Bons voor Erwten en Boonen
Hindeloopen en Stavoren.
In hüspleach.
ZATERDAG 10 MAART 1917.
43ste Jaargang
No. 11.
Officieel Gedeelte.
Binnenlandsch Nieuws.
FRI8O.
I
l
l
Kamerverkiezingen 1917.
De S. D. P. heeft per referendum besloten,
bjj de eerstvolgende Kamerverkiezing met
den Bond van Christen Socialisten samen te
werken.
De Bond van Christen Socialisten sal can
didaat stellen in Den Haag II, in Rotterdam-
Uitgave van T. GAASTRA Bz.
firma H. BRANDENBURGH Zoon,
te WORKUM.
veeltijds ongenietbaar
er nog een verknoeid
De prgs der Advertentiën is van 15 regels 30 cents, elke
regel meer 5 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. Bij
abonnement belangrijk lager.
Tot plaatsing van adv. en reclames voor Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78, Amsterdam
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 70 cents
Per post f 0.85. Enkele Nos. 3 ets. Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
De Burgemeester der Gemeente
Workum maakt aan de ingezetenen
bekend, dat op Dinsdag 13
Maart a.s. de uitreiking van
zal plaats vinden in de bekende uren.
Workum, 8 Maart 1917.
De Burgemeester voornoemd,
J. QUARLES VAN UFFORD.
Gemeenschapsplicht.
Wanneer er ooit een tijd was, dat de so
lidariteit des volks krachtig tot uiting behoort
te komen, dan is het zeker wel nu, zegt
•Het Centrum.*
Regeering en Overheid kunnen niet alles
doen, en hare beste maatregelen kunnen nog
grootendeels onvruchtbaar worden gemaakt,
indien niet de oprechte gezindheid bij alle
lagen der bevolking voorzit, om ze zoo goed
en volkomen mogelijk te laten beantwoorden
aan hun doel.
Te trachten datgene te ontduiken, wat ten
algemeenen nutte bepaald en voorgeschreven
wordt, en alleen bedacht te zijn op eigen
voordeel, is in dezen kritieken tijd meer en
erger dan ooit plichtsverzuim tegenover het
vaderland.
Voor critiek op de maatregelen, welke in
deze dagen met hun geheel abnormale eischen
van de overheid uitgaan, zal meer dan eens
reden en ernstige reden bestaan, onge
twijfeld.
Zij kan noodzakeljjk wezen en lei
den tot aanvulling en verbetering van dat
gene, wat, nu telkens nieuwe vragen rijzen
en ongebaande wegen moeten worden betreden,
licht fouten en onvolmaaktheden kon worden.
Maar men boude dan ook déürbij het alge
meen belang in 't oog, scherme niet in ’t
wild en geve zich niet over aan die eigenaar
dige, breidellooze mopperzucht, welke door
gaans slechts een uitvloeisel is van luim, stem
ming of eigenbelang, en als éénig effect het
kweeken van nog meer ontevredenheid, onrust
en achterdocht heeft.
De toestand kan daardoor slechts worden
verergerd, omdat het de goede gezindheid en
het ware solidariteitsbesef dreigt te vertroe
belen.
Kalmte, ernst, eerlijkheid en het oprecht
sche districten en in Weststellingwerf ds. J.
W. Kruyt te Gennep, in Amsterdam VIII ds.
B. de Ligt te Utrecht. In Leeuwarden en
in een van de Utrechtsche districten ds. A.
R. de Jong te Helmond en in Franeker ds.
L de Baan te Oenkerk.
Oorlogsbreod.
De aankondiging dat ten aanzien van onze
voedselvoorziening de straffe maatregelen van
vermenging van het tarwemeel met aardap-
pelenmeel en zemelen, dreigt genomen te
worden, heeft aldus schrijft de Nieuwe
Crt.< heel wat opschudding in den lande
gewekt. Tegen rantsoeneeriug door middel
van broodkaarten, bestaat minder bezwaar, nu
men zich daaraan heeft leeren aanpassen,
maar dat zal niet gaan met het verknoeien
van ons brood, waardoor men het niet alleen
minder smakelijk maakt, maar voor vele ge
stellen ook ongenietbaar en schadelijk.
Is inderdaad de nieuwe regeling niet te
vermijden, dan verzachte men haar zooveel
mogelijk. Er zijn menschen, zware werkers
(polderjongens, ertssjouwers, schoonmaaksters
e. d. gdie allicht minder bezwaar hebben
tegen klef en moeilijk verteerbaar brood, wan
neer zij maar niet beknibbeld worden op hun
dagelijksche portie. Andere personen daaren
tegen zullen zich gaarne vergenoegen met een
minder kwantum, als de tarwe maar niet ver
knoeid wordt door minderwaardige bestand-
dbelen.
