-
Architect.
De gezegelde inschryvingsbiljetten worden in
gewacht aan het adres van den Burgemeester
vóór 12 uur ’s middags van den dag der be
steding.
Workum, 4 Augustus 1913.
Burgemeester en Wethouders voomoemd,
T. M. ten BERGE.
De Secretaris,
A. de VRIES.
zullen de volgende beeltenis dragen. H. M.
de Koningin in de waarden van 10 cent, 50
cent en 10 guldenKoning Willem I in die
van 21/a cent, 12J/z cent en 1 guldenKo
ning Willem II in die van 3 cent, 20 cent
en 2x/g gulden en Koning Willem III in die
van 5 cent, 25 cent en 5 gulden.
De postzegels zullen eerst in de laatste
maanden van het jaar voor het publiek ver
krijgbaar worden gesteld.
Troelstra op Het Lee.
Speenhof! heeft er natuurlijk dadelijk een
liedje op gemaakt, dat hij voor zijn publiek
zingt.
Hier is er een couplet van:
Majesteit neem me niet kwalijk
Dat ik zenuwachtig ben,
Maar u weet dat ik de vormen
Van ’t Hof te weinig ken,
Op den duur kan ik ze leeren,
Let maar op, ik snap ze gauw,
En dan kom ik ’s logeeren
Met m’n jongens en de vrouw.
De Invaliditeitswet.
De minister van Landbouw heeft de personen
aangewezen, die ouden van dagen, bij het
aanvragen eener rente, als bedoeld indeartt.
369 en 370 der Invaliditeitswet, behulpzaam
J i o. a. binnen het gebied der ge-
zullen zijn
meenten.
Workum: J. Boonstra en L. Wielenga.
Hindeloopen: J. Buiteveld en G. Beiboer Jr.
Hemelumer Oldephaert en Noordwolde8.
de Boer te Oudega, K. Bouma te Hemelum,
J. Dijkhuis te Warns en P. de Jager te Koudum.
StavorenJ. Krul.
Loterjj wet.
De heer T. S. van Klooster, directeur der
Mij. Albino,die pakjes havermout verkocht
met verrassingen, en die daarom voor het
kantongerecht en de rechtbank heeft terecht
gestaan wegens overtreding der loterijwot, is
van het ten laste gelegde vrijgesproken.
Jubileum-zegels.
De ter gelegenheid van do Onaf hankelyk-
heidsfeesten uit te geven Nederl. jubilé-segels
Uitgave van T. GAASTRA Bz.,
firma H. BRANDENBURGH Zoon
te WORKUM.
Kamerverkiezingen.
De uitslag van de stemming in het distrot
Hoogezand (vac.-Spiekman) is als volgt: Uit
gebracht 5015 geldige stemmen. Mr. P. Bink
(U. L. aftr.) 2569, dr. Th. van der Waarden
(S. D. A. P.) 2446 stemmen.
De heer Rink is dus gekozen.
Bij de verkiezing van 17 Juni waren uit-
waarvan op mr. P.
Rink 2124, op den heer H. Spiekman (8. D.
A. P2575 en op mr. R. Koppe (A. R.)
1645. Bij de herstemming is toen de heer
Spiekman gekozen met 2845 stemmen tegen
2323 op mr. P. Rink.
Door de verkiezing van mr. P. Rink heeft
de Liborale Unie 1 zetel op de sociaal de-
-1-J en blijft zy evenals in de
De concentratie
beschikt daarmede over 38 zetels in de nieu
we Kamer; de 8. D. A. P. is van 18 op 17
gekomen.
De prijs der Advertentiën is van 1 5 regels 25 cents, elke
regel meer 4 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ots. per regel. By
abonnement belangrijk lager.
Tot plaatsing van adv. en reclames voor Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78, Amsterdam
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents
Per post 0.65. Enkele Nos. 3 ets Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
te doen mislukken, iets meer wou doen dan
een gewone tentoonstelling. Alles wat daar
in weelderige massa was samengepakt alles
(first class) sprak van de rijkdom van Frieslands
bodem. Nergens ter wereld wordt op zulk een
kleine oppervlakte zooveel eerste soort producten
geteeld. Nergens zooveel prachtexemplaren uit
het dierenrijk voortgebracht, nergens de industrie
hieruit ontstaan, zoo magnifiek ontwikkeld. En
dit alles dankt zjjn bestaan aan ontwikkeling,
voorlichting, energie bij hare bewoners die door
doelmatige teeltkeus, gepaard met de noodige
ijver de natuur weten te dwingen, zich te voe
gen naar hun wil.
Met begrijpelijken trots hebben wij het terrein
verlaten, dankbaar te mogen leven in gelukkig
Friesland, dankbaar de Commissie die met groote
opofferingen dit ons allen had laten zien en
voelen.
Nog iets: indien men ons vroeger had verteld
dat in onze onmiddell jjke omgeving prijzen voor
stieren zouden worden betaald vanaf 2000 tot
4000 gld., niemand die het geloofde.
Hiermede meen ik genoegzaam de opmerking
van vriend Nurks te hebben weerlegd.
hier kunnen konijnen geteeld worden, evengoed,
ja beter dan overal elders.
berij en kennis. Beiden wil de V. P. N. Onderafd.
