In Südwestlike Brief.
No. 22.
ZATERDAG 26 MEI 1917.
43ste Jaargang
Binnenlandsch Nieuws.
Dan klonk het nog: »Wir haben
en
1
neiucuavM-r’
1
werden.
Maandagavond werd de politie te Ouderkerk
gewaarschuwd dat zich in de omgeving van da
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 70 cents
Per post 0.85. Enkele Nos. 3 ets. Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
zij uitgehongerd te Venlo komen om wat be
hoorlijk voedsel te krijgen, kunnen zij, naar
aan »de Tel.« gemeld wordt, hun gewoon
geschimp op de Hollanders niet eens inhouden.
Meermalen hoorde de correspondent, hoe zij
op straat voorbijgangers sdumme Hollander®
Als militairen of politie hen over
brachten of naar de gevangenis te
voerden, dan wisten zij vaak hnn
hynsder wie ek stringkitelich en teach it him
sa oan dat er op ’e rin rekke. De man koe
der gjin stjfir ynh&lde en sa fleach it hynsder
Uitgave van T. GAASTRA Bz.
firma H. BRANDENBURGH Zoon,
te WORKUM.
Tweede Kamerverkiezing in Den Helder.
De Dinsdag gehouden herstemming in het
kiesdistrict Den Helder (vacature-de Meester)
heeft den volgenden uitslag gehad
Uitgebracht 6089 geldige stemmen. Hiervan
verkregen de heeren P. J. Oud (vrijs, dem
3341 en 0. Thomassen (s. d. a. p.) 2748
stemmen.
Gekozen is dus de heer P. J. Oud.
De Elfstedentocht.
Een groep militairen, behoorende tot de 4e
compagnie wielrijders, commandant kapitein
Donck, zal dit jaar op Pinkstermaandag den
Elfstedentocht doen. Evenals het vorige jaar
rijden zij van hun garnizoensplaats af naar
Friesland en terug, afstand 784 K.M.
Op verzoek heeft de te Bolsward bestaande
mei de wein en de heele boel by de dyk del
yn in wide opfeart. Ulespegel is trije kear
doopt. Earst yn tsjerke, do troch dat de faem
mei him yn in aid sleat rekke en do noch
ris troch dat er mei waerm wetter fen de
blaumodder himmele waerd. As men ’t sa
nimme wol, dan kin er fen dit bern ek sein
wirde dat it trijeris doopt is dy Sneins, hwent
it is krekt ek sa ta gien. Lokkich kamen se
allegjerre goed en wol fen 't gefal ou, en sa
't ik nou hear, moat dizze lytse Südwestlike
Ulespegel groeije as tsjinwirdich de grienten
op fis »folksbou«, soil ik it mar neame. As
jy der de nije bouboeren ris opstean sjugge
en jy heare it praet oer hjar setten dy’t se
dwaen scille dit jier, (de iene soil er jirpels
as koalrapen uthel je, de oare soil 82 fen ien
lof rüpelje en sa mar foart) dan kin men yen
seis wol ris oufreegje, hofolle fen dizze bou
boeren seoene er takomme jier op ’e list fen
heechstoansleinen mear bijkomme Sju sa,
nou binn’ we dan einliks wer bij de bouboeren
tolanne komt, der ’t wol gfids stringkitelich
under wirde scille, nei ’t ik frees Net dat
ik it wit, hjer, mar ik tocht it sa mar, hwent
In hynsder dat er bést fitsjucht, dat best yn
’t fleis sit, soil troohgeans gaust it stringkiteljen
fiele. Sjuch derom tocht ik it sa mar. Minister
Bosboom skynde forline wike ek stringkitelich
to wezen omdat er sa mar yn ienen fitnaeid
is. Dus it binne net allinne de hynsders dy
’t der lest fen hawwe, mar ek de minsken geane
der oan kwels. Ik ken tominsten noch in soarte
ljue, hwa dat komt nou net sa krekt, mar guds
dy ’t net al to soun oan ’e lever binne omdat
se op ’t heden hwet by ’t ein ha der’t net
