Aan onze Lezers!
Hindeloopen en Stavoren.
41ste Jaargang
ZATERDAG 18 SEPTEMBER 1915.
No. 36.
DE UITGEVER.
Gemengd.
Friesche Sprekwirden en
Sizwizen.
I
FRISO.
z
i
Uitgave van T. GAASTRA Bz.
firma H. BRANDENBURGH Zoon
te WORKUM.
Door omstandigheden
verschijnt „F'FIISO'”
voorloopig in dit formaat.
40 personen vergiftigd.
Te Gorin chem zijn na een bruiloftsdiner on
geveer 40 personen ernstig ongesteld geworden,
vermoedelyk door vergiftige spijzen. Een onder
zoek wordt ingesteld.
Nader wordt gemeld, dat het feestmaal eer-
gistermiddag gegeven werd in een restaurant te
Gorinchem, ter gelegenheid van het huwelijk
Gevonden voorwerpen.
Een parapluterug te bekomen bij de tabaks
fabriek Troste.
Workum. 17 Sept. 1915
De Hoofdagent van Politie,
J. STOUT
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 50 cents
Per post f 0 65. Enkele Nos. 3 ets. Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
van de dochter van een bekend ijzerhandelaar.
Vijftig gasten namen deel aan het diner. Be
halve de familie van het bruidspaar bestonden
de gasten uit personeel van den ijzerhandelaar.
Veertig werden ongesteld, terwijl zich ook
vergiftigingsverschijnselen voordeden bij 2 meis
jes en een kellner uit het restaurant, die de
gasten hadden bediend. Men vermoedt, dat de
ongesteldheid te wijten is aan vleeschspijzen, af
komstig uit Rotterdam. De toestand is redelijk.
Aan een groot gevaar ontsnapt.
Door de tegenwoordigheid van geest van den
schipper van den IJmuider trawler IJ. M. 42.
«Flamingo®, is de bemanning van genoemd vaar
tuig aan een wissen dood ontsnapt.
De trawler was op circa 220 mijlen van IJ-
muiden in den nacht van Vrijdag op Zaterdag
visschende, toen de schipper, die zelf aan het
roer in de commandobrug stond, een eigenaar
dig geruisch in ’t water hoorde alsof een schip
zich snel voortbewoog.
Hij zag door de duisternis niets en achtte het
daarom wenschelyk het bevel tot stoppen te ge
ven, teneinde eerst eens poolshoogte te nemen.
Gelukkig werkte het vischtuig dat buiten boord
lag als rem zoodat het vaartuig in minder dan
geen tijd stil lag.
Opeens zag men met razende snelheid een
viertal groote grijsgeschilderde torpedojagers op
geen tien meter vóór het schip langs varen, ge
volgd door een aantal torpedobooten. Vervol
gens kwamen vier groote kruisers, die weer ge
volgd werden door circa tien torpedobooten.
De nationaliteit der schepen kon door de
ternis niet worden vastgesteld, terwijl geen
er van eenig licht voerde.
Had de Schipper Sloot van den trawler dus
een oogenblik zijne tegenwoordigheid van geest
verloren, dan zou men door het eskader over
varen zijn zonder dat de snelvarende schepen
het misschien gevoeld hadden.
Opgemerkt moet worden, dat de lichten van
den trawler helder brandden, zoodat men van de
oorlogsschepen af de aanwezigheid van het vis-
schersvaartuig heeft kunnen vaststellen.
WORKUM. Tot tydelijk onderwijzer aan de
Chr. school alhier, is benoemd de heer J. Boer
stra van Sneek, thans tijdelijk onderwijzer te
Oudega (W.)
WORKUM. Woensdagavond was er weer
muziek op de markt, ’t Gezelschap «Crescendo®
directeur de heer J. B. Dykstra, gaf voor een
zeer talrijke menigte toehoorders haar laatste
uitvoering. Prachtig stil weer begunstigde dit
concert. Namens vele ingezetenen roepen wij
de beide Work, muziekcorpsen een hartelyk
vaarwel tot volgend jaar toe en brengen gaarne
dank voor het genotene.
