In Südwestlike Brief.
I
ZATERDAG 14 JULI 1917.
No. 29.
43ste Jaargang
Officieel Gedeelte.
Binnenlandseh Nieuws.
dat de uitreiking van
nieuwe broodkaarten, als
mede van bons voor levens
middelen
FRISO.
Aan
I
1
Wie
enz.
Uitgave van T. GAASTRA Bz.
firma H. BRANDENBURGH Zoon,
te WORKUM.
TRETTSJIENDE BRIEF.
't lést, lyk as
ütkaem, dy 't
Tot plaatsing van adv. en reclames voor
De BURGEMEESTER der ge
meente Workum, brengt ter kennis
van ingezetenen,
zal plaats hebben op Dinsdag
Juli as. in de bekende uren.
Workum, 12 Juli 1917.
De Burgemeester voornoemd,
J. QUARLES VAN UFFORD.
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 70 cents
Per post 0.85. Enkele Nos. 3 ets. Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
waar zich behalve de lakkerij een bergplaats langzamerhand
jimme by üs yn ’t selskip biiuwe.” bevindt van afgewerkten voorraad, waaronder
een 400 rijwielramen. Gelijkvloers zijn de
slijperij, de bankwerkerij en de soldeerdeiij,
daar is aanzienlijke waterschade maar het
aangrenzende kantoor en magazijn zijn gehee
gespaard gohlovAn
De BRANDSTOFFENCOMMISSIE
te Workum zoekt iemand die
genegen is om op ongeregelde tijden
eenig SCHRIJFWERK eri ADMINI
STRATIEF WERK te verrichten,
tegen nader overeen te komen be-
looning.
Ook jeugdige personen boven 13
jaar komen in aanmerking.
Gegadigden gelieven zich schrif
telijk aan te melden bij den Bur
gemeester, uiterlijk 16 dezer.
Peulvruchten.
In de vemen zijn, naar het »Hbl.« meldt,
nog belangrijke partijen overjarige peulvruchten
opgeslagen, die ongeschikt zijn geworden voor
menechelijk voedsel, doch voor het vee nog
wel te gebruiken zijn. Men verwacht dat de
minister ze nu voor dit doel zal onteigenen.
Dit is voor de eigenaars een geduchte tegen
valler, want voor het buitenland was reeds
meer dan de dubbele waarde geboden.
het onderste uit de kan wil hebben,
Tegen de opdrijving van den sigarenprjjs.
Tegelijk dat de Haarlemsohe Vereeniging
van Sigarenwinkeliers vergaderde, om de mo
gelijke vaststelling van eene nieuwe verhooging
van den sigarenprjjs te bespreken, vergaderde
ook een groot aantal ingezetenen van Haarlem
met een ander doel.
Op die vergadering is besloten, om, zoolang
de ongemotiveerde prijsopdrijving van de sigaren
duurt, geen enkele sigaar meer te koopen.
Het rooken, welk een genot het ook is, is
ten slotte toch slechts een gewoonte, welke
met goeden wil best een tijdlang kan worden
ter zijde gezet, en de aanwezigen zijn over
tuigd, dat, indien het manlijk gedeelte der
Ne lerlandsche inwoners ook maar voor één
maand het rooken naliet, de tabakshandelaren
en fabrikanten wel een toontje lager zouden
gaan zingen.
Het is niet de bedoeling actie te voeren
tegen de winkeliers, doch uitsluitend tegen de
tabakshandelaren en fabriekanten, die nu toch
eindelijk eens moeten inzien, dat het maar
steeds opdrijven van den prijs uit moet zijn.
Overwogen wordt plaatselijke acties in het
leven te roepen.
De prijs der Advertentiën is van 15 regels 30 cents, elke
regel meer 5 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. Bij
abonnement belangrjjk lager. z
Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78, Amsterdam,
voor Friesland Filiaal D. Y. ALTA te Leeuwarden, Bagijnestraat 54. Tel. Intercomm. 1114.
ha ’k dy kennen leard. tiin, der ’t it aide selskip lykme allinne op
groeide en bloeide, mar it koe lang de hiele
groun net under bislach krije, oan ’t er tsjin
by ’n ierdbeiplant, in sprüt
oer de groun kroep en socht
nei ’n goed sté, om him del to jaen. Do det
waerd biwoartele, waerd in plant en dér
wier it Kristijk Selskip: dos it Aide Selskip
krige in mcai plantsje, det troch syn sprüt
mei it aide forbtran bleau. Nou hat dy aide
plant wer in sprütsje krige, det goed for de
aide plant bilooft to wirden, sadet it ek op
de menear fen de aide mem dwaen wol om
üs Fryske tün sa fol en sa moai müchlik to
meitsjen.