it folie Ijocht by doooht, ’t komt moai üt
yn fis tiid fen Ijochtkrapte mar dy ljue
fetsje ek rare gau fjfir as se de wierheid
silnder doekjes der om. dus de bleate wierheid
hearre, al is ’t dan soms net iens op bjarren
krekt munte. Sa forbylde se hjar al dat se
de stringen fielle, dat komt dan fensels omdat
ze net »mak en ear lik® binne. Ik ha heard
dat er ek al frouljue binne dy ’t it kiteltdat
er gjin damesooupé’s 1ste en 2de klasse yn
de treinen fen de H. IJ. S. M. mear to biset-
ten binne. Dat mocht net, waerd er puntich
sein. Ja dat is min fit to meitsjen hwet mei
en net mei. Sa hat it ris wést dat in aide
jiffrou yn in smookwein rekke. Hja stiek al
gau de holle bfiten ’t doarke en frege»Kon-
dekteur mei hjir smookt wirde?® Ja wol
jiffrouw, o jawol hjèr®, sei de kondekteur tige
frjeonliksmook jo mar sa folie en sa ffil
as jo wolle, hjer». Mar ’t smoken bigjint
langer djfirre Ijeafhabberij to wirden, tabak
en segaren, 't is allegjerre sa op 'e priis dat
in sterke smoker ’t bigjint yn *e bfis to fielten.
Scoe ’t wer op de ierdmantsjes ta gean? Op
’e lytse stienen pypkes sa’t dy yn ’e terpen
noch foun wirde To Ljouwert yn 't meseum
is ek tabak to sjen. Fen dy djfire fit ’e tiid
do’t baes Nap hjir de baes spile, en fit de
keizerlyke tabaksfebriek, to Rotterdam, mei
’t keizerlik wapen op 'e pfiden. Mar wy
bigjinne hjoeddeis ek al in bytsje deftig to
smoken, hwette? Hwet djfir is, is ommers
deftig. FRISO.
De prijs der Advertentiën is van 15 regels 30 cents, elke
regel meer 5 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. By
abonnement belangrijk lager.
Tot plaatsing van adv. en reclames voor Handel, Nyverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78, Amsterdam
toeriepen,
de grens
Roermond
gevoelens niet beter te uiten dan door spot
en hoon. F
die Hollander ja gar nicht nötig, wir haben
alles genug®, en dergelijke. Den laatsten tyd
werden de aangehouden Pruisen voorloopig te
Venlo in verzekerde bewaring gebracht, omdat
te Roermond geen plaats meer was, En in
plaats van zich behoorlijk te gedragen, wisten
zij niets beters te doen dan lawaai te maken
en de militaire bewaking te prikkelen door
pogingen tot uitbreken, enz. Ofschoon hun van
overheidswege behoorlijke ligging, voeding en
verpleging verstrekt werd, zóó als tal van
mensohen het nooit in hun heele leven hebben,
toch wat het nooit goed genoeg. Altijd mop
peren en aanmatigend optreden.
Als Nederlanders zich op die wijze in
Pruisen gedroegen, zou zeker niet zcoveel
consideratie met hen gebruikt worden.
Jenevergebruik.
Men schrijft van de Oostelijke grenzen
Hoewel de hooge prijsstijging der levens
middelen een vermindering van het jenever
gebruik deed verwachten, blijft de jeneverver-
koop op sommige plaatsen zelfs stijgende en
op andere plaatsen even groot.
Do oorzaak is wel dat van het smokkelen
van jenever een veelvuldig gebruik wordt
gemaakt. In de Pruisische grensplaatsen waar
de bevolking slecht gevoed wordt is de drang
naar janever hierdoor des te grooter, Boven
dier is de verkoop van jenever daar zoo goed
als verboden. Met kruiken en kannen gaan
de smokkelaars geregeld jenever aan hun
Duitsche naburen brengen, hetwelk goed be
loond wordt, daar op elke fiesch jenever 60
a 75 cent wordt verdiend.
