voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw., Hindeloopen en Stavoren.
In Sódwestlike Brief.
Herlialings-Onderwijs.
Adverteert in dit Blad.
per’ALG. 10,11, per 7io K.G. f 0,04s
1’i:i:koiiie
per K.G. f 0,14, per */io K.G. f 0,06-
Na 44.
ZATERDAG 27 OCTOBER 1917.
43ste Jaargang
Officieel Gedeelte.
Binnenlandsch Nieuws.
Herh.alings-lessen
aan de Vereenigde burgerschool in
deze gemeente, aanvangende den 1
November e. k., kunnen zich daar
voor aangeven bij het betrokken
Hoofd der school, vóór den 31 Oct.
1917.
Holle neipraters, noaswjze
Uitgave van T. GAASTRA Bz.
firma H. BRANDENBURGH Zoon,
te WORKUM.
IEN- EN TWEINTICHSTE BRIEF.
De prijs der Advertentiën is van 15 regels 30 cents, elke
regel meer 5 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. By
abonnement belangrijk lager.
Tot plaatsing van adv. en reclames voor Handel, Nyverheid ei^Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.*Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78, Amsterdam,
voor Friesland Filiaal D. Y. ALTA te Leeuwarden, Bagijnestraat 54. Tel. Intercomm. 1114.
fen de soasjeteit weze
Né, det is ek wier, mar moat er wol lid
wêze fen forienigingen, dy ’t earmeforsoarging,
heiden- en joadenbikearing, wier heit-üt weiding
in hjar findel fiere 1 En dochs litte somlike
alders hjar ta dy dwazens bringe. Hwer ’t
alden, üt üs foarige brief, troch formeits,
snobbersgüd üngeskikt for hjar jierren, omdet se boppe hjar
leeftiid binne, hjar bern üt hjar natürlikens
fiere, en üngelokkige karikaturen fen hjar
meitsje, der meitsje de lésten, hwaens opfie
ding swier en earnstich is, net minder bem-
mannekes fen hjar bern. Ho is ’t moogelik,
det hja, oan hwa 't men fornimme kin det
se beslist belang yn ’e godtsjinst stelle, sa
fier üt foarbyld foarby sjugge fen Him, dy
net foar syn tritichste jier fen it alderlik hüs
Graan voor alcohol.
Door alle drankbestrijdersvereenigingen in
ons land is het besluit genomen, om gemeen
schappelijk aan de regeering te vragen deal-
oaholfabricage uit voedingsmiddelen voor mensoh
en dier en het kolenverbruik voor de alcohol-
industrie terug te brengen tot den kleinst mo-
gelijken omvang, hetzij door verbod van pro
ductie van alcohol voor menschelijk gebruik,
hetzij door een strikt persoonlijk stelsel van
rantsoeneering van alcoholhoudende dranken.
Tevens om een beroep te doen op het Ne-
derlandsche volk om in deze tijden het ge
bruik van alcoholhoudende dranken geheel na
te laten.
Namens de meer dan 125,000 leden van
die vereenigingen wordt een krachtige agitatie
in het geheele land voorbereid om de verspil
ling van voedingsstoffen voor de vervaardiging
van schadelijke genotmiddelen te doen ein
digen.
oare saken beusich. Hja binne yn de selde
jierren fen de rosbeiers en oerkommelingens,
mar wilens dizze to baeijen geane en mei ’t
kroas yn 't hier rinne, litten hja hjar ge
dachten gean en riedplachtsje mei heit oer in
foarstel, det se dwaen scille op ’e earste gear-
komste fen hjar jongfeinteforieniging. Dizze
Hat in ko-
mité beléstige mei it opsiikjen, tasprekken en
riedjaen oan *e esrmen ien bilêstige mei de
evangeeljesaesje fen Java ïen mei in desge-
likcnse taek ünder ’e joaden in oaren mei ’t
forpraten fen de «waarheids hy hat syn sek-
sjes en nnderseksjes, syn bidstc m, iepen-
biere en sletten forgearringen, diploma’s en
fensels ek syn kontribuesjes. Is soks op ’e
keper bisjoen net dwaes Moatte sokke
feintsjes yn ’e dop hjar bilêstigje mei wirk,
det for manneskouders swier genoch is? In
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 70 cents
Per post f 0.85. Enkele Nos. 3 ets. Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
Zij, die wenschen te worden toe
gelaten tot de te geven
Burgemeester en Wethouders
van Workum,
J. QUARLES VAN UFFORD
De Secretaris,
A. DE VRIES.
hier drage, mar kweastreuperts, dy ’t om ’e
oarde kalmuswoartel en pik kógje, en troch
in tiid in pet sünder skaed op ha ef aims al-
hiel gjin dy 't de klompen yn ’e han nimme,
en der op hcasfoetlingen ütrepe, as ’t bjarren
oars net hirdernóch eint dy ’t foartgeaneom
holdersnêsten to siikjen en mei saun jonge
ijurken yn ’e büsdoek wer thüskomme dy ’t dy ’t misskien bjarren tsjin goederbest to
fen gjin tsien fen hjar gelikens bang binne of pakken kriget.
