r.
Ilindeloopen en Stavoren.
Spoekery.
No. 13.
ZATERDAG 10 APRIL 1915.
41ste Jaargang.
I
Binnenlandsch Nieuws.
I
4
AAN DE GRENZEN.
-■ r
er tsjok,
H.
FRISO.
r
En as men yn ’e lette joun
Troch Goasseboer syn saune roan,
Dan fleach sa ünderhans
In folie, hast sa wyt as snie,
Dy ’t dochs mar trjje skonken hie,
Roerskoatend oan yen Ians.
Kry ik myn sin, dan komt mar wer,
Ta rêst fen üs hjir allegjer,
Dy aide spoekebrol
As ’t spoeksel fen twadrachtichheid
Dat nou Jerope lagen leit,
For fêst dan foartgean wol.
Uitgave van T. GAASTRA Bz.
firma H. BRANDENBURGH Zoon
te WORKUM.
En as men soks fornimt, sjé der!
Dan ropt men üt: »Och kom mar wer,
lerdmantsjes fen alear;
Op hoop dat us spoekfolk fen nou
Ut onginst sizze soil fen, »houl<
Nou wolle wy net mear.f
De Timpelpleats en Loft-en-fjild,
Wiern spoekenêsten. For gjin jtld
Kaem der ien lüns by nacht.
Dér wier it sa ’n sspoeke-stoetery.
Dy it dèr ontstiene hiene bij
De oaren, düble macht.
Yn Keimpeboer syn finne stie,
Sa gaa as ’t nachts toalwe üre wie
In kears, yn ’n holle laeye.
Dy kears dy barnde en gie wer üt
Om twaën, earder gjin minüt
Sa koe it net reine of waeije.
By aids gie it yn ’e Sanf’terryp
Fier boppe üs minske plat begryp,
Mei spoekeryen bar.
De dryste spoeken wjirren
Hjar hifdracht, en mêltjirren
By folle-moane mar.
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents
Per post 0 65. Enkele Nos. 3 ets. Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
Dy net, de divelb&nner seach,
It like goed dochs wol.
Hy sei: »It is bislist, wy ha
De hele bringst ta 't léste ta,
De wein is mear as fol.«
Der riisde, er net fen droome hjer,
Jouns tsien üre en yn ’e neinacht wer,
Mids op ’e Ripedyk,
Yn deadskop plechtich üt ’e groun.
En in focch twapoatich gleone houn
Groef yn ’e grounfensels, om ’t lyk.
Mar yn ’e polderlannen der
Wiern’ se altyd folie joelger wer
En goedlik üteraerd.
Hja slürken faek, as it winter wie
Ut kleare gekheid oer de snie
Yn ’n ülde büter-aed.
Zuster Matting.
Naar uit goede bron wordt gemeld heeft
zuster Lena Marting, tot heden verpleegster
van Prinses Juliana, tegen Mei ontslag ge
vraagd, omdat zij in het huwelijk zal treden.
Belegde kerk zitplaatsen.
In een Geldersoh stadje namen de kerk
gangers altijd plaats op de beste hunrplaatsen
zonder er voor te betalen. Wat men ook deed
men kon de mensohen niet van die slechte
gewoonte afbrengen. Tot de koster, winke
lier in ijzerwaren, een middel bedacht. Hij
belegde alle onverhuurde plaatsen met voor
werpen uit zijn winkel; zagen, bijlen, nijptan
gen, petroleumstellen, schroeven, rollen prik
keldraad, enz. 't Had ’t gewenschte succes
bij de volgende verhuring van zitplaatsen kwa
men er veel meer gegadigden dan vroeger,
omdat men wel begreep, dat men geen beste
zitplaatsen meer gratis zou kunnen krijgen.
Een veldslag.
Maandagavond is te Echten bij Hoogeveen
een formeele veldslag geleverd. Een troep
jongelui, uit Zuidwolde wilden aldaar de boel
even opscheppen, waarvan het gevolg was
een snij- en vechtpartij. De marechaussees
uit Hoogeveen, daar ter plaatse surveilleeren-
de, kwamen tusschen beide, eerst met de sa
bel en toen dat niet hielp met de revolver.
