voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw, Hindeloopen en Stavoren.
J
Wat is Gymnastiek?
Adverteert in dit Blad.
ZATERDAG 15 SEPTEMBER 1917.
No. 38.
43ste Jaargang
Binnenlandsch Nieuws.
MEM.
BERNE-WILLE
WRAKE.
p. J.
striid.
Hjar Boarch en Ijeafde toant bjar dieden,
Eu tagelyk merkbyt men mei
Gjin Ijeafde komt oait memmeljeafde
Gjin Boarch oait memmesoarch bynei.
De mem dy soarget stees mei Ijeafde,
En dêrtroch wirdt hjar *t edre awiet,
En dêrtroch fait hjar ’t stlre lichter,
En sjongt bo bliid it widzeliet.
En dochs is ’t wier, als lok en wolfeart
Binn’ noed en Boarch by tiden swiet,
En sill’ge freugde wirdt der smakke
Al is soms ’t each fen triennen wiet.
Hwerom it bern syn boartlikheid
Een miet óf tsjin to kearen
Hwerom fen ’t paed dat foar him leit
De wierheid him to learen?
Hwent is ’t by ’t wralds falsk-gedoch,
Gjin silliohheit, det bernenocht
Lit balde it bern syn sinneskyn
Syn skrepsucht en gewrimel
Syn takomst eender skaedgerdyn
Syn dnbiwolke himel,
Syn hope en winsk, syn loftkastiel,
Syn roune laeits en syn gekwiel.
Uitgave van T. GAASTRA Bz.
firma H. BRANDENBURGH ZOON,
te WORKUM.
Ja droom dy, jeugdich minskehert,
In takomstdroom fen wille,
Noch witst fen libbenssmerten net,
Dy ekielk wol komme scille,
Lit dy forbylding fen ’e jeugd
Dochs stil gewirde yn al syn freugd.
Sjên roun en sjach dy teare memmen
Hja steane üs for dy wierheid boarch,
It is hjar ieuichst greate wille,
Hjar striid for ’t bern, hjar noed en soarch.
’t Is yn syn libben noch sa ier
Al sjuchste wolken driuwen
Hy sjucht en krijt dy sikerwier
Seis eardernóch to priuwen,
Kom net oan bernenocht sa bliid;
Finsels komt wol syn earnst en l.
«Nou, dat is ook watWat is Gymnastiek 1
Dat doen we iedere weeks hoor ik reeds vele
meisjes en jongens in Workum zeggen. «Gaan
ze daar nu eerst over in de krant schrijven
Wij weten ’t hier al lang hoor
Gelukkig zijn er in Workum een aantal kin
deren en ook enkele volwassenen die door onder
vinding weten wat gymnastiek is.
Echter zijn er nog talloos velen, die er alleen
maar een heel klein beetje mee bekend zjjn
doordat ze het wel eens hebben «zien doen®,
Zeer velen in de stad Workum zjjn er nog
heelemaal niet mee bekend.
En juist vooral voor die menschen wil ik hier
trachten aan te toonen wat gymnastiek eigen
lijk is.
In zeer ruimen zin genomen is gymnastiek
lichaamsbeweging,
In dien zin doet dus ieder mensch aan gym
nastiek.
Nu hoor ik alweer velen voorbarig uitroepen
«Dan heb ik geen lessen in gymnastiek noo-
dig, hoor, want ik neem dagelijks beweging
genoegOf is«Met den bakkers- of slagers-
mand loopen dan geen gymnastiek
«Aan den schaafbank staan, houtzagen, vloeren,
zolderen en dakken dan geen gymnastiek
«Aan den blaasbalg trekken en’t ijzer smeden,
dan niet?®
O I tink er om noch aide skilden
Ha wy oan hjar noch of to dwaen
Wy moatt’ hjar soarch for fis forgoedsje
Troch üzes nou oan hjar to jaen.
Dyn hater skept syn wille
Yn kwea en lasterspraek
Biskamje ’m troch dyn deugden
Der is gjin swietter wraek.
FRISO.
«Viermaal daags van m’n kantoor naar huis
loopen en weer terug en de zooveel tree’s trap
pen ophollen ook al niet
«Is hooien, melken, slechten, trappen, mest-
rjjden, geen gymnastiek
«En je huis schilderen, je schuitje teeren, dan
«En den geheelen dag met de machine zitten
naaien of hoeden opmaken dan
«Alle dagen boodschappen afwegen, klaarma
ken en wegbrengen ook al niet?«
«Houdt op I houdt opZeker, ik geef jelui
allemaal gelijk I Dat is allemaal gymnastiek I®
Maarnemen we nu da gymnastiek in en-
geren zin, datgene wat we eigenlijk onder gym
nastiek moeten verstaan.