bakseil lüke, al gyng it om in snies blauwe
eagen ynpleats fen op syn alderheechste twa,
mar dy ’t yn ’e lytse loege reitsje en op *e
rin tsjugge, as Hylke bysjager de bürren lans
trapet, siikjende hwa ’t er fordylgjo mei<;
dy 't as se by ’t fjuohtsjen tsjin ’ejongesfen
’t neiste doarp de slach forlieze, nin kik jowe
en nin «genades sizze wolle, al seoene se den
ek ünderlizze, mar dy ’t de hiele bürren op
ien ein moartsje, as heit of master in finger
nej hjarren ütstektdy 't for nin hwa wit
hofolle boerefeinten mei swipen ef lilke hounen
it hófsjongen litte wolle, en trije dagen mei
in slüt appel yn ’e büse omrinne kinne ear ’t
se him opmaskje, mei hüd en hier« dy
’t snjeontojouns oan ’t waskjen on forskienjen
likefolle nooht hawwe as in houn oan bruijen,
mar deis trije fjouweris to baeijen geane yn
’e mounle, ütwettering, der ’t se oan 'e mil
ta yn ’e blaumodder weisakje dy ’t simmer-
deia altyd it einekroas yn ’t hier en winterdei
altyd hea yn ’e klompen habbe dy ’t wyks
mei-inoar grif in healüre to let yn skoalle, en
alle dagen to let ütkomme dit léste net
mei sin fensels, dy ’t like folie noed steane
fen bjar boeken, as in koeküt fen syn jongen
en se earne yn in forgotten herne delklinsgje,
der ’t nimmen se weromfynt, foar ’t Bijke der
net syn tosken, of de jonge kat syn neilen
der net oan prebearre hat, mar dy ’t in heale
moart dogge for in mennich knikkerts dy ’t
fen bjar mem twisken kofjedrinken en iten nei
de winkelman stjürd wirde om fiif poun moal
to pótstrou-rieren «hird, hwent de süpe hinget
al oer, a en let op ’e neidei thüskomme
mei twa fean thé fen 't beamke en in püde
mei pötsmoar... koart seinjonges, dy’t trochs-
trings frjemde oanslaggen habbe, en ornaris
dogge hwet se litte en litte hwet se dwaen
moatte.
Sa binne echte Fryske jonges, seit J. f. e. G.
Jimme scille my tajaen moatte, det sokken
soun fen (jonges) gedachten binne mar de
splintersiikers, bikrompene iverers, heechmoe-
dige dwepers, ünbrüksume ketterjagers, ha
jimme faeks ek to jong.
Ut dit diel fen myn biswier seoene jimme
licht tinke det ik immen bin dy ’t er op
tsjin is dat men mei de bern rekkenskip hald
mei God en godtsjinst. Né, sok ien bin ik
net. Nei myn ynsjên, is godtsjinst de krêft,
it geheim, de hefbeam fen de opfieding.
Sünder dat soil wiere opfieding slim sitte. Mar
ik warskou jimme, for iensidich opdriuwen ik
protestearje mei klam tsjin dat foltropjen fen
de bern mei stichtlike traktaetsjes en geest-
like boekjes, dy ’t like skeadlik binne for de
sounens en it ütjaen fen hjar siel, als swieten
kou skeadlik is for de sounens fen hjar lichem.
Ik warskou for det beusich halden en léstioh
fallen mei dogmatyske kwesjes en hierkliuwerij
en for det ynpompen fen learbigripen, hwer
’t de bernehersens net geskikt for binne, en
hwer ’t forsiker de wiere godtsjinst net yn
bistiet.
Fierder forfolget de »alde,« ik bald to
folie fen de bernewrald en derom eangje ’k
fen de geast, hwer ’t bern yn ’e jierren fen
üntjaen en klearmeitsjen, troch oanset en oan-
fitere wirdt om it wirk fen de greaten mei
oan to pakken, om sa sunder Ijedder to bruken
op ’e solder to stappen. De wetten fen de
natür, de wetten fen stadige, langsume ünt-
wikkeling, moat by de opfieding net oersljuchte
wirde. In bern moat in bern bliuwe. Nou
komt de skriuwer syn tredde biswier, dochs
ik wol jimme net langer beusich halde mei
syn leksums.