Een wagen vol gewonden werd naarden dok
ter te Ruinen vervoerd. Wel een wonder,
dat er niet één ernstig getroffen is. Ook do
marechaussees liepen messneden op.
De gevaarlijkste belhamel, ’n zekere Al
bert Schotelbank van Zuidwolde u achter slot
en grendel gezet.
Mond* en Klauwzeer
Onder het vee van de veehouders M. Klap
wijk, W. Willemse, L. Roeling en M. Hore-
weg, allen te Overschie, is mond- en klauw
zeer "vastgesteld. Alle vier 'veebeslagen zjjn
aigenmaakt.
De eerstgenoemde veehouder, die verzuimd
heeft aangifte ie doen, krjjgt voor zijn afge
maakte dieren geen vergoeding.
Een landweerman doodgeschoten.
Woensdagmorgen werd aan de grenswacht
te Galder onder Ginnikon een landweerman
al stoeiende doodgeschoten. Een tweetal sol-
IV.
Natuurlijk was zoon wacht alleen niet vol
doende. Er moest dan ook gedurig gepatrouil
leerd worden tusschen onze grenswacht, die van
H., links van de onze en die van R. rechts van
de onze. En dan werden nog achter de grens
posten patrouilles uitgezonden om smok
kelaars en die waren er te verhinderen
hun winstgevend bedryf uit te oefenen. Dat
patrouilleloopen was een zeer interessant werk,
tenminste ’s nachts. Overdag zag je geen ster
veling en tenminste geen smokkelaars. Maar
’s nachts, neen lezer ’s nachts ook niet. En hoe
kon ’t dan, dat d’r nog zooveel over de grens
gesmokkeld werd, zult ge allicht vragen, want
dat was in de nieuwsbladen te lezen. Hoe ’t
kwam en komt, Joost mag ’t weten, voor my
is ’t onverklaarbaar. Niet dat ik twyfel aan de
juistheid der berichten in de groote couranten,
maar als je zoon beweging van naby beziet,
worden groote cijfers wel eens kleine getallen.
Mij is ’t tenminste nooit opgevallen, dat d’r zoo
veel gesmokkeld werd, maar gedeeltelyk zal 't
ook toe te schrijven zijn aan ’t feit, dat wy niet
doorkneed in de geheimen van de smokkelaars
kunst, veel niet zagen en opmerkten, wat toe
gerust met kommiesoogen wel te zien en op te
merken viel. Ik wil maar zeggen, niet ieder is
geschikt om smokkelaars te vangen of te ver
rassen, al ben je dan ook landsverdediger. En
toch hoe kondt ge dan die nachtelyke pa
trouilles interessant vinden, als ge ook dan niet
smokkelaars op heeterdaad betrappen kon. Ik
ga ’t u vertellen en daartoe kies ik een paar
avonden uit. Ruim een uur achter ’t wacht-
hutje lagen in een dicht hosch eenige verspreide
hoeven, ’t Eene gedeelte heette de Protestantsche
hoeve, zeker omdat de bewoners Protestant wa
ren in deze overigens Katholieke streek. 't An-
Dy mannen skamje it hjar soms net
Mar doare nachts of jountiids let,
Troch steike drank syn dwaen;
In hinneloop of refterstek,
Al is ’t fen earme minsken ek,
Forniele en ütnoar slaen.
De prijs der Advertentiën is van 15 regels 25 cents, elke
regel meer 4 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. By
abonnement belangryk lager.
Tot plaatsing van adv, en reclames voor Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78, Amsterdam.
Mar de aide boer en syn gesin
Hie alle rêst en great gewin.
Neat pieage him der nei.
En op ’e hoannebalken siet
Aid Hantsjeman en flokte en kriet
Fen hertsear en forset.
Mar och, al seach er noch sa gleaun.
De skiepkes wierne him ontdreaun,
Troch ’t lang en sterk gebed.
En sonder praet waerd for de wein
De boer syn spantsje hynders slein
Twa gudsen sterk en flink.
