Hindeloopen en Stavoren.
Sit der ek biet oan
No. 30.
ZATERDAG 7 AUGUSTUS 1915<
41ste"* Jaargang
Binnenlandsch Nieuws.
FRISO.
-
Uitgave van T. GAASTRA Bz.
firma H. BRANDENBURGH ZOON
te WORKUM.
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents
Per post f 0.65. Enkele Nos. 3 ets. Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
wisten bijeen te krijgen, ten eigen bate aan
wendden. De politie heeft het daarom raad
zaam geacht de hand op hen te leggen; zij
zijn voorloopig in het Huis van Bewaring on
der dak gebracht in afwachting van hun uit
zetting als vreemdelingen zonder middel van
bestaan.
Door de douane te Gennep werden eenig»
risten klompen aangehouden, omdat ze waren
voorzien van lederen riempjes, omdat de uitvoer
van leder verboden is. De klompen gingen naar
den afzender terug.
den een profusie van passen en aanbevelingen,
i Met dat al is ’t gebleken, dat de beide hee-
1 ren de gelden die zij onder het mom van
1 yrome doeleinden in vrij groote hoeveelheid
De relletjes te Tilburg.
De relletjes te Tilburg schijnen erger te zjjn
geweest dan het eerste bericht deed vermoeden.
In »De Tijde vinden we daarover een levendig
verhaal, waaraan het volgende is ontleend
Op ’t Heuvelplein was kermis en dus veel
vertier. Maandagavond was er een groot volks
concert van de stafmuziek van het 7a reg. inf.
(directeur Kleij). Duizenden en duizenden mili
tairen en burgers bewogen zich rondom de kiosk
en zaten rustig voor de hel-verlichte café’s ’n
Oogenschijnlfik rustige stemming heerschte er
rondom ’t bleef zoo, tot ongeveer halfnegen in
den avond, ’n Versterkte politiemacht was wel
aanwezig, doch deze verrichtte haar dienst zon
der vertoon.
Toen kwam de pauzeen meteen stond
’n wachthuisje vóór het hotel Hegeman, waar,
zooals reeds gemeld, commandant-generaal Weber
zijn intrek heeft, plotseling in lichte laaie. Het
officiëele rapport zegt, dat zulks een militair
heeft gedaan, anderen zeggen en houden zulks
vol, dat ‘n zoogenaamde draadmaker de brand
stichter is geweest. Hoe ’t ook zij, deze vuur
gloed was het sein tot het herhalen van de wan
ordelijkheden.
Onder den bekenden »Lindenboom« trok ’n
troep Militairen samen, waarbij zich eenige min
derwaardigen van de Tilburgsche bevolking be
vonden ’n luid hoera steeg op en ’n opruiend
lied weerklonk. Maar de hoogoplaaiende vlam
men waren voor generaal Weber, ook de aan
sporing tot het geven van het commando»Ont-
ruim het plein.
Daar had je de poppen aan ’t dansen. Een
handje vol marechaussees, kranig bijgestaan door
den commissaris van politie, dezes inspecteurs
en politiemannen, trokken hunne wapenen en
sloegen er op los van je welste.
De duizenden op den heuvel stroomden als
een stortvloed over het plein, soms met tien
tallen over- en op elkaarstokken en hoeden
lagen bezaaid op de keien, sabelhouwen en gum
mislagen werden overvloedig uitgedeeld het ging
er malsch over heen, zoodat binnen enkele mi
nuten het geheele plein schoon was. Intusschen
was ook weder de cavalerie gerequireerd en
hielp mede de orde te handhaven. Op een punt
op ’t Heuvelplein werd een groote spiegelruit met
een steen ingeworpenop een ander punt knal
den revolverschoten de lucht in. daar, waar een
onwillige samengeschoolde troep niet al te gauw
uiteenging, enfin, het was een moment, dat het
ergste te vreezen was. Op het Piusplein moest
de marechaussee van haar revolvers gebruik maken
en sloeg zij de meest lastigen met de blanke
sabel uiteenin de Koestraat wyk Besterd)
werden de militairen fbij hun kwartier) drei
gender en wilden zelfs de politie met hun ge
weren en scherpe patronen te lijfdoch geluk
kig wist een officier door kalm geredeneer de
manschappen tot rust en kalmte aan te manen.
En intusschen was op het verlaten Heuvel
plein, waar de kiosk door de stafmuziek, de
café’s door de bezoekers ontruimd waren, niets
bijzonders meer te ontwaren, dan een hel-
brandende wachthuisje en een druk patrouilleer-
ende cavalerie-afdeeling Wel vielen rechts en links
in de naburige straten harde en rake klappen.