Ongeluk of misdaad
Maandagavond waren de ryksveldwachter T.
Prins en de gemeente-veldwachter J, Reyerkerk
te Ouderkerk met een roeiboot met aanhang-
motor op surveillance uitgegaan naar het zoo
genaamde »Eiland< in den Amstel, den kant
Uithoorn uit, omdat zy vermoedden, dat er on
raad was.
Tegen elf uur hoorde een man, die aan den
Amstel by het Eiland aan het wormen steken
was, dat de motor plotseling stopte en hoorde
hij om hulp roepen. Door het geluid van een
voorbygaanden wagen werd evenwel het geroep
overstemd. De man ging den burgemeester van
Ouder-Amstel waarschuwen, die een onderzoek
liet instellen, waarby men het bootje omgeslagen
vond.
Er werd den geheelen nacht gedregd en *s
morgens werden de lyken der beide politie
mannen opgehaald. Het horloge van een hunner
was op kwart voor elven blyven stilstaan.
Daar men aan een misdaad dacht, werd de
hulp van de Amsterdamsche justitie ingeroepen,
die het verdere onderzoek leidde. Daarby werd
nog uit den Amstel opgehaald het lijk van een
Amsterdammer, die geboeid was.
De veronderstelling is, dat deze man door do
verdronken veldwachters by het eiland, waar
een opslagplaats is van oud yzer, werd gearres
teerd en dat op den terugweg het bootje met
de drie inzittenden is omgeslagen. Wellicht
heeft de arrestant uit het bootje willen springen
en hebben de veldwachters hem dit willen be
letten. Bij de daarop ontstane worsteling zou
dan het bootje zyn gekanteld.
Op een zolderschuit, die by het eiland lag,
en waarschijnlijk bestemd was om het gestolen
ijzer te vervoeren, werd een jas gevonden, toe-
behoorende aan een anderen Amsterdammer.
Nader wordt omtrent bovenstaande nog het
volgende gemeld
Het opgehaalde lyk van den geboeiden man
is herkend als te zyn van den knecht van den
koopman de Jong, te Amsterdam, handelaar in
ijzerwaren. Deze koopman heeft in Ouderkerk
een opslagplaats van ijzer en heeft reeds her
haalde malen aangifte gedaan by de politie, dat
er diefstallen by hem gepleegd werden.
Maandagavond werd de politie te Ouderkerk
SECHSTE BRIEF.
Maeimoanne, blommemoanne. Tiid fen jong
kreftich libben, fen groeien en bloeien. Maei
moanne, boade fen de goudne tiiden dy ’t
opkommen binne, dy’t sounens bring!; en de
mannichte kwalen, dy’t fis earme minsken,
de neiwinter sa jammerlik forgalle, foar him
fit driuwt. De finnen blomkje, blide berntsjes
boartje han oan han, ffigels tejotterje yn beam
en bosk, poellen en marren blinke, de blêdden
binne yn grien en glêd, it wetter yn fearten
en greften is klear as in spegel, tear-wyt
driuwe de skieppe wolkjes aon 'e hege himel.
en de loft sit fol maeitiidsweelde hwet it boarst
forrfimet en it bloed Hotter troch de ieren fieri,
Sa is de Maeimoanne op heden. Alles hat
de pronk noch oan, gjin blomke is noch skeind.
