en Noordwolde.
Zes weken in Moergestel.
voor de Gemeenten Workum. Hemelumer Oldephaerl
Bindeloopen en Stavoren.
By de oergong.
No. 1.
VRIJDAG 1 JANUARI 1915.
Binnenlandsch Nieuws.
41ste Jaargang.
J
TSt
FRISO.
Ho oft it dan wol komme scoe
Mei it fuikje dat thüi bliuwe koe?
Och, it moast mar komme sa ’t it woe
’t Koe him net folie skele ho.
Men siet hjir foart-to-’n-earsten oan,
Hwent hiel de boel wie hast bidoarn.
Omdat it mei de maetskippy
Yn ’t hondert roan in amerij.
Us greatste winsk, ós heechst bigear,
Us hertebea is sonder mear:
«Jaen frede yn ’t nije jier, o Hear
Mear freegje wy tonearsten net,
Fen neat ha wy sa’n boel forlet,
As fen de frede yn ’e wrald,
Dat alles yn ’e stokken hald.
Mar as men der yn komt, och hea!
Hwet nearingdwaende hie gjin skea
Ik scoe hast sizze elkenien
Bihalfen inkelen misskien.
En derom roppe w’ allegjer
»O tiid fen frede kom dochs wer
Al is üs lan yn frede nóch
Wy fielle hjir de druk dan doch
En dat wol oan ’e kikkerts ta
Dy ’t mier sa oan ’e Belsen ha.
Wol mei de skriele tiid hjar draei.
Se gnyske sa, hwent Sijke Roas
Krig’ mar ris moai in lange noas.
Al wie dy er noch sa tige op klaeid
Hja miste de gelegenheid,
Dat dochs foar ’n famke wol hwet seit,
Wird dan mar op ’e tiid de breid
Uitgave van T. GAASTRA Bz.
firma H. BRANDEN BURGH Zoon
te WORKUM.
Men hie en hearde ek oars gjin praet
As oer kanün, bom en graneat,
Oer ’t nij oankomraen tillegram,
Oer ’t min iorkear mei spoar en tram,
Ho min as ’t bütenlansk wol wie.
Elk wist moai krekt ho oft der stie,
Hwent op in kear róp bólkoer Lys:
«De Fransen binn’ al yn Parys 11*
As we alles efkes neigean sa
Hwet wy fen ’t jier bilibbe ha,
Dan seit men «Goede gunst noch ta
Ho foei de wrald noch net midst wa«..
Wy krigen mids Oktober dóch,
It gyng forsiker maldar-nóch
Hast ’t hesle Belgje ütfenhüs,
Seis Ingelskmênnen by de rüs,
En Dótsers der noch ek op ta
En Fiausken ek in man of twa.
Mei Belsen roan ’t üs hast oer ’t roer
Op plakken roan it der fen oer.
By kloflen binne se hjirre komd
Mar dochs as frjeonen binnen nomd.
Se kamen oeral goed to plak
En iten, klean en onderdak
Waerd jown en oustien lak en frak,
Se wiern’ hjir goed op hjar gemak,
Getügde letter mennichien.
En tige tankber en foldien
Binne o safolle hinnegien,
Dat het forfêst in frjeonskipsban
Geaifrisle en lein fen lén oan lan.
O Himelhear, forhear üs bea
Warje üs for oarloch, ’t greatste kwea 1
Weits oer Jou foltsen, rik üs Jou bén,
Biskermje üs dierbre heitelén 1
Hy sette mei syn razend brein,
Us rêstich léntsje alheel oerein.
Hy skoerde en frege nearne nei
De manljue by hjar frouljue wei
En üt hjar saken en bistean,
Om onforbidlik foart to gean
Der ’t mar ‘t bifel hjar hinne róp.
Lake om hjar lést en skea, en skóp
Hjar breakoer onforskillich om.
Sa sette er alles dwars en krom.
EN ADVERTENTIEBLAD
De prijs der Advertentiën is van 1—5 regels 25 cents, elke
regel meer 4 cents. Grootero letters naar plaatsruimte. Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. Bij
abonnement belangrijk lager.
Tot plaatsing van adv. en reclames voor Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Alv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78, Amsterdam.