De politie werd op verschillende plaatsen ge
molesteerd, soms ook al met steenen geworpen
maar zooals het vaak voorkomt werden de on-
schuldigen, doch nieuwsgierige kijkers de dupe.
Enkele burgers werden vrij ernstig gewond,
doch, en hiermede dienen eenige praatjes tegen
gesproken te worden, dooden zijn er gelukkig
nog niet gevallen. Mef een oproerige stemming
en een onrustige beweging onder de Tilburgsche
bevolking, gingen wij hier den nacht in. De pa
trouilles bleven de stad doorkruisen, doch er
viel niets meer voor.
Een onmensch. Aan de »N Rt Ct<
wordt gemeld, dat V. E. te Woensel gearres
teerd is, wegens doodslag van zijn vrouw, die
drie dagen geleden van tweelingen is bevallen.
Dinsdagmorgen is in den Amsterdamschen
polder een der auto's van den Zaandamschen
stalhouder, den heer J. Hooft, door onbekende
oorzaak in brand gevlogen. De chauffeur kon
nog bijtijds van den wagen springen, zoodat hy
met een paar lichte brandwonden vrijkwam.
De auto werd geheel vernield. Er bevonden
zich geen passagiers in de auto. Verzekering
dekt de schade.
Lion Solser overleden.
De bekende karakterkomiek Solser, is te Rot
terdam plotseling overleden.
Lion Solser was, naar de Tel. meldt, reeds
geruimen tijd ongesteld, terwjjl zijn zenuwgestel
ten gevolge van zijn inspannend werk ernstig
was geschokt. Herhaaldeljjk kwam het den
laatsten tijd voor, dat Lion Solser. de steeds
zoo ijverige en ernstige kunstenaar, op zijn post
ontbrak en hij het publiek, waarvoor hij zoo
gaarne arbeidde, moest teleurstellen. Vooral bij
de voorstellingen van »Weet je ‘t al vanSchel-
levis-Mie?«, in welke hij de hoofdrol vervulde,
moest zjjn zuster Adrienne vaak voor hem in
vallen of heeft men de vertooningen afgelast.
Thans is Solser, zoo deelt het blad mee, ten
gevolge van een noodlottig toeval overleden.
Oplichters.
Vele ingezetenen onzer plaats herinneren
zich zeker nog wel de beide mannen die hier
dit voorjaar veler belangstelling en nieuws
gierigheid wekten door hun kleeding en eenigs-
zins vreemd uiterlijk.
De lange jassen, ronde hoedjes en het don
kere, Oostersche uiterlijk deden al dadelijk
vermoeden dat dit zendelingen moesten zijn,
en toen ze zich dan ook eenige oogenblikken
later bij verschillende ingezetenen aanmeldden
om een bijdrage voor hun werk, twijfelde
men niet of de gelden zouden voor een goed
doel, de zending worden gebruikt.
Een bericht in het »N. v. d. D.« brengt
ons goed op de hoogte wat de heeren in
werkelijkheid waren.
Men kent allicht de twee zeer zwart uit
ziende »broeders«, die eenigen tijd hier in de
Hwa freget dat him seis net faeken ou 7 El-
kenien. Ear ’t men hwet ündernimt of docht
freget men bij yen seis: sit der ek hwet for
miji oan 7
Dit scil ek net bést oars kinne en wol it
forstannigste wêze.
Forgees arbeidzje of jild ütjaen hwert men
neat for hwerom kriget, dat is fortrjitlik. It is
ek in biwiis dat men gjin goed oerliz brükt hst
ear ’t men mei de dingen bigoun dy ’t yen op
’t ein bjj de hannen-om ou brekke. Men wirdt
op ’e keap ta noch ütlake troch in oar dy ’t
sjucht dat we üs bést diene om ’e nocht. Dat
kin dan oars net fortsjinne wêze mar as it
foarüt wol to sjen is dat yens skreppen bepaeld
neat gjin fortüten for yen seis dwaen kin, dan
is men op syn seaftst sein, net goed for yen seis.
Mar lit üs it ding nou ek ris fen in oare kant
oan bisjen.