Het »N. v. d. D. wijst er terecht op, dat
nu dat andere voorname voedingsmiddel, de
aardappel, schaareoh en
is, het niet aangaat i
brood bij te voegen.
Zou daarop nu niet iets te vinden zijn, b.v.
door de keus te laten tusschen een geringer
kwantum gewoon brood of een grootere hoe
veelheid oorlogsbrood
In elk geval lijkt een uitzonderingsmaat
regel voor zieken en zwakken gebiedend noo
dig, ook al zou daarvan eenig misbruik wor
den gemaaktdit gevaar is geringer dan het
gevaar voor ondervoeding bij zeer velen.
Het heeft allen schijn dat de regeering bij
het uitdenken van den nieuwen maatregel
onze voedingsdeskundigen geheel buiten spel
heeft gelaten Wat zullen die er wel van
zeggen
As 't yn yen hüs sa damp is, dat alles üt-
slacht en biskimmelt, as it lekt yn yens béd-
sté, as it rikket yn yens wenkeamer, as de
muzen yn yens spine komme, as de doarren
net slüte en de flusters dinderje, as de flier
libbet en de treppen kreaket, as de reinwet-
tersbak to lyts is, (en sokken binne er tsjin-
wirdioh folie)as men mei ien of mei al dy
hüspleagen opskiepe sit, dan is men der net
beet oan tamar folie minder is ’t, as men
ek al fen dat alles gjin lést hat, mar immen
Ander yens hüsgenoaten hat mei.... in swart-
gallich aerd. Dat kin wol de greatste hüs
pleach wêze, dy *t men bitinke kin.
Der binne wenten mei allerhanne brekken,
mar der binne ek wol safolle biwenners, dy
't koartkearich, noartich, lêstich, oploopend,
seamelich, neigeanich, wrevelich, of sahwet
fen aerd binne en dy ’t unfordraegliker binne
dan it greatste gebrek hwer ’t yens hüs oan
Igdt.
Mar safolle fortriet kin men net hawwe
fen ien hwer ’t men mei forkeare moat, dy't
in hüspleach for yen is, of degene seis is al-
tyd noch mear to bikleijen hwent, wy scille
mar mei ien wird sok soarte bistimpelje, for
trjitlike minsken, dus minsken mei in swart
humeur, binne as in soarte lijers, dy ’t net
fielle dat se in kwael hawwe, der 't gjin
krüden for woechsen binne.
It minne humeur libbet mei syn béste
frjeonen op in dwerse foet, en set syn great
ste fyand sa seaft, nammentlik (syn fij-
and) him seis, sünder him lykwol ta frjeon
to meitsjen.
Der is in Dutsk rymke makke troch in
fortrjitlike seis, dy ’t der yn seitIk bin
fortrjitlik omdat.,., ik fortrjitlik bin. De sinne
skynt to gril, de fügels kwéle to skril, win
terdei is ’t sa kald, oan ’e maitiid hat men
gjin héld, hjertmis dy dampe mist, en sim
men as ’t sa waerm is mei dy langskonken
dy *t yen sa narje Wyn is sa sür, bier
sa wrang, hüning sa swiet, kald wetter... mei
’k net oer. Meilijen hat nimmen. Dy is sa
wyld fen sin, dy is sa toar en min en dy sa
fleierieh as *t kin... en ik bliuw fortrjitlik omt
ik fortrjitlik bin.
Nou sa is ’t al mei alle forkeards. Mar
dit stiet fêst, as immen sela forkeard is, dan
soil nimmen yn syn eagen goed wêze of goed
dwaen. Wol in minne kwael.
De wittenakip hat greato foarderingen makke
on for folie minskelike kwalen geneesmiddels
foun. Tsjinwirdich is men sa mansk dat it
iene of oare dat binnenyn net plus is of goed
to plak sit, ienfaldich opsocht en neisjoen, en
dan as 't moat opromme of fornije wirdt.
Mar it middel om immen fen in kwea hu
meur to genêzen, is noch net foun, of de lijer
seis hat de moed net om in operaesje to ün
dergean, of him de drankjes tapije to litten.
Derby binne er for sokke lijers ek gjin siken-
hüzen. Mar al mochten dy er al wêze dan
wier ’t noch net oan to rieden om sokken bij
olkoar to bringen.
