voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw, Hindeloopen en Stavoren.
In Südwestlike Brief.
ZATERDAG 6 OCTOBER 1917.
No. 41.
43ste Jaargang
Officieel Gedeelte.
Binnenlandsch Nieuws.
’t dy beide in draek
FRISO.
’e bernewrald om ’e
Hjir wirdt it manuskript
Uitgave van T. GAASTRA Bz.
firma H. BRANDENBURGH Zoon,
te WORKUM.
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 70 cents
Per post f 0.85. Enkele Nos. 3 ets. Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
wirde kin) yn komt. Hja litte de holle net
hwet oer ’e side hingje, noch prebearje from-
mer to sjen as in pastoar of dominy yn ’t
selskip is. Hja biwege hjar natürlik en litte
hjar sjen sa ’t se binne. As neam jy nou
dy lytse skrepskutel, dy ’t forlegen fen wille
de keamer ynstauwt en earst neidet se jo ef-
ter ’e siken forteld hat, hwerom as se sa’n
wille hiene bimerkt dat er güds binne, eigentlik
net folie aerdiger dan det jifferke effentred
fen achttsjien jier, dy ’t krekt yn ’e gong de
faem noch effen in wyslik snutei; jown hat,
en de hele moarn noch stymsk en stiif, gjin
wird sein hat en gjin ban ütstiek, omdet se
in forkeard sin hie, nou ’t er besiik kommen
is daedlik in fluensk en alleroanfallichst ge-
sicht set, for elk as in gewillich tsjinneresse
klear stiet, en werich hjar nifelwirk op *e
skirte nimt, hwer 't se hjar eagen, tsjin jy
rieden fen efkes rêste to litten yn, liket
bidjerre to scillen.
Né, de bern meitsje fen hjar hert gjin
moardküle en sizze rounut hwet ze tinke se
neame moai hwet yn hjar eagen moai is en
raer hwet se for raer oansjugge heel oars
as greate minsken dy *t mar hieltyd tsjinoer
elkoar komeedsje boartsje, elkoar priisgje,
hwer ’t ze elkoar efter ’e rech ótlaeitsje.
En dy fleur en bliidskip, dat geniet, det
opwoune troch neatichheden foroarsake yn ’e
bernewrald dat is smakeliker en echter as
de nocht en wille yn ’e greatminskenewrald.
Hja hawwe wille, wy miene ’t faek mar.
Hja spanne hjar siker üt, de greate minsken
wolle ’t hjar seis wysmeitsje faek dat se hjar
ótspanne.
Sjuch, der binne fsien jonge gasten byel-
koar manljue en frouljue under ’e fyftsien
jier, men hoecht se net to freegjen as se wille
kawwe, men kin ’t wol skoan oan hjar seis
sjen. Mar dy tsien greate minsken dy ’t ek
by elkoar komd binne for aerdichheid eiker,
men scoe ’t hjarren net oansjen, forskate
under hjarren dy ’t it forfeelt, dat is klear
to merkbiten. En as de tsien greaten nei
hós geane, tankje hja tige for de selligejoun,
en de tsien lytsen prate der net oer, gean sa
mar by elkoar wei. De earsten m o a s t e n
it wol sizze, hwent men hie ’t net oan hjarren
sjoen, de lésten hoege neat to sizzen, men
koe ’t wol hearre en sjên.
Sjuch, dat docht it dat ik mear mei de
bernewrald dan mei de minskenewrald op ha.
Dér fyn ik hwet ik jinsen sa faek net fine
kin, en hwet hjir dochs ek wéze moast en
koe En yn de greate minske wrald fyn ik,
hawar I to folie hwet ik yn de bernewrald
Godtank noch net fyn folhaldend forskeel,
heat en nyt, falskens en hécht
Né, ik rin net to heech mei de bernewrald.
Ik wol bikenne, dat se der forskriklik mei
elkoar tsiere kinne, elkoar to liif geane om
neat. Der fjuchte bygelyks twa jonges mei
elkoar. Hwerom Hja wieme oan *t knik-
kerjen en krigen forskil oer ien sa’n lyts
rollerke heftige wirden, en ien, twa, tnje, de
pet fen ’e holle en de hannen yn elkoars
mei it regeljen fen de distribuesjes, en hoit
fredesfoarstel fen de paus noch better yn el
koar sitte kinnen hie. De man fen it For-
keaphós set, bislist syn miening tsjinoer de
hiele medyske fakulteit oangeande de vpana-
ceesche kracht der revalenta arabica,en al
forklearje alle Ijochten fen de >chemisohe«
wrald, det syn bossen mei rysmoal fold binne,
hy biskildiget de foarsten fen de wittenskip
planét fen de greatste dwalinge, det se soks
net better witte.