Hwet scoe ’t er ek bidroefde min yn üs mate-
skippy foar staen as er gjin oare minsken wier-
ne as sokken, dy *t earst en allinne freegje,
hwet sit der for mij oan 7 Dy ’t earder gjin
han utstekke wolle, of earst moate sekuer witte
dat se der goed fen lükke kinne op it ein. Hif-
kje dat soarte ek ris en men scil merke dat
sokken o sa licht op ’t gewicht binne. Spiti-
gernóch dat er noch safolle binne fen dy eigen-
belangsiikers dy ’t folie goeds dat wol ütfierd
wirde koe, sa danich yn ’e wei steane.
Bygelyks, men set hwet op tou, men wol in
nuttige forieniging opruchtsje of hwet for goede
ynstelling stichtsje der ’t elk ruchtskepen min-
ske mei liif en siel foar wêze moast, en hwet
sjucht men 7 Dygene dy ’t steune en helpe moat
der ta bimachte is, bliuwt fen fierren stean mei
de gedachtenoch, der scil dochs neat for mij
oan sitte.
Lokkich der binne ek oaren en ek in hele
boel noch. Dat kin men opmeitsje üt *e folie
goede en nuttige ynstellingen dy ’t er foar üs
tiden al komd binne en der *t mennichien fen
üzes nou fen geniet.
Do *t men for in skoft de fluchtsjende Belgen
hjir krige moast der ünderdak for socht wirde.
Hie nou elk mei ’t mes dwers yn ’e mülle
yn ’e doar stien Dat wol ik hjarren wol jaen
mar dan earst bitelje, hwent ik doch neat for
gees 1 hwet scoe men dan ütruchte kinnen
ha 7 Lokkich, sa *t we seine, dat it oars wie
en dat de bésten de oerhén hiêne.
Né, der is do folie dien en joun sünder der
winst mei to beheljen, ta help en steun for yens
meiminsken.
Né, minsken dy ’t earst om hjasels tinke en
foarst op ’e tonge lizzen ha, of Ijeaver tinke,
hwent men doar it net sizze, Sit der ek hwet
for mij oan? dar sjit men net mei op yn ’e
wrAld.
Wij seoene yn us tiid gjin spoarwei, gjintil-
legraef, gjin. ja ik scoe in heele kolom van
Friso nedich hawwe om op to neammen hwet
we net hawwe seoene, as de baesmannen dy
’t jierren lyn de maetskippjj, de wréld biarbei-
den, dy *t jild en hollebrekken opofferen om dy
dingen ta stan to bringen, dy saken dy ’t wij
nou sa op priis stelle, do destiids ynplaats al
linne frege hiênesit der ek hwet fer mij oan 7
Men mei wol oannimme dat hja goed bileane
binne for hjar wirk, en dat hjar eigenbilang
der ek faek mei efter siet, mar it is fêst wier
as se allinne mar tocht hiene om seis fen hjar
«tudzje er ynspanning allinne ienkear spekkea-
per to wirden, dan hiene se ’t mei gauwens
opjown, wol sjende, dat it mei hjar eigen lib-
ben dien wêze scoe, ear ’t de winsk en it doel
dat se bitocht en birekkene hiene, forgoed op
poaten stie.
It is net wis as we, fen itjinge dat wehjoed
siedzje ek ienkear de fruehten sjen scille, en bij
sommige saken kin men faorut wol foarspelle dat
we as we er mei bigjinne it ein dernetfen sjen scille
dus hwerbij ’t men net ienris hoecht to freeg-
jen Sit der ek hwet oan 7
Lykwol mei dit noch de reden net wêze om
noait to bigjinnen, hwent der kin noch wol ris
hwet eansitte dat foarby sjoen wirdt en mei
dat lean dan net weze jild of greate namme, men
kin misskien dubbeld bileane wirde mei sels-
foldwaening, en dat is it greatste lean noch wol.
As men der wis fen is dat men de groun
lelt ta hwet, der ’t letter de neiteam nut en
nocht fen hawwe kin, dat jowt dochs selsfol-
dwaening. As wij sa stilwei mar tige tarre op
it goed dat us foargongers us nei lieten dan bine wij
ek ferplicht om as de gelegenheid it oanjowt, hwet
to dwaen der ‘t de ljue nei us, ris foardeel fen
hawwe kinne. Dy ‘t letter us plak yn ‘e maet-
skippij ynnimme, scille ek like goed as wij seis
nou it bed klear lizzen fine wolle.
Al it goeds dat er yn ‘e winsken fen it hjoed- yn bjar külde ienlikheid stean en Jwilens us
deiske minskdom opsletten leit, km men net -
mar gou efkes ta stan bringe, dat sprekt, mar
as men alle bisiikjen ta it iene of oare mijt,
omreden men der seis dochs net fen ite kin,
dan scil er fest neat ta stan brocht wirde hwet
De wolvordering.