Dan is gymnastiek
Het systematisch uitvoefen van lichaamsbe
weging, volgens een van te voren opgemaakt,
wel overwogen, op physiologische en anatomische
gronden gebaseerd plan, met het doel het lichaam
en de daarin sluimerende krachten zoo alzijdig
mogelijk te ontwikkelen 1
«Nou, nou, dat is een heelen mond vol, hoor
Doch, alle gekheid op een stokje. Bovenstaande
wil zeggen, dat voor een goede gezondheid in
de eerste plaats noodig iseen alzijdig goed
ontwikkeld lichaam. Nu is het waar dat er
verschillende beroepen zyn, die veel lichaams
beweging eischen, maar dat is het nu juist.
Dagelijks worden, steeds weer altjjd door, de
zelfde houdingen aangenomen en dus dezelfde
spiergroepen geoefend. Gevolg daarvan is, dat
deze spieren en spiergroepen in verhouding veel
sterker ontwikkeld worden dan andere groepen
en ’t gevolg hiervan is dat men de meeste
menschen herkent aan hun houding, n.l. aan
hun beroepshouding.
Gymnastiek in engeren zin is dus niet alleen
voor den kantoorbediende, die den geheelen dag
op zijn •'kruk zit, neen ’t is noodzakeljjk voor
allen, onverschillig welk 'beroep men uitoefent.
Gymnastiek beoogt: de alzijdige ontwikkeling
van het lichaam en ook van de daarin aanwe
zige geestelijke eigenschappen, alsmoed, vast
beradenheid, tegenwoordigheid van geest, zelf
vertrouwen en vooral zelfbeheersching.
Vooral dus ook voor beroepen, die veel van
de zenuwen vergen, is gymnastiek een prettige
aangename, rustaanbrengende bezigheid.
«Lichaam en geest zjjn niet te scheiden. Wie
het lichaam opvoedt, voedt in zeker opzicht ook
den geest op®, zegt dr. J. J. Ie Roy in zjjn:
«Beginselen der Physiologic®.
Prof. Wenckebach voegt hieraan toe
«De kinderen staan in de rjj. Zjj staan op
de plaats stil,®
Men weet welk een toer dat stilstaan alleen
reeds voor menig kind is. Ook hier groote in
dividueels verschillen. Het eene kind beheerscht
zjjn reflexbewegingen, het andere is daarvan de
slaaf, peutert in z’n neus, krabbelt aan ’t oor,
moet nog gauw stiekum iets tegen de naast-
staande zeggen, giebelt, kan, in één woord, niet
stilstaan. Dit kind wordt nu onder verstandige
leiding geoefend. Men verlangt van dit kind
niet meer, dan dat het redelijk stilstaat. Nu zal
het echter komen. De aandacht wordt gespan
nen. Wat zal «Mjjnheer® zeggen Welk com
mando zal worden gegeven 1 Een doodeenvoudige
beweging wordt uitgelegd en voorgeschreven,
b.v. een beweging van de plaats. Het zintuig,
dat het bevel moet opvangen, is in spanning,
het bewustzjjn is gericht op dit zintuig om on-
middelljjk den prikkel in een daad te kunnen
omzetten. Langzamerhand wordt het bevel meer
en meer gecompliceerd en naarmate de kinderen
hun aandacht beter leeren spannen en de stof
verwerken, wordt de beweging uitvoeriger.
Ik zie werkeljjk niet in, wat men nog meer
van een geesteljjke opvoeding kan verlangen
Ik zal niet zeggen dat men met gymnastiek
onderwjjs alléén reeds klaar is, maar ik wil erop
wjjzen, dat het gymnastiek onderwjjs zooals ik
dat ken, een geesteljjke opvoeding van de bovenste
plank is.
Jongelieden in Workum en omstreken, ik hoop
dat ik er eenigszins in ben geslaagd U te doen
begrjjpen wat gymnastiek eigenlijk is en hoe
groot het voordeel van een goed harmonisch ont
wikkeld lichaam is. Alleen bij een goede lichaams
houding toch nemen de levensorganen de meest
gunstige ligging in, kan de lucht tot in de diep
ste longtoppen doordringen, wordt de hartslag
niet belemmerd, verkeeren de spijsverterings
organen in den gunstigsten toestand.
