voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw., Hindeloopen en Stavoren.
In Südwestlike Brief.
ZATERDAG 16 JUNI 1917.
No. 25.
43ste Jaargang
Binnenlandsch Nieuw?.
Officieel Gedeelte.
50 lange turven tegen den
prijs van f 0,50,
300 baggelaarturf,
verkrijgbaar bij de handelaren:
Der
FRISO.
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 70 cents
Per post 0.85. Enkele Nos. 3 ets. Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
Uitgave van T. GAASTRA Bz.
firma H. BRANDENBURGH ZOON,
te WORKUM.
.'iWi
De BRANDSTOFFEN-COMMIS-
SIE te Workum, brengt ter kennis
van de ingezetenen, dat op MAAN
DAG en DINSDAG aanstaande, aan
de waag zijn te bekomen:
alwaar alsdan tevens zullen worden
uitgereikt bons voor
P. PISO.
F. POSTMA.
SIEMON WIERSMA.
H. de HAAS en
J. Y. de JONG,
J. P. DE JONG.
tegen djen prijs van f 2.25 aan huis
bezorgd.
Ook worden door de Commissie
verkrijgbaar gesteld SPONTURVEN
voor het bakkersbedrijf, tegen den
prijs van f 8.per duizend stuks.
De houders van de bons
zijn gehouden beide soor
ten turf te ontvangen.
eigen ljue is dochs de haedsaek. Licht tinkt
wer in oar oer disse saek wer hwet oars, ei
nou, elk is frij yn syn miening en mei dy
sizze salang er gjin kwea bedoelen efter stikqt.
Béten dat is ’t dochs altyd net oan te rieden
om to sizzen hwet men tinkt. Ik ha ris heard
of lézen, dat wit ik sa lyk net, fen in boer
dy’t ris op in joun mei in doarwaerder yn
’t selskip siet. De boer mocht de doarwaer-
des net lij© omdat it in man wie dy’t altyd
nei him klaude en dan net sa lyk seach nei
rjuoht en earlikens. Dy jouns koed er him
dan ek net daeije hwent de smjirkert die
gans in wird oer him seis, ho knap as er
wie en ho earlik en rjuoht er altyd hanle.
»Scil ik dy ris hwet sizze? sei de boer,
knap yn ’t éndoogenske bist al, en earlik
bist ek, as ’t der mear foardeel fen haste as
fen énearlikens.De doarwaerder bigyng
fenseis raer to bliezen, mar de boer troefde
noch better ta. Hy sei: »Dou bist in yn-
klauwer, in greate ófsetter!» Dat brooht de
doarwaerder oan, der wieme getugen by, en
de boer kaem njunkelytsen foar de rjuchter
en moast 10 goune boete bitelje. «Der ha’k
fen leard, mynhear de rjuchtersei de boer.
»Ja«, sei mynhear, »ik tink, safolle, dat
jo tonei de mule halde moattei
»Né, mynhear, ik ha leard dat de wierheit
djór bitelle wirdt. Mar mei ’k mynnear nou
ris freegje as er ek boete op stiet, as men
in ynklauwer en ófsetter, in earlik man neamt«?
De rjuchter lake om dy onnoasele frage en
antwirde: »Wel né, fensels myn goede man,
dat meije jy fry dwaen®. »Kom«, sei de
boer, »dat stiet my oan«. En wylst er him
nei de doarwaerder omkearde, sei er tige
oerlangsum en goed léd: aöoendei earlike
man«. Sa moat men *t soms oanlizze om
sizze to kinnen hwet men tinkt.
der noch gjin hirde dyken fensels, mar sok
in draverij balde men destiids op it Saeilan,
dat do wol bifloerre wier.
Wer letter kamen de greate dra very en to
Ljouwert, op ’t ein fen de Marssumerdyk.
Dat gyng dan om ’e „Goudne swipe”. Dy
forneamde draverij lükto dan heale Fryslan
nei him ta, ha ’k wol fen alder minsken heardt.
Dat wier for mannichien yn us prowinsje in
hele feestdei. Dy ’t hwet koe en ’t hwet
oan tiid hie moast nei Ljouwert sa’n dei.
Der scille noch wol genoch lezers fen Friso
wêze dy’t dat my nei sizze, dy’t it noch wol
fit underlining witte en oars wol fen hjar heit,
of misskien al pake, sizzen heard hawwe.
Ik ha us k&stlein syn pake, dat wie ek
Hugo Wybenga, noch wol mei fjér praten
heard oer Malle Jan« dy’t hy sa faek, en
sa’t ik fen oaren wit, sa masteraftich beriedt.