WORKUM. In de zitting van woensdag der
rechtbank te Leeuwarden werd o.m. de volgen
de zaak behandeld;
26 Juni heeft Evert L., 47 jaar, werkman te
Assen, die in de hoofing was bij den veehouder
J. Kleiterp alhier, toen deze hem minder geld
wilde uitbetalen, dan waarop hij recht meende
te hebben, zoodanig met een hooivork mishan
deld, dat de veehouder ongeveer gedurende een
week er de gevolgen van heeft ondervonden.
Bij verstek werd tegen Evert veroordeeling ge
vraagd tot 6 maanden gevangenisstraf.
WORKUM. Naar wy vernemen heeft de heer
P. Gaastra bedankt als lid van den raad onzer
gemeente.
HEM. OLDEPH. en NOORDW. 15 Sept.
Dorpsbelang te Warns, wendde pogingen
aan aldaar een vakteekenschool, aanvankelijk
voor timmergezellen, te verkrijgen. Deze po
gingen zijn echter niet geslaagd, aangezien
geen Leeraar beschikbaar bleek, en bovendien
Rijkssubsidie eerst in 1917 zal kunnen wor
den verleend.
Verschillende jongelieden uit deze gemeente
bezochten vorige winters de school (cursus) te
Sloten, maar de afstanden zijn zoover en het
ongerief in den winter is zoo groot, dat die
op den duur niet zal kunnen worden volge
houden.
GAASTERLAND, 15 Sept. In de om
liggende gemeenten is regeeringsbrood op
kaarten verkrijgbaar, van welke gelegenheid
een goed gebruik wordt gemaakt, niet slechts
door de arbeidersbevolking, maar ook door vele
hoeren en burgers. In onze gemeente zijn
tot heden geen broodkaarten verkrijgbaar ge
steld, toch zou dit velerzijds op grooten prijs
gesteld worden, zoodat autoriteiten wel zouden
doen tot den maatregel mede te werken.
Aankoop van aardappelen.
Het steuncomité in de gemeente Hoogezand
heeft besloten tot den aankoop van een groote
hoeveelheid eetaardappelen, teneinde den wer
kenden stand daar mee te gerieven, tegen den
prijs van f 1,50 per H.L.
Het middel erger dan de kwaal.
Iemand te Stadskanaal, die veel last van vlie
gen had, besloot zich er met een slag van te
ontdoen. Hy kocht wat zwavel» stfi.k deze aan
en sloot daarop snel de deuren.
Na een half uur was er in de woning geen
levende vlieg meer te bekennen. Bij honderden
lagen ze dood op vloer en meubelen. Maar...
ook de hond, die men vergeten had, was mee
opgesloten geworden en ook gestikt, terwyl het
keurige behangsel en de mooie verf, waarmee
het woonvertrek nog pas in Mei zoo netjes was
opgeknapt, totaal bedorven waren.
Geen geluk zonder ongeluk.
De hoofdprys van de Zaterdag te Alkmaar
gehouden paardenverloting viel in de door den
verkooper A. Bloem te O ost-Knollendam ver
kochte loten. Deze had h< et winnend lot reeds
het vorig jaar verkocht aan den landbouwer P.
Vriend te Middel Westzaan, wiens vrouw dit
lot een paar maanden geleden met eenige ande
re papieren had verbrand.
De heer Vriend, wendde zich desondanks tot
het bestuur der Vereeniging tot het Bevorderen
van den bloei van jaarlijksche paardenmarkten
te Alkmaar om den prijs.
Dit bestuur was echter alleen gerechtigd om
aan den houder van het winnend lot uit te
keeren, en heoft zich dan ook tot de commissie
van toezicht om advies in dezen gewend, ten
einde daarna een beslissing te nemen.
