voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noord®, Hindeloopen en Stavoren.
In Südwestlike Brief.
1
I
I
V
ZATERDAG 12 JANUARI 1918.
No. 3.
44ste Jaargang
Binnenlandsch Nieuws.
I
reactie
FIIF EN TWEINTICH8TE BRIEF.
het verkrijgen
tot afwering
gezondheid.
malen
met melk.
Hij vertelt ook
Uitgave van T. QAASTRA Bz.
firma H. BRANDENBURGH ZOON,
te WORKUM.
i B
net to great wêze
it neffens it oar
net mear koetsje dan
(f 2500). Bistiet er
de arbeider in eigen sté ta to
him helpe oan in stik
Yn
it Antwerp allinne de bier
Dit blad verschynt des Zaterdags en kost per halfjaar 70 cents
Per post f 0.85. Enkele Nos. 3 ets. Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
7 per 1000 kost, doch dat zij door de
enorme dure diatrubutiekosten in de steden
thans f 15 a f 30 kost. De schrijver dringt
er op aan dat de regeering van de vervening
eene staats exploitatie moet maken en aan
dit artikel bijzondere aandacht heeft te wijden.
De loonen der werklieden moeten worden
vastgesteld zonder zich te laten leiden door
vrees voor staking en den verveners te garan
deeren dat de geheele productie tegen thans
vast te stellen prijzen zal worden afgenomen,
waarbij zij zich dient te laten inlichten door
vakmannen en niet door buitenstaanders.
Voorts dient aan alle militairen, die van beroep
veenarbeiders zijn, 4 maanden verlof te worden
verleend. In dit geval kan de regeering op
de medewerking van verveners en veenarbei
ders rekenen.
Harde erwten en boonen.
Aangezien de regeering nog de beschikking
heeft over tienduizenden balen erwten en
boonen, die niet al te best willen gaar koken,
wordt aangeraden het water eerst te laten
koken, daarna er een stukje vet of boter in
te doen, en ten slotte de erwten of boonen,
nadat deze een dag hebben staan te weeken
in afkookwater van aardappelen.
De peulvruchten worden dan zoo zacht als
maar mogelijk is.
Tegen winterhanden.
Als een goed huismiddel tegen winterhanden
wordt aanbevolen in den wintertijd dagelijks
vóór het naar bed gaan de handen terdege
met een weinig citroensap (versch) zoolang in
te wrijven, tot zij geheel droog zijn gewreven.
Jammer maar, dat er tegenwoordig zooveel
meer winterhanden dan citroenen zijn 1
Bureaucratie.
Voor de rechtbank te Rotterdam stond
terecht de directeur B., van een verbruiks-
vereeniging, beklaagd oud-bakken brood, dat
De nieuwe staatsleening.
De nieuwe Nederlandsohe staatsleening van
500 millioen is alweer ruim volteekend (onge
veer 625 millioen). Maar zelfde verschijn
sel van vorige keeren vele der vermogende
inschrijvers hebben zoo spoedig mogelijk een
gedeelte van de nieuwe stukken weer van de
hand gedaan, wat Zaterdag een geleidelijke
koersdaling, tot 97.7, tengevolge had. Voor
het koersverloop zou het, schrijft het »Hbl.,«
heel wat beter zijn geweest, indien de regee
ring zich het recht had voorbehouden alle
inschrijvingen toe te wijzen en het bedrag,
waarvoor in werkelijkheid te veel was inge
schreven, in de open markt zou zijn ingekocht.
Door den steun, die er op deze wijze van uit
Den Haag zou zijn verleend, zou een i--
zijn voorkomen.
Eikelkoffie.
Het is den minister van Landb. ter oore
gekomen, dat tegenwoordig voor eikels prijzen
Kin Friso ós ek hwet fortelle fen de Lan-
arbeiderswetwaerd üs, yn dizze dagen fen
arbeidersforienings, frege. Nou ja, wol hwet
al is Friso just net wetgeleard. Forearst
kinne wy sizze dat de Lanarbeiderswet yn ’e
Twade Keamer langlêsten oannomd is. Dit
Antwerp hat likernoch seis jier lang by de
Keamer yn studzje wést. Yn 1911 waerd
it yntsjinne troch de to ier forstoarne Minis
ter Talma en troch de letter Ministers Treub
en Posthuma fêst balden. It doel fen dit
Antwerp wie om it libben fen ’e lanarbeiders
to forbetterjen en noftliker to meitsjen.
Under lanarbeiders scoe men forstean, dy
ljue, hwaers haedbirop is lanwirk to dwaen
yn leantsjinst. Men woe dizze minsken helpe
troch it mogelik to meitsjen, dat se in eigen
bAs en in lapke groun yn eigendom krije.