Workum trachten aan te kweeken.
Reeds werd besloten op de e. v. tentoonstelling
alhier een afd. konjjnen bij te voegen en bij
genoegzame deelname zou dezen winter misschien
een cursus in de leer der konijnenteelt gegeven
kunnen worden. Ook moeten de fokkers de
noodige durf bezitten door bijv, goed fokmateriaal
aan te schaffen dat onvermijdelijk van buiten oudo Kamer 21 man sterk,
moet komen en natuurlijk eerst goed betaald
moet worden. Alle begin is moeielijk. Ook de
voedingwijze dient veel verbeterd, waar hier,
als bij ouds alleen door jongens eenige konijnen
worden gehouden, let men weinig op groeikracht,
sterfte etc. Wil men er echter een productieve
zaak van maken dan mag men zooiets volstrekt
niet te licht achten. Evenals bij alle dieren
heeft men een massa verschillende rassee^en
kruisingen. Waar tegenwoordig vooral prijzen
voor de vellen moeten worden gemaakt is het
zilverkonijn met hare verschillende kleuren nu
ances wel het meest aangewezene. Goed be
werkt kan men deze huiden bijna niet van het
beroemde sabelbont onderscheiden en ze brengen
daarom soms een hooge prijs op. Ook de an
dere rassen behoeft men daarom niet te ver-
waarloozen, daar ook deze vellen op allerlei wijze
verwerkt worden. De minst bruikbare worden
geschoren, zoodat men de haren gebruikt voor
viltfabrikatie en van de vellen lijm kookt. Meer
geld brengen ze op als men er glacé-leder van
maakt. De huiden van Vlaamsche reuzen,
Fransche ramskopkonijnen van 46 maanden
geven onberispelijk glacé. Vellen van oudere
dieren gebruikt men voor leder om allerlei snuis
terijen als portemonnai’s te vervaardigen, zelfs
voor bovenleder voor fijne heeren en dames
schoenen, wanneer ze vanaf f 2.70 kosten, minder
waardige gebruikt men ook voor vervanging van
nutria mollen en chincilla voor Saelkongs of
bisam bont. De huiden van black and tan,
Japansche konijnen en blauwe Weeners, mits
dik behaard, kunnen in hun oorspronkelijke
kleur verwerkt worden.
Ook de Hollandsche konijnen hoewel klein
verdienen om hun vel alle aandacht, van Rus
sische brandneuzen, maakt men imitatie her
melijn. Alaska levert pikzwart bont. Het
havanna konijn vereenigt alles in zich wat een
fokker maar kan verlangen. In Duitschland
bestaan verscheidene inrichtingen waar de fok
kers, de door hen gedroogde vellen laten be
reiden. Vele dezer huiden hebben een handels-
waarde van f 2 50 tot f 3.60.
Ook de mestery kan een niet te onderschatten
voordeel opleveren, waarbij men als het beste
voedsel noemt: «gebroken mais.c
Rondom Parijs heeft men konijnenfokkerijen
die jaarlijks duizenden stuks aan de halles cen
trales (de overdekte markthal, bestemd voor den
verkoop van pluimgedierte, konijnen en derge-
lijke) afleveren tegen hooge prijzen. Of het j
dezen fokkers gelukt is een eigenschap bij hunne
dieren aan te kweeken die de Parijsche lekker
bekken bij voorkeur hun gehemelte doet streelen
is ons niet bekend. Dat deze fokkerijen echter
gewoonweg prachtige zaken maken staat vast.
Ofschoon de fokkers alhier nu in de eerste jaren
Langzaam schrjjdt de beschaving voorwaarts,
brekend door wereldschokkende gebeurtenissen, niet geloofd*
hoeven zeker niet de gave van helderziendheid
te kunnen voorspellen
leze, voornamelijk de eerste, weldra
niets anders bewonderd dan de groote opzet,
de massa inzendingen, die kolossale tenten, let
terlijk tot aan de nok gevuld met landbouw
producten, of was uw stemming al geheel bedorven
door de modderbrij welke u soms in levensgevaar
deed verkeeren, waardoor ge het niet waagde
veel verder dan de ingang te komen, of van
tent tot tent dravende bij het uitblazen, foete
rende op dat land van mest en mist, van vuilen
vruchtbren regen. Of hebt ge soms in uw beurs
gevoeld dat niet alle tentoonstellingen rendabel
zijn en daardoor uw pessimisme nog meer voet
aan uw eigen geboortegrond. Dan hebt ge niet
Wij gelooven dan ook op dezelfde wyze te
kunnen voorspellen dat het door zoovele ge
slachten gevreesde spook, een groote Europeesche
oorlog wel nimmer zal plaats vinden, want
zooiets zou de ruïne van het oude of west Eu
ropa beteekenen. En men mag over de Ameri-
kaansche milliarden denken zoo men wil, Oud
Europa blyft toch nog maar altijd de geldschieter
van alle opkomende staten der wereld vanaf de
kleinste Zuid-Amer. republiek tot het land der
ryzende zon of het machtige dicht bevolkte
hemelsche ryk, en nog steeds blijkt dat de be
langen van den geldzak het meest afdoend ar
gument vormen in de wereldgebeurtenissen.
