Groot is de voorraad
en ruim de keuze
van
ter Snelpersdrukkerij
R. G. van SLOOTl’A.
T. GAASTRA Bz.
T. GAASTRA Bz.
V. S. Pepermunt
van
Een Levensdoel.
is verkrijgbaar in den boekwinkel van
i
I
Beleefd aanbevelend.
De KWALITEIT der
FEUILLETON.
Bij de Markt WORKÜM.
is nog steeds ONVERANDERD, de ALLERFIJNSTE,
en staat onder geregeld scheikundig toezicht.
Voor H. H. Winkeliers bij den fabrikant
LEEUWARDEN.
HARLINGEN.
»N. v. h, N.«
praat.
(Wordt vwi"
gekozen (vroeger door den
waarborgde de Gronuweu
van Godsdienst en vrijheid
geest hun grondwetten noodzakelijk dienden
te veranderen, ging ook hier de Koning over
tot een gewichtigen stap.
Zonder de Ministers te raadplegen, gaf de
Koning aan den voorzitter der Tweede Kamer
te kennen, dat hij een ruime herziening der
Grondwet noodzakelijk achtte. Dit besluit
verwekte in ons land groote vreugde. Voor
het paleis in den Haag werden den Koning
In 1848 werd de Grondwet aanmerkelijk
gewijzigd. Dit was een indirect gevolg van
de Februari-omwenteling in Parijs. Deze om
wenteling maakte een geweldigen indruk in
ons land.
Eerst werkte die indruk meer ten voordeele
van het behond dan van den vooruitgang.
Toen echter de beweging ook naar Duitschland
oversloeg en aldaar vele vorsten in liberalen
buurman tot vrouw gaf?*
«Ik zou zeggen, vader, dat u den draak met
mij steekt. U hebt veel te grooten afkeer van
de aristocratie
«Daarin bedrieg je je.<
«Dus u wilt me laten trouwen met freule
met freule van Stralen?* riep hjj in de hevigste
verbazing uit. »’t Is toch maar een grap, niet
waar De baron is immers uw doodsvjjand u
hebt met hem geprocedeerd
«Tweemaal, en beide keeren verloren. Dit is
het derde proces, en dèt win ik
«Het is dus tegen zyn zin
«Volstrekt niethjj is er zeer mee ingenomen.
Zijne dochter bezit niets, en jij brengt een
aardig zakduitje mee.«
«En de freule vindt die *t oek goed
«Dat zal wel moeten.*
«Zoo.*
«Me dunkt, dat je dit zaakje al heel koel
opneemtje schijnt alleen geestdrift te koesteren
voor waterlelies riep Verdam ongeduldig uit.
«Wilt u de zaak ernstig bespreken, vader?*
«Ja, wat dacht je dan dat ik gekheid maak
«Dan verzoek ik u, mij althans eenige vrijheid
in mijn keuze te laten. Best mogelijk, als ik
het meisje gezien heb, waarmee u wenscht dat
ik trouwen zal
«Wenscht, wenscht! Wat is dat voor praat.
Ik wensch nietik wil I* Hjj sloeg bjj die
woorden met de vuist op den tafel.
«Die jonge juffrouw is kreupel, gebocheld, heeft
kromme beenen, maar ééne hand tot haar wil
dat is voldoende. Je zult haar trouwen, omdat
ik het wil l*
Christiaan stond op. «Ik ben wat vermoeid,
vader,* zeide hij. «Sta me toe, dat ik naar
mijne kamer ga.«
En hij wilde zijn vader omhelzen, die hem
zijn dorre, beenderige wang toestak. Toen hield
deze hem vast bij den knoop van zijn jas.
«Morgen moet ik even op reis voor zaken. Je
hebt dus een dag tjjd om na te denken. Morgen
avond wacht ik een cathegorisch antwoord, ’k
Ben een doodvijand van nuttelooze woorden.*
Christiaan begaf zich naar zijne kamer, terwijl
Verdam verschillende papieren doorliep, en dat*
gene afzonderlijk legde, wat hij dacht, morgen
noodig te zullen hebben. Dien dag zagen vader
en zoon elkander niet weer.
JU.'
De afkondiging der Grondwetsherziening.
Plechtig is Woensdagmorgen de Grondwets
herziening afgekondigd. De eerste Grondwet
onder ons Vorstenhuis is van het jaar 1814,
Ze werd in de Nieuwe Kerk te Amsterdam
door eene vergadering van 600 notabelen met
bijna algemeene stemmen aangenomen. Den
daarop volgenden dag legde de vorst in de
zelfde kerk den eed op de Grondwet af en
werd toen plechtig ingehuldigd.
De hoofdbeginselen dier Grondwet waren
naast vrijheid van Godsdienst, gelijkheid voor
de wet en de onafhankelijkheid der rechter
lijke macht. Den vorst werd zeer veel macht
gegeven, terwijl de adel nog bevoorrecht werd.
Het platteland daarentegen had hoegenaamd
geen invloed, ’t Volk had zoo goed als geen
aandeel in de regeering, de verkiezingen ge
schiedden niet rechtstreeks, maar langs zooge
naamde trappen. De Kamerzittingen waren
niet openbaar men kende slechts één Kamer,
met 55 leden. Mjnisterieele verantwoordelijk
heid bestond nog niet.
