Broodkaarten
Officieel Gedeelte.
Nó. 26.
41ste Jaargang*
ZATERDAG 10 >JUL1 1915.
Binnenlandsch Nieuws.
de besteedster om haar nood te
ter
FRISO.
onderweg plotseling over-
I
Uitgave van T. GAASTRA Bz.
firma H. BRANDENBURGII ZOON
te WORKUM.
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents
Per post 0.65. Enkele Nos. 3 ets. Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
De prijs der Advertentiën is van 15 regels 25 cents, elke
regel meer 4 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. Bij
abonnement belangrijk lager.
Tot plaatsing van adv. en reclames voor Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78, Amsterdam.
DE BURGEMEESTER
van WORKUM. brengt
kennis van de aanvragers van
zij die kaarten op Zaterdag den
Juli 1915 kunnen afhalen of
gewaarschuwd, dat in de nabijheid
zenoordeen zwaargewonde man
lag.
De agent begaf zich er
vond inderdaad een persoon,
zware wonde aan den rug bloedde.
vrouw naar
klagen.
De juffrouw is natuurlijk verontwaardigd.
Zoo iets had ze nooit van het »nette« meisje
verwacht en ze vorscht met mevrouw ijverig
naar de reden van deze desertie. Maar er
wordt niets aannemelijks ontdekt, en mevrouw
vertrekt weer, nadat haar de troostrijke be
lofte is gedaan, dat voor den reeds betaalden
godspenning, volgens gebruik, een ander'
meisje zal geleverd worden. Maar de belofte
wordt mede volgens gebruik, nimmer nage
komen, zoodat mevrouw, die dit ook wel
vermoedt, langs andere wegen tracht een ge
dienstige te bekomen. Intussohen duikt later
op den dag het nette paradepaardje weer bij
de besteedster op, bij een andere dienstbo-
delooze dame wordt hetzelfde kunstje ver
kocht en op die wijze wordt een aardig
weekgeld verdiend. Want Amsterdam is
groot en de argelooze huisvrouwen zijn vele,
waarbij komt, dat, met de wet in de hand,
bitter weinig is te beginnen. De besteedster
weet van de prins geen kwaad, de politie
heeft wel wat anders te doen dan zich met
dergelijke onbeduidendheidjes op te houden
en waar mevrouw doorgaans niet onmiddelljjk
naar het adres van de noodhulp heeft ge
vraagd, vertrouwende, teveel vertrouwende op
de besteedster, is er met deurwaarder of
kantonrechter toch niets te beginnen. Het
moet intusschen de besteedster zoo naar den
vleesche gaan, dat zij er over denkt zich een
telefoon aan te schaffen. Dan worden de
zaken nog coulanter afgehandeld!
’tWas ook al te gek.
Snel loopen en nog wel blootshoofd is te
Loosduinen gevaarlijk, zegt de Tel. Eenjong-
mensch uit Den Haag wil meedoen met de
heerschende mode, om groote marschen te
maken. Gisteren liep hg in gezwinden pas,
zonder hoofddeksel, langs den Haagweg naar
Loosduinen. Een politieman dacht met een
ontsnapten krankzinnige te doen te hebben
en dwong hem daarom mee te gaan naar het
gesticht Oud-Rosenburg.
terstond heen en
die uit een
was daardoor geheel in
Een auto brancard vervoerde den man, die
zekere J. G., wonende Quellinstraat bleek te
zijn, naar het Binnengasthuis. Zijn toestand
moet bedenkelijk zijn.
Hij verklaarde, dat hij twist met zijn broe
der had gehad, die te Ouder-Amstel woont.
Deze had hem onverwacht een messteek
toegebracht.
Te Haarlemmermeer is een lx/2-jarig
knaapje, zoontje van den arbeider Lansing, bij
het visschen in de ringvaart verdronken.
te gaan naar het
Al zijn protesten
baatten niet, ook niet het vertoonen van brie
ven en drukwerken aan zijn adres. De di
recteur, die het jongmensch niet kende, gaf
den politieman den raad hem maar spoedig
weer zijn wandeltocht te laten vervolgen.
Een pleziertocht gestoord.
Zondagavond kwam uit Alkmaar te Haar
lem aan de pleizierboot «Oostzaan IV< met
de vlag halfstok.
De kapitein was
leden.
De pleiziertocht
duigen gevallen.
Gevaarlek schoensmeer.