Hat jimme it unoardelike yn itjinge ik
jimm’ léze liet, hindere, bioardielje him net
to hird, hwent hy is gjin abbekaet. Bifoel
jimme syn skriuwen net, tink dan, elke fugel
sjongt nei ’t bekke is. Wier hy net deftïch
genoch yn syn skriuwen, och deftigens is ek
wol ris in dekmantel om de lekken en brekken
fen binnen biskul to halden. Smyt hwet
heldten fen de »ald feint« halde hjar mei hele jimme net oanstie wei en biwarje hwet jimm’
sinnige. Tink om twa fingerwizingen, hwer
't hy mei eindiget, nammentlik dizze twa.
Boartsje mei jimm’ bern, en stel jimm’ mei
hjar Ijeaver op ien line, as det jimm’ de bern
ophelje seoene ta jimme eigen nooht en ütspan-
nings it earste soil jimme seis gjin skea
oandwaen en *t leste scoe jimme bern bidjerre
kinne.
Bring jimme bern op yn ’e freze des
Hearen ;mar tinkt net, dat preekjen, stichtlike
boekjes, sedekindige stellingen fen in jelne
lang, der ta tsjinje kinne. Ne, nim Ijeaver
dit middel, det grif slimmer gean soil mar ek
wisser fen ntwirking lear hjar God Ijeaf
to hawwen en de meiminsken achtsjen en de
deugd yn dieden to betraohtsjen. Lear hjar
dat, net troch moaije wirden foar to preekjen
mar troch hjar seis mei dieden foar to gean.
FRISO, üt Scheltema.
libben sette, en do earst syn krêften brükte
ta nut for ’e meiminsken.
Ooh, det de alden dochs ynsjugge dy need-
lottige untidigens. Al mei troch bernegenoat
skippen hwet nut stifte wirde gjin ding
is sa kwea, of it kin hwet goeds biwirkje
dat weagt net op tsjin de forkearde geast,
Yn üs léste brief ha wy sjoen, ho ’t üs
Mdfeint syn berneljeafjend hert yn ’noar krimpt
as er sjucht mei hok in ünnatür in party al
ders hjar bern beusich halde. Soks walget
him, omt it de bernegeast forband en de hear-
like blossum fen de bernewr&ld üntidioh for
skromfelje en offalle lit. Lyk as üs bleatlein
waerd yn ’t gesin fen de >wréldtsjinners.<
Mar nou seoene we den ris bjnnenkypje by
de ljue for *t goedeWer sünder gewaoh
meitsjen geane wy yn ’t hüs op, en onsicht-
ber for de oauwêzigen, nimme wy alles goed
op. Mülk binne er mear bern, mar we sjug
ge yn 'e keamer fiifdesom, trije famkes ünder
’e tsjien en twa jonges ünder 'e fyftsjien jier.
De alden, en ek de greate bern al, hiene
wearsge fen de gearaet, dei ’t de bern üt de
foarige brief, op ta setten wieme, en der for
bitanke, net allinne omdet der by dounse wirde
scoeit Jan Klassenspil waerd seis skoudere
as heidensk. En dochs wie yn skimerjonn de
trije famkes in >spil« ünthjitten...
As lytse Lipkje, in kreas bern fen njuggen
jier, it boekje det se yn ’e bannen hat, üt-
lêzen de twa oaren hjar tal naedtsjes óf breide
hawwe, seoed er in ürke, foar bedklok, bistege
wirde oan sit spile. Wy loere lykwol earst
ek efkes by Lipkje yn ’t boekje, ’t Is for-
taeld üt it Ingelsk. Forteltsjes fen bern, dy
’t yn hjar jeugd stoarn binne, stoarn folmakke
bikeard folkommen werberne, en de needsake-
likens fen dy haedeasken fen it evangeelje,
wirdt de jonge lézer mei alle swiere neidruk
foarhalden. O 1 Ülders, bihertigjer de leksums
fen it evangeelje, det sa mei minskekennis en
wier yn syn treftige sprektrant, ek op it ge-
biet fen de geast mélke it bern, en féste
■prison de minske tasijinne hawwe wol. Né,
det binne gjin forhannelingen for de bernetiid.
As meitsje jimme my ek üt for goddeloas en
for ketter, dochs moat ik forklearje, dat de
bern mear ta hjar foardiel üt ’e teltsjes fen
De BURGEMEESTER van Wor
kum brengt ter kennis van de in
gezetenen, dat de Minister van Land
bouw Nijverheid en Handel voor
cichorei en peekoffie den volgenden
maximum kleinhandelprijs heeft
vastgesteld
CICHOREI
De Burgemeester voornoemd,
J. QUARLES VAN UFFORD.
Nynke fen Hichtum, opdippe seoene as üt sok
soarte skriftsjes, dy ’t Ingelan üs for *n rek
jierren by *t sekfol tastjürde, en do hjirre
sokke geswindte fortalers founen.