Ik hearde him dan oer »Friso« fen Vegelin,
fen ’e Jouwer, fen »’t Haasje« en»’tVosje«
fen Heeringa Oats fen ’t Oranjewald. Dan
neamde er »Snuf< fen Tamminga, te Anjum,
en om net to forjitten Dibbels» fen Bierma,
to Aldebildsyl. It mei my noch sa’n byteje
heuge ho’t Dibbels op ’e tonge lei, en noch
yn ’e folksmüle libbet dy namme. Ik hear
tominsten wol ris sizzen mei koartswilige bi-
doeling as men in aide strampelbonke fen in
hynsder mient: «Hwa syn Dibbels is dat?«
of»Dy Dibbels naeit er ek oer«, ensafoart.
Ek soil de lêzers noch wol henge Sophie
fen T. Veldstra dy’t oerél de earste prizen
hast weihelle, en fen letter jierren Marianna
fen Age Witteveen dy’t ek in tiidlang for
de hirdste gyng. Neitiid kamen de draverijen
op ’e lenge baen mear yn ’e moade. Dy
nijichheid wie üt Amerika en Ingelan oer
waeyen komd. De Friezen woene der earst
net rjuoht op bite mar njunkenlytsen bigyng
men er hjir ek al mei to piellen. To Ljou
wert en op ’t Fean hald men al sont jierren
ek draverijen op ’e lange baen. Mar noch
er ljue tige op tsjin, der bin ik
ek ien fen. Mar sa giet it, de minsken
tinke ienktear net allegjerre gelyk oer it selde
ding. Sa scille de ljue ek net ienriedich
wéze oer de meidieling fen de Minister fen
Lanbou oangeande de béternegoasje. Syn
Eksellinsje is bang dat we fen ’e winter net
oan ’t bétersmarren en raenen bliuwe kinne.
Hy wol foarsoarch-bepalingen sjen to meitsjen.
Wy moatte minder swiet-malke en mear
dreage malke bréke, om sadwaende sa min
mogelik de béterproduksje to bilimmerjen.
Jimme meije net mear op in feltsje oer ’t
’t kopke tbê figelearre, hjer frouljue. Dreage
malke moat hast krekt sa fiedsum for és
wêze as net oureamme malke. Fiks Ik
kin dit net tsjinprate, mar hwet ik al tsjin-
praten hear is it foarstel fen de Minister.
Fen ’e winter moat er béter wêze. Nou,
sjuch ris, it lan is tsjinwirdioh wol hast alle
gjerre keal en der wirdt for om dis’tiid fen
’t jier just net sa’n soart molken, mar dochs
komt er mei elkoar fensels in boel malke
De béterfabriken meitsje folie mear béter as
wy op kinne. Hwet er oer is giet nei *t
bétenlan. Sa op en del wirdt er, om en-de-
by, for 65 pot, konsint jown. Natérbéter-
iten wirdt hast rikeljueswirk, dat wit we om-
mers allegjerre wol. Scoe ’t nou ek kinne
dat de Minister it bledtsje ris omkearde en
oan ’e eigen Nederlén-
ners beskikber stelde, for *n bihoarlike priis
om fierdere hwet yn ’t efi.lt to sette for ’e
winter. Men hoeoht de boel net bidjêrre to
litten en net lyk as okkerdeis to Rotterdam
de fetten yn ’e sinne hawwe to stean. (Dat
soil der wol in opskoer énder *e stêdljue jown
hawwe do’t der fet om hjar foetten bigyng
to rinnen, hwet se sa komselden foar hjar op
’e tafel fine kinnemen slikke de balstiennen
ou, ha ’k heard.) Mar, al is ’t goed it ge
brék fen dreage malke oan to rieden, sa scoe
de Minister mear wis er fen wêze dat elk
noch sahwet béter bisette koe en hoechde
er net bang to wêzen dat men takomme win
ter sénder fet sitte scoe, it ynsêltsjen
rekk**n«. Net de étfier mar de behoefte fen
De prijs der Advertentiën is van 1—5 regels 30 cents, elke
regel meer 5 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. Bjj
abonnement belangrijk lager.
Tot plaatsing van adv. en reclames voor Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78, Amsterdam,
voor Friesland Filiaal D. Y. ALTA te Leeuwarden, Bagjjnestraat 54. Tel. Intercomm. 1114.
r
bijgekomen, deed hij een uitvoerig verhaal van
de doorgestane ellende in Duitsche gevangen
schap. In eenige weken tijds was hg 20 Kilo
in gewicht achteruit gegaan. Met dwangmid
delen had men, volgens zijn verhaal, hem tot
arbeid in de mijnen aangezet. Op zijn vlucht
naar Holland dienden hem onkel de sterren
als wegwijzers, daar hij zonder compas was.