NJUGGENTSIENDE BRIEF,
nomd ut 'e brieverg fen in aldfeint.
Dat in aldfeint de pin opnimt om syn bi
skóging oer it opfieden mei to dielen, mei yn
ós tijd nimmen binge. Ik leverje der mei it
biwiis, det ik fol sit fen de geast yn és dagen.
It praten, oardieljen, en bislissen oer saken,
dy ’t yen yn 't minst net oangean en dy *t
béten yens hiem lizze, is gjin seldsumens mear.
It sprekwird fen skoenmakker en leest docht
gjin opjild mear, en derom bioardielet baes
priktrie it mear of minder theologysk rjuoht-
sinnige fen de preekmynhearen de brêgge-
De BURGEMEESTER van Wor
kum brengt ter kennis van ingeze
tenen, dat de uitreiking, van kaarten
ter bekoming van thee of koffie
aan personen boven den leeftijd van
16 jaren, alsmede bij tijdige ont
vangst, van petroleumkaarten aan
hoofden van gezinnen, die in het
door dat gezin bewoonde perceel
of perceelsgedeelte noch eenig gas
noch electriciteit voor verlichtings-
of kookdoeleinden kunnen bezigen,
zal plaats hebben op "Vrijdag
18 October a.s., in de gewone
daarvoor vastgestelde uren. Bij
deze gelegenheid zullen alléén
hoofden van gezinnen en zij die
daarmede gelijk kunnen worden
gesteld, worden toegelaten.
Workum, den 4 October 1917.
De Burgemeester voornoemd,
J. QUARLES VAN UFFORD.
De BURGEMEESTER van Wor
kum maakt bekend
dat voor het tijdvak van 1
October 1917 tot en met 30
September 1918, onvoorziene
omstandigheden voorbehouden,
voor deze gemeente 552 K.G.
zoolleder en croupons zal worden
ter beschikking gesteld, voor het
tijdvak van 1 October 1917 tot
en met 31 October 1917 zullen
46 K.G. zoolleder aan bons
worden uitgegeven.
Wie hiervoor in aanmerking
meent te komen, moet hiervan
opgaaf doen ter Secretarie, in de
gewone kantooruren, alwaar hem
een aanvraag-formulier zal worden
uitgereikt.
Wie dadelijk geen bon kan worden
uitgereikt, blijft op de lijst staan
voor een der volgende maanden.
Workum, den 4 October 1917.
De Burgemeester voornoemd,
J. QUARLES VAN UFFORD.
De prijs der Advertentiën is van 15 regels 30 cents, elke
regel meer 5 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. Bg
abonnement belangrgk lager.
Tot plaatsing van adv. en reclames voor Handel, Ngverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78, Amsterdam,
voor Friesland Filiaal D. Y. ALTA te Leeuwarden, Baggnestraat 54. Tel. Intercomm. 1114.
sjende partijen nei de banken roptde fijan-
nen in heale foaremiddei mei lézen, skriwen
en rekkenjen yn bitwang balden. Tink nou
het, det se op it tsjerkeplein elkoar op 'e nij
yn *t hier fleane scille. Wel né se tinke er
net mear om. »In moai wyntsje,« seit de
iene, »ik ha in nije draek »En ik ïa
klosse tout de oare. Scille we ’m op
litte? »Ja,« en binnen in healére forkin-
diget de draek yn ’e loft oan ’e wrald, dat
de partijen ynrantsoend binne, en dat alle
twadracht wei-waeid is. Sa maklik giet it by
és, greate bern net. De heftige résje, de
for *n sküteldoek en to lyts for ’n dweil, hja lange éfkear fen elkoar, wirde by és like
1 as by de bern troch in »knikker« to
weech brocht. Mar.Jan giet Pieter al
sént wiken sénder groeten foarbg. Hwerom?
Pieter wie karmaster by in keuring fen tuoh-
hynsders en Janne hynsders kaem net yn ’e
prizen. Hirde wirden foelen, forwiten waerden
dien. Men keart elkoar de rêoh ta, en dat
bliuwt sa. ’t Soil noch wol in dei en *n
Voor alles maximumprijzen.
Men zal ten slotte nog voor alles, ook voor
dingen waaraan geen gebrek bestaat, maxi
mumprijzen moeten vaststellen, zegt het Huis
gezin.