Do gie it 't lan mar dapper troch,
Rjuchtüt nei Douwe-marhwent sjoch.
Der scoe de boel to sink.
De pleats te Grienterp by de draei,
Der gie ’t er al sa mal om wei 1
De boer, dy ’r wenne do,
Syn hele spul, syn lan en kij,
Wie kreklyk as syn tsjenderij,
Bitsjoend sa echt as it koe.
Mar ienkear krig men, as men ’t seit,
Mei help fen tsjerke en geastlikheid
En divelbénners noch.
Dat &ld biwirtle spoeken êst,
Mei al syn hinder, skea en lést,
Forgoed to pakken doch.
Men naem de boer syn greatste wein,
Der waerd in dübbeld ramt op lein,
Dat ramt kaem ticht mei hout,
En geasten, spoeken en sa foart,
lerdmantjes en noch lytser güd
Waerd op ’e haeiwein sjoud.
De sljuchtwei ljue, gewoan fen each,
De geastkes binne wol oan keat,
Mar feintsjes, jong en byderhand
Trochpotsich en fol moed,
Dy ha dy ljue hjar plak ynnomd;
Mar han’lje soms ha ’k wol fornomd,
Net heal, net feans sa goed.
Mar al dy ljue, al wie’n se
Hja binne hjoeddeis ta gelok
Ek allegjer op en wei.
Mar nou? Is elkenien nou fry
Fen joun en nachtforsteurdery
It liket nearne nei.
Wol faken by Ijochtmoanne-waer,
Ging Goasseboer syn jasker raer,
Ja gysljend soms tobek.
De aid boer seis of oars syn feint,
Is wol op ’t fülst derhinne fleind.
Troch smoarge dnts en drek.
I
de tafel, We lachten, maar we zagen heel goed
dat we geen welkome gasten waren. We be
sloten dan maar terug te keeren of liever bjj
een andere hoeve ons geluk te beproeven. Eerst
vroegen we dan toch, waar we eigenlijk waren
en tot onze niet geringe verbazing bleek ‘t dat
we in een boerengehuchtje N. verdwaald waren
We moesten zeker minstens drie uren kopen
eer we aan de grensposten terug konden zjjn.
Dat was een leeljjke misrekening en men kame
raden wierpen me woedende blikken toe. Daar
had je ‘t nou, nou denk je dat die vent ‘t weet
die eigenwjjze ten nou, zit je nou ;hier. Ik
trachtte me te verdedigen maar de heeren lui
sterden niet en stonden d*r op om onmiddellyk
te vertrekken. De hemel klaarde weer wat
op toen onze vriendelyke gulle boer ons ver
telde dat de kortste weg door ‘t dorp ging. Mooi
dat konden ze meteen even in *t kwartier een
kopje thee of koffie slurpen. Gelukkig daar viel
‘t nog honderd parten mee. Maar in ‘t dorp
moesten we voorzichtig zjjn. Als een van de
officieren ons eens tegenkwam of de serg majoor
die ook lang niet mak was verbeeld je. En
we slopen langs een binnenpad ‘tdorp in om
‘t langs een binnenpad met een uur weer te
En heel verlaten ‘t ongeluk achtervolgde ons. Ter
wijl we den weg naar de grens insloegen liepen
de Kapitein en de Majoor ons rakelings voorby
Haltnatuurlijk. Wie is commandant van deze
patrouille. Ik kapitein en ik trad naar voren.
Hoe kom je hier En wat moest ik ik ver
draaide ‘t zaakje. *k vertelde, dat de aerg. van
de wacht vermoeden had dat langs deze weg ge
smokkeld werd of liever en dat was de aanvul
ling langs de weg, die hiermee evenwijdig liep,
en nu had ik er deze voer de zekerheid maar
bijgenomen. De kapitein was werkelijk met de
uitlegging tevreden en wy spoedden ons naar de
wacht waar we ‘s nachts tegen eenen doodmoe
aankwamen. De sergeant zag verbaasd, maar
ik vertelde hem in ‘t geheim, dat de kapitein
zeer tevreden was over onze „verkenningen" en
hij vond die uitlegging zeer voldoende. Hoe
we toch op de Protestantsche Hoeve kwamen en
welke avonturen we daar beleefden bewaar ik
voor een volgende keer.