De schoonzoon van den heer Vriend, had het
vorig jaar het voordeel, dat in de Lotisice-lotery
de f 50.000 op zijn nummer viel. Door de mo
bilisatie betaalde Lotisico echter nog niet uit,
zoodat hij daarover met Lotisico nog in proces
is. De familie Vriend kan dan ook zeggen, dat
er geen geluk is of er is een ongeluk bij.
De vlieger, die Pégoud in een luchtgevecht
doodschoot, Kandulski genaamd is voor deze daad
met het Ijzeren Kruis le klasse gedecoreerd.
Oorlogswee.
Na een zeer smartelijk lijden is te Boekel
(N.-B.) overleden een geïnterneerd Belgisch sol
daat, de 24-jarige Louis Crooiman, uit Achel.
In het begin van den winter vocht hij aan het
front, werd gewond en bleef vyf dagen hulpe
loos in een bosch liggen. Toen hij gevonden
werd was hij krankzinnig geworden van pijn en
ontbering. Het Nederl. Roode Kruis nam hem
op en vervoerde hem ter verpleging naar het
krankzinnigengesticht Huize Padua, vanwaar hij
naar het gasthuis te Boekel werd overgebracht,
waar hij, door de zusters vol zorg verpleegd,
kalm overleed. De arme jongeman had nog
maar één wensch in het leven gekoesterd, n.l.
zyn vader nog eens te mogen weerzien op deze
wereld. Zijn moeder was reeds 18 jaar geleden
gestorven. Zijn laatste wensch is niet vervuld
mogen worden. Waarheen zijn vader is gevlucht
met den oorlog, weet niemand.
Een geheimzinnige geschiedenis.
Volgens berichten aan de dagbladen heefteen
Noorsch stoomschip Maandag van den Humber
tien man van een Nederlandschen haringlogger
aan wal gebracht, welken logger het schip in
zee drijvend had gevonden.
De geheele bemanning is krankzinnig. Het
blijkt dat de mannen aan boord dol van het
drinken waren en er toe over waren gegaan,
het schip te ontmantelen. De verschansing werd
weggerukt en over boord geworpen en de luiken
verwijderd. Het dek was zoo goed als schoon.
Drie koppen van de bemanning worden ver
mist. De Nederlandsche consul, die van de zaak
op de hoogte is gesteld, verklaart, dat zij aan
wonden bezweken zijn, die zij bij een vecht
partij hadden opgeloopen.
Het schip is genaamd de «Noordzee®.
De krankzinnigheid moet aan Godsdienstwaan
zin zyn toe te schrijven. De mededeelingen
van de bemanning bevestigen de vermoedens.
Een der mannen zei, dat hij de Christus was
en dat hij een half uur dood was geweest en
weer in het leven werd teruggeroepen met de
opdracht om het schip van duivels te zuiveren.
De jacht op de duivels werd daarna begonnen,
waarbij alles wat tot verblijfplaats van de dui
vels kon dienen werd stuk geslagen en in zee
geworpen. Toen zoo zegt de bemanning
de duivels daarna in eenige ongelukkige schepe
lingen voeren, werden deze aangevallen, gedood
en hun lichamen in zee geworpen.
Het Noorsche stoomschip, dat de logger heeft
binnengebracht, wil eischen op het schip laten
gelden. Er worden evenwel eerst instructies af
gewacht omtrent de behandeling van de krank
zinnige bemanning.
De logger «Noordzee® behoort aan de reederij
Naamlooze Vennootschap Noordzeevisscherij te
Katwijk van de familie Haasnoot.
Uit een bij de reederij te Katwijk ontvangen
telegram uit Grimsby blijkt, dat de namen der
drie door de bemanning van den logger «Noord
zee V® op zee omgebrachte mede opvarenden
zijn de stuurman P. van Duyn, 28 jaar en de
matrozen J. Jonker 33 en K. Kuyt 27 jaarallon
te Katwijk. De bemanning wordt te Grimsby
gevangen gehouden.