Want van den eenen kant duiken links en
en rechts speculanten op, die alles opkoopen,
wat liggende en roerende is, om daarna de
markt op te jagen.
En van den anderen kant zijn de menschen
zoo dwaas maar in te slaan en op te hoopen
uit pure benauwdheid.
Dat zij daardoor de schrikbarende verhoo-
gingen in de hand werken, die anderen be
letten zich de noodzakelijke kleinste hoeveel
heid aan te schaffen, is iets waarom ze zich
klaarblijkelijk niet bekreunen.
Zich zelf dekken is de leus. Anderen
kunnen voor hun part in de kou staan.
Tegen de domheid, de zelfzucht en de
harteloosheid, waarvan het optreden van
velen in dezen bangen tijd getuigt, moet
de overheid zoo krachtig en vastberaden
mogelijk optreden.
Zij mag niet toelaten, dat de specu
lanten en hun handlangers de bevolking
het vel over de ooren halen en de voor
raden als het ware verdonkeremanen.
Indien het gevoel van solidariteit niet
sterk genoeg ontwikkeld blijkt, dient de
overheid te handelen en snel te handelen,
om te voorkomen dat de smalle gemeente
nog meer wordt uitgeschud.
Distributie Petroleum.
l De minister van Landbouw, Ngverheid en
tier fToktóch^dit ”de skoZklok de fjucht Ha,ndel heef? een distrïbutieregeling voor pe-
- troleum vastgesteld, uitsluitend ten behoeve
van huishoudelijk gebruik.
Daarbij is bepaald, dat van rijkswege pe
troleum-distributiekaarten ter beschikking van
de gemeentebesturen worden gesteld.
Iedere kaart is voorzien van een aantal
genummerde bons.
Van iedere bon wordt door den minister
de geldigheidsduur bepaald; op iedere bon
kan tijdens zijn geldigheidsduur de aflevering
worden verzocht van een door den minister
te bepalen hoeveelheid petroleum.
Voor de ontvangst van een petroleum-dia-
tributiekaart komen alleen in aanmerking:
a. hoofden van gezinnen, die in het door
dat gezin bewoonde perceel of perceelsgedeelte
noch eenig gas noch electriciteit voor verlich-
tings- of kookdoeleinden kunnen bezigen, en
niet zelve oorzaak zijn geweest dat zij van
overheidswege van bedoeld gebruik zijn uit
gesloten
b. schippers, die op schepen wonen en
Sjoerd Marse dy ’t mar heal goed léze kin,
mar in bytsje fen skriuwen ofwit en fen rek
kenjen alhiel gjin forstan hat tsjinne oan de
Steaten-Generael as rekwest syn biswieren
tsjin de wet op it énderwiis yn en sette yn
’t koart étinoar ho ’t sa ’n wet eigentlik wéze
moast, Us skearbaes hat de méle fol oer de
bigjinsels fen Cort v. d. Linden en eanget,
det dy man wol ris fen ’t kjêssen reitsje kin.
En folget dy brave man net it foaibyld fen
safolle oaren, dy ’t tsjinwirdich prate, oer de
oarloch, oer Frankryk, Ingelan en Détsklan
skoan ’t se foar ’n poas kwalik wisten det dy
lannen bistiene Hab ik dan, as aldfeint,
dos net like goed it rjucht om it ien en oar
to sizzen oer it opfieden fen bern Mei ik yn
dizze dagen fen iepenbierens net like goed as
de skearbaes oer de polityk, myn kostfrou oer
de ketterij, myn bérman oer it énderwiis en
de hounegiseler oer marine en leger, myn
miening oer de opfieding fen de bern yn és
tiid net ét elkoar sette Of bin ik to jong
da Costa wier achttsien jier do 't er op 'e
lappen kaem mei syn biswieren tsjin de geast
fen ’e ieu, Kalma wier achttsien jier do *t er
op ’e lappen kaem mei syn biswieren tsjin de
geast yn *t Frysk en mei skerpe en grou-
wélige wirden de lieders fen ’t frysk gisele,
en ik bin aerdich al oer de trije kréskes
hinne. Ik mien seis dos aldernóoh to wezen,
en dy ’t it foarbarich neamt, det ik, aldfeint
my étlit oer de opfieding, him jaen ik ta bi-
skie ik bin in soan fen de 20ste ieu. Mien
lykwol net, det in wearaksel tsjin de berne
wrald my de méle iepen brekt.