Wordt vervolgd.
En by de Rypster stringhik stie
Ek ien, dy ’t neat gjm kwea yen die.
’t Wie ’n selskipswiet aid blei.
Hwent elkenien dy ’t om dy daem
By nacht en üntiid hinne kaem.
Roan hja in eintsje nei.
Mar do 't men kaem der oan marswal,
Do wiern de hynders beide oerêl.
Fen ’t switten dweiltrochwiet.
Ja sikerwier, ik ha ’t jim sein,
Ho ’n fracht fen ontüch op dy wein,
Wol yn’noar gearpakt sietl
Mar ien, twa, trjje en der, hawar
Gyng plof de boel djip yn ’e mar.
O, o, hwet harke it mal.
Aid Hantsje mei syn razend brein,
Wie stil dy folie wein nei flein,
Stie dounsjend op ’e wal.
Hy moast for eigen eagen sjen,
Dat der syn skat sa gyng forlern,
T o sink yn t wetter wei.
Mar wiern se er bij, fordeald! dan wie
Der neat to dwaen, de jasker stie.
Sok heislik lédding net?
Mar wier! al like it somstiids raer,
Hjar nukken, joegen noait gefaer;
Noait ha se kwea ütset.
dere gedeelte ontleende z’n naam aan de kolo
nisten. Deze kwamen uit de Achterhoek van
Gelderland en de hoeven heetten dus: Gelder-
sche hoeven. Op een patrouille waren die hoe
ven ontdekt en nadien mochten ze zich in een
groote belangstelling der militairen verheugen.
Dat had z’n reden. De eerste ontdekkers waren
n.l. zoo brutaal geweest om koffie te vragen en
ze hadden ’t gekregen ook, met een flink stuk
Brabantsch brood als versnapering. Ik zeg de
eerste ontdekkers, want zelfzuchtig genoeg had
den ze hun ontdekking verzwegen. Zeker dach
ten ze en terecht, waar een gul onthaal te vin
den is voor vier personen, daar kunnen toch
een kleine tweehonderd man niet onthaald wor
den en die kwamen toch achtereenvolgens aan
de grenzen en gingen op patrouille. Wat ze
wel verriedden was, dat ze op patrouille een
fjjn bakje koffie gesnapt hadden. Maar die uit
lating deed de overigen redeneeren, die koffie
moeten ze in de buurt opdoen en uit die logische
gevolgtrekking volgden spoedig de naspeuringen
en die moesten tot de tweede ontdekking leiden.
Zoo was ’t weldra van algemeene bekendheid,
dat ongeveer een uur van de grenswacht de
i Protestantsche hoeve een kwartier verder de
Geldersehe hoeve te vinden waren.
groot was ’s avonds de animo om patrouille te
loopen. Natuurljjk wisten de wachtcommandanten
al spoedig waaruit die groote bereidwilligheid
voortsproot en elke patrouille kreeg als consigne:
Waag ’t niet je opdracht te verzaken of je zult
de gevolgen zien. En met een onschuldig ge
zicht: zeker sergeant ik begrjjp goed wat je be
doelt: niet op de hoeven komen, maar ons plicht
doen. Wat daarin bestond dat je drie vier
uren door ’t veld en bosch zou zwerven om niets
te zien of te hooren. Natuurljjk sloeg de pa
trouille bij ’t begin een richting in tegengesteld
aan die der hoeven, maar even natuurlijk werd
die richting terstond gewijzigd als ’t wachtlo-
kaaltje buiten zicht was. Met een pas, die een
kolonel zou doen watertanden stevende de pa
trouille op de hoeven af. Een smoesje en ze wa
ren binnen, achter de kachel, een tas koffie in
de verkleumde handen.
Eens krasg ik de gewichtige opdracht om ge
durende een vijftal uren met drie andere kame
raden ean weg te bewaken. Vermoed werd n.l.
dat langs dien weg petroleum vervoerd werd.