Zorgt, Workumers, groot en klein, dat, wan
neer een vreemdeling vraagt
«Hoe komt het toch, dat gjj er zoo gezond en
flink ontwikkeld uitziet Uw antwoord kan
zjjn i>lk turn
Verbeeld U niet meer, dat ge te oud of te
stijf of al lenig genoeg zjjt, om U bjj de gym
nastiek aan te sluiten. Dat zjjn geen argumen
ten om uw niet hd worden van een gymnastiek
vereeniging te verontschuldigen I
SNEEK, Sept. 1917.
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 70 cents
Per post f 0.85. Enkele Nos. 3 ets. Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrjjdagmorgens vóór 11 uur.
De aardappeloogst.
Binnenkort zal door het geheele land de
aardappeloogst worden opgenomen. Valt de
oogst mee, d.w.z. is er voldoende voorraad,
dat de bevolking den winter zal kunnen door
komen, dan ligt het in de bedoeling vrijheid
te geven, om wintervoorraad te laton opdoon.
«Tel.®
Rantaoeneering van huiswerk.
De oud-hoogleeraar dr. H. Wefers Bettink
pleit in het «Utr. Dgbl.« voor rantsoeneering
van huiswerk, nu tienduizenden schoolgaande
kinderen gedwongen zullen zijn, in den ko
menden herfst en winter bij allergebrekkigst
licht te werken, een gevolg van de lichtrant-
soeneering.
«Allen die onderwijs geven, waarbij huis
werk wordt geëischt, geef ik dringend in over
weging rantsoeneert het huiswerkbrengt
het ook terug tot 50 of 40 pct. van hetgeen
gij anders eischt. Dat de leerlingen dezen
winter dan wat minder loeren, och, daardoor
zal Nederland niet te gronde gaan; oneindig
veel grooter zou de schade zijn van gebrekkig
zien, als een gevolg van buitengewone inspan
ning der oogen, veroorzaakt door arbeid bij
gebrekkig (schemer-) dag- of kunstlicht®.
De smokkelkoorts.
Men schrijft uit Venlo aan de «Tijd®
Hoezeer de maatregelen tegen de smokkelarij
ook worden verscherpt, toch is er geen den
ken aan uitroeien van het bedrijf, dat nog op
groote schaal wordt uitgeoefend en waaraan
door vogels van de meest diverse pluimage
wordt deelgenomen. De geldduivel speelt aan
de grenzen zijn rol en maakt zijn slachtoffers
in allerhanden kring. Maar het geld, dat met
den smokkelhandel wordt verdiend, gedijt niet.
Het verslag onzer gemeente betreffende
armenzorg over 1916 hangt een bedroevend
tafereel op van den verderfelijken invloed van
het smokkelen, waarmee veel geld wordt ver
diend. Niettegenstaande dit, is, volgens ge
noemd verslag, ’t welvaartspeil gedaald, daar
de meesten hun uitgaven Bterk hebben uitge
zet en er veel onnoodig is uitgegeven, ver
kwist of verbrast. Een gevolg van deze om
standigheid is, dat het moreele peil verbazend
is gedaald. Diefstallen niet alleen van volwas
senen, maar zelfs van kinde-en, zijn meer
dan ooit te constateeren gewast, terwijl op
sexueel gebied allerlei buitensporigheden zijn
voorgevallen®.
Het verslag memoreert verder, hoe, hon
derden huisvaders en zelfs meerdere huismoeders
voor straf drie maanden of langer werden ge
zet uit het in staat van beleg verklaarde ge
bied, waardoor spoedig de armoede in de
gezinnen binnenkwam en ’t armbestuur zich
verplicht zag te ondersteunen. Het meest
droevige van dien maatregel is echter, dat
het gezinsleven geheel ontwricht wordt en de
naweeën gevoeld worden.
Er is laatst van een dorp gezegd, bij ons
smokkelt alles, behalve de pastoor en de dominee
Men zou het haast gaan gelooven. Hier
in Venlo bracht een onderwijzer uit Eindho
ven zijn vacantie door, maar sijn vrijen tijd
wijdde hij aan het smokkelbedrijf, waarbij hij
als lastgever optrad. De kommiezen, dieden
smokkelaar, die voor gemelden onderwijzer het
bedrijf uitoefende, pakte, namen een brief vaa
den aangehoudene in beslag, die door dezen
inderhaast was versnipperd. Deze snippers
leidden tot arrestatie van den onderwijzer, die
nu voor vier maanden uit het in staat van
beleg verklaarde gebied js uitgezet.
De Turfdistributie.