Hwa hie dat tocht forline jier,
Do ’t sa yn wolfeart, rykdom, tier,
’t Jier ’14 oer ’e drompel kaem
Dat dy skielk sa syn ouskie naem 1
Lyk as hy hjoed de dei dat docht
En men him hinne reisgjen sjocht,
Mei hier en bird totael forskroeid,
It antlit skeind, de lea toknoeid,
Mei d’ eare-iénnen sljuchtfol roet,
En d’ eagen read fen st.jurre bloed,
Wylst stjonke as hwet fen reekenkrüd!
De klean oan flarden om it liif,
Ontdien fen rêdding en geriif,
De büse plat en ’t fet er ou,
Sa jowt de aid skarlün him ou.
En hwa ropt him «ont wersjen* nei
Nouas er der ek bliuwe mei 1
Syn eare en goede namme is wei.
Elk hat op him onfoech it grou,
En dat ek wol mei reden, nou
Men skelde Warkum’s boargerij
Fensels foarhinne wol mei bry
Mar do? it hele Friezendom
Roan mei in swiet roun bry-liif om.
Süp-kealtsjes kealtsjes (oars’fen waej);
Dy dronken swiete malke mei.
De bargen koene er ek net by,
Hja iten ,ek mar mélkenbry.
Men brocht de malke al nei ’t febryk
Mar hou men ’t thüs, ’t wie fry gelyk,
Men krige dochs gjin jild der for.
’t Forfier wie ommers yn ’e war
Fen tsiis en büterheal forbean
Bleau ’t thüs of oars op healwei stean.
De boeren, oars sa wiis der mei,
Dy jowgen nou de mélke wei.
Men sjouwde yen in ongelok
Oan gongen malke onder it jok.
De mélke moast syn plak doch ha I
En derom pjutske elkien mar ta.
Kinstbüter waerd net mear oanroerd,
It etie forskimmele op it boerd,
Ream-büter wie ek al sa goed
En derom naem men Ijeaver dat,
Hwet waerd it tsjok op ’t boltsje smard 1
Hast alles waerd yn büter bret,
’t Wier dochs forgoes, hwerom dan net
Men rekke er hast troch fen ’e stel.
Dat büterspil dat woe sa del
Hinne-aeyen gauen ek net mear,
In potfol hie men middeis klear,
Men reau se yn ’e foarke gear.
Sa ’t men gewoanliks jirpels yt,
Du hou fen ’t rea en du fen ’t wvt.
En nou in wirdsje noch ta slot.
Mar nou gjin gekheid yn ’e pot.
Fensels, wy hawwe net de spot
Mei dizze tiid en ’t oarlochslot,
Dat scoe gemien wêze en heal-sot,
Jimm’ kenne Friso wol sahwat
En witte wol fen earder yet,
Soks is syn doel en miening net.
Hy hald de earnst wol boppe, mar
For ’n kear in grapke er by, ha war,
Dat docht, scoe ’k sizze, nimmen skea,
Derom mei ’t diz’ kear ek gjin kwea.
Wy rekken ek oan ’t oarlochsbrea.
Sa droech as hoppe en toar as hea,
As riis sa kromlich, as men ’t snei
Dan stoude it hülespil yen nei.
En do wier ’t wer de büter djür,
Dat wie sa stom I (net for de boer).
It moast er troch mei ’n flinke skou
En dan piet ’t noch op smoarren ou,
Sa waerd it iten seis in sjou.
WORKUM. Zaterdag 2e Kerstdag werd een
vriendschappelijke wedstrijd gespeeld, tusschen
«F. C. Atnieitia* en «Hercules* van Harlingen.
«Hercules» koos eerst voor den wind, »Amicitia<
trapt af en het ging op ’t «Hercules«-doel los,
al spoedig ontstond er een stryd voor ’t «Hereules-
doek en het le doelpunt werd gemaakt.
Over ’t geheel genomen was «Amieitia* de
meerdere, hoewel er slordig gespeeld werd. Na
de rust wist «Amieitia* nog 3 maal te doel
punten, zoodat het einde kwam met 4—0.
WORKUM. Zondag 27 Dec. werd een com-
petitie-wedstryd gespeeld tusschen »Amicitia<
en «F. C. A. 2* van Bolsward.
Als «Achilles* den opgooi won, maakt
«Amicitia’s* midden-voor den bal aan ’t rollen,
't ging voor den wind, nog geen 5 minuten
waren er verloopen, of «Amieitia* maakte haar
le doelpunt, doch de scheidsrechter floot; bui
tenspel, hiervoor werd «Achilles een vrijschop
toegekend, spoedig kwam «Amicitia’s* voorhoede
terug, gesteund door haar hardwerkende mid-
denlinie, doelpunten bleven dan ook niet lang uit.