Ut myn sizzen dat ik in aldfeint fen ’n grou
tritioh jier bin, sooene jimme licht opmeitsje
kinne, det ik tasks lij oan ’e kwael fen a!d-
feinten en in tsjin sin yn ’e bernewrald hab
mar dat is net wier. Ik wit det mennichien
fen myn steat en jierren oan ’e noas lékt for
de jeugd, en hjar, honear ’t se de 15 jier
net foarby is, alles bihalven aerdich neamt.
Dat krépen en joellen, det babbeljen en gniis-
jen en piisjen, det roppen en razen en hoalle-
foaljen fen dy boaikes ónder ’e seis jier, dat
unophaldene knikkerjen, topjen en hoepjen,
det onbiskofte by yens stoel opkliuwen, det
mikjen op yens hoed, dat einleas lange yen
oangapjen mei iepen méle, dat étbarsten fen
laeitsjen as men ét it gys gobjen forstiet
>sjuch, hwet het er«... ens., dy dryste snie-
ballen winters, dy keatseballen op ’t tsjerke-
paed simmers, dy wetterdobbespotten hjerst-
mes.... dy hannen dy ’t noait skjin binne, det
hier det altyd oerein stiet, dy pet, dy ’t noait
rjucht sit en hwer *t de klep altyd oan ’n
pear triedtsjes mar mear fést, by bingelt, dy
doarren, dy ’t altyd iepen stean bliuwe as ’t
kald is en altyd ticht smiten wirde as ’t waerm
is, yn ien wird al dy eigenaerdichheden hwer
’t de jeugd mei bihept is is ’t sa net ald-
feinten hinderje jimme, en makket jim
me noartich, en ófkearich fen de bernewrald'
Jimme geane dêrom ek net earder ét om in
iounpraetsje as it lytse kriel moat earst ét ’e
wei wéze. Ja, ik ken de biswieren, dy ’t
jimme tsjin de bernewrald hawwe, mar jim-
mes binne mines net. Ik hald fen de bern,
ho lêstioh hja wéze kinne, ho ’t se grine en
góle, twinge en tsiere faek.
En wyt jimme hwérom ik fen hjar hald?
Sjuch hjirom, ik fyn ónder ’e bern hwet ik
ónder ’e greate minsken hast net fyn, en ik
fyn ónder hjarren sa ’n bytsje hwet ik ónder
’e greaten, hawar sa folie fyn.
Ik fyn yn de bernewróld noch safolle, hwet
ik yn de minakene-wrald sa 'n bytsje fyn
rie makket ét ho 't it nou eigentlik krekt moast iepenhertigens, natórlikens, rounens, echte
wille. Jimme bern, o greate minsken, dy ’t
noch net yn ’e moeilike jierren binne, to great
f
binne noch natürlik yn hjar biwegingen. Hja goed
wite noch neat fen sjerpstriken en moai hjar
foardwaen, hwer ’t wy greate minsken ós
eigen frgdom faek mei binimme hja wite
net fen bégen en nigen, fen knikken en
knypeagjen, fen gjin twa fingers of in hele
hén. Hja sette nin frjeonlik gesicht as in
foarnaem persoan (dy ’t lioht as kroade brékt
moarnskoft oanhalde ear
opgean litte.
Teade Tryntsje mei Fedde Froukje net
mear sjen. Hwerom net It si t sa. Beide
hawwe de selde arbeidster, en beide woune
hjar krekt op ’e selde Freed hawwe. Tryntsje
wou net for Froukje underdwaen, en Froukje
net for Tryntsje. Ho lang soil ’t oanhalde
ear ’t dy beide wer iens binne
En hwet men yn
nocht siikje soil. F
hwet unduedlik, omdat de aldfeint gjin fol-
sinnen, dochs mar inkle wirden skreaun hat.
Misskien hat it nitelige yn sgn gemoed him
de wirden forjitte litten, misskien hat hy, nei
alderwénst fen skriuwers dy ’t gjin tiid hawwe,
mar inkele wirden oanstipt, om letter syn
geheugen tomiette to kommen en syn ge
dachten ét to pluzjen. Ho ’t it is, ik weagje
er my sa daedlik net oan om syn losse
wirden ta folie sinnen ét to breidzjen. Der
moat ik my earst ris in wike oer bitinke, en
dan scille wy wer ris fierder prate oer dit
selde. Dos, bliuwt er oer dit brief noch hwet
binefter for letter.
FRISO
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