Dit praet wier gans edeler, (bisadiger, lyk
as men gewoanliks seit), as it earste, tinkt dy
ek net? Kin men den net nést elkoar as
frjeonen libje Ik scoe sizze better faek as
by elkoar-yn. In man dy ’t tsjinwirdich ien
mei üt it heechste ein is op ’t Frysk gebied,
(net Roomsk) skreau my «Oan ’e iene kant
moeit it my fensels, dat jimme (de Roomsken)
nou ek al op jimme seis wenje wolle. Jy
scille dér wol ynkomme kinne, mar oan ’e
oare kant kin ’k net oars, as jimme gelyk
jaen, tominsten as jimme as Roomsken hwet
to dwaen habbe det jimme better op jimme
seis steande üt ’e wei sette kinne, as hwen-
near
Sjuoh, soks is mear trochtooht praet en der
sprekt mear omtinken en fierder ütsicht üt as
it earste. Né, lit dy net tsjinhélde, kom
ek opdaegjen en slüt dy by üs oan. Wird
in lid fen üs boun der 't we hwet oan hawwe
tinne. lensidige ljue binne wy net brek, dér
moast mar om tinke, en mochten dy er al
ünder komme den draeit dochs fêst de boel
mei koarten oer ’e wjuk. Ja, mar den bidoel
ik bjir net it oer ’e wjuk-draeijen fen ’e lie
den (do ’t wy wol togjerre üt to aeisiikjen
gyngen forjierren), mar dy fen ’e fleanmasinen.
Dos, as de net-Roomske Friezen ynsjugge
en bigripe det er in de edele biweging in
rrêfc, da Roomske kréft, yn ünbrük leit to
roastkjen, en derom de Roomske lansij ue oan-
moedigje dochs ek to bigjinnen, scil fêst net
noadich wêze om de eigen ljue oan hier en
earen der by to lüken.
Lit ien en oar mar ris yn dyn holle omgean
en sunder dy to steuren oan inkelen dy ’t er
altyd binne om in ding forkeard üt to lizzen,
oust dy oan as lid.
’t foarüt al sizze it wirdt dochs neat. Bi-
siikje, mei ’t béste foetsje foar der op ta,
dat is ’t wirk. It kin wol wêze det er yn
it libben noflike, oangenaeme üren binne mar
de üren hwer ’t ik yn arbeidsje, lykje my
fierwei de bésten ta, sei in great forneamd
man. Ik hie dy dos ek al forwachte by üs
yn ’t rountsje fen ’e striid. Langlêsten ha ’k
dy in pear fen dy blêdtsjes stjürd, dy meistou
lalde. Lêz dy in pear kear oer en lit se in
oar ek ris léze. Sjüch, frjeon, it giet hjirom
üs tael, üs eigen Fryske tael giet de ünder-
gong tomiette, foaral by de Roomsken, as wy
de hannen net yninoar slaen. Dou scilst’
dochs wol fiele, det soks in griis wéze scoe.
Mar ast it faeks net fielste, den scilst’ wol
freegje hwerom is dat nou sa ’n griis. Mar
ik leau fêst dastou dy frage net dochste,
hwent dou hast’ noch al hwet yn ’e frjemdte
forkeard, en elk dy yn ’e frjemdte sit, wit en
fornimt wol oan him seis hwet yens eigen
tael wirdich is. Mien net, myn frjeon, dat
wy üs sa healwiis oanstelle as güds ünder ’e
Jong-friezen dy ’t it Frysk hast ta in wréld
tael miene opdriuwe to kennen, né, wy wolle
mar allinne det de Friezen hjar tael net for-
lern gean litte, hwent»Sünder Frysk gjin
Friezen mear, Nou scilstou langlêsten wol
heard hawwe fen immen dat it forkeard wie
om yet in nij selskip to stiftsjen. Moat der
nou al wêr in apart klofke byelkoar swile
wirde Moat der nou nóch in hikke yn el
koar timmere wïrde, dy de Friezen fen el
koar skaet Moat de ienriedigens fen Friezen
al wér mear fortribele wirde Moat de Friezen
tsjin elkoar opset wirde Sa frege dy man
ommers okkerdeis yn Sljucht en Rjucht. En
hy liet der oerhinne félleIn Kristlik Frys
lén, in Roomsk Fryslén en den in Fryslén
ien it liket my net goed ta. Him tocht
sa gyng men net mei elkoar, mar fen elkoar.