Voor de rust had «Amieitia* de leiding met
6 0. Na de rust, bleef «Amieitia* de meerdere,
en hoe ongaarne we kropen weer in ’t stroo, I
en als voorzorg tegen ongewenschte odeurtjes
trokken we de tuniek over ons hoofd. We ver- I
want d’r weg zouden we, dat stond vast. D’r
nog een schuurtje, maar dat was
-1 van onzen hospes. Zou dat
misschien frisscher zijn. Allo, we gingen zien.
Knor-knor-knor, aha, een varken. Nog meer
huisdieren misschien Ja, twee schapen en een
geit. Heel gezellig maar dat zou ook niet
gaan. Hé, dat is een mooi zoldertje, jong, zei
m’n kameraad, die bij een ruw sparren laddertje
op naar boven was geklauterd. Zoo, zei ik ietwat
smalend, maak je nou toch geen illussie dat
we hier onze woning zullen inrichten. Maar
kerel, heusch, ’t lykt zoo gek nog niet. Vooruit
ik ging ook zien. Warempel, een zoldertje, drie
bij drie M. vol hooi. En kwaad rook ’t er ook
niet. Zouden we hier, en- we zagen elkaar aan.
Wel ja nog beter varkens-, schapen- en gei
tenlucht, dan dito van de menschen. Nu moesten
we nog de toestemming van den eigenaar heb
ben. Ja, die vond ’t heel goed «de stal was
werm* en ’t hooi was frisch. De geuren die van
onderen naar boven opstegen rekende hy blyk-
baar niet. Later hebben we onze buurlui als
heele goeie menschen leeren kennen, maar op
dat moment dacht ik: Zou de kerel’t niet aardig
vinden dat twee jongens, in hun burger een
veeren bed gewoon, nu hier moeten vernachten?
Opnieuw meldden we onze verhuizing aan den
sergeant. Deze begon lont te ruiken en onder
zocht de zaakjes r’s. Nou, ongelijk kou hij ons
niet geven, die leelijke kroeglucht, bah, nee,
daar moest ie ook niks van hebben. Zoo sliepen
we dan den daaropvolgenden nacht op ’t hooi-
zoldertje. Maar meteen had ik er genoeg van.
De warmte en de luchtjes van onderen walgden
me en ik stond d’r op om dat kwartier ook
maar vaarwel te zesgen. En toch, m’n vriend
haalde me over te blyven. Kerel, wat zou je nu
een mal figuur s'aan. Nu, dat malle figuur slaan
liet me koud maar meer gold 't argument
Je kuot in je nest kruipen wanneer je wilt.
Een argument dat hielp, want vier uren vervelen
is er iets vreeselijkers denkbaar. Maar ge zult
misschien aanvoeren Jullie zoudt toch wat kalm
kunnen wandelen in de lanen om Moergestel
Ja, dat zouden we kunnen doen, maar dat schynt
ook weer één van de merkwaardigheden van ’t
militaire leven te zijn. Alle moois wat de natuur
te genieten geeft, laat je koud. Planten vreem
den voor ons in overvloed, en ik, die toch
anders graag botaniseer, ik zag d’r niet naar
om. Ja toch, zoo’n enkele keer, maar de lust
i weer even gauw als ze gekomen was.
Ja die was er, als ge tenminste wat
beduimelde oude Prinsen en andere geïllustreerde
tijdschriften leetuur noemt. Verdere ontspanning
Helaas neen, de Friezen schynen te weinig onder
nemend van geest te zyn, om tot een gezonde
ontspanning te geraken. Wacht even ik dwaal
af. Ik vertelde u van ons mooi, frisch, gezond
nachtkwartier. Ik vergat nog te zeggen, dat een
dergelijk huismeubel, dat zoo’n ontsteltenis ver
oorzaakte, ook hier aanwezig bleek te zyn. ’t
Was om wanhopig te worden. We gaven ’t op
en berustten. We hebben er de drie laatste
weken van ons verblyf in M. geslapen. Ziezoo,
nu hoop ik u in een volgende brief wat andere
kost voor te zetten d’r komt een «luchtje*:
aan, vindt ge niet Nu, dan een volgende keer
over onze dienst in M.
(Wordt vervolgd). H.
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents
Per post f 0 65. Enkele Nos. 3 ets. Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
De sakenman dy ’t skilden hie
Siet, ear ’t er ’t seis wist, op swart sie.