Er zijn te Amsterdam gevallen voorgeko
men van vergiftiging door het gebruik van
een aniline oliehoudende vloeistof (zooals
Panthersch warze Cerberol-Doppelsch warze
Noir Panthèrec), voor het zwart maken van
schoenen en als gevolg van het dragen van
schoenen, met die stoffen zwart gemaakt.
De directeur van de gezondheidsdienst heeft
burg, en weth. daarop attent gemaakt en de
zen hebben de zaak ernstig genoeg geacht
om in een openbare kennisgeving de ingeze
tenen met klem te ontraden van zwartsel van
dezen aard gebruik te maken.
Moordaanslag.
Eergistermorgen om halfzes werd een po
litieagent aan den Amsteldijk te Amsterdam
1 van »Ro-
op den weg
komt hier of j i 1 d, mar altyd ien fen beide.
Mar der kaam gjin hier, do scoe Kei mar jild
helje. Hy rekke op reis nei mynhear Holle,
mei de krante fen de adfortinsje yn ’e büse.
As Kei him dy adfortinsje onder ’e noas halde,
dan hied er mynhear Holle yn ’e falie. Earst
noch ris oerlêze, ja it stie der
«Troch Ungu-entum Siria kinn’ je op keal-
ste holle in tsjok bosk hier krije. As it mis
rint krjj je tüzend goune utbitelle.c Dos swart
op wyt. Holle koe der net for wei komme.
Hy wist dat er opdokke moast, as Kei syn
holle him toande dy ’t noch altyd mei in keal
plaske sa great as in thépantsje ontsierd wie.
Goed, hy skille oan en frege as er mynhear
sprekke koe, dy ’t daedlik wol yn ’e rekken
hie, ut hokker hoeke de wyn waeije seoe. Kei
waerd wakker frjeonlik onthelle en mynhear
kaem him mei syn boadskip al op de helt to-
mjitte. Hy seiIk ha de tüzend goune al
klear lizzen, en dy scoene jy, tink ik, helje
Mar hwet sjuch ik, nou ’t jo de pet ounim
Myn goede man ho kom jy hjirre I Jy holle
is oramers lang de k e a 1 s t e net I Jy hawwe
alheel gjin oanspraek op it jild. Oars, ja, dan
scoe ’k it jo mei alle plesier meijaen. Kei
koe zonder de tüzend goune wer opdrosse.
Dat wie fensels in fyn bislipe slimmichheid
fen Holle. Wy fortelle dit efkes oer om in
bytsje yn ’e kinds to kommen mei de man der
’t we ’t oerhawwe. Nou. Dy selde man dy ’t
earder allegjerre meiroun en jild by ’t skep-
netfol ynbarde, stie nou mei izegrimmich troan-
jemint foar syn winkel to loeren. Syn flore-
sante saek dy ’t er yn e dagen fen weelde
hwet tafolle oan ’t lot oerlitten hie wis efterut
gien en nou ’t er in njje konkerint opstean
wier, net fier fen him ou, nou wie ’t alheelenal
neat mear. Gjin minsk roan syn drompel mear
smoarch en der om koe ’t him wol wachtsje
om in eintsje to kuierjen om sa syn sinnen
hwet to forsetten. Syn feiutsje dy ’t him hwet
to it neatdwaen helpe meast, scoe ’t salang al-
linne wol oukinne. Do it er it breeds plein
oerkueiere, bleau hy stean as hied er in slach
mei de moalpüde hawn, hwent hy seach der
oan ’n beam in great plakkaet, der ’t mei zes
tsjokke letters op stie
»Mei Kumme’s Hierwetter groeit it hier as
reit.c
Mynhear Hoile weard der oars fen. Mei alle
middels lokke syn konkerint de klanten. Hy
seis wie ta weismiten keard. In oar gyng him
nou altyd foarby, en earder hied er de sliep sa
ut. Dat ha we niis dan ek wol mirken. Mar
hjir moast hwet in smeet op utfoun wirde. En
Holle bigyng to prakkeseerjen ho ’t er it oan-
lizze moast. De fruchten fen syn prakkesaesje
wierne dan ek mülle gau ryp. In dei neitiid
stiena in rigele fleskes en potsjes foar syn win-
kelfinster elk mei in brief ke op ’t liif der ’t op
skreaun stie«Holle’s hierfordylgerv. En op
dat selde plein, oan in beam ftak oer Kumme
syn reklameplaet, pronke in noch greater plak
kaet mei noch greater opskrift: «Mei Hoile’s
hierfordylger, scil er gjin hierke noch teisterke
mear groeije wolle.c
En sikersonk der kaem by holle mear libben
yn ’e brouwery. Sytske fjirtich-en-hjar glüpten
al ris twisken Ijocht en tsjuster by him yn ’e
winkel. Gjin wünder, as dy groede sa dryst
wirdt dat it yens oanfallich troanjemint yn syn
oannimlikens skeine doar mei hier en der onder
’e noas en om it kin in hierteister te plantsjen,
dan moat men der ek efter oan en ’t kwea
bistride. Sadwaende naemen dan ek guds, sa
’t we seine, de taflecht ta Holle mei syn for-
dylgersmiddel. Ek manljue dy ’t altyd lést
hiene om op ’n fetsoenlike menier it birdspil
ünder it kin wei to skraebjen, hellen in potsje
by Holle wei. Sa gyng it al drokker to rinnen.