gjin bledtstje forwylge, gjin lokkig troud
jongpear hat noch rusje hawn. En hwet in
foarrjuoht dat dizze tiid fen ’t jier sa is,
hwent»In Mei legt ieder vogel z’n ei®, mei
oare wirden, as de Maeimoanne yn 't lan is,
dan binne er in hele boel minsken, dy’t it
iene of oare ündernimme, der ’t moed by to
pas komt, en hwer ’t wol alle minskelike
formogens for bijelkoar hearre to wêzen. Derom
is de fleur fen de natur om yen hinne yn
diz’ tiid sa fen pas, it jowt allegjerre hwet
lichter op. Foaral yn fis donkere oarlochstiden
mei dit er wol noadich by. As in Ijochtsje
seach ik der tafallich yn 'e krante dat men
yn Indië in pitroalje-boarne fintditsen hat dy
*t daegliks sa’n oardel miljoen Liter opsmite
kin. Dat kin oars hwet helpe, licht dat we
der mei ’e tiid ek noch in flutske fen snappe.
Dan binne we al wer blij as hearre we ek
net ienris finder it tal «heechstoansleinen® fen
Fryslfin Yn dy list fen heechstoansleinen
fen fis provinsje, kin men twa trieden fine
dy’t men fitspinne kin op dizze langte en
breedtte. Forearst, dat op ’e gearstelling fen
bilangrike ynfloed is it yn *t plak kommen
fen de ynkomstenbilêsting for de bidriuwsbi-
lêsting, hwer ’t ek de bidriuwsynkomsten fen
de Ifinbou yn troffen wirde en twads dat de
bouboer op ’e klaei yn de léste jierren oan-
nimlike winsten yn ’t laedtsje strike koe. Dit
blykt duedlik fit ’e boeren yn 't Bildt, dy’t
dit jier plinty op ’e list oanskreaun steane.
Op ’e list for it jier 1915 stiene de nammen
fen tsjien persoanen dy’t yn dy gemeinte
wennen. Bij it opstellen fen dy list koe de
ynkomstenbilêsting net fen ynfloed wêze, omdat
de wet earst mei 1 Maeije 1915 ynfierd waerd.
Mar nou op ’e list fen ’17 komme mar effen
32 nammen fit dyselde gemeinte foar en hast
allegaerre boeren, boeren dy’t by hjar Ifinbisit
seis ek boerkje. De hele list telt 239 nam
men. Dat moat wêze ien op ’e 1575 yn
wenners oer ’t geheel nommen. Mar for de
gemeinte it Bildt is it ien namme op ’e 267
ynwenners. Sa ha we ’t besiferjen heard.
Sokke sifers sizze hwet, en wize teffens op’e
bitsjutting fen de ynfiering ynkomstenbilêsting,
dy’t in ein makket oan de bifoarrjuchtinge,
dy’t it lanboubidriuw ynpalme finder de bi-
driuwsbilêsting. Mar nou scil der licht wol
ris stringkitelige boeren komme, hald ik for
’t neist. In tear punt n’t wier? Is er faeks
immen dy’t it wird «stringkitelich® net goed
duedlik is? Nou sjuch, as in hynsder foar de
wein rint, bynammen yn ’t stokramt, dan
kinne de stringen, der’t sa’n bist oan Ifikt,
him sa nou en dan ris efkes, ooh sa efkes
mar, foaral as ’t om in hoeke giet, tsjin ’e
siden oan komme, dat kitelt dan. Dan binne
er hynsders dy kinne dat net rjuoht forneare,
ja, dy’t it hjar sa slim oantajen dat se efterfit
slaene. Sok in hynsder is stringkitelich. Wy
hiene hjir okkerdeis ek in gefal, in fingefal
Ijeaver fen stringkiteligens. In man wie op
*e dyk mei hynsder en reau, hie in aid minske
mei in lyts bern op *e skirte efter yn ’e wein
ritten en sa ried dat op nei hfis ta. ’t Wie
doop Snein, en sadwaende sjuch jy. Mar dat
commissie voor den Elfstedentocht hare mede
werking toegezegd voor de controle in de
verschillende steden.
Stilstand havenbedrijf.