Nou kin ’t wol ris wêze dat in ünoange-
naem humeur foartkomt üt it gesteldat in
aikelike tastan fen ’t liehem, it humeur for-
gallet. Dat is grif sa wol, en dan kin men
soks ynskikko. Mar *t is dochs ek wier, dat
•r üngomaklike on lêstige ljuo binne, dy 't
dochs sa soun as in fisk yn ’t wetter libje
Allinne dit kin as in forskoaning ynbrocht
wirde, dat degene dy ’t oer it kwea humeur
fen in hüsgenoat klaget, trochgeans seis mei
wirket om it noch minder to meitsjen. Om
er op it stuit gjin lést fen to hawwen, üntsjen
se de patsjint, jaen him ta of gean for him
oan *e kant, en dertroch just fret de kwael
yn, sadat men for in dei rest, in hele *wike
fortriet yen op ’e héls hellet, en seis de lijer,
dy ’t men sa graech genéze scoe, dochs for-
goed ongeneeslik makket.
Mar oft it üt it gestel foartkomt of dat it
in forkearde oanwenst en aerd is, sadat it
stadichoan ta in djippe fêldu komt is, altyd
bliuwt it in pleach, hwer ’t men minder lést
fen hawwe scoe, as men der mar tsjin yn-
gean doarste.
Ik leau net dat in humeur sa kwea wêze
kin, as it scoe wol njueter wirde, as men de
noartige en fitsuchtige en ünbrüksume mar
oan syn lot oerliet, syn nukken gjin acht
sloech en him sa nou en dan ris flelle liet,
dat er mei syn swartgallige natuer him seis
forachtlik makket. Hwa ’t der ris in goede
bui oanweaget en de stoarm gerêst üttiergje
lit, suvert misschien for in lange tiid de loft,
en as de lêstige hüsgenoat bimerkt, dat er
mei syn mal gesicht, en dwerse sinnen, en
mei syn hatelikheden syn doel net forkriget
dan soil er fensels wol yn ’e lijte falie en
him seis in bytsje to timperjen leare.
Hwent dit is wis, dat it hjir ek in pleach
jildt, dy ’t men forbetterje kin, as menearst
mar de siikte goed kinnen leard het en fielt,
dat hjir ek fen tapassing is, dat de bekwaem
ste dokter en de kost berst e medisinun neat
bate kinne, as de patsjint seis net mei helpt.
As men yen onthalde moat fen ien en oar
om sadwaende better to wirden en men pijt
mar ta omdat men it net stean litte kin, dan
wit men dochs foarüt wol dat er gjin better
skip komme soil. En like bird en ünoannim-
lik as ’t is dat men fen wegens in sykte for-
plicht is yen ousonderje to moatten fen ’e
minsken, sa ünplesierich soil ’t ek wêze, as
men ünderfynt, dat in oar yen mijd en skou-
dert, en üntwykt, omdat men bang of temin-
sten oukearich is yen omdat men altyd sa
lêbbich, noartsk, tsierderich ensafoart is, yn
ien wird omdat men sa ’n ünfordraechsum
humeur het.
We wolle mar hoopje, dat er Ander de
lezers fen Friso net fen dy hüspleagen foun
wirde. En as er al ris immen sitte mocht
dy ’t der oan kwels giet, dan seoene wy sok
ien de ried wol jaen wolle, it him seis mak-
liker en nofliker to meitsjen en de forkearde
nukken sa moog’lik ünder ’e barte to balden.
Men libbet yen seis en in oar ommers yn ’e
wei, mei dat dwerskoppige, ünhaldelber ge-
doch. Der soil dochs fêst net folie aerdich
heit oan wêze troch degenen dy ’t mei yens
omgean beskoud to wirden as it Hike beest
der ’t men for ütnaeit. En as er soms ün
der de lêzers binne dy ’t mei sok in klant
opskiepe sitte, dy seoene wy wol riedo wolle;
gean stil yens gong, doch hwet bitamlik en
yens plicht is, wêz fleurioh en op it skik as
’t sa ’n bytsje nei winsken giet. »Uw ge
laat behoort uw medemenschen, laat het voor
hen even vriendelijk schijnen als de zone
en fierdere, Ut degene dy *t dochs net oan
as biroerd wêze wol, stil yn syn wêzen, slaen
him sa min moog’lik acht en tink mar dou
bist net wiser. As In dofhüdich, ündogens
hern gült om syn ain to krijen, ooh dan lit
men dy sa lang liipje en neure en omhingje
out er sjucht dat it him dochs neat baet.