Dat mirk mynhear Kimme ek dealse goed. En,
fenseis it is de iene houn leed as de oare in
bonke hat, dizze man krige do wer in plan yn
’e holle, dat frijhwet aerde nei Holle syn earste.
»Wacht«, tocht er, »der scil ik in skoatteltsje
for strike. Holle hat de skiepkes nou al ien-
kear op ’e droechte, en ik moat noch ut ein.c
Sadra as de gelegenheid der for wie scoe ’t
plan ta utfier brocht wirde.
De gelegenheid kaem al gau. It wie op in
tsjustere jounsa’n bytsje stofreinichde lan-
tearnen wierne opstitsen om better sjen to kin
nen, ho tsjuster as it wie. Yn tsjuster bard
in bulte kwea. Dan komme de Ijochtskouwe
ljue mei swarte plannen op ’e lappen
Der slüpte forsi ihtich immen troch it nacht-
swart hinne, in fotsje me stiissel en in kwast
efter de jas forbirgen, in great pepier wirdt ut
’e binnebüse helle. By de reklamebeam béidt
de nachtül hou. De kwast wirdt oer de beam
hinne en wer feecht, it great papier wirdt dan
oanplakt en dan is ’t beredden. Stiltsjes sa ’t
it kommen is wirdt it libben wêzen wer yn ’t
tsjuster wei. En wrammels, in hoatsje letter
forskynde oan ’e oare side fen it plein in soart-
gelyk speeksel mei in potsje stiissel en ’n kwast,
en by in beam flak for dy fen niis oer, bleau
it stean, en nei it de selde héngrepen dien
wierne, waerd ek dizze nachtswerver likeheim-
sinnich as er kommen wie wer wei.
De oare moarns skynde de sinne en wier 't
allehjer wer Ijocht en libben yn ’e stêd. Holle
barge yn syn salve om en tocht onderwilen
«Si sa, knaep, der ha ’k dy in moaije pots
bakt.« Kumme lake yn him seis en hie al
wille foarut nou ’t er syn konkerint s a moai
tofiter hawn hie.
Om de roklame-beamen hokken in hele keap
minsken gear en drok waerd der praeten en
lake om it bjursterbaerlike fen de plakkaeten.
Holle en Kumme hearden ek al gau fen de
opmerklike foroaring dy ’t hjar oanplakbiljetten
ündergien wiernehwent oan de iene beam
stie nou to lézen
Mei Kumme’s Hierwetter scil er gjin hierke
of teisterke mear groeije wolle.« wylst oan ’e
oare beam stie«Mei Hoile’s Hierfoldyl ges
groeit it hier as re it.<
Gjin wünder, dat de fêste brükers en ounim-
mers do yn 't spul wei wierne. Mar de win-
klers, dy ’t elk for him seis, wol yn ’e gaten
hiene, hwa ’t de foroaring fen ’e plakkaeten
biwirke hie, h&lden hjar weetsje efterbaks. Hja
hiene kamp riden en elkoarren neat to forwiten,
mar mimeren op ’e nij er oer ho ’t de iene
nou de oare wer in loech ofsjen koe. Hwen-
near ’t wy hearre, dat ien fen beiden wer hwet
uttocht hat, scil we dat, wer nei wierheid,
jimme oerfortelle, lyk as we dit ek fen hearen
sizzen hawwe, en wier bard is. Ta slot wolle
wy er noch al opwize, dan nei oanlieding fen
dizze konkerinten. dat men op ’e greate baen
fen ’e maetskippy earlik mei drave moat, en
dat gjin oerginst yens hert bikrüpc moat
as in oar op syn beurt it ris fen us wint. Elk
mei syn bést dwaen en in oar sjen foar to
kommen, dat is frjj, mar noait yens bikamper
strofïelblokken for de foetten smite om him sa
efterut to halden.
dat
- 10
doen afhalen ter Secretarie der ge
meente, in de gewone kantooruren
van 91 en 3—5.
