Dat fly sioen saonDBlyk bim
No. 23.
WATERLOO.
1
ZATERDAG 19 JUNI 1915.
41ste Jaargang.
Binnenlandsch Nieuws.
er toch een ongeluk gebeurd.
r
van
van
Uitgave van T. GAASTRA Bz.
firma H. BRANDENBURGH Zoon
te WORKUM.
goed en bloed willen geven voor onze nationale
vrijheid, voor ons zelfstandig volksbestaan.
A. J. Y.
Tryn dyde omtrint al oard’el poun
De frou hie bjar frijmerkjen joun
De klok alheel yn ’t roun,
Dat waerd in joun.
Aid Japnaoai mem dy hearde dat
En lükte in troanje as reet sa swart
En drigeAs dat ris bart
Mem wie sa koart.
.1
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents
Per post 0.65, Enkele Nos. 3 ets. Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
Dus spylje altyd mei iepen kaert,
’t Sy by hwet saek, yn hokker graed,
Ut opperflakkich eigenbaet:
Net slükje sünder praet I
FRISO.
1815 18 Juni 1915.
Wanneer (iemand eenige jaren geleden had
durven vóórspellen, dat de slag bij Waterloo
herdacht zou wordeu te midden eener worste
ling, ernstiger en bloediger dan ooit één der
oorlogen van de Franrche Revolutie of uit den
Napoleontischen tijd te aanschouwen heeft ge
geven. over diens woorden zou men glimlachend,
spottend wellicht, de schouders hebben opge
haald. En toch, wat ieder bijna tot de onmo
gelijkheden rekende, is gebeurd. Gansch Europa,
hetzy middellijk, hetejj onmiddelyk, zucht onder
den drukkenden last van de oorlogsellende.
49 biljetten van f 10, 43 rijksdaalders, 10
zilverbons van f 2 50, 420 guldens en wat
kleingeld, tezamen ongeveer f 1150.
Toen de heeren, die hadden opgegeven
Walenland en Vlaming te heeten, verdwenen
waren, begon de winkelhoudster achterdocht
te krijgen en ging zij inlichtingen vragen bij
de politie, aan wie echter niets bekend was
omtrent deze rcollega’sa, die spoorloos met
het geld verdwenen waren.
De gauwdieven zijn vermoedelijk'resp- 35
en 45 jaar oud, de eene is blond, de ander
donkor. Verdere aanwijzingen heeft de politie
totnogtoe niet.
»N. Rt. Ct.<
Door de electrisehe grensgeleiding gedood.
Een paar dagen geleden is J. de Lte
Santvliet, door de electrische geleidingen in
de Duitsohe draadversperringen, aan de Neder-
landsch-Bfflgisohe grens, gedood. D. L. was
weduwnaar en vader van 10 kinderen.
Een 16 jarige jongeling is, terwijl hij door
de draadversperringen kroop, in aanraking ge
komen met den stroom en op slag gedood.
Het in den grond boren van de »U 14«.
Te Scheveningen is binnengekomen de logger
347, schipper Grootveld, welks bemanning ge
tuige was van het in den grond boren van de
U. 14
Het was op Zaterdag 5 Juni, ’s morgens vroeg
in de Noordzee op 57 gr. 16 m. N. B. en 1
gr. 16 m. O. L., toen men zag hoe een plot
seling opgedoken Duitsche onderzeeër (vermoe
delijk de U. 14), waarvan hy een ondeelbaar
oogenblik tevoren de periscoop had ontdekt,
twee schoten loste op een Engelschen treiler,
bewapend met een kanon van 7.5 c.M. en be
mand o.a met twee Engelsche marinematrozen.
Vermoedelijk had de onderzeeër door de zwaar
betrokken lucht niet gezien, dat nog vier an
dere Engelsche treilers, soortgelijk bewapend
en bemand, in den omtrek waren. Na het los
sen der schoten waarmee te kennen werd
gegeven zooals de gewoonte is, dat de beman
ning van den treiler er af moest komen
bracht deze echter eensklaps de stoomfluit in
werking, waarop de vier andere treilers onmid
dellijk opdaagden en de vijf tegenstanders
nu op hun beurt den onderzeeër terstond de
volle laag gaven, waardoor deze danig in 't
voorschip werd getroffen, dat omhoog ging, ter
wijl het achterschip onder water bleef. De on
derzeeër werd hierop door een treiler geramd.
Na nu geheel te zyn ondergegaan, dook de on
derzeeër een minuut later weer een oogenblik
op, waarvan zijn bemanning, 44 man sterk, ge
bruik maakte, om met de zwemgordels over
boord te springen. Een paar minuten later ging
de onderzeeër voor goed onder.
De drenkelingen werden allen door de be
manning der treilers opgepikt, die koers naar
Peterhead zetten, waar ze de geredden aan land
brachten.