»Maar hebben zij dan nooit genoeg zoo
vraagt De Tijd naar aanleiding van de pro
testen van de boeren tegen de prijzen door
de regeering veor de wol betaald. Het blad
berekent dat een schaap thans in enkele
maanden een winst oplevert van f18 a f 21
De regeering be Laait voor de wol 35 a 40
meer dan de algemeene prijs voor de mobili
satie was, zij betaalt ook nog meer dan ge
vreesd werd, en nog heerscht ontevredenheid.
Hoe dit te begrijpen in dezen tijd, waarin de
boeren zulke buitengewoon hooge prijzen maken
vraagt het blad.
De regeering heeft de wol noodig.
De regeering heeft veel geld noodig.
Alle klassen der maatschappij deelen in de
lasten. Maar niet alle deelen in de lusten.
Hierin deelen de boeren mee, en niet het
minst de veehouderswolproducenten. Zij pro-
fiteeren rijkelijk van de hooge prijzen, en is
voor velen de huidige toestand benard, voor
hen is zij zeer goed. Laten zij dat eens goed
bedenken en daarbij zeggen De opvordering
is een noodmaatregel, waartoe de regeering
slechts gedwongen is overgegaan.
Laten wij nu de zware taak der regeering
niet door opsomming van gewaan de grieven
en van onbilijke protesten verhoogen.
De moord in de Nassaustraat.
Omtrent de aanhouding van Jan Barend
Bredel den vermoedelijken dader van den moord
in de le Nassaustraat, bericht men nog uit
Winschoten.
Bredel reed Zondagnacht met een rijwiel
zender licht van Winschoten naar Bourtange
waar zijn schoonvader Baas woont. Te Wed
de werd hij door den veldwachter Leijssenaar
bekeurd, wegens het rijden zonder licht. Toen
viel zijn gejaagd uiterlijk op. De vermoo-
delijke dader is oud onderofficier. Bij zijn
schoonouders werd hij door de marechaussee
van Vlechtwedde gearresteerd, vlak bij de
Duitsche grens.
Bredel heeft bekend den moord te hebben
gepleegd op de wed. Weinreich, en ten ha
ren nadeel eenige sierraden te hebben ont
vreemd.
wol winsklik weze scoe dat it er kaem ta nut
fen ‘t algemien.
Sa biskoud, moatte wij dochs meihelpe, al
tinkt men net ta in ütdragen saek to kommen
yn yens eigen libhenstiid. Forsiker sit der dan
altyd dit oan, dat wij ienkier sonder birou oer
us dwers koppigens as frijpratende sizze kinne
ik ha dien hwet ik koe en kin foldien oer mij
seis de helle del lizze.
Fierders biskoud is ’t ek altyd noch better
forgees hwet to dwaen en to jaen, dan forgees
holpen to wirden of hwet forgees to kryen. Wij
Friesen binne sa fen aerd, dat we noch al hwet
op us eare stean. Wij fortjinsje seis graech us
eigen brea en al komt it soms hwet krap om
men wol Ijeafst net ünderhalden wirde troch
dyakeny. earmbistjür of hokker ynstelling fen
neistenljeafde. It is us to lyts scill’ we fen
jowne stikken ite moate. As ’t net oars
kin dan moat it fensels, mar men hat
der in mier oan. Foarbylden for ’t gripen om
yen hinne dy ’t us dat sjen litte. Der binne
genoch dy it hjar earmoede safolle mooglik ut
’e wei halde en hwa ’t beslist net klije wolle
al rinne se ek mei ’t mes op ’ekiel. Sejtriuwe
hast sa Ijeaf de stok yn ’e hals as dat se om
ünderst&n freegje, der is men ienkear to krigel
for. In oar scil net krekt witte ho ’t men mei
’t gat yn ’e foarke sit. Dit forfait lykwol hwen-
ear in alder syn bern gjin iten mear jaen kin
Om der yn to forsjen, stapt in heit of mem oer
alle persoonlik biswier hinne. En kin men dan
gjin wirk fine, der ’t men fen bistean kin, dan
stekt men mei in bekneldgemoed, biskamsum
de trillende han ut om dat oan to nimmen hwet
de leafdiedigers for yen ornearret. Mar dan
bigjint men ek it hirde libben earst to fielen.
Dan wirdt er /orgees wat jown en for j<at
hwet oannommen.