Workum, den 9 Juli 1915.
De Burgemeester vournoemd,
J. QUARLES VAN UFFORD.
EWïFfirTfcL-
Hwet wie dat earder in florisante saek, dy
saek fen de hear Helle, oan ’e breede strjitte.
Midden, yn it sintrum fen ’e stéd, sierlike
stand en in winkel mei in moai foarkommen.
Elk moast by de kapper Holle wêze. It roan
dan ek malle drok en de baes striek hwet yn
't laedtsje gear, omraek It wie dyselde man
dy *t yn ’e krante adfortearje doarst ünder
it opskrift: >Hier-middell< Troch Ungu-en-
tum-Siria kinn’ je, op ’e k e a 1 s t e holle, in
tsjok bosk hier yn koarten ha. mei ’n kleur, sa
*t jy dat wolle. Probearje it mar, en rint it
misJ y binn’ fen tüzend goune wis!
Hwent ik ünthjit dy somme as ’t middel gjin
fortüten docht. Dy ’t miene mochtDerop ha
’k rjucht, lit dy om 't jild mar komme
A. B. C. HOLLE, Kapper.
De namme stie der ommers duedlik ünder,
dus it wie gjin gekheit. Sadwaende krige
dizze fman ek üt goed fortrouwen sa’n oanrin.
O. Wielsma fortelt ek fen Kei, dy ’t mar am
per fjirtich jier wie en do al troch syn hier
waechste, hwet him en syn wiif Sjutsje beide
mar min noaske. It gefal waerd lang ünder
hjar beide beriddenaerd en yn ’t eintsjebislüt
waerd féststeld dat Kei sadra as er om in
boadskip nei stêd moast, ris by ’n kapper oan-
rinne scoe om help. Dat barde ek’mei koarten.
Kei krige in heap pommade mei, der ’t er syn
krün elke dei fiks mei ynsmarre moast. De
kappersbaes foarsei him, dat it grif mei in
hoartsje tiid al aerdich better mei him lykje
scoe. Kei rekke trov oan 't smarren en
wachte gedildich op ’e goede ütwirking, dy ’t
wol komme scoe. Mar al smarrende enwacht-
sjende wei waerd it keale plak ynpleats fen
lytser greater oan. Dat foei Kei en de kapper
danich ou. De leste wist it lykwol to bipraten
en sei »H i e r w e 11 e r moast er op. gjin f e t
Hwet ien helpt, helpt in oar faek net. Do
rekke Kei mei wetter oan ’t «pielen, dat it hier
fleach er nei. Dus dat stie er ek net for. In
poas letter rekke hy ris nei Ljouwert en weage
it der wer ris by in oare kapper der ’t er ta-
fallich fen heard hie, dat dit in knappe kearel
yn syn fak wie. Mar Kei waerd kjel, do ’t
er foar dy man stie, hwent dy man hie seis in
holle as in albast’ren bakkert sa keal. Dat
mirk de stêdman ek dealse goed en derom sei
er al gau üt him seis. Ik merk wel drommels
goed ho strak jou naar myn knikker siene.