Voordat de gewapende Engelsche stoomtrei-
lers vertrokken, kwamen twee Engelsche ma
trozen en een Engelsche schipper met geladen
revolver aan boord van de Sch. 347, om de pa
pieren na te zien. Nadat de papieren in orde
waren bevonden kon schipper Grootveld de reis
voortzetten en in de omgeving zijn vloot weer
uitzetten.
Tryn hie de kroltjes draeid yn ’t hier,
En Snitser-merke al yn ’t finer
Tom fik mei Klaze Pier,
En seach sa blier 1
En nou fordikke kaem it sa I
Scoene onderweis nei hüs, dy twa
Ek efkes stime ha
Ik ried fen ja.
Hwent as men dit nést elkoar h Aldt
Tryn fleurich jong, Jap toar en Aid,
Dat past ek yn ’e wrAld
As hjit en k&ld.
Dan beide süver op 'e rin,
Alheel-al ongelyk fen sin
Oer ’t ding syn fear en tsjin I
Dat past al min.
Jap gyng nei tsjerke en as de blits
De steende earen stiene spits
Steep Tryn allart nei Snits.
Seach gol en fiets.
Pier wachte al, nei it fanke slij,
Ynplaets fen oars >goedei,< sei hy
>Hup süpengroattenbrij I<
Sa fol siet dy.
Mar o I hwet krige Nynke in kaem
En mids yn *t folk fen mem in blaem,
Dy ’t bjar geweken naem,
Hja wier dochs f a e m1
Sjuch, yn 'e tsjerke, lang net mak,
Hie Jap der Tryn mist op hjar plak
En grAnze; »Wacht mar strak
Krijst op dyn dak
Hwet hinge ek Pier de mütze swier,
Sa’a skaking der yn ’t iepenbier
Wie ommers gjin menier
Mids yn ’t plesier.
Al seach it famke as hier sa taei.
Hjar Aide mem wier strüf en sei
>Wotte al of netkom mei 1<
Sa’n Aid biskaei 1
Natuurlijk zal ook de Waterlooherdenking hier
invloed van ondervinden. Zou zij anders wel
licht gepaard zijn gegaan met veel uiterlyk
feestvertoon, thans kan dtt achterwege blijven,
het zou vloeken met de ernstige tyden, die wij
beleven. Toch behoeven wij met het nalaten
van uitgelaten feestgedruisch den dag zelven niet
te vergeten. De beslissing, voor 100 jaar ge
vallen, is belangryk genoeg om er eenige oogen-
blikken bij stil te staan.
Een heel andere wijze van strijdvoeren krij
gen we te zien dan de tegenwoordige positie-
oorlog aan het Westfront, wair de beide tegen
standers als twee worstelaars met ijzeren greep
elkaar schijnen omvangen te houden. Maan
denlang laat nu de beslissing op zich wachten
toen liep alles in 4 dagen af
15 Juni bezette Napoleon Charleroi en dacht
daardoor de vereeniging van het Pruisische en
Engelsche leger verhinderd te hebben. Hij gaf
aan maarschalk Neij bevel naar Brussel op te
rukken om zoo mogelijk de Engelschen onder
Wellington te verrassen, zelf wierp hij zich den
16en Juni op de Pruisen. Bij Ligny kwam het
tot een hevigen hardnekkig gevecht. Napoleon
had gedacht hier maar een gedeelte van het
Pruisische leger te zullen aanti effen, doch hij
bemerkte spoedig, dat hij de geheele strijdmacht
van Blücher tegenover zich had. Dadelijk zond
hij Neij bevel terug te keeren, teneinde de vij
and te omsingelen. Neij kwam niet, daar hij
bij QuAtre-Bras in gevecht geraakt was met de
Hollanders en Nassauërs onder Willem van
Oranje. Zoodoende gelukte het Napoleon niet
het Pruisische leger te verpletteren. Wel wist
hy het een gevoelige nederlaag toe te brengen.
Aan Grouchy droeg hij op het te vervolgen in
de richting van Luik. Deze verloor echter de
voeling met den vijand, zoodat de Pruisen zich
wisten terug te trekken op Wavre om van daar
uit zich te voegen by Wellington.
