ïoor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noord®, Hindeloopen en Stavoren.
In Südwestlike Brief.
No. 30.
ZATERDAG 21 JULI 1917.
43ste? Jaargang J5
Officieel Gedeelte.
Binnenlandseh Nieuwe.
FRISO.
Uitgave van T. GAASTRA Bz.
firma H. BRANDENBURGH Zoon,
te WORKUM.
FJIRTSJIENDE BRIEF.
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 70 cents
Per post f 0.85. Enkele Nos. 3'ets. Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
De prijs der Advertentiën is van 15 regels 30 cents, elke
regel meer 5 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. Bij
abonnement belangrijk lager.
Tot plaatsing van adv. en reclames voor Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78, Amsterdam,
voor Friesland Filiaal D. Y. ALTA te Leeuwarden, Bagijnestraat 54. Tel. Intercomm. 1114.
die met
halfrijpe
schudde
durende
gedacht,
geweldig hadden alle elementen samengewerkt
om de schade zoo groot mogelijk te maken.
Tegen zessen was ’t begonnen met een hevige
donderbui, gedurende welke ’t vuur niet van
den hemel was geweest, daarop was de regen
losgebroken en geduren Ie den regen was
onder medewerking van groote hagelsteenen
de wind met zooveel geweld komen aansuizen
van den Maaskant, dat hij ernstig gevreesd
had voor al de canada’s die daar op de Maas-
weide stonden, en het eerst den hevigen
schok hadden moeten verduren. In zoover
was ’t nogal meegevallen, dat de meesten
er nog goed hadden afgebracht, al waren
dan ook aardig scheef gewaaid, maar de
De BURGEMEESTER der ge
meente Workum
Gelet op een aanschrijving van
den Commissaris der Koningin in
deze provincie
wijst bij dezen de ingezetenen
op het groote belang, dat er in
de eerste plaats voor hen zel-
ven in is gelegen, om het uit
breken van brand tengevolge van
het broeien van het hooi te voor
komen, te meer daar er in de
naaste toekomst groot gebrek
aan hooi dreigt.
Voor de bewaring van dit zoo
kostbaar product moeten belang
hebbenden en in hun eigen, en
in het algemeen belang, meer dan
ooit de uiterste voorzichtigheid
betrachten, en vestigt voorts de
aandacht op den inhoud van
artikel 158 van het wetboek van
strafrecht, waarbij verschillende
straffen zijn gesteld tegen hen
aan wier schuld, waaronder is
te verstaan nalatigheid, achte
loosheid, gebrek aan voorzorg enz.
brand is te wijten.
Workum, 17 Juli 1917.
De Burgemeester voornoemd,
J. QUARLES VAN UFFORD.
moderne veldslag geleverd was; van een rij
ongeveer dertigjarige canadapopulieren, met
een voetdoorsnede van zeker veertig centi
meter, waren er een dertigtal halverwege af
geknapt en tegen den grond gegooid. Op de
rogge- en havervelden lag de oogst door el
kaar op een wijze alsof er geen moeite ge
spaard was om zoo groot mogelijke wanorde
te scheppen, en in het dorp zelf waren van
bijna alle huizen vele pannen afgerukt, terwijl
enkele een gedeelte van het dak, weer andere
een tiental ruiten verspeeld hadden,
Ea dat heele drama had zich binnen 2 a
3 minuten afgespeeld, vertelde een oude man,
een désolaat gezicht bezig was de
appels onder een van zijn leegge-
boomen bijeen te garen. Maar ge-
dien korten tijd had hij ook zeker
dat de oordeelsdag daar was, zóó
De landbouw in eere hersteld.
In de laatste vijftig jaren was, schrijft de
Stand., de landbouw als volksbelang terug
geschoven naar de tweede, zoo niet naar de
derde orde.
Onze bevolking bedroeg destijds een kleine
SVj millioen, en de invoer van graan uit Rus
land, Roemenië, Zuid- en vooral Noord-Ame-
rika was dermate wassend, dat er nooit aan
een mogelijk tekort gedacht werd.
Thans, een halve eeuw later, is onze be
volking bijna verdubbeld, en op eigen bodem
nam de graanbouw eer af dan too. Doch ook
dit deerde niet, daar immers de aanvoer uit
Amerika regel was geworden.
Vandaar dat de landbouw zich afvroeg, of
het land niet nuttiger dan voor koren te be
steden was. De invoer dekte immers elk tekort.