Sa moat men sok soarte hüspleagen ek bi-
skouwe.
verlangen, om ieder in zijn kring er voor
z ij n deel te helpen in den strijd tegen de
buitengewone moeilijkheden waarvoor ons volk
in zij n geheel ziet geplaatst, is de on
afwijsbare eisch van eiken vaderlander.
De moord in de Alexanderkazerne.
Omtrent den moord op den adjudant-onder-
offioier G., in de Alexanderkazerne te Den
Haag wordt nader gemeld, dat de misdaad
Zondagmiddag moet zijn gepleegd. Om half
een had G. in de kazerne nog den maaltijd
gebruikt. Des avonds mankeerde hij op het
appèlmen ging kijken en vond de deur van
zijn kamer gesloten, waarop men geen ver
der onderzoek instelde. Doch toen ook Maan
dagmorgen de deur gesloten bleef, werd een
tweede sleutel gehaald, en hiermee de deur
geopend.
Men vond het lijk van G., die blijkbaar
was neergeveld door een hevigen slag met
een pook, waardoor voorhoofd en neus waren
verbrijzeld, terwijl de hals een gapende wonde
vertoonde, welke verwonding blijkbaar is toe
gebracht met een tafelmesje.
Vermoed wordt, dat G. na het lezen van
een courant in slaap is gevallen en in zijn
slaap is overmand, dat men hem eerst den
slag met de pook heeft toegebracht, dat hij
zich daarop nog tegen zijn aanrander heeft
verweerd, en deze hem toen met het mes
doodelijk heeft verwond.
Distributie van levensmiddelen.
Zooals men weet, worden deze week geen
uregeeringsvarkens» gedistribueerd. Het R.-
Distributiekantoor zegt bij de opgaven die de
ze week worden verstrekt, daarvan het vol
gende
>Ter verklaring van dezen maatregel diens
dat in de laatste weken de marktprijzen der
slachtrijpe varkens vrij aanmerkelyk stegen
boven het bedrag, dat als noodzakelijk en vol
doende aangenomen is als de inkoopsprijs vol
gens art. 3 der Distributiewet. Het hier be
doelde verschil is ten slotte, tot plm. 8 ets.
per K G. gestegen en de reeds zoo dure ver
strekking van varkensvleesch zou aldus nog
20 pot. duurder worden. Ook in het voorjaar
van 1916 heeft zich een soortgelijke toestand
voorgedaan en met toepassing van dezelfde
maatregelen, die toen in drie weken de prijzen
weer op normaal peil hebben gebracht, stelt
men zich voor thans hetzelfde resultaat te be
reiken.
In afwijking evenwel van den toestand in
1916 toen het stopzetten der distributie van
varkensvleesch tijdelijk noodig was, kan nu
door gebruik te maken van tijdig gemaakte
reserves, zooals reeds boven is gemeld, ge
zouten varkensvleesch geleverd worden.
Omtrent de aflevering van aardappelen
wordt opgemerkt dat deze nog niet op voUe
capaciteit kan gebracht worden doordat het
vervoer van de opslagplaatsen naar de spoor
wegstations, hetgeen te water moet geschie
den nog niet kan plaats vinden. Dientengevol
ge kunnen enkel de partijen die langs de spoor
lijnen liggen geleverd worden.
Wat de groenten betreft blijkt nit de op
gave dat de afgeloopen week slechts de helft
van de aangevraagde hoeveelheid knolrapen en
uien is afgeleverd.
De Friesohe peen is nagenoeg tot het volle
kwantum verzonden.
Zomertijd.
We krijgen een nieuwen zomertijd.
Wanneer zal die beginnen
Dat is juist de vraag.
Het vorige jaar was het 1 Mei maar alge
meen wordt dat te laat geoordeeld.
Zal het nu zijn 15 April, of 1 April, of 15
Maart
Met het oog op de, zoo noodige besparing van
licht en kolen zouden wij zeggen, aldus het
Huisgezin» hoe eer, hoe Hever.
Maar waar blijft nu het ontwerpje van mi
nister Cort van der Linden
Komt het zéér spoedig, dat kan men over
de dagbepaling want daar gaat het alleen
om een beslissing nemen.
Treuzelt do minister, dan heeft men geen
J
1
r
i
r
i
1
l
t
FRISO.
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
voor de Gemeenten Workum. Hemelumer Oldephaert en Noordwolde.