Foart derop waerd dizze man, dy ’t al foart
in blyk jowch mei syn skriuwen det hy wol
Burgemeesters op de zwarte Ijjst.
We lezen in de «Haagsche Post«
«Van betrouwbare zijde werd ons dezer
dagen medegedeeld, dat een groot aantal bur
gemeesters in den lande het eenvoudig ver
tikken hun plicht te doen inzake de distributie
van levensmiddelen het feit was ons trou
wens bekend. De een doet zijn plicht niet,
omdat hij te lui ie, de andere doet zijn plicht
niet omdat hij zijn burgemeesterschap eenvou
dig opvat als een middel om zijn eigen zak
te spekken. Als hij bijv, eigen varkens heeft,
dan duldt hij geen regeeringsvarkens in zijn
gemeente vóór hij de zijne tegen hooger prijs
verkocht heeft, enz. enz. Ook dit was ons
Maar niet bekend was ons het vol
gende. Van deze plichtvergeten burgemeesters
is een lijst aangelegd, een z.g. «zwarte lijata.
»Wat doet de regeerlng nu met die zwarte
lijst vroegen we. «Voorloopig nietsluidde
het antwoord. «Watblief?® vroegen we vei der,
«worden die lui dan niet ontslagen?® «Vol
strekt niet«, kregen we tot bescheid, «ze zul
len alleen als hun ambtstijd om is niet herbe
noemd worden®. «Maar waarom worden die
mensohen dan niet ontslagen vroegen we
weer. «Dat weet ik niet® vertelde onze zegs
man. «Vermoedelijk durft de regeering niet,
omdat een massa van die plichtvergeten bur
gemeesters héél goede en invloedrijke connec
ties en kruiwagens hier in den Haag hebben,
maar zeker weet ik het niet. In elk geval
is, voor zoover ik weet, tot heden niet één om
die reden ontslagen®.
Schadelijke loodhoudende verpakking
van levensmiddelen.
Waar wij herhaaldelijk waarschuwen tegen
«Ersatz® artikelen op het gebied van levens
middelen, komt nu de beurt aan belangrijke
verbruiksartikelen, en wel aan de verpakkin
gen. Het is begrijpelijk, dat, waar het tin
voor de bereiding van stanniool (z.g. bladtin)
gebezigd zeer schaarsch of buitengewoon hoog
in prijs is, naar surrogaten daarvan gezocht
wordt. Ten zeerste te veroordeelen is natuur
lijk de aanwending van goedkoopere, doch
schadelijke metalen, en waar wg belangrgke
hoeveelheid lood in bladtin, voor het verpakken
van bouillonblokjes, enz. aangeboden, consta
teerden, is een ernstige waarschuwing ten deze
op haar plaats. Door de directe aanraking en
oxydatie van het sterk loodhoudende tinblad
met atikelen als vleeschextract, kaas, chocolade
en dergelijke zullen deze waren ontwijfelbaar
1 aan de oppervlakte loodhoudend
en derhalve schadelijk voor de gezondheid
worden. In het buitenland heerschen te dezer
zake strenge bepalingen en doet zich ook nu
weer het gemis van een wettelijke regeling
dezer belangrgke aangelegenheid hier te lande
ernstig gevoelen.
ske Selskip hjar nou ek oan dy sünde oerjowt
om dy aide plant to tamtearjen en to forbrok-
keljen. Né, man, jo moatte it sa nimme
Fryslan en üs tael binne meiinoar de greate
sté foun wie, joech him dy sprüt der del, dat Op Vrijdag 22 Sept. 1916, ’s namiddags
half vijf, een tamelijk gezette dame van mid
delbaren leeftijd, gekleed in grijs mantelpak
en per fiets tusschen het «Familie-hotel en
«de Twee Provinciën® te Paterswolde, in de
richting van laatstgenoemd café, aan drie jonge
dames, die haar ontmoetten, gevraagd heeft
of zij ook een meisje op de fiets hadden ge
zien in donker mantelpak en met grooten
zwarten fluweelen hoed op. Daar dit juist de
kleeding was van mej Mien Jansen, is het
niet ónmogelijk dat bovenstaande in verband
staat met de bekende moordzaak.
Brand.
Een zware brand is Maandagnacht omstreeks
half twaalf uitgebroken in de rgwielfabrjek van
de firma Middeldorp en Zoon aan den Mathe-
nesserdgk te Rotterdam. De brand is ontstaan
op de bovenverdieping van de fabriek in het
gedeelte waar de lakkerij is gevestigd ver
moedelijk is daar een moffel blijven branden.