En zoo stond het niet alleen ten onzent,
maar krek eender, ja erger nog begon het in
Engeland te staan.
Thans met den oorlog, schrijft het blad,
kwam hierin echter een keer van beteekenis.
One land zoowel als Engeland begint zich
af te vragen, van waar, als de nood klimt,
het koren zal te halen zijn. Reeds teert men
voor een deel op rijst, wat goed is voor den
Oosterling, maar voor ons geen gezonde
voeding is.
Met name voor de vestingen als Amsterdam
en over de zee als Londen, begint men zich
niet zonder zorg af te vragen, hoe, als er be
leg komt, de reusachtige bevolking in ’t leven
zal te houden zijn.
En daarbij komt nu, dat de wereldoogst dit
1 en sober uitviel, en dat zelfs
Amerika zijn uitvoer op maat gaat zetten.
De vraag op wat wijs elk .id in zijn eigen
levensonderhoud zal kunnen voorzien, begint
dan ook te klemmen en te nijpen.
Vandaar dat de landbouw er weer bovenop
en in eere komt, elders en ook ten onzent.
Maar toch, gaat de aanwas van onze be
volking door, zoodat ze in een halve eeuw
bijna verdubbelt, dan komt er een te kort en
heel onze politiek zal zich op dit beheerschend
levensbelang moeten richten.
Storm.
Men schrijft uit Roermond aan het »Hdlb.«:
»Op ontzettende wijze heeft een storm van
ongekende kracht, die Zondagochtend boven
een gedeelte van Limburg woedde, huisge
houden onder veld- en boomvruchten. Vooral
gedeelten van de gemeenten Beegden, Horn
en Herten hebben ’t geducht moeten ontgel
den, zóó geducht, dat in sommige boomgaar
den geen appel of peer aan de takken ge
bleven is, en in andere de boomen zelf met
hun heele wortelgestel uit den grond gerukt
en onvergeworpen zijn.
Maandagmorgen waren we in Ooi, een
dorpje onder de gemeente Herten, dat, naar
getuigen verzekerden, wel het meest geleden
had. We kwamen van ’t Zuiden af, en wel
lagen er vele, waaronder zeer zware takken
op en naast den weg, doch overigens scheen
het nog al mee te vallen. Maar aan den
Noordkant van Ooi, tusschen het dorpje en de
Maas, vertoonde zich een aanblik alsof er een
seis» wie stritsen, en derom stie hy yn Ijochte
loge for ’e hearders. Syn oanhingers mien-
den sa lang as hy der stie to praten, in great
Ijocht yn him to sjen, dy ’t tsjinje koe as
foarljochter yn ’e politike tsjusternisse Do ’t
de kop utraest wie Ijochte er lykwol net lang
nei, hwent syn bigjinselbistrider kaem nei him
yn ’e praetstoel en liet de hearders sjen, det
it mar allinne in lytse ütboarsting, in bihin
dich opfiikkerjen wést hie det fen neiby bi-
sjoen oars neat wést hie as in barnende lusje-
fer. Der wie allinne mar hwet reek fen
komt, dy ’t efkes neistonk, en der bleau neat
fen oer as in spjirkje koal. Né, lüsjefers en
minsken (in hopen tominsten) jouwe to min en
to koart Ijooht om as foarljochter to tsjinjen.
Mar beide kinne se malle bést tsjinje, om in
saek der ’t de broei al hwet yn sit en mak
lik ta barnen is to krijen, yn ienen oan to
stekken, sadet it mei gauwens alhiel yn Ijochte
loge stiet. Dat hat üs koartby de Drintske
feanbran en it oproer to Amsterdam duedlik
sjen fitten. (Letterlik moat men lykwol net
fen my opfetsje, dat de feanbran krekt troch
in lusjefer komt is fensels) Elk ecil my hjir
hoopje ’k wol fetsje.