Op deze Grondwet volgde die van 1815,
noodig geworden door de vereeniging van ons
land met België. Er kwamen nu twee Kamers,
en de vergaderingen der Tweede Kamer
werden openbaar. Het platteland werd in de
Prov. Staten vertegenwoordigd. De leden der
Eerste Kamer (4050-tal) werden door den
Koning gekozen, de leden der Tweede Kamer
(110) werden door de Prov- Staten gekozen.
Verder werd er bepaald, dat de begrooting om
de tien jaren moest worden vastgesteld.
In 1840 werd de Grondwet weer gewijzigd.
De Ministers werden nu verantwoordelijk
gesteld.
VII.
Voor Jan Verdam was een gewichtige dag
aangebroken, waarnaar hij lang gewacht had
zjjn «kroonprins* was thuis gekomen. Met
koortsachtig ongeduld had hjj de minuten geteld
en toen hy ’t hek hoorde opendraaien en het
grint onder de wielen van ’t rjjtuig kraakte,
had hy een oogenblik er aan gedacht, zjjn zoon
tegemoet te snellen.
Hy behoefde niet lang te wachtenvlugge
schreden weêrklonken in den gang en een rjjzig
jonkman, wel wat bleek, maar met alle ken
merken van een flink, gezond gestel en heldere,
schrandere oogen, viel hem om den hals.
In geruimen tijd hadden zjj elkander niet
gezien Chris had een groote buitenlandsche reis
gedaan ter voltooiing van zjjne opvoeding.
Toen Verdam hem omhelsd en naar hartelust
bewonderd had, ging hjj met hem voor den
spiegel staan. «Wjj Ijjken niet veel op mekaar,
mjjn jongen; wie zou van mjj zeggen, dat ik
zoo’n knappen zoon hebl*
Na die eerste hartelijke begroeting, moest
Chris ’t huis zieneerst zjjn kamer, dien de
gelukkige man met de meeste zorg voor hem in
gereedheid had laten brengen. «Nu, wat zeg
je er van Is ’t goed zoo Wat je met al
dat moois doen zult, weet ik niet. Maar dat
doet er ook niet toe I Kjjk me zoo’n waschtafel
eens aan. In mjjn jongen tjjd gebruikte ik niet
anders dan een emmer frisch water 1 Maar
ik was een ambachtsmanmeer niet. Dat maakt
een groot verschil, ’t Is anders om te lachen
twee nagelschuiers 1 Heb ’k van mjjn leven
Kleuren schuieren, dat is noodig; maar nagels
schuieren! En wat zeg je van de gordjjnen?
Ze kosten me twintig gulden ’t stuk zonder de
embrasses. Daarvoor heb ik 2 gulden 90 ’t stuk
moeten gevenen dan die witte van veertien
stuivers de el tel nu maar op!*
Als een sneltrein, alle stations door, ging Jan
Verdam zoo maar voort.
«Zie zoo,< zei hjj eindeljjk, «gooi nu dat reis
pak uit, verfrisch je wat, en dan gaan we den
tuin ia.«
Dit geschiedde, en toen kwamen de boerde
rijen aan de beurt en bij iederen akker stond
Verdam stil en hij vertelde zijn zoon, hoe hij er
aan gekomen was en wat hjj er voor gegeven
had. En dan stiet hij hem met den elleboog
aan en zei«Nou, wat zeg je er van
Christiaan zei er niet veel van’t kon maar
matig zjjne belangstelling opwekken. Zij wan
delden langs de beek en zoo kwamen ze aan
eene plek, waar ’t beekje zich verbreedde en een
kleine kom vormde, waarin prachtige waterleliën
haar blanke, sierljjke kelken openden, op donker
groene bladeren rustende in het water, helder
als kristal.
«Wat zjjn dat prachtige bloemen riep Chris
uit. Die oprechte bewondering na zjjn onver
schillige houding tot heden deed den vader onaan
genaam aan.
«Weet je mij soms te zeggen, waartoe die
prachtige bloemen dienen vroeg hjj.
«Voor zoover ik weet tot nietsmaar wat
schoon is, behoeft niet altjjd nuttig te wezen 1*
«Wat ’n theorie smaalde Verdam. «Waar
zou ’t heen met zulke begrippen I Ik houd
alleen van bloemen, die nuttig zjjn.
«Bij voorbeeld de bloem van den aardappel
waagde Christiaan te zeggen.
«Ja, mijn zoonde bloem van den aardappel.
Heeft die ’t geluk niet, u te behagen
«Onder verzachtende omstandigheden maar
ik verzeker u, dat die waterlelie c
«Och kom, je bent zelf een waterlelie riep
zjjn vader gemeljjk uit.
De wandeling werd voortgezet en zjj kwamen
aan een kleine hoogte, vanwaar men een prachtig
gezicht op ’t kasteel had. Christiaan gaf zich
geheel over aan de bewondering van ’t schoone
landschap.