Verder bevonden zich aan boord schipper K.
de Haas, 39 jaar, gehuwdR. Bos, 43 jaar ge
huwd B, v d Plas, 34 jaar, gehuwdL. Vlie
land, 17 jaar, T. Heemskerk, 29 jaar, gehuwd
J. Kuyt, 16 jaar. D. de Mol, 13 jaar, A. Bos,
13 jaar, W. Huivaart en A. Vlieland, 28 jaar,
allen uit Katwijk.
Het schip zelf wordt vastgehouden tot de ber-
gingskosten zyn voldaan. Het is verzekerd bij
de Onderlinge Verzekeringsmaatschappij te Vlaar-
dingen.
hal ven domeny‘s en abbekaten.
Oerdreaune haest en loaikerij, kin by alles al-
tyd fry.
O dwazen dy ‘t de tiid forkliemeskielk scil
de tiid grif hjar forgrieme.
jprealhans en Kealhans lykje elkoar gans.
J»raet net alles ut hwetst witste, mar wit al-
tyd hwetst bipraetste.
jpotmarge is heechlanners fisk. De biwen-
ners fen hege streken der ‘t gjin wetter is,
ite grót mei resinen for fisk.
Deitse ek de hele wrald oerstjur de Kristen
seitHeit stiet oan ‘t roer.
JRop Itenstiid 1 skik oan mar mannen.
Sa is in folks-oprin it bést to bannen.
JE<in nei de Ryp op sleeptofïelsSaffolleas
Rin nei de moanne I De Dronrypster sleep-
toffelsskeldnamme.
JS^et net meat tuech op as ‘t skip drage kin.
JSJkrabber bat sa ‘n jild, der is gjin ein oan,
Wie er nou ek mar gjin ein oan syn libben
JBilaun jier boddet men om ien goed jier. Men
hat, altyd yens best dwaende faekom'esaun
jier, mar ien rjucht foardielich jier.
«Snikje dyn likens, sei de spiker tsjin ‘e ham
mer.
'JL'roch de Ijeafde krijt manich-ien syn for-
stantroch it forstan kryt manich-ien syn
leafde in.... wan.
*J7roch earst heal to hearen en dan heel to
tortellen, komt er in boel forkeard praet yn
‘e wrald.
'I'ogjerre dijen is woldijon. As man enwiif
beide hjar best dogge scil ft geedgean.
'T’wa houwen yn ‘t sear. Dubeld leed.
U’s pake en hjarren ieten earten en beane
dat wieren ljue mei reggennou ite se ier-
apels en wirde mantsjes as underdoaren. Sei dr.
Joast Halbertsma.
"U's Ijeaven Hear soarget for lytse bern en
dronkene ljue,
U* it bargeriezel draeit. As men doelt op
flink en feardich. Bygelyks in kearel sa flink
fen postuer as utensaf.
Wês net kleare suker, oars wirdst opslikke.
Wes net kleare bare yettich, oars wirdst
utspuid.
W^ier leafde net sterker dan de dea,
Hwa boaske er sunder hus en brea?
Wês Ijeaver earm en fry
Dan slaef en ryk derby.
'V'n ‘t doarp in hear dat is in gelok
Mar ‘n hear yn ‘t doarp dat is in flok.
"Yn wierheit is hy allinne gelokkich, dy ‘t
sizze kin «Wolkom, libben 1 hwetst ek bring-
stewolkom, dead 1 hwetste ek bringste.
IX.
j^.1 gean ik op ‘e kop stean, der scil neatüt
myn büssen falie, (hwent ik ha der neat yn
bin earm).
As men de mêste keallen de kransen emhin-
get is hjar dead neiby.
_AJde tsjerken hawwe tsjustere glêsfinsters.
Aide minsken hawwe in swak gesicht.
Dütterplakken yn ’e hoazen. Gatten.
Dislikje net alle poatten en pannen licht seoest
splinters in ’e tonge krije.
Drukt immen de twade helte fen syn libben
om de dwaesheden fen syn earste helte wer
goed to meitsjen dan is dy better as tüzen oaren
De hounen scille ’t noch ütbylje host dou my
bihannelste. Ho min.
T>ê beide einen kinne elkoar net rikke. It
togoed kin de skulden net dekke.