Hoe verleidelijk of up to date, is het toch
ons doel niet op dit thema voort te borduren,
dat ons allicht zou brengen tot bespiegeling
over de buitengewone bloei van handel en in
dustrie van west Europa, speciaal van ons land
om als onvermijdelijk einddoel bij de tariefwet
te belanden.
Hand aan hand met de beschaving, volksont
wikkeling en opbloeiende energie, gaat de wel
vaart der volkeren volgens de wet der natuur
en de cirkelloop van alle dingen steeds nieuwe
bronnen vindend, productievermogen scheppend
by toenemend verbruiksvermogen. Waar zijn
de pessimisten die eens beweerden dat de we
reld te snel bevolkt zou worden, die nota bene
een groote oorlog als eenig afdoend middel daar
tegen beschouwden? Als wij lezen dat in de
Vereenigde Staten van Brazilië slechts 22 mil-
lioen menschen wonen, meest kleurlingen op
een oppervlakte ongeveer zoo groot als geheel
Europa en in Mexico hoeven of z.g.n. haciendras
bestaan, één hoeve zoo groot als de geheele pro
vincie Noord-Brabant, dan lacht men om zulken
onzin.
De lust naar dergelijke onbeschaafde streken
te emigreeren is ten onzent echter niet byster
groot en daarom zoekt men liever in eigen om
geving zooveel mogelijk een bestaan, daar het
vaderland, de geboortegrond en de kleine ge
zellige kring om u heen zulk een eigenaardige
aantrekkelijkheid bezit, zoodat de liefde voor
het vaderland nog geen fictie behoeft te wezen.
Daar ten slotte toch allen van de bodemopbrengst
moeten leven is het niets te verwonderen dat
vele personen en vereenigingen op lofwaardige
wijze trachten deze opbrengst zooveel mogelijk
te vermeerderen.
Naast Ned. Heidemaatschappij en vele anderen
komt tegenwoordig naar voren de algemeen
bekende V. P. N. Vereeniging ter bevordering
der Pluimveehouderij en tamme konijnenteelt
in Nederland. Na in de jeugd ettelijke groei-
stuipjes en kinderziekten te hebben doorstaan
is zij eindelijk in de vlegeljaren aangekomen.
Evenals in het gewone menschelijk leven worden
op die leeftyd wel eens zaken gedaan of ver
waarloosd die op rijperen leeftyd, gelukkig iemand
niet zoo hoog zullen worden aangerekend. Tot
nog toe bezit zij veler sympathie en mag zich
in toenemende bloei verheugen.
Volgens de meening van vele leden wordt de
hoofdbestuur wel eenigszins verwaarloosd. De
door konijnenhouders, alsmede de moei-
luc-
dit bedrijf. De adviseurs dezer
haar gewone loop slechts een enkele maal onder- geantwoord, dat zij aan het winstgevende hiervan
brekend door wereldschokkende gebeurtenissen, niet geloofden. Öndergeteekende meent echter
als: oorlogen, epidemiën en andere en wij be-
1 - J- --L ,J JL--J
te bezitten of zoo de volksmond zegt, met de
helm te zijn geboren, om
dat ook deze, voorm
tot het verleden zullen behooren. Niet alleen
dat de volkeren steeds minder geneigdheid be-
toonen, ondanks kunstmatige opwinding
pers, studenten en straatrapaillede bloem hi
jongelingschap —3-- -
voor de monden der kanonnen te laten drijven,
om alzoo de roem dezer heldhaftige wezens met
het hartebloed der Natie te betalen. Ook niet
omdat de verantwoordelijke regeeringspersonen
zich ter elfder uur herinneren nog een geweten
te bezitten, dat ineens overeen stemt met de
belangen naar zelfbehoud en behoud hunner
bevoorrechte positie.
De groote factor voor het behoud des vredes
is zeker wel het belang dat handel en industrie
daarby hebben en wel speciaal de geldhandel.
Het is niet te veel gezegd dat de geld- en
effectenbeurzen in de grootste steden daar staan
als even zoovele tempels des vredes, ook al weer
niet omdat daar een geweten klopt by dien
hartader der natie de handel, maar eenvoudig
omdat men meer belang heeft by vrede dan
by oorlog. Voortspruitende dit belang uit de
slechte, jaarlijksch verergerende verhouding
tusschen papier en metaal als wettig betaal
middel. Immers worden jaarlijksch ontzaglijke
positiën op papier opgebouwd, terwijl de metaal-
dekking zeer gering is of. in het geheel niet
bestaatzaken en maatschappijen rijzen als
paddestoelen uit den grond op, hooge winsten
belovende, alles op papier. Het eerste het beste
gewapend conflikt zou dit prachtig maar wankel
gebouw als een kaartenhuis doen ineenstorten
BI
f
m w v wa WWVrf f? Inlr O 4 O Z AM Am l» a Am
I
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
voor de Gemeenten Workum. Hemelumer Oldephaert en Noordwolde.
F
I