«Geneer je maar niet,* sprak zjjn vader eens
klaps. Kom er maar rond voor uit, dat je wel
tien Witte Huizen zoudt willen geven voor dat
ééne kasteeltje daar I*
«Ik vind het mooi om te zienmaar ik denk
er niet aan, het te begeeren.c
«Wel, welNu, ik houd er van, alleen te
kijken naar ’t geen van mij is. Vind je niet,
dat ’t door iets leeljjk bedorven wordt 1*
«Ik zie niets waarljjk niet.*
«Ik zeg je daner is iets, dat alles bederft.*
«Wat dan
«De hypotheken.*
Chris kon nu toch zjjn lachen niet weer
houden. «Dat kan wel wezen; maar ik heb
niet de gave om dat te zien.*
«Ik wel,* merkte zjjn vader droogjes aan.
«’t Gaat dus slecht met de zaken van den
baron
«Zulke lui hebben geen zaken
«Wat is ’t voor iemand
«Een dwaasmaar hjj heeft een dochter, die
geducht bij de pinken is. Dat heeft zjj zeker
aan hare moeder te danken I
«Maar al heeft hjj niet veel talenten als
financier, dan kan hjj toch c
«Ik heb alleen met geld op.*
«De Hemel bewaar me daarvoorik niet. Ik
ken nog wat anders als
«Aha, mynheer veracht den rjjkdom I Mooi
zoo -. mynheer verteert lustig ’t geld van zijn
vader en geeft zich ’t air, alsof hjj het veracht.*
«Dat doe ik niet; integendeel. Ik heb veel
eerbied voor mjjn vaderniet omdat hjj rjjk is,
maar omdat hjj een man van eer is en wat
de civiele Ijjst betreft, die hjj zjjn kroonprins
wel wil toestaan, daarvoor ben ik hem dankbaar
doch ik zou ’t ook zonder dat kunnen stellen
«Dat zou ’k wel een willen zien!* riep Jan
Verdam uit, met een schaterlach. Maar die was
niet van harte, en minder goed gemutst kwam
hjj weer thuis, om zich aan tafel te begeven.
Na den maaltijd zond Verdam naar de kamer
van zjjn zoon om een kistje fijne sigaren te
halen; hjj opende het met zjjn reusachtig zak
mes. «Kom, steek eens op. Ze kosten me
een stuiver ’t stuk! (’t Was nog voor den
oorlog.) Eigenljjk geldverspilling. Is ’t geen
schande
De aanbieding was onder dezen vorm zoo
weinig uitlokkend, dat Chris er voor bedankte;
maar daar wilde Jan Verdam niets van weten.
«Neen, waar zjjn ze anders voor Doe me ’t
genoegen en rook nu.c
Toen Christiaan aan zjjn verlangen voldaan
had, begon Verdam eensklaps
«Weet je nu wel, mjjn kroonprins, waarom
ik je eigenljjk hier heb laten komen
«Ik denk, omdat u ’n beetje naar me ver
langde evenals ik naar ul*
«Jawel maar daarom niet alleen. Kan
je ’t niet raden Je moet trouwen.*
«Nu, dat heeft den tjjd nog.*
«Neen, dat heeft den tjjd niet. De gelegen
heid doet zich nu voor en
«En met wie wilt u me laten trouwen?*
«Raad eens Wat zou je er van zoggen,
als ik je eens de dochter van onzen adelljjken
zelfs ovaties gebracht, terwijl in Amsterdam
en Botterdam druk geïllumineerd werd
Den 3en Nov. 1848 werd nieuwe Grond
wet plechtig afgekondigd. Deze Grondwet, die
in 1887 wel met eenige bepalingen is aange
vuld of op eenige plaatsen is gewijzigd, is nóg
steeds van kracht.
In 1848 dan verkregen we algeheele minis
ter ieele verautwoordelijkheid rechtstreeksche
verkiezingen voor de Tweede Kamer voor de
Prov. Staten en voor den Gemeenteraad. De
leden der Eerste Kamer werden voortaan door
de Prov. Staten
Koning.) Verder
volledige vrijheid
van onderwijs.
De wijziging der Grondwet in 1887 was de
laatste tot heden.
De grondwetsherziening van dit jaar betreft
slechts twee artikelen der Grondwet, n.l. art.
80 en 192. Art. 80 gaat over het Kiesrecht,
art. 192 gaat over het Onder wijs. In eenige
additioneele artikelen (aanvullingsartikelen om
als overgangsbepalingen dienst te doen) is bij
art. 80 een geheel nieuw kiesstelsel gegeven.
De uitvoering bij wet van art. 192 wordt
echter tot later verschoven.
De hoofdpunten der nieuwe Kieswet zijn
zooals men weethet evenredig kiesstelsel,
het algemeen stemrecht, ’t passieve kiesrecht
der vrouw en de stemdwang. De vrouwen
mogen zélf nog niet kiezen, wel kunnen ze
gekozen worden voor de Tweede Kamer, Prov.
Staten of Gemeenteraad.
Deze dag is een historische dag in onze
geschiedenis.
r
SWAN VULPENHOUDER
6.)
I
1