Dat eigendom mei
kant en klear mocht
spronklik Antwerp
tred’el tuzend goune,
gjin kans om
skikken, dan wol men
los lan sAnder opstal, dus sAnder hAs.
sok in gefal woe
forskaffe, dy *t net heger rinne mei as tri-
tich goune yn ’t jier. De tawizing soil dien
wirde, troch forieningen for det doel oan-
wezen, of troch it daegliks bistjAr fen ’e ge-
meinte, Ek, om geskikte stikken to bimach-
ticbjen, mei ta Anteigenjen oergien wirde.
Sokke forieningen of bistjAren kinne tsjin in
lege rinte (3VS pCt,) it nedige jild fen ’t
Ryk krije. Dy rinte is de groenslach fen de
forplichtings fen de arbeider, dy ’t holpen is
oan in sté de earste trije jier bitellet hy 3 !/2
pCt., letter 30 jierlikse óflossingen fen 51/,
pCt.
Fierder hat it Antwerp noch bepalingen yn
’e holle, dy ’t nomd binne om de arbeider
oan ’n foech kaptaeltsje to helpen, troch him
it fêstigjen fen in lytse grounrinte mogelik to
meitsjen. Dit is sa om-en-de-by it haeddoel
fen it oarspronklik Antwerp. Folie is der net
oan to foroarjen, hwet yen na in oerwegen
fen in Steatskommisje en trije Ministers net
hoecht to forwAnderjen. Wol is ’t yn ’e
Keamer fen alle kanten goed bisjoen en weer
den der in hele boel foarstellen ta foroaring
yntsjinne, mar de measten waerden fen ’e
han wizen. In pear foroaringen fen bilang
waerden lykwol dochs ynfierd. Nammentlik
yn ’e boppe oanhelle sifers. It bedrach fen
2500 goune for in sté en 30 goune hier op
syn meast as hier for «los lan,® waerden for
dizze tïid to leech achte en forhege ta fjouwer-
tAzend goune en ta fyftioh goune.
By it fêatstellen fen f 4000 waerd lykwol
bipaeld, dat de priis yn oerienkomst wêze
moaet mei de taksaesje fen de omlizzende ter
reinen. Er wie foarsteld om de rinte op 4
pCt. to bipalen. Mar men tocht dat it better
wie, dit net yn ’e Wet fêst to lizzen, mar
dat fêststelle to litten by Keninklik Bislüt.
As we nou noch sizze dat ien fen ’e
Keamerleden er op oanstjArde om it biteljen
ek by de wike lans mogelik to meitsjen, hwet
de Minister ek goed talike, dan hawwe wy
ek fen de Atwirking yn ’e Keamer, oer dit
Antwerp it foarnaemste al sahwet sein...
Lit As oannimme dat dizze wet er troch-
komt. Ho hat men him dan to bioardieljen
De iene is der tige big mei, in oaren hat der
wol mei op en in trodden lit er frij onfor-
skillich stean, wirdt der hjit noch kAld om.
Sa giet it oerAl mei.
De iene laket it Antwerp ta en achtet it
fen greate sociale bitsjuttenis, wylst dertroch
net allinne de arbeiders oan in hoekje lan
holpen wirde, mar tagelyk soil er meiwirke
wirde ta it bihald fen foldwaende arbeidskref-
ten op it platte lAn. Yn ’t each fen oaren
is dit léste just it swakke punt fen it Ant
werp, det, neffens hjarren, as punt fen At-
gong hawwe moast, troch it bibouwen fen de
boagem in goed bistean to jaen oan in great
part fen it folk. Hjar biswier is, dat de
Dure turf.
In het Handels blad» wijst een vervener
er op, dat de turf thans in de veenderijen f 5
f 7 per 1000 kost, doch dat zij door de
Te
kilo.
Een inzender in de «Nieuwe Ct.« klaagt,
dat het publiek tegelijk met het vee safga-
slacht« wordt, en zegt dan
»Er dient front gemaakt te worden tegen
den veetrust, solidariteit van het groote publiek
is noodzakelijk. Een deel zal het reeds, ten
koste van gezondheid noodgedwongen geworden
zijn, laat het andere deel weigeren vleesch te
betrekken, indien de prijs met minstens een
gulden beneden de nu gepubliceerde prijzen
is. Gevolg moet wezen, dat de slachters
gedwongen worden lager te bieden en dat de
boeren en veekoopers of lager moeten afgeven
óf thuisblijven. Door gebrek aan voeder
zullen zij echter lager moeten afgeven en
kunnen zij niet thuisblijven.
sindien de Regeering de tegenpartij dan
niet in de kaart speelt met afvloeiing naar
het buitenland toe te staan en het publiek
toont ernstig te meenen, dan moet de kunst
matige opdrijving worden gefnuikt.
s Mocht de uitvoer van vee verband houden
met het betrekken van 'steenkool, zoo zal
zonder twijfel ieder gezin gaarne een mud
kolen minder ontvangen om dien uitvoer on-
noodig te maken, indien dit kan bijdragen tot
van normale vleescbprijzen en
van den aanslag op de volks-
overgebleven was, te hebben verkocht zonder
inname van bons.