Hy krige wissels op ’e hüd,
Om ’t hoartsje oer ’e post him stjürd.
En ’t wier sa frjemd, men hie in mier,
Oan ’t oars sa Ijeave bankpapier.
En 't silverjild wie samar wei,
Dy 't hie, dy hólde ’t fêst, enswei.
En dy 't gjin silverlingen hie,
Ho wolsteld as dy oars ek wie,
Al hied er bankpapier in heap
Gjinien hie hwet for him to keap.
Dat wie dochs siker wol hwet mals,
Skatryk en honger yn ’e héls.
De Banken seis hie’n slim forlet,
Men kaem om jild en 't wie der net.
Nee, aan die weken moet ik niet meer denken.
Ze vormen 't onaangenaamste, ’t onpleizierigste
tydvak in de mobilisatie tot heden althans.
Ik zal trachten u te overtuigen, dat ik niet over
drijf. Luister dan. In 't kleine dorpje ik denk
van ongeveer duizend zielen, werden opeens drie
duizend man ingekwartierd, waaruit ge dadelyk
kunt opmaken, dat we niet bij burgers inge-
kwartierd werden. Als nachtkwartier zouden de
schuren van de boeren in den omtrek dienst
doen. Maar ons bataljon viel de twyfelachtige
eer te beurt om in ’t dorp ingekwartierd te
worden. Onze compagnie kwam vooraan in ’t
dorp te liggen en de 250 man werden over vier
kroegjes en eenige burgers verdeeld. Zoo kwam
ik met zestien wapenbroeders in zoo’n kroegje
NIEUWS-
De skearbaes ek hie ’n skealik jier,
Hwet sit er net in bird en hier
Omfierren, dat is hy dochs kwyt,
As al in oar ’t der jinsen krycht
Hy mist it lykwol hjirre mar
En bard der net de sinten for.
de jingens uitstekend, de meesten hielden veel
van ’t spel en voor bedtijd even «rollen», ja, dat naast stond
zou een gezellige afwisseling zijn. Maar, vroeg van den buurman
ik, houdt ’t café tegelijk z’n bestemming, d.w z.
wordt d’r overdag ook geschonken. Ja, natuurlijk,
zei de kastelein, dat zou voor mij veel te scha
delijk zyn. Wat ik terecht betwijfelde, omdat ie
17 maal 20 cent of f3 40 per dag van ons ver
blijf hier trok.
Ik sprak d’r nog met de andere soldaten over,
maar die haalden de schouders op ’t zou heel
goed gaan meenden ze. Al dadelyk begonnen ze ’t
biervat helpen ledigen zoodat spoedig een
zure bierlucht je tegenkwam. En de tabakswalm
begon zich hiermee te mengen voeg hier nog
bij dat ’t drukkend warm was, dat de ramen
potdicht waren en ge hebt een voorstelling van
ons nachtkwartier alle dagen opnieuw. In
een schuurtje achter de herberg lag ’t stroo waar
we ’s avonds onze vermoeide leden op moesten
uitstrekken.
Negen uur was ’t taptoe ’t schenken hield
op. De bezoekers van andere kwartieren moesten
zich verwijderen en wij mochten ons nachtleger
klaar maken. Daartoe werd ’t stroo uit ’t schuurtje
door een portaaltje in de gelagkamer gesleept,
daar wat uitgespreid op den grond, door de be
zoekers bevuild. Ons nachtleger was klaar
dekens waren niet aanwezig red je maar.
De eerste nacht ging ’t slapen nog alwe waren
allen oververmoeid. Maar ge moet niet vragen
welk een vreeselijke lucht daar ’s morgens hing.
De ramen moesten op uitdrukkelijk verlangen
v .n de meerderheid dicht blijven. Bierlucht, ta
bakslucht en menschenlucht mengden zich en
v oden geen uitweg. Ja warempel, nu merkten
sx ’t dat er een «zware* lucht hing, nee, dat
ging niet op. Laten we dan toch in vredesnaam
de ramen ’s nachts openen, stelde ik voor. Denk
toch niet dat je d’r ziek van wordt ’t is zomer
en dus nooit koud. Wat evenwel heftige protes
ten uitlokte, ’t Is merkwaardig, de mee.sten zijn
hoegenaamd niet bevreesd om te gaan vechten,
ze lusten de Duitschers of Franschen of Engel-
schen wel maar voor een beetje frissche lucht
zijn ze vuurbang. Ik houd niet van die kinder
achtige lui, die bang zijn, dat als er een raampje
openstaat, ze kou zullen vatten. Maar wy konden
d’r met een kleine minderheid niet tegen op.