De klachten over de langzame verzending
der turf uit de veenstreken, die eerst een
goeden grond hadden, zijn nu, naar het Hbl.
meldt, niet meer juist. De organisatie is
thans zoo, dat de distributie behoorlijk ge
schiedt. Doorelkaar worden thans per dag
200 ladingen verscheept, verdeeld over de
verschillende venen. Er is thans dan ook
geen sprake van dat er groote hoeveelheden
verlaadbare turf in de venen staan, welke
niet worden verzonden.
Toch is het waar, dat er zeer groote hoe
veelheden turf ziju welke niet verzonden
worden, en dat heel veel schippers op vracht
liggen te wachten. Dit alles heeft echter zijn
goede gronden en redenen, en duidt in het
minst niet op een misdaad.
Inderdaad ligt bijna nog de geheele produc
tie 1917 in het veen. Maar die productie is
nog niet verzendbaar. Voordat de turf ver
zonden kan worden, moet zij eerst goed droog
zijn, en dat is de meeste turf nog niet. De
droge turf wordt voldoende snel verscheept.
Dat er toch nog schippers liggen te wachten
moet toegesohreven worden aan het feit, dat
er heel wat meer schippers dan normaal naar
de venen getrokken zijn om turf te varen.
Het Hbl. vindt dus gben reden om over
de turfdistribuiie ernstig te klagen.
Wel echter is het niet in orde, dat aan ge
meenten in de .veenstreken door de Rijksko-
lendistributie hoeveelheden antraciet en steen
kolen worden geleverd, terwijl de bewoners
van die gemeenten die brandstof niet kunnen
gebruiken, daar zij uitsluitend zijn ingerioht
op het stoken van turf. Deze zendingen zijn
totaal onverklaarbaar.
«Wel is het waar, dat sommige van die
gemeenten, uitgaande van het principe «bin
nen best,® koolbrandstof hebben aangevraagd,
maar dat behoeft toch geen reden te zijn voor
de Rijksdisiributie om aan zoodanige ge
meenten, die ’t niet noodig hebben, ko
len te zenden. En zeker is het geen reden
om kolen te zenden aan veengemeenten, die
er niet om gevraagd hebben, en die zich er
vrijwel mede «opgesoheept achten
Het minimum-kolenrantsoen verzekerd.
De Haagsohe correspondent van de Tel.
schrijft, dat hij met een ter zake volkomen
bevoegd persoon een onderhoud gehad heeft,
die o m. mededeelde, dat wij, als de aanvoer
van kolen (die op ’t oogenblik stilstaat) stil
blijft staan, nog verzekerd zijn, dat het mi
nimum -kolenrantsoen per gezin er komt. Een
deel van den hiervoor noodigen voorraad is
reeds gereserveerd, een ander deel moet
uit de Limburgsohe mijnen komen. Als het
werk in die mijnen geregeld plaats heeft,
komt het minimum-rantsoen er ongetwijfeld.
Petroleum verstopt.
Te Loosduinen zijn dertien vaten petroleum
op verschillende plaatsen verborgen, door de
ambtenaren van de distributie opgespoord.
Men zoekt nog verder, want de autoriteiten
in Den Haag meenen te weten dat er nog
twaalf vaten ergens jn de buurt verstopt
moeten zijn.
Een brutale inbraak.
Te Meliok-Herkenbosch hebben Zondagnacht
twee Duitschers ingebroken bij den vlak bij
de Duitaohe grens alleen wonenden landbouwer
C. Janssen, die door de dieven in zijn bed
aan handen en voeten werd gebonden een
prop werd hem in den mond geduwd. Onder
bedreiging met een revolver werd hij gesom
meerd de plaats aan te wijzen, waar het geld
geborgen lag. Op de bewering, dat geen geld
aanwezig was, werd het huis met een zak
lantaarn afgezocht. Een portefeuille, inhou
dende vierhonderd gulden, werd niet gevonden.
Kleeren, schoenen, alle voorraad levensmidde
len werden ingepakt en meegenomen. Van
de gelegenheid, dat de onverlaten in een ander
vertrek zoekende waren, maakte Janssen ge
bruik om zich los te werken, door het raam
te vluchten en de in de onmiddellijke nabij
heid zijnde Duitsohe grenswacht te waar
schuwen. Toen deze mee terugkwam en een
onderzoek inetelde, waren de vogels met hun
buit gevlogen.
De prijs der Advertentiën is van 15 regels 30 cents, elke
regel meer 5 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. Bij
abonnement belangrijk lager.
Tot plaatsing van adv. en reclames voor Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78, Amsterdam,
voor Friesland Filiaal D. Y. ALTA te Leeuwarden, Bagjjnestraat 54. Tel. Intercomm. 1114.
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
»’t Ukt, wel een artikel uit een wetboek of
van een belastingbriefa, hoor ik al zeggen.