En hwet de ontofredene, oproerige geast
fen ’t folk oangiet; de regearing kin op ’t
lést rounom net forriede, Yn ’e léste fjou-
wer jier grypte er djip yn üs ekonomysk
libben, hat frijdom fen hannel en bidriuw
fry hwet ta in folksoerlevering makke, hat
monopoaljes yn ’t libben roppen en it diel
fen ’t folk, det op ’e produksje fen of de
hannel yn dingen fen daegliks gebrük oan-
wizen wie, üngelyk bilêstige. De regearing
hat him towille fen de fiedselfoarsoarch men-
nich bipaling oplizze litten, mennich regeling
ófpersje litten troch de frjemden, dy’t üs mei
gemoedsforgalling tobek sjen litte op ’e sa
pas fierde ünofhankeliksheidsfeesten. Dy’t üs
frijdom mienen eür opbrekke litte. De Re
gearing hat dit allegjerre droegen en dulden
om te soargjen, det wy, Nederlanners, yn de
gewoane gong fen üs libben sa min mooglik
de gefolgen fen de oarloch fiele. Yn oare
Jannen mocht greate illinde lijt wirde, hjir
kamen en bliuwen, op inkle ütsünderingen
nei, de gewoane speesjes, wie ’t ek mei lyt
ser bytsjes of fen minder soarte, op ’e tafel
Yn dit opsicht is üs Regear, hwet men ek
lekje en smeule mei, ont nou to bést slagge,
altyd yn oanmerking nommen de lagen dy’t
üs sabeare frjeonskiplike mogendheden üs leine,
dy’t hjar net safolle steurden oan hwet rjucht
en ünrjucht wie en sadwaende üs Regearing jaar BChraaF
it libben sür makke. As tank krige men.
it oproer to Amsterdam. It Regear wie ek
nou wer bitocht, om troch tajaen, forgunning
hjir en forgunning der, derfor to soargjen,
dat wy takomme winter sa min mooglik lést
ha seoene fen it driigjende spoek, det koalle-
noad hjit, mei wirkeloazens ta gefolch en
kjeld lijen for elkenien, mar yn ’e earste
pleats for hjar, dy’t de minste tsjinstan der
tsjin biede koene. »For hwet, heardthwet.ee
hat minister Posthuma altijd al sein. Nou
hat er det wer sa klear ütlein. Nederlan
kin nou ienkear net de ütfier ticht sitte, hy
moat hwet jaen om seis wer hwet to krijen.
Dy’t dat net bigripe kin of wol mei him to
minsten wol net biroppe op saneamde kiezers
ütspraken to gunste fen ’e frijhannel. Hwa’t
derfor mei weet en witten in stómme ütbrocht
en him foar it saneamde frije ruil forkear
forklearre, moat tominsten witen hawwe, det
de hele hannel syn groun fynt yn it ruiljen
fen itgene de iene to min en de oare tofolle
hat oan itgene de iene tofolle en de oare to
min hat. Moannenlang is üs forteld det sok
ruiljen noadioh wie, om üs lén oan de noadige
stienkoal to helpen. Mar hwet jowt it of
men it al seit en wer seit en hündert kear
seit as degene dy ’t it hearre en sjen kin,
him doof en blyn half? Mien mar net
det de f juroansetters fen dy oproeren, net
witte ho’t de foarke yn ’e stalle sit. Der
wirdt wol ris hwet mal makke, omdet men
it mal hawwe wol, as der soms in bytsje
eigen bilang üt foartkomme kin. Né, net
Voordeelige gemeentebedrijven.
Aangezien de runderslagers te Almelo den
prijs van het vleesch voortdurend verhoogden,
besloot het gemeentebestuur op de eerste vee
markten in ons land runderen voor de ge
meente aan te koopen, en het vleesch voor
de ingezetenen tegen lagen prijs (thans f 1
per K G.) verkrijgbaar te stellen. Inmiddels
hebben de slagers den vleeschprijs met f 0.10
per K G. verhoogd.
De gemeenteraad van Weert besloot een
viertal jaren geleden om de zoogenaamde Rou-
kespeel onder die gemrente van gemeente
wege te doen ontginnen en in exploitatie te
nemen. De ontginning vond plaats op weten
schappelijke wijze naar de meest moderne
eischen en in 1911 werd van de ongeveer 40
H.A. die in gebruik genomen waren, voor ’t
eerst een oogst gewonnen. Er werd indertijd
van verschillende zijden het besluit van den
Weertschen raad, om zelfstandig te willen gaan
boeren, afgekeurd, thans, na drie oogstjaren,
zullen verschillende gemeenten, die eveneens
woeste gronden in eigendom bezitten, er mis
schien over gaan denken om het gegeven voor
beeld te volgen. Volgens het verslag toch van
den accountant der Ned, Heidemaatschappij
loopende tot 30 April 1916, dus over de
oogstjaren 1914, 1915 en 1916, heeft de ont
ginning voor de gemeente een zuiver voordeel
opgeleverd van ruim f 12,000.
Een woesteling.