Beklaagde erkende het feitevenals alle-
bakkerijen, hield hij een grootere of kleinere
hoeveelheid brood over. Dit mocht niet worden
verkocht als veevoeder.
Tegen verminderde prijzen en afgifte van
bons wilden de menschen het niet hebben.
Zelfs wilde men in de armste buurten er niet
eens den halven prijs voor geven, als er een
bon bij moest.
De autoriteiten in Den Haag antwoordden
op zijn klacht, dat hij maar precies zooveel
brood moest bakken als hij in den loop van
den dag noodig had.
Een oude arme vrouw had ten slotte
eenige brooden zonder bons gekregen.
Dit mocht niet, doch nu wordt het oude
brood verbrand in de ovens en dat mag wel
Beklaagde zei dat het wel zoo gced brandde
als de regeeringsturf.
De officier van justitie eischte f 15 boete
wegens verkoopen van brood zonder bon.
We beleven gekke dingen als men een
arm mensch laat hongerlijden, handelt men
overeenkomstig de wetgeeft men haar te
eten, dan overtreedt men de wet en wordt
het zoo noodige voedsel vernietigd dan is men
de gehoorzaamste burger, die er rond loopt.
Het is sterk inderdaad. sN. H. Ct.<
Melkknoeierij
Het melkbedrijf, dat melk levert aan het
St. Antoniusgasthuis te Utrecht, werd verdacht
niet steeds goede melk te leveren. De keur
meester lette eens extra op en snapte den
knecht, toen hij bezig was 75 liter volle melk
met behulp van tapto melk tot de benoodigde
110 liter «volle® melk te maken. De keur
meester nam een paar monsters van het
mengsel en plaatste die, verzegeld, in zijn
fietsmand. Tot de menging had de boek
houdster van het melkbedrijf, dochter van de
houdster van het bedrijf, den knecht opdracht
gegeven. Toen de keurmeester de monsters
in zijn fietsmand had geplaatst, riep de broeder
van de boekhoudster, die als bekl-.agde voor
de Utrechtsche rechtbank fungeerde, den keur
meester binnen en poogde hem om te koopen
om geen proces verbaal op te maken. De
keurmeester weigerde, maar vond, buiten ge
komen, de zegels van zijne monster door be
klaagde afgebroken, de monstermelk in een
put geworpen en de flesschen met andere
melk bijgevuld. Bekl. bekende en het O. M.
eischtte drie maanden gevangenisstraf tegen
bekl., zekere mej. M. C. de B., 35 jaar oud.
Melkprijzen.
De volgende maximum-kleinhandelprgzen
zijn vastgesteld
Volle rauwe melk of losse gepasteuri
seerde melk afgehaald van boerderij of fabriek
1ste melkzóne löVa ct2de melkzóne 15 ct.
per L. Aan huis bezorgd resp. 17 ct., ge
pasteuriseerde melk 20 ct., gesteriliseerde 19 ct.
Karnemelk en taptemelk 7 ct.
Gecondenseerde melk 60 ct. per busje van
370 gram idem zonder suiker 55 ct. per
busje van 340 gram.
Voorts is een uitvoerige regeling bekend
gemaakt inzake den bijslag, zoomede inzake
de aflevering van melk in bussen.
De Regeering heeft voorts een aanvang
gemaakt met de aflevering van geconden
seerde taptemelk met suiker en melkpoeder
tegen vastgestelde prijzen.
Waar de melk blijft.
In de maag van het vee, deelt in »Het
Volk® de heer H. vd. Ploeg van Leeuwarden
mede. Hij heeft boeren en een kontroleur
op de veevoedervoorziening er over hooren
praten afsof het vanzelfsprekend was, dat de
boeren melk gaven aan koeien en varkens.
Op zijn vraag, of dat dan mocht, antwoordde
men verwonderd, dat de boer toch zelf zou
weten wat hij met zijn melk zou doen, terwijl
de kontroleur hem verzekerde, dat hij meer-
getuige was van het voeren van vee
Hij vertelt ook van een vrouw en haar
dochtertje te Snoek, aan wie de dokter heeft
voorgesohreven, dat zij elk per dag een liter
De prijs der Advertentiën is van 15 regels 30 cents, elke
regel meer 5 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. Bg
abonnement belangrijk lager.