De buitenhavens te Harlingen liggen een
zaam en verlatenin tal van weken heeft er
geen stoomboot in gelegen, terwijl in de eerste
tijden ook geen boot te verwachten is. De
Noorder en Zuiderhaven, anders vol tjalken,
bieden dezelfde verlaten aanblikslechts een
paar schepen liggen er in. De door den
oorlog veroorzaakte malaise treft wel onze anders
zoo drukke havenstad. Het is te begrijpen
dat deze derving van havenrechten en de
schade voor de nering-doenden gevoelig treft,
vooral waar het hier geldt de zoo gevoelige
plaats de portemonnaie.
De belastingen zullen onrustbarend stijgen
om het deficit in de gemeentekas te kunnen
dekken. Handel en bedrijf zijn met lamheid
geslagen tot groote schade van allen, die
hiermede annex zyn.
Dat de vrede spoedig moge komen
daarmede de welvaart terugkeeren
Een sehietpartjj.
Maandagavond kreeg een bezoeker van een
bierhuis in de Lepelstraat te ’s-Gravenhage
ruzie met den zoon van den caféhouder L
een zeer goede bekende van de politie, die
den bezoeker met een mes sneden in het
gelaat toebracht. Deze ging zijn beklag in
dienen bij de politie, op de Riviervischmarkt,
waarna twee rechercheurs, zich met den klager
naar het bierhuis begaven, om den zoon van
L. te arresteeren. Deze trok zijn mes en stak
daarmee naar een der rechercheurs, dien hij
door zyn mouw en door zyn jas ter hoogte
van den schouder sneed, gelukkig zonder hem
te raken. De rechercheur trok toen ter zelf
verdediging zijn revolver, doch deze ketste.
L. sloeg hem daarop de revolver uit de hand
en loste achter elkaar zes schoten uit diens
revolver op den rechercheur, in welken tyd
diens collega zyn browning trok en eveneens
zes keer op L. schoot, terwijl deze van uit
zijn huis op zijn kameraad stond te schieten.
Geen der schoten trof echter doel, waarna L.,
die de schrik van zyn omgeving was, gear
resteerd werd en overgebracht naar het com
missariaat Riviervischmarkt, waar hy in be
waring bleef.
Het geval verwekte in deze volksbuurt een
ontzaglijke beroering. Bereden politie was
noodig om de orde te herstellen.
Lichtbezuiniging.
In tal van plaatsen schijnen de menschen
zich in ’t minste niet te bekommeren over
eenige bezuiniging in het lichtgebruik. Zoo
lang er nog gas of electrische stroom blykt
te zijn, vooruit dan maar. Wie morgen leeft,
wie morgen zorgt.
Voor een groot deel vloeit deze gedragslijn
voort uit de bekende onverschillige zorgeloos
heid of zorgelooze onverschilligheid, voor een
deel ook uit het uitvaardigen van allerlei
onzinnige en ondoeltreffende verordeningen,
waarbij de lichtverspillers van vroeger de hand
boven het hoofd wordt gehouden.
Te Haarlem zullen de lichtverbruikers thans
op rantsoen worden gesteldniemand mag de
eerstvolgende maanden meer dan 100 kub.
meter gas verbruiken. Dit is ook al weer
een dergelijke alles over één kam scherende
bepaling, waarvan juist diegenen, die het langst
in huis moeten werken, de meeste last zullen
hebben.
In het kleine Naarden, dat electrisch ver
licht wordt, is men al zeer royaal geweest,
niet minder dan 150 ingezetenen hebben een
waarschuwing gekregen, dat als zij niet zui
niger worden, hun leiding zal worden afge
sneden. Ongeveer het derde deel der bevol
king heeft zich dus de bezuinigiugsaanschrijving
van B. en W. aan zyn laars gelapt.
Bezuinig nu ook maar eens met één lichtpunt.
Onhebbelijk.
De wijze, waarop de Pruisische smokkelaars
zich gedragen, wekt groote ergernis. Terwijl
FRISO
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
voor de Gemeenten Workum, Hemelumer Oldephaert en Noordwolde.
Hindeloopen en Stavoren.