De brand bepaalde zich tot de bovenverdieping,
en «hikkespikerjen” to balden jown Jy sjugge
it ding forkeard oan en derom liket it Jo
forkeard ta, it leit him mear oan jo seis as
oan ’e nije biweging. Jy wolle de selskips-
wegen biskógje as in greate plant, hwer ’t
earst it Kristlik Selskip in stik ófskoerde en
Der krij ’k it samar yn ’e holle om dy ris
to skriuwen. Dou hatst’ altyd in troue frjeon
wést, en ik ha ek al ünderfoun dat troue
frjeonen faken mear wirdich binne as neije
sibben. Ik ha sont wy folie mei elkoarren
omgyngen in hopen minsken kennen leard,
mar 't is wol wier hjer, dat «sténbielden lyt-
ser wirde mei ’t men der fen óf rint en min-
sken mei ’t men se neger oankomt.® Dirk
Sybrens plichtte folie by syn libben to sizzen,
as der oan in goed persoan leauwt waerdyn in eigen plompotsje sette en dat it Room
«Hatst wol ris hwet mei him parten As
de minsken by yen oanrinnen komme om
hwet, dat net, né, men moat earst seis ris de
ljue oanrinne moatte, den forearst leart men
se kennen, en sa J
Derom neam ik dy myn frjeon. Foar ’n
hoartsje kaem ik in éld-frjeon tsjin en dochs
koene we elkoar net fine. Ik siz 't dy dat
is in rare ontmoeting, dy ’t ik njmmen ta-
winskje. Dou scilst er wol fen heard haw
we, det ik er ek mei dwaende bin om in nij
fryske boun op to rjuchtsjen, Roomsk, Fryske
Boun. Ik forwachtsje datstou dy ek al mei
gauwens as lid opjaen scilste. Mogelik seist’
nou tonearsten wol «Ik kin ’t my net bigripe
hwet se nou dochs wolle, der is ommers gjin
forlet fen.® Och, wy minsken bigripe elkoar-
ren faek net goed, omdet we by in oar altyd
it selde gefoel siikje, dat we seis hawwe. Mar
wist wol hwet Socrates seiYen seis net
kenne en oer ’t jinge men net ken to oar-
dieljen, en yen to forbielden, det men it ken,
grinset oan healwizens, sa sei dy, dos efkes
swijje. Ik soil lykwol sizze mei in licht hüver-
jen, nou 't ik it oer it nij optorjuchtsjen boun
ha ’t is mei mennich ündernimming lyk as
mei in reis yn ’e loftballon, ’t oprizen, en
omheech gean is moai, mar ho scil men del
komme Mar de haedman, de hear van der
Weg, de lieder fen it Boun is in man fen
oanpakken en trochsetten, dat helpt forearst
al in boel mei om de saek oan ’e gong to
krijen. Geastdrift foründerstelt geloof yn it
goede en edele, en sünder det soil er forfést
neat ta stén komme. Wy moatte altyd sa
mar tinke, de wréld is net mei üs bigoun en
héld ek net mei üs op. Mar wy lingje üs
libben, troch it oan to foljen mei herinnerin
gen en it mei forwachtingen to fieden.
Derom kin men neat opsjitte mei ljue dy
Uitvoer van groene erwten,
den Minister van Landbouw is, naar
het »Volk« mededeelt, door den heer Edo
Fimmen, als secretaris van de Centrale Com
missie uit de arbeidersbeweging voor de levens
middelen, het volgend schrijven gericht
Van onze plaatselijke levensmiddelencom-
n foareténner wie fen «tsjinelkoar opsetten miBBje te Noordwolde gewordt ons het bericht, bekend,
dat in het Oldambt op dit oogenblik uitge
strekte velden met groene erwten worden ge
plukt, te Winschoten worden geveild en be
houdens een klein kwantum worden uitgevoerd
naar Duitschland. Deze erwten zijn geen
doperwten, doch groene erwten, die men niet
laat rijpen, en die aldus aan de voorraadvor-
ming voor eigen land worden onttrokken.
Beleefd verzoek ik u mij te willen berichten
of voor dezen uitvoer door u verlof is gegeven
en dring in het tegenovergestelde geval bij u
aan op het nemen van zoodanige maatregelen,
dat de pluk en uitvoer der erwten onmiddellijk
worden gestaakt en onmogelijk gemaakt.
De moord te Paterswolde.
Bij het onderzoek is de politie gebleken,
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw, Hindeloopen en Stavoren.