Omtrent de poging tot doodslag Vrij dag
nacht te Stratum gepleegd, worden de vol
gende bijzonderheden gemeld
De beruchte Vermeulen, uit Strijp, bijge
naamd Bonnot, een zeer ongunstig bekend
staand persoon, die nu voor een tweetal maan
den uit de gevangenis is ontslagen, waarin hij
voor het plegen van 23 diefstallen met braak
was opgeborgen, liep de laatste dagen weder
zwervend rond. Vrijdagavond bezocht hij ver
scheidene café’s, het laatst het café Driessen,
te Stratum. Circa halfeen hoorde de zoon van
den tuinman Rebel, pas uit militairen dienst
met klein verlof, met een gieter een ruit in
slaan aan de achterzijde der woning. Fluks
ging hij met een geweer gewapend zien, wat
er gaande was. Hij deed de achterdeur open
en tegelijkertijd werd hem met een forsohen
Men hat altyd fen dy slimme ljue. En dy
sitte ek rounom en oeral, hjir ha wy ek sokke.
len fen dy slimkes, deun op ’e sinten en dochs
tige slij nei roken, roan fen ’e wike by in
winkelman yn en frege ho djür as de lüsifers
wiene opheden. De winkelman helle ünder-
skate soarten foar him op ’e toanbank en sei
de priis. Do ’t de klant it spul oereage hie,
sei er »nou kinne jy se wol hwer opbergje,
sjuch ik bin se for dit pas net noadioh dochs
nou wit ik dochs as ’k er oan ta bin, hwet
se kostje, mar seoene jy ek effen in pyp-
fol tebak for my hawwe »Soa is det dien
boadskip.a sei de winkelman mei in gesicht
sa lang as Warkum, »wost den ek handich
meitsje datst’ ta myn doar ütkomste En
de takomstige klant dy ’t foart mar profyt
lüke woe for syn ginst yn ’e takomst, koe mei
de kalde piip opstappe De man hat den ek
al sa’n greate krite om in spypfok makke
det elk him der al for oankommen sjucht.
Hy is nou hast oan Warkum ta. Dos as er
nou earstdeis immen opdaegjen komt om de
priis ten de lusjefers to freegjen, dan witte
de Warkumer winkelljue der al foarüt hwet
fen. Mar om nou fen lüsjefers to praten.
Ha jimme der wol ris om tocht dat minsken
en lüsjefers mear fen elkoar hawwe as sa op
’t each óf liket Minsken hawwe koppen en
lüsjefers hawwe koppen. As de minskekop-
pen kald bliuwe, gjin tsjinwar ünderfine, dan
kin men se, om samar te sizzen, wol by hün-
derten oardelyk en brüksum neist elkoar stél
le, op in rigeltsje lizze lyk as de lüsjefers yn
’t doaske. Dos den binne minsken en lüsje
fers oan elkoar gelyk. Mar bigjin nou dy
beide soarten ris to brüken, en... se hawwe
wer de selde ütwirking. As de lüsjeferskop
wreaun wirdt, den fljucht er daedlik yn fjür
en loge, en jowt in geweld üt dat men fen
sok in neatbistjuttend ding net forwachtsje
koe. As in minsk ek ris wreaun wirdt giet
it faek krekt sa. Ik ha ris op in politike
joun wést. Der spriek in minskekop, dy ’t
ek wreaun wie, en derom dy jouns fjür en
Ham spijde. Jimme bigripe wol syn j bigjin-
omdet de Regearing net for eigen folk soar-
get, mar earder omdet er hwet tofolle nood
for ’t folk stiet, ünsteane sokke temulten.
Mar fensels men kin in ding bisjen mei de
eagen dy’t men seis yn ’e holle hat. Elk
sjucht, mar elk sjucht it ding net gelyk oan,
as men it moai of mal hawwe wol det kin
in heel ein skele. Mar de apotekersstaking
det is dochs fêst in ding det yen, fen hwet
kant dan ek bisjoen, oars net as forkeard
talykje kin. De siken de helpmiddels ünt-
halde, ünskildige minsken stjêrre litte om
eigen malle kop? Kin det er lans Ik leau
nou ha we de hichte ek en derom hald ik
for dit kear den ek op.
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
’t
ze
schade aan de veldvruchten, vooral aan de
in ’t volle blad staande bieten en koolrapen,
zou, naar hij veronderstelde, enorm zijn voor
hen, die niot tegen hagelschade waren zerzekerd.