Door den bliksem getroffen.
Zaterdagmorgen stond te Assen, tijdens het
korte onweer, een klasse recruten van het
depót aldaar op Baggelhuizen opgesteld, om
de eerste beginselen van het voetballen (het
wegtrappen van den bal) te beoefenen. De
mannen (22 in getal) waren daartoe in een
groeten kring opgesteld en moesten den bal,
wanneer deze in hun nabijheid kwam, weg
trappen. Plotseling Hitste een bliksemstraal
door het luchtruim en sloeg in hun midden.
Alle 22 militairen sloegen tegen den grond,
terwijl één hunner, nog slechts kort onder de
wapenen, door den bliksem bleek getroffen te
zijn. De man had een diepe hoofdwonde,
terwijl de plaats, waar hij gestaan had, was
omgewoeld. Blijkbaar was de bliksem op zijn
hoofd ingeslagen
De man was onmiddellijk dood. Een officier
van gezondheid, terstond ter plaatse aanwezig,
kon dan ook slechts den dood constateeren.
De overigen hadden geen letsel bekomen.
Smokkel wee.
Hoe treurig de gevolgen van den smokkel
handel zijn, kan men zien bij het gezin P. te
Breedevoort, zoo meldt men aan de Maasbode
De vader van dit arbeidersgezin is uitge
wezen en verblijft in Duitschland. De moeder
zit in preventieve hechtenis te Zutfen. De
oudste zoon was in militairen dienst, kwam
met verlof in Aalten, werd wegens smokkelen
bekeurd, en deserteerde^, hij houdt zich in
Duitschland op. De tweede zoon is uitgewe
zen en zit in Veenhuizen. De derde zoon zal
hoogstwaarschijnlijk ter beschikking van de
regeering worden gesteld overeenkomstig
De nieuwe treindienstregeling met 1 Juli.
Met 1 Juli wordt bij de spoorwegen een
nieuwe dienstregeling ingevoerd. In ’t Noorden
blijft de treinenloop, zooals die thans is.
Alleen worden de eerste en de laatste sneltrein
LeeuwardenZwolle en terug wederom in
dienst gesteld op werkdagen.
In verband met de kolensohaarschte zullen,
naar men weet, de sneltreinen voortaan lang
zamer rijden dan tot heden het geval was.
Aardbeien.
Met de aardbeienteelt is het m Kennemer-
land, door de aanhoudende droogte, naar de
»Tel.< verneemt, treurig gesteld. De planten
brengen bijna in het geheel geen aardbeien
voort, terwijl de rijp het hare er nog toe
bijdraagt de weinige vruchten te vernietigen.
De velden tusschen Beverwijk en Heemstede
zien dan ook zwart. Werd het vorige jaar per
roede tot bij de f 3 besteed, thans geldt als
hoogste prijs daarvoor f 0.50. Van elke roede
grond wordt echter zoo weinig gehaald, dat
de prijzen per slot oneindig veel hooger zijn
dan verleden jaar. Daar de aardbeienteelt in
deze tuinbouwstreken een der hoofdmiddelen
van bestaan is, gaan de tuinders dan ook een
slechte toekomst tegemoet.
De Wognummers.
De gezondheidstoestand van den heer W.
Saai, directeur van de bekende vereeniging
sJacob Kwast» te Wognum, laat reeds gerui-
men tijd te wenschen. Na een verblijf in de
Boerhave-Kliniek te Amsterdam is de patiënt
naar zijn dorp ter verpleging teruggekeerd.
De repetition der vereeniging worden de laatste
maanden niet gehouden.
Een deserteur.
Te Groenlo kwam een Fransoh kolonist over
de grenzen. De man was voor 16 dagen uit
Dordtmund ontvlucht, had de laatste zes dagen
geen eten meer gehad en was zoo uitgeput
van vermoeienis, dat hij nauwelijks meer in
staat was te loopen. Toen hij een weini? wrr
den eisch van de rechtbank te Zutfen op 6
Juni. De vierde zoon zit als zoodanig al in
een inrichting te Heerlen. Da rest, 4 klei
nen van 12 tot 2 jaar, is nog in het oude r
lijk» huis te Breedevoort.
Steenkolen buiten de distributie.