Deze laatste had stelling genomen bij Water
loo, waar Napoleon hem den 18en Juni ’s mid
dags 1 uur aanviel. Tegen den avond was
Napoleon zoo goed als zeker van de overwinning,
toen plotseling de Pruisen op het slagveld ver
schenen onder Von Bülow en Blucher en de
kans deden keeren. Nu was de slag voer de
Franschen onherroepelijk verloren
Napoleon had bericht op bericht naar Grouchy
gezonden, doch deze had zich hoe langer hoe
meer van het slagveld verwyderd in plaats
van, zooals altijd Napoleons instructie luidde,
te marcheeren in de richting van het kanonge
bulder. De slag zou door de Franschen gewon
nen zyn, zoo de Pruisen van te voren waren
vernietigd. Dit had het geval kunnen zijn, als
Neij gekomen was en de omsingeling volbracht
had. Neij werd echter bij Quatre-Bras vastge
houden. Daarom heeft Napoleon op Sc. Helena
gezegd, dat de eer van den veldtocht aan den
Prins van Oranje toekwam. Misschien heeft hy
zich bij deze woorden wat te veel laten leiden
door haat tegen Wellington, zeker is het, dat
de tegenstand bij Quatre-Bras niet weinig heeft
bijgedragen tot de overwinning bij Waterloo.
Wanneer men nu verder bedenkt, dat Wel
lington aan den Nederlandschen generaal de
Perponcher bevel had gegeven van Quatre-Bras
naar Ni velles te trekken, maar deze, hieraan
geen gehoor gevend, op eigen verantwoordelijk
heid de positie bij QuAtre-Bras bezet heeft ge
houden, dan blykt genoegzaam, dat de Hollan
ders een belangrijke rol in dezen veldtocht heb
ben gespeeld. Eén der belangrijkste onmiddel-
lyke gevolgen van den slag voor ons land was,
dat het verschoond bleef van eer tweede Fran-
sche overheersching. Na een overwinning bij
Waterloo zouden ongetwijfeld de Franschen ons
land weer zijn binnengetrokken. Zeo was Wa
terloo dus de momenteele beslissing voor onze
nationale vryheid.
En wat het in heeft, zijn nationale vrijheid
al of niet te bezitten, hebben de voorgaande
maanden ons voldoende geleerd. Levendig kun
nen wy ons indenken in den gemoedstoestand
van die duizenden Nederlanders, die in angstige
spanning afwachten, wat er over hen beslist
zou worden, of hun gebied blootgesteld zou wor
den aan een inval der vyandeliike legers of
niet. Wat een zucht van verlichting zal eraan
de harten zyn ontsnapt, toen daar de tijding
van de overwinning kwam. Wat zullen de
menschen van toen gevoeld hebben bij het uit
spreken en aanhooren der namen van de Ne-
derlandscha hoofdfiguren uit die kortstondige
worsteling: Willem Prins van Oranje, Bernard van
Saksen Weimar, de Constant Rebecque, de Per
poncher en Chassé.
Ook ons staan zij thans nader, daar wy nu
diep de groote waarde van den slag bij Water
loo beseffen. Onder andere omstandigheden
zouden wij misschien veel gejubeld hebben en
was wellicht de ernst der herdenking door die
opgeschroefde feestvreugde op den achtergrond
geraakt, zo< als wij dat twee jaar geleden bij de
onafhankelyksfeesten gezien hebben; nu, onder
den indruk der ernstige tyden zullen wy min
der luidruchtig, doch waardiger Waterloo her
denken, in het volle besef, dat wy dit met
onze voorvaderen van 100 jaar geleden gemeen heb
ben, dat ook wy, als de nood aan de man komt
>In bern fen achttsien jier hat plan
En men wit sahwet nearne fan
To merk mei *n bokseman
Togjerre yn ’t span I«
01 hwet siet Tryn do yn ’e myt,
Mocht hja net like goed as Pyt
As Klas en Sjouk en Gryt?
Mem hüne altyd
As mem neimiddei yn tsjerke sit
Tocht Nynke listich reitsje ’k yit
De wirtel wol yn ’t lid
Ear *t mem it wit.
Mond- en klauwzeer.
Van 9 tot 16 Juni hebben zich de vol
gende gevallen van mond- en klauwzeer voor
gedaan
in Noord-Brabant 1 geval te Borkel en
Schaft
in Zuid-Holland 2 gevallen te Hof van
Delft, 1 geval in elk der gemeenten Nood
dorp, Kethel, Stompwijk en Zoeterwoude
in Utrecht 1 geval te Achttienhoven
in Overijsel 1 geval te Denekamp
in Limburg 10 gevallen te Wittem, 9 ge
vallen in elk der gemeenten Bocholtz en
Vaals, 2 gevallen in elk der gemeenten
Ubach over Worms, Hulsberg en Gulpen, 1
geval te Herten.
De lichting 1915.
De miliciens der lichting 1915, die 16
Februari 1.1. onder de wapenen zyn geko
men, zijn van de depots der brigades van
het wapen der infanterie overgeplaatst bij de
reserve-bataljonsder overeenkomstige brigades.
Lichting 1916.
Het »Stbl.< no. 241 bevat do wet van den
11 den Juni, houdende bijzondere maatregelen
met betrekking tot de lichting 1916.
De uitbreiding van den landstorm.
De afdeelingen der Tweede Kamer hebben
benoemd tot rapporteurs over de wotsontwer-
(Ass. Ct.)