Dou bist gjin tel, dus minder as in talhout.
JElk moat syn eigen büksmiette witte. Miet
fen iten kinne.
Jfc^igensin en edelsin is ’t beide om rjucht to
dwaen. Eigensin wol altyd rjucht ha, edel
sin altyd rjucht dwaen.
Elk is der hjit op fry to wêzen,
En yn ’e Bibel stiet to lézen:
«De Wierheit makket jimme fry,»
Mar ’n hele bulte moadedingen.
Dy witte *t minskdom sa to twingen,
Moedwillich giet me yn slavernij.
Jfs'orfalske wirde in hopen dingen ear as for-
hinne, mar de minsken binne allike falsk noch
as foarhinne.
rykdem is de rjuchte miete frede to hal-
den yn ’e hüs en op ’e stritte.
Jfniean ris sunder fearen I Doch ris hwet sun
der jild.
CS-reatsk wêze stiet for ’n hynsder meaijer as
for ’n minske.
G-oed bier brouwe, dat kin elk, mar min
bier brouwe dat de ljue doch drinke wolle
dat is de kinst fen ’t wirk.
^jj-oud dat foar de goudsmidsdoar lans gien is
Falsk goud.
H° bonter ho wylder, sei de soldaet en skeat
yn ’e njuete einen. (sabeare dat hy se for
wylde oanseach.
Hw«t binnen de poarte is dér moat de stéd
mei riede. (Sein, as men goed iten hat).
Hy siet mei reade earen. (Biskamme him.)
Ien gek kin in grau balstien yn ’e feart ar-
beidsje en saun forstannige minsken kinne in
hele boel moeite ha om dy stien der wer ütto
kryen. Tink er om, dat er gjin gekken oan
’t biitjür en regear komme dy *t grauwe bal-
stienen yn ’t farwetter briayje kinne.
In wjirm wringt him yn bochten as er trape
wirdt. In minske moat him yn bochten wringje
om net trape to wirden.
It scil wol gean as ’t mar bigint to gean, sei
Kekke, en hjar bern hie mar ien skonk.
Jild, gewelt en ginst, brekt rjucht, segel en
kinst.
Jow dy net tofolle op skeanpaden, do seoest de
rjuchte wei wel ris net to bést werom fine
kinne.
Just, master! just in foet to koart.
dy ’t bromme, hinnen hy *t kraeije, fam-
kes dy *t fluitsje doge net.
~K~ wealaster is yn goede dagen
Al net sa maklik to ferdragen
Mar as me yn lyen sit en leed
Dan is kwealaster dübel wreed.
Koartsiehtigens en dommens is de nacht fen
de siele, en dat is in nacht sunder moan
ne en stjêrren.
I_jit dat mar weze I ik hald net fen ’e pronk
rop in baerch dy ’t ringe waerd.
I_jUd sjongen en bird rinnen komt net goed
oerien.
Lésten stoar mynhear Forgulden. Hy liet by
tuz’nen nei oan skulden.
JHoarnsier yn’e koelte sa bite dy debrimzen
net.
JMuzen dy ’t sa ier piipje, der wol op in dei
de kat wol ris mei wei gean.
Men bin i° ezel ek wol oars as oan ’t lud.
3Ien moat sjonge sa ‘t it yn ‘t liet stiet. De
saek nei wierheid bisprekke.
r>fou, dan woe ‘k wol dat ik thus wie, sei de
poep, do ‘t er ophinge wirde scoe en him
frege waerdt oft er ek noch in bigear hie faeks
JVÖe biezems feije skjin.
JVet sa haestich! wy scille net ut to swyljen.
Onder it wirk tsjinnet nimmen to praten, bi-
De prijs der Advertentiën is van 15 regels 25 cents, elke
regel meer 4 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. Bij
abonnement belangrijk lager.
Tot plaatsing van adv. en reclames voor Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78, Amsterdam.
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
voor de Gemeenten Workum, Hemeiumer Oldephaert en Noordwolde.