Zoo trokken we d’r dan ’s avonds om half zes
op uit en bereikten heel spoedig langs een bin
nenpad de bedoelde weg. Deze leek ons zoo on
schuldig en ’t weer was zoo guur, dat we een
parig besloten de hoeven op te zoeken. Nu lag
de bedoelde weg echter in een heel andere rich
ting dan de hoeven en we dienden dus een
nieuwe, liefst korter weg te zoeken, ’t Was
donker, geen stergeflonker en geen maan, ’t Zou
dus heel moeilijk gaan. Maar onversaagd sloe
gen we de richting in die naar de begeerde
plaats moest leiden, daaraan twijfelden we niet.
De meesten van u zullen denken: Nu dat zal
toch zeker wel iets meevallen. Neen lezer, dat
doet ’t niet zeker niet. Ik zei u ’t was don
ker, zoo donker zelfs dat men geen hand voor
de oogen zien kon. Om geen last van elkaar te
hebben en geen gevaar voor elkaar te veroor
zaken de bajonetten waren op de geweren
liepen we met groote tusschenruimten. Dat had
een groot bezwaar, we konden elkaar kwijt
raken. Ik stelde voor om een touw in de hand
te nemen, zooals bergbeklimmers. Ieder militair
heeft wel touw bij zich al is ’t dan ook van de
pakjes die hij van huis ontvangt. Wij knoopten
dadelijk de stukken aan elkaar en marcheerden
zoo door. Hoe vaak we rechts afsloegen ik weet
’t niet, maar wel dat we steeds de goede rich
ting behielden. Eindelijk ja. daar kwamen we
op een breede zandweg, die zeker naar ’tdoel
moest Ijjden. We volgden de weg en zagen in
de verte een stipje licht tusschen de hoornen.
Wat waren we blij eendeels omdat mijn voor
spelling dat we de juiste richting hadden uit
gekomen was. Nu werd er beraadslaagd
hoe we onze opwachting moesten maken. Want
om zoo maar met de deur in 't huis te vallen
neen dat ging niet. We belegden krijgsraad. Plan
nen werden opgeworpen aan critiek onder
worpen en vooruit verworpen. Na wikken en
wegen werd ’t volgende aangenomen. We zou
den vragen naar een patroulle, die sedert vier
uren vertrokken was van de oude wachtneg
en niet teruggekeerd was. En wat verder vol
de dat moesten we dan maar afwachten, zoo
gezegd, zeo gedaan. We stapten op de eerste
de beste hoeve toe en ervoeren tot onze ontstel
tenis, dat we daartoe tot de enkel door ’tsljjk
moesten baggeren. Enfin terugkeeren ging niet
en we sleepten ons d(r door. Volk - ja o, sol
datenJa, hm nou willen jullie d’r niet even
inkomen. Niemand dacht aan 't smoesje en we
zaten al om de kachel eer we *t zelf wisten. Een
gesprek ontspon zich, maar van Koffie en Brabant-
sche mik bespeurden we al heel weinig wel stond
de koffiekan te pruttelen, maar er werd ons geen
tasjen gepresenteerd en om te vragen nee?., dat
ging niet op. Onze geweren werden nauwkeu
rig bekeken en toen ze zagen dat ze geladen
waren, schoof ‘t heele huisgezin eerbiedig achter
Ik leau wy krye gjin lést wer fen
Dat ark, sa moai oan Hantsjeman
Yn earder tiid ontfierd
Hwent Douwe-mar is lang al lén
En ’t spoekspul sit in foet of saun
Yn ’t ierdryk wei, trochwiet.
Sa is ’t omtrint ek al gelyk,
Mei ’t ierdmans—folkjen en hjar ryk.
Dy knapen hiene ek stnoar!
Se sloegen nachts de mounlen yn,
Dan wieir ’t by alle waer en wyn
Mar mealle tsjin elkoar.
RISO.
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
voor de Gemeenten Worknm. Ilemelumer Oldephaert en Noordwolde.