Een nieuwe truc.
Twee onbekende personen stapten Zondag
morgen omstreeks 11 uur den grutterswinkel
binnen van de maatschappij »De Unie«, aan
de Westerstraat te Amsterdam. Zij waren
politie-ambtenaren, naar hun zeggen en toon
den een gezegeld stuk, om dit aan de winkel
houdster te bewijzen. Als reden van hun
komst gaven ze op, dat ze belast waren met
een onderzoek naar het aanwezige geld in
den winkel, daar er veel valsch geld in om
loop was.
Nadat ze een «onderzoek hadden ingesteld,
legden ze beslag op 1 bankbiljet van f 25,
Dat Tryntsje do sa onfortocht,
Mids op ’e dei by ’t folie Ijocht,
Mei mem nei hüs ta mocht
Dat wie gjin nocht.
Fensels hjar goë forwachting wier
Nei alle wille en ’t fol plesier
Nei fiks ris fen ’e flier:
Nei hüs mei Pier.
De prijs der Advertentiën is van 15 regels 25 cents, elke
regel meer 4 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. By
abonnement belangrijk lager.
Tot plaatsing van adv. en reclames voor Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78, Amsterdam.
De ronde nikkelen stniver.
De Minister van Financiën brengt in de
Staatscourant in herinnering, dat de gelegen
heid tot inwisseling der ronde nikkelen stui
vers op 1 Juli a.s. wordt gesloten.
Tot dezen datum kan men ze aan de kan
toren der ontvangers der directe belastingen
en accijnsen nog inwisselen tegen andere munt.
Aangeteekend wordt nog, dat reeds thans
niemand verplicht is, de oude ronde nikkel-
munt in betaling aan te nemen.
Diefstal uit het Ryksmuseum.
In het laatst der vorige week is uit het
Rijkamuseum te Amsterdam een medaille met
ketting van goud ontvreemd. De medaille
vertoont hot Nedorlandsche wapen met stra
lenkrans op de keerzijde staat „Het Nederl -
Indische Gouvernement aan Bawawaai Kroeng
Segari.” De sieraden waren geborgen in een
beschadigd bruin lederen étui, waarin een ge
perst koperen wapen van Nederland.
By'na bevroren.
In een brief uit Rotterdam in het „Utr.
D.blad” geeft J. F. een welgeslaagde schets
van de Maasstad op een dag als verleden
week, Dinsdag, de stad bij 90 gr. Fahrenheit
Hij vertelt daarbij het volgend accident
In één onzer brouwerijen werd Dinsdag een
jongen vermist. Men zocht de terreinen af,
maar men vond hem niet. De kleine kas
werd nagezien, doch die kwam uit, de knaap
was er dus niet met geld vandoor.
Er werd een boodschap naar het huis
den jongen gestuurd, de ouders wisten
niets.
Dan was
Het heele personeel werd aan het zoeken
gezet, het zocht op alle verdiepingen. Niets.
Er werd gedregd in do brouwketelsniets
dan een ouwe schoen.
De onrust klom. Een oude baas, die een
beklemmend voorgevoel had, dwaalde af in de
keldors. Daar meende hij een zwak gekreun
te hsoren.
Dus toch Hij riep om hulp en mon stroom
de toe.
Uit dezen kelder komt het, schreide
de oude baas. De sleutel was zoek. Sleutels
zijn altijd zoek. Toen werd de deur openge
stoken.
Een ontzettend tafereel. Daar lag de jon
gen midden in vele brokken ijs, op ijs, blauw
van koude, rillend met saamgetrokken lijf.
De ongelukkige knaap had een stukje ijs
willen snoepen, de deur was achter hem toe
gevallen en hij zou als de hulp niet juist op
tijd gekomen was, zyn doodgevroren.
Bij negentig graden Fahrenheit.
Een strijdbijl opgegraven.
Zaterdag werd door den zoon van een land
bouwer te Eexloo bij heggen in het veen een
prachtige strijdbijl gevonden. Het steenen
voorwerp is zoo goed als geheel gaaf en nog
zoo glad, alsof het gepolijst was. De lengte
bedraagt 14 c M. Op de plaats, waar de steel
bevestigd was, is ’n kogelvormige verdikking,
waardoor 'n opening gaat met aan beide zij
den ’n wijdte van 14 en 17 m.M. Op de
snede is het voorwerp 5 c.M., terwijl aan ’t
andere eind, boven de verdikking, nog 'n nok
uitsteekt. De steel was eveneens nog aanwe
zig, doch deze werd uitgetrokken en kon la
ter niet teruggevonden worden.
fri
9
-
f
a
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
voor de Gemeenten Workmn, Demelnmer Oldephaerl en Noordwolde.
Bindeloopen en Stavoren.