Kyk, dat ’s in nadeel fan ons fak, der kann’
w’ ons mar toe liene. As ’k wüd, dan had ’k
in kop met haar, der ’t Absalom noch niks by
waar. Mar ik mut soo wel loope en late elk
sien, hoe lilk as ’t staat, ’t Publiek komt dan
by my om raad en sal myn middels koepe.«
Nou hawar, sa koe ’t dan wêze en scoe ’t
grif ek wol wêze tocht Kei, en derom naem
hy op ’e nij fen dizze master ek mar wer ün-
feilbre middels tige dj hr mar der for wierne
se dan ek probatum-est. Mar ek al wer gjin
bate. Nou hie hy er oars genoch fen en woed
er mar Ijeafst net wer yn dy ljue hjar hannen
forfalle. >Oars< sei er? »wirdt it ein mei my
de kop keal en de büse er by.< Mar Sjutsje
dy ’t noch graech fetsoenlik kreas mei hjar
man op ’e lappen komme woe, woe hjar noch
net alheel del jaen. Op in kear do ’t hja siet
to krantsjen de adfortintsjes waerden fensels
troch loerd, nei it de li.bbenen en deaden hjar
beurd Lawn hiene foei hjar ’t each op dy
adfortinsje fen Holle, dy 't tüzend goune tasei
oan dejinge, dy 't syn Siria brükte en der by
gjin bate foun, We hawwe de folledige adfor
tinsje niis al foarskrea m. Sjut seach wakker
blier en fitere Kei oan om der op yn to gean.
»It güd helpt grif< sei se, oars scoe dy keap-
man him al raer yn ’e fingers snije.c Kei wier
’t earst net fen plan mar ’t minske riddenjerre
mei sok ’n fjür, der noast hjar man dochs
einlings wol nei hjerre. Der waerd in potsje
Siria kocht for ’n kroan. Holle joech it net
forgees. Hwet 1 êst is mei djür wêze. En
der noch trije potsjes oerhinne. Sjutsje fitere
mar fen 1 «Hkldt fillHéld faesje I hwet der
Bedreiging van een meerdere.
Door het Hoog Militair Gerechtshof is tot
weken millitaire dofentie veroordeeld de
milicien R. Z., 23 jaar, uit Leeuwarderadeel,
die te Vlissingen zijn meerdere in rang, den
sergeant van de week, die hem gelastte naar
de kazerne te gaan, aangezien hem voorloopig
kwartierarrest was opgelegd, met woorden
heeft gedreigd, door hem toe te voegen
»Maak er eens rapport van als je durft, dan
zal ik je.
Een mooi familiefeest.
Dezer dagen waren te Znidlaren op een
familiefeest bijeen de zes kinderen van nu
wijlen het echtpaar J. L. Zuur te Krops-
wolde. Deze zes kinderen (vier vrouwen en
twee mannen) allen nog zeer kras en flink,
tellen te zamen 413 jaren. De oudste is
bijna 83 jaar, de jongste 72 jaar.
Om aan geld te komen.
Een Amsterdamsche juffrouw, die zich als
besteedster heeft gevestigd, heeft er een han-
digen truc op gevonden om den aldaar heer-
schenden dienstbodennood tot een zilvermijntje
tje voor zich te maken. De »N. Crt-« ver
telt er het volgende over
Als een mevrouw zich tot haar wendt met
het verzoek om haar aan een dienstbode te
helpen, speelt ze eerst uitverkochtme
vrouw, het is toch zoo moeilijk om iets goeds
te krijgen, ik kan u toch niet aan zoo’n or
dinair soort helpen dat ik vrees, niets voor
u te kunnen vinden. Maar ik zal mijn best
voor u doen. Misschien hoort u morgen al
wat van me.« Ze laat mevrouw twee dagen
sabbelen en brengt haar dan ’s avonds laat
een bezoek, vergezeld van een keurig dienst
meisje. Dit meisje is tijdelijk buiten betrek
king, verklaart ze, maar daar het niet van
leegloopen houdt, is het bereid gedurende die
tijdelijkheid als noodhulp op te treden. Het
meisje is keurig netjes en er worden allerlei
aanzienlijke families genoemd, waarbij ze ge
diend heeft, zoodat mevrouw, er van afziende
igetuigemr te vragen, de onbekende aanneemt
en vol blijdschap hoort, dat ze reeds den
volgenden dag beschikbaar is. Inderdaad
verschijnt ze den volgenden dag, doet het
gebruikelijke werk in de ochtenduren, de be
steedster verschijnt inmiddels om, mede naar
gebruik, den godspenning te innen en als dan
des middags het gezin aan de koffietafel zit,
sluipt de noodhulp als een dief bij nacht het
huis uit, zonder een spoor van zich achter te
laten. Na de koffie wordt ze gemist en na
vergeefs in alle hoeken en gaten naar de
«gedienstigecc gespeurd te hebben, ijlt me-
•■i
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
voor de Gemeenten Workum, Hemeiumer Oldephaert en Noordwolde.
Bindeloopen en Stavoren.