Uit Goes schrijft men
Terwijl men op geheel Zuid-Beveland lang
zamerhand aan de distributie van steenkolen
volgens het bon stelsel gewend was geraakt,
en gelaten afwachtte wanneer een toewijzings-
kaart, gewoonlijk eens per maand, de bigde
tijding bracht dat de brandstoffen-commissie
weer een half mud wilde afstaan, schijnen er
plotseling onverwachte voorraden steenkolen
op ons eiland als ’t ware uit den grond ge-
tooverd te zijn. De brandstoffen commissie te
Goes ziet al haar berekeningen in de war
loopen, daar vele inwoners, dien zij een
kolen-bonboekje had toegewezen, thans ver
klaren voor den aanstaanden winter geen
kolen meer noodig te hebben. En intusschen
ziet men het zonderlinge verschijnsel, dat,
terwijl geen brandstoffenhandelaar meer iets
leveren kan, dag aan dag zwaar beladen wa
gens met beste kolen hun voorraden aan de
huizen van vele gegoede ingezetenen afleveren.
Het is alsof de handel in steenkolen nooit
heeft stilgestaan en er geen kolen distributie
bestaat. De prijzen varieeren van f 4 tot
f 6 per mud, maar waren de laatste dagen
lager. De kolen werden aan gegoede perso
nen bij tamelijk groote hoeveelheden per
briefkaart te koop aangeboden en in de dor
pen langs het kanaal door Zuid-Beveland
wordt er openlijk mede geleurd.
Over de herkomst dezer kolen wordt liefst
niet gesproken, maar het is hier van alge-
meene bekendheid, dat er vele Duitsche ko
lenschepen door het Zuid-Bevelandsche kanaal
naar België gaan. Zijn er tusschenpersonen
die de kolen van de schippers overnemen en
aan den man brengen?
Intusschen hopen hier zeer velen van harte
dat de overheid op een en ander spoedig orde
zal stellen
NJUGGENDE BRIEF.
De hirddravergen binne al wer los.
wirdt al aerdich drok mei pield, mar safolle
hast net meer as plichtte, scoe ’k sizze. It
hat west, hwer *t in toer mei tsjerke en in
■tikmennich huzen bij elkoar stiene, der halde altijd binne
men ek fêst jierliks in draverij, tominsten as
’t yn in boerehoeke wier. Sa’n draverij wier
dan it fornaemste yn en fen ’e merke, en
elk ét ’e omkriten dy’t in hynsder fen in kou
énderskiq^e koe, moast der hinne to sjen.
Nou yn ’e lestste jierren is ’t krekt as it
keatsen dat in bytsje yn ’e bek nimt. Sa
forleit him de boel wol ris. Der ha jy, by-
gelyks, it hirdrinnen fen manljue, dat sjucht
men solden of noait mear yn ’e kranten, mar
do’t ik sa’n grou jonge wie, foei dat faken
foar, en earder skynde men der ek wol mei
to pielen, hwent fen us heit binne noch silve-
ren dingen, tabaksdoaze en pot, biwarre bleaun
dy’t hy yn syn jonge jierren mei hirdrinnen
woan hat. It hirdrinnen soil ek fêst wol
earder yn ’e swang west hawwe as ’t draven.
Dit léste is mear yn ’e moade komd mei dat
de strjit- en pénwegen oanlein binne. Men
kin wol begripe dat earder de hynsders der
yn sa goed net oefene waerden Do’t der
oars gjin wegen leine as modder dyken en
leannen, der’t de hynsders de helt fen ’e tiid
oan ’e fiterlokken ta yn wei stapten, wie *t
for hirddraven gjin trewes. Letter, do’t de
wegen forhirde waerden en de boeren trou
nei de wykmerk gyngen, soil dat éngemirken
wei wol tanomd hawwe. Men wit wol ho ’t
dat noch giet, en sa is by aids ek al moai
fêst gien, as de iene de oare ris op side komt, ynpleats sa’n 65 pot.
dan wirde de hynsders oanfjérke, en dan wol
de iene for de oare gjin bilies jaen. Hirder
kinne, winne, dat sit nou ienkear yn in minske.
En koe it nou misskien net woun wirde, men
koe dochs ris hifkje, hwet er yn siet, mei
oare wirden ho hird as jens hynsder koe. Do
kaem mear algemien it hirddraven ek yn *e
moade. Earder pielde men der ek al hwet
mei, mar dan wie mear in draverg in bysén-
derheid. Yn ’t Frysk Museum to Ljouwert
hinget noch in print, tominsten foar in pear
jier ha ’k dy der hingjen sjoen, der wirdt in
draverg op foarsteld dy’t hélden is in goed
hounderd jier lyn. It krekte jiertal wol mij
op *t heden net yn *t sin komme mar ’twie
yn *t earst fen achtsjinhoundert. Do wierne
I
171»
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
*1