Alleen kregen we ’t zoover, dat een uurtje voor
taptoe ’t raam werd opengeschoven. al een
groote verbetering. En toch, ’t nachtkwartier
beviel ons buitengewoon slecht. Steeds te moeten verdween
wachten tot negen uur, dat was al vervelend j Lectuur
genoeg. Want na den dienst, dat was dus na 1 -i.
vijf uur, hadden we niets meer te doen. En
vier uren zonder bezigheid, zonder lectuur, zon
der ontspanning, wien z mden ze niet lang vallen
We waren d’r nu een week en ik besloot r’s
op verkenning uit te gann om een ander nacht
kwartier. Zou 't schuurtje waar ons stroo over
dag lag niet geschikt zijn Ja, dat leek zoo kwaad
nog niet. Wel was d’r geen vloertje, maar een
paar flinke bossen stroo zouden dat gebrek ook
wel gauw verhelpen. Zoo besloot ik ’t maar eens
te wagen. Om negen uur zonderde ik eenige
bossen af en maakte m’n «bed» op. Ik waar
schuwde den sergeant, dat ik verhuisd was, wat
hem goed toeleek. En ik sliep dien nacht heel
goed, ’t zou dus wel gaan ik besloot daar
dus voortaan m’n nachtrust te «genieten*. Een
voordeel was ook, dat ik niet meer tot negen
uur behoefde te wachten ik zonderde maar
eenige bossen stroo af en dan lieten m’n kame
raden me wel met rust. M’n vriend vond ’t idee
zoo dom nog niet en een paar dagen later kroop
hij ook maar in ’t schuurtje. Zoodat we d’r
toen met z’n tweeën lagen. Dat zou dan ook ’t
maximum blijven, geen der anderen scheen lust
te gevoelen ons daar ’s nachts gezelschap te
houden.
Alles ging goed en we waren wat blij met
onze uiterst primitieve slaapkamer. Tot we op
een morgen een «ontstellende ontdekking* deden.
Ik stootte met m’n teenen tegen een houten
voorwerp, halverwege onder ’t stroo bedolven.
Een kistje of zoo iets dacht ik en wilde verder
m’n weegs gaan. Maar m’n slaapgenoot, nieuws
gieriger, onderzocht en opperde 't vermoeden,
dat me nu niet de haren te berge deed ryzen,
maar me toch een kreet van afgrijzen ontlokte.
Volgens hem moest ’t een heel nuttig en onont
beerlijk huismeubel zijn, wat bij nadere beschou
wing, in zoover een nadere beschouwing moge
lijk was, volkomen waar bleek te zyn. Hoe nu
Nog langer daar slapen en tegelijk zekere luch
ten mee naar binnen te werken Geen aanlok
kelijk vooruitzicht voorwaar. Maar terugkeeren
in de gelagkamer en d_an de spotlachen van j
de overigen aanhooren Ook niet aan te bevelen.
Wat dan? Kort en goed weer verhuizen en een
ander nachtkwartier opgezocht. Waar Alles in eenmaa slechts wist «Achilles te doelpunten,
den omtrek bezet. Dien dag slaagden we niet Z00(Jat 'iet einde was 6 1.
WORKUM. De storm in den nacht van
Maandag op Dinsdag j.l. heeft hier, evenals
elders veel schade aangericht. Bijna geen huis
staanbaar werd gek toch alle tien dagen daar een schoorsteenbord, enz. Sommigen kwa-
:e pannen
van R. P. Veltman zelfs omver gedrukt. Een
hooischuur van B. Genee werd platgedrukt.
zyn. En wat een nachtkwartier. De kamer was
zeer laag onder den zolder, heel smal zoodat er
juist een biljart kon staan en tamelijk lang,
’t Biljart bleef staan, dat nam natuurlyk een
groot deel van de ruimte in. Maar dat vonden
Sa die men hjir en der in byt,
Hwent och, men koe se dochs net kwyt.
Fen merke en pret kaem süver neat.
Syts Fjirtich yn hjar «widdou-steat*,
Dy hie sa stil ynwindichwei
lang hadden we d’r niets van gemerkt. Lekker
geslapen hebben we dien nacht zeker niet en 1
we waren dan ook een half uurtje vroeger dan
gewoonlyk uit ’t stroo. Al weer op verkenning,