Twiskentiids hat Lipkje bjar boekje ütas
’t moai wier bigrepen hat hjar neareagigens
seit üs al. Mar bja libbet op nou ’t it spil
op ’e lappen komt. Ja, »it spil,« en de
alden wieren ommers tsjin spyljen ’t Is
ek samar sjuch, dit is hwet oars, ’t is wol
in spil, mar den in bisünderen ien, in sticht-
lik spreuken en teksenspul. Jimme scille ’t
faeks net kenne Nou *t is sa. Iu ienfal-
dige boardpompierne fjouwerkantige, kreas
plakte doazo, hwaens ynhald bistïet üt in hün-
dert róltsjes pompier, mei in koperen ringkje
derom binne bar om bar moat elke bern der
in róltsje üthelje, it ringkje der ófskouwe,
hwet der op stiet léze, lüdop fensels, en der
stiet op in teks üt ’e bibel, somlike goed to
pas, mar troch elkoar nomd njuggen fen ’e
tsien üngeskikt noch for bernehersens en her
ten as ’t bern it róltsje foarlêzen hat, moat
it oer de spreuk of teks in wirdzje sizze, en
de greate, de baes fen ’t spil, moat it mei in
foech taspraekje oanfolje.
Jimme scille misskien tinke, achte lezers,
dat de »alde,< bjir bigjint to stallen oan syn
neigedachtenisse bin ik forplichte to sizzen
hy sei de wierheid. It spil hwer ’t hy it oer
hat ha ik mei eigen eagen sjoen. Licht det
it noch wol to keapjen is. Lykwol soil ik
elk riede, as ’t al to krijen is, lit it stil yn
syn wêzen en keapje ’t net. Sa lang er top
pen, hoepen en knikkerts binne, scoe ’k se
mar net boartsje litte mei it heilige.
Wylst mem. sa forfettet de skriuwer, det
frommo spil boartet mei de bern, hja hie
Ijeaver goezebrief of antsje-moeisgat nimme
moatten) is heit yn petear mei de beide soanen
de iene trettsjen jier aid, en de oare fyftjende
heal de iene, de aldste is bleek en praet
ófmetten, de oare hat noch in skyntsje rea
yn ’e wangen... mar dochs leit er gjin fris-
kens oer syn antlit oan beide is neat gjin
jongeseftigens, gjin gütigens, gjin iepen, roun
ütsjuch mear. Hja binne krekt oarsom as
Jan fen ’e Gaestmar se hawwe wol. Men
kin 't bjar oansjen, it jongesaerd sa ’t dy it
biskriuwt, is net fen bjarren ófsjoen.
Echte jonges, binne seit Jan fen ’e Gaest
mar «Echte rosbeijersc suchtsje de Fryske forieniging hat hwet yn ’e akte,
memmen, dy ’t de smoarge bringst himmelje
kinne, as yen fen ’e stammehélders yn ’e
skytsleat sitten hat, en dy *t de stikkene
hoazzen en foetsokken stopje, de troohridene
knibbels fen ’e broek en de mouwen fen ’t
bealohseintsje, der *t de earmtakken ornaris
gau trochhinne kypje, fen nijs oan bilaepje
moatte. «Echte oerkommelingen, dy ’t near-
ne net for doge, mar oan ’e krêbbe om hjar
gelikens siikje Echte jonges, lyk as se
wéze meije en wêze moatte, siz ik yetteris.
Nin skitelfize hüsmosken, dy 't jimmer by de jongminske fen 15 jier mei fensels net lid
kachel omklommerje as forfêrsene jerken efter
’e bakkers-oune, mar waer-ulenjonges
dy ’t by alle waer en wyn bütedoar omstrüze
en jouns mei ’n eintsje tou fen 'e bürren
helle wirde moatte, of mei de toffel, det
leit der oan, eft heit der op ütgiet om se by
honk to krijen, ef mem, Nin bidoarne
Benjamyntsjes, dy ’t hieltyd om
twinge, en it lyts sisterke yn ’e widze in
loech ófsjugge as se de bannen rom habbe,
mar echte stoatskavers, dy ’t Ijeafst kald miel
hélde mei in pear ienhans omstikken rogge-
brea, en elkoar yn ’e foksen fieane en in
«pak op ’e hüd jowe<, folie faker as det se
’t mei de müle ófiizze. Nin stédsjongehearkes,
dy *t op hjar toalfte jierdei sünder koarjen
twa segaren opsmoke kinne, en yn hjar fyf-
tsjende jier in forstênshoedtsje op it glêdkjimde wykte, syn foet op it gebiet fen it iepenbiere
FRISO
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