Tot plaatsing van adv. en ‘reclames voor Handel, Njjverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78, Amsterdam,
voor Friesland Filiaal D. Y. ALTA te Leeuwarden, Bagijnestraat 54. Tel. Intercomm. 1114.
worden besteed, ver boven de werkelijke
waarde, uitsluitend omdat gebrande eikels als
een bruikbaar koffie-surrogaat worden be
schouwd. In verband hiermede wordt een
ernstige waarschuwing gericht tot allen, wien
het aangaat om zich te onthouden van specu
latieve aankoopen van eikels, aangezien bij
eventueole inbezitneming ingevolge Distributie-
of Onteigeningswet geen rekening zal kunnen
worden gehouden met de prijzen, welke door
den laatsten kooper zijn besteed en derhalve
van koopen boven de werkelijke waarde finan
ciëele verliezen het onvermijdelijk gevolg
zullen moeten zijn.
De vleeschprijzen.
’s Hage kost het vleesch nu f 3 per
liedende gedachte, troch mr. Van Houten’s
grounslaoh fen birekkening, by dit Antwerp
wést hat, net it forkrijen fen lan, mar it
forkrijen fen lanarbeiders troch it lan.
It haeddoel scoe wêzeit bistean fen de
lanarbeider draeglik to meitsjen hy mocht
in sté bisitte as in fensiden ynkommen by
syn fortsjinst, mar fierder mochten syn win-
sken net gean, Ta sokke winsken ont wêzen
to bringen seoed er alteast net steund wirde.
Yn de «Taljochting® hjit itIt wetsontwerp
makket it dos de lanarbeider wol maklik om
ta lytse boer op to kliuwen, mar stelt him
net yn steat dat ynienen to wirden.
Hwerom sa freegje ek sommigen
wol men troch dit Antwerp wol de lanarbeider
helpe en net do lytse boer Hwerom jowt
men ek net oan hjarren groun, lyk as yn
oare Jannen wol bard, bygelyks yn Denemar
ken De regearing antwirdet hjirop en toani
dit oan mei in praktysk foarbield det it mak
liker is in arbeider oan in stikje groun to
helpen, mar biswierlik om him in lytse boer-
kerij to bisoargjen. Dat is forsiker wier,
seit in oaren der wer op, mat de kwesje is
net of it mogelik is de lanarbeiders ynienen
ta lytsboer to meitsjen.
De frage is, of it net makliker en need-
sakeliker is de lytse boer en boeresoan in
boerkerijke, dan in arbeider in hus en pólle
to forskaffan. En fierder is ’t»De arbeider
onthjit men, bihalven wenning, los lan yn hier.
Wy easkje net, dat alle lytse boeren eigeners
wirde scille, wy easkje allinne mar, dat bja
binlik hierre kinne en in wis bistean krije
meije op in wize, aa.de arbeider tasein wirdt.®
Dizze forskillende mienings stiene ek yn ’e
Keamer tsjinelkoar oer. De Minister woe fen
gjin foroarjen wite, tominsten net fen for
oaringen dy ’t it kerakter fen it Antwerp
oantaesten. En sadwaende waerden ek bja
net tofreden stelt, dy ’t oan ’e wet ek bi-
tsjuttenisse jaen woene for de arbeiders yn ’e
sanstreken, dy ’t al in foech sté bisitte dy
’t de wet ta segen wêze litte woene for de
boer, en for de arbeider teffens.
Dos de lanarbeiders scille holpen wirde.
Dat binne lykwol gjin 400.000, lyk as Mi
nister Talma miende, dy ’t oer mar breklike
statistysk materjael hie to biskikken, mar om-
en-de-by 30.000, nei ’t letter al moai se-
kuer birekkene is. Yn dy 400 000 wieren
ynbigrepen alle tsjinstboaden, alle boeresoan
nen en dochters. Neffens it forslach oer it
Grounbisit yn Nederlan wieren er 114 631
arbeiders en Ander dizze 86084, dy ’t al 5
fjouwerkante roede of mear yn eigendom
hiene trochinoar bisieten dizze likernoch trije
pounsmiet, net earlik, (to forstean yn ’e
greate). For de oaren dos by de 30,000
om dy ’t gjin 5 roede groun bisitte, wol
it Antwerp soargje.
Meije it wet wirden yn de tapas-
sing gjin earnstige biswieren meislepe, mar it
in boel minske ta nut en nooht wêze.
FRISO.
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
FRISO.
I