Wylst wij achting fiele for sokke earmen bi-
treurje wij it tagelyk, dat de tastannen yn ’e
maetskippij soms sa noch wêze kinne, al witte
wij wol dat alle earmoede yn ’e wrald ienkear
net wei to nimmen is. En ho ’t de earmoede
dy ’t foarkomt om dat er gjin wirk genoch is,
en nou hawwe wy de boerearbeiders en mear
oar wirkfolk hjir bij-om net op it each, mar we
litte us gedachten fierder fen hüs gean to
forbannen is, sa dat hij dy ’t syn bést dwaen
wol, net for neat hwet oan to nimmen hoecht
hwet him en syn gesin libben hélde moat, dat
is in wichtige fraech der ’t men samar net in
goed antwird op jaen kin. Wij scille dit kear
ek net om it antwird siikje om net to fier fen
us bidoeling ou to dwaelen.
Wjj wieme dan bij dat soarte eargefoelige
minsken dy ’t net Ijeafst fen jowne stikken ite
wolle. Der steane lykwol ek güds tsjinoer, dy
*t we ek heel wol opmerke en yn ’t each halde
ljue dy ’t for sprekwird halde hawwen is haw-
wen en krijen is in kinst. En dy ’t gjin bon
ken fine yn ’e jowne stikken dy ’t se net hoech-
den oan to nimmen fen in oar as se better der
op oan woene of sa rij er net lans gyngen. Dy
’t oanspraek miene to hawwen op it „greate
heablok” hwent emmers „it is er for" en koarts-
wilich der oerhinne as ’t yen forgees, for neat-
dwaen jown wirdt, dan kin men der al fêst noait
makliker oankomme," Hwa hat ek dytael noait
ris heard 7 Men hat ienkear forskaet fen mins
ken en mieningen yn ’e wrald
Lykwol bliuwt dit er altyd van oer, it brea
mei eigen kannen fortsjinne dat smakket it bést
en it is ek streksumer. As der switdrippen
hingje oan it lean, keart de forstandige in dub-
beltsje earst al ris om foar dnt ’t er datonnoo-
dich utjowt. Mar dy ’t roch in oar for neat-
dwaen sahwet troch de tiid holpen wirdt scil
troch de under fining komme to witten dat it
mei him is: büter oan ’e galge, hwentsynaerd
dat seit, smar alle buter mar op ien stik brea.
Dit ha we ut ‘e gauwichheid er efkes twis-
ken yn laske, howol de lêstneamde soarte kwa-
lik safolle oandaoht wirde binne en derom scille
we de tried fen ’e preek mar gau wer opnimme.
Us earste frage scoe dan net foartdaelk weze
Hwet sit der oan 7 elk wol tinkende scil dat ou-
karre. Hwent buten it goed waernimmen fen
yens ambt, ambacht of hwet ek fait er bij
de plichten fen yens birop for elk fen uzes dochs
noch altyd mear to dwean. De machtichste yn
forstan en jild moat wol it measte der fen dwean
mar elk is ta hwet yn steat. Lokkich, sa ’t
we seine, dat we under dy bidoelde foarmannen
noch al gau ris guds oantreffe dy ’t net sels-
suchtig binne en graech libje en stribje wolle
ta it bést for in oar, dy ’t sa edel van karakter
binne dat se it lést om hjar seis tinke.
Men hat wol ris opmirken bij ljue dy ’tneat
forgees for in oar dwaen wolle, wantrouwen
openearje, hwennear men op persoanen wiist.
dy ’t sunder eigenbelang tiid en kreften jowgen
yn ’t bilang fen hjar meiminsken. En dat is
gjin wunder dat sokke earmhertigen der gjin
bigrip fen krije kinne. Litte wij hjarren der
T.___ 141 J- l-llLL-U -x_-_ - 3 er
óp ta lizze om ek mei to dwean om ‘e wolfeart
en forutgong fen it algemien to bifoarderjen.
De prijs der Advertentiën is van 15 regels 25 cents, elke
regel meer 4 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. Bij
abonnement belangrijk lager.
Tot plaatsing van adv. en reclames voor Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78, Amsterdam.
stad, (Amsterdam), en ook elders in het land,
hebben rondgeloopen, naar zij ons indertijd
op ons bureau zijn komen mededeelen, om
gelden in te zamelen voor het stichten van
scholen en kerken, enz. in Turkestan, van
waar zij zeiden te komen. Toen zij ons des
tijds bezochten gaven zij een paar halfheiden-
sche, halfchristelijke namen op en vertoon-
k
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
voor de Gemeenten Worknm, flemelumer Oldephaert en Noordwolde.
