ïoor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw, Hindeloopen en Stavoren.
In Südwestlike Brief.
ervoels
dat de nieuwe melkboekjes
tegen inlevering van de oude
omslagen, alsmede bons voor
Schoenreparatieleder, (dit
laatste onder opgave
van het nummer) zul
len worden uitgereikt op
Dinsdag 9 April ’18,
alles in de bekende uren.
Officieel Gedeelte.
Binnenlandsch Nieuws.
Gebrs i
ZATERDAG 6 APRIL 1918.
No. 15.
44ste Jaargang
FRISO.
Uitgave van T. GAASTRA Bz.
firma H. BRANDENBURGH Zoon,
te WORKUM.
TRITICH8TE BRIEF.
1
Mr. W. H. de Beaufort f.
In den ouderdom van 73 jaar is te Den
Haag plotseling overleden de oud-minister van
Buitenlandsohe Zaken Mr. W. H de Beaufort,
lid der Tweede Kamer voor het district Amers
foort. Als miuister was Mr. de Beaufort in
1899 eerevoorzitter van het bureau der eer
ste vredesconferentie.
Tot plaatsing van adv. en reclames voor Handel, Nijverheid en
voor Friesland Filiaal D. Y. ALTA te Leeuwarden, Bagijnestraat 54.
1
Te ver gedreven gastvrijheid.
’t Is tegenwoordig voor menig Haagsch ge
zin, hoe goed het ook betalen wil, een toer
om onder dak te komen. Premies tot f 500
toe boven de hooge huur worden uit-
om een woning te bekomen. Voor
huizen, die vroeger f 300 a f 400 huur deden
en waarvoor nu f 1200 tot f 1500 wordt
gevraagd, verdringen de menschen zich, alsof
het distributie was. De toestand is nog ver
ergerd doordat de Engelsohe regeering in vele
straten tal van flinke huizen heeft aangekocht
of gehuurd tegen hoogen prijs, om daarin de
honderden Engelsche geïnterneerden onder te
brengen.
Natuurlijk, die moeten óók onder dak.
Maar wat krijgen we nu Thans moeten vele
Hagenaars in barakken wonen en de geïnter
neerde Engelschen betrekken de deftige hoeren
huizen. Dat is de gastvrijheid of is het
de macht van het Pond Sterling wel wat
ver gedreven.
Er is meer. Die vreemde gasten nemen
niet alleen onze huizen in beslag, ze koopen
want een Engelschman heeft gewoonlijk
geld genoeg in Den Haag de winkels leeg
en maken daardoor alles nog weer duurder.
Engeland en Duitschland zouden zelf voor
de voedselvoorziening zorgen, maar daar komt
niets van, en voor de Belgen hebben we ook
telkens te zorgen, als er niets aangevoerd
wordt. Duitschland zendt ons geen graan,
maar wel telkens honderden vacantie-kinderen.
Niets tegen, als het hier «tafeltje dek je<
was, maar nu onze eigen kinderen hoe langer
hoe minder te eten krijgen, moeten we van
de deugd de deugd der gastvrijheid
geen dwaasheid maken. De naastenliefde
de H. P.herinnert er ook nog eens aan
begint nog altijd van huis uit.
Het geloof in waarzeggen.
Dat het geloof in waarzeggen voor iemand
ook wel eens goede gevolgen kan hebben,
blijkt uit het volgende. Zekere J N. in de
Eschstraat te Rij esen, miste een som van f70
aan rijksdaalders uit zijn kast. Toen het geld
niet spoedig terecht kwam, maakte hij in de
buurt bekend, dat hij, als het geld niet weldra
terug werd gevonden, den volgenden morgen
naar een waarzegster in Deventer zou gaan
en vervolgens nar den gemeente-veld wachter,
die dan onmiddellijk den dader zou kunnen
aanwijzen. De bedreiging werkte goed, want
den anderen dag vond hij bij zijn huis in een
doekje gewikkeld f 57.50 aan rijksdaalders.
Of N. zich om de nog vermiste 5 rijksdaal-
ders tot de waarzegster zal wenden, wordt
niet medegedeeld.
Woningnood.
Dezer dagen liep een timmerman met een
bordje «benedenhuis te huur< van hetFrede-
riksplein te Amsterdam naar het Leidsche-
plein en volgde de man had zeker den
tijd de drukke winkelstraten. Het bordje
werd door vele nieuwsgierigen opgemerkt, en
eerst enkelen, later velen, meenden goed te
doen, en zeer slim te zijn, door den man ach
terna te loopen. Toen hij op het Leidsohe-
plein kwam, verdrongen zich dertig nieuws
gierigen achter zijn rug, en voor het huis van
bestemming gekomen, een perceel op de Naa-
saukade, was de schare tot een 50-tal dak-
loozen uit den gegoeden stand aangegroeid.
Helaas, het werd voor de actieve woningzoekers
een bittere teleurstelling het bord behoefde
niet te worden aangebracht, want het huis
was reeds den vorigen dag aan een goed in
gelichte verhuurd.
Smokkelen.
Van de Zuid Oostgrens schrijft men aan de
»N.-Crt.«
Het is treurig dat er van onze karige voor
raden nog steeds in vrij belangrijke mate ge
smokkeld wordt.
De prjjzen bij onze buren zgn zóó hoog,
dat men het er op waagt. Vooral de niet
smokkelende minder bedeelde grensbevolking
is er treurig aan toe.
Van de karige rantsoenen koopen de smok
kelaars en hun handlangers zooveel mogelijk
op. Een enkele maal vliegt een winkelier,
De BURGEMEESTER der
gemeente Workum brengt ter ken
nis van belanghebbenden,
Workum, den 4 April 1918.
De Burgemeester voornoemd,
J. QUARLES VAN UFFORD.
ynsjugge dat se hjar earder mei bjar ynkom-
men forsind hiene. As alles mar ris rekkene
wirdt. (Ik ha nou de roune som fen tüzend
goune mar neamd, as foarbield.)
len en oar makket it in bytsje duedlik,
dat op it plattelan faek de skrielste bileaning geloofd,
fen de ünderwizersat&n foun waerd.
Mar like goed liket it nüver sa’n bytsje
weardearring, as men bigrypt hwet it platte
lan faek oan de master to tankjen hie en hat.
Lyk as op folie plakken wier it bjir tominsten
ek, master wie in ünmisber man yn in hopen
dingen. De siel fen it forieningslibben in
greate meiwirken fen de mienskiplike belangen,
koartom for doarp en gea in greate kreft.
Meast hat de master, en dan om ’e nocht, in
great part yn it bistjur fen 'e doarpsbilangen.
«Hiene we master der net by, dan waerd it
neat,« dit heardt men noch wol gau ris sizzen.
Sok sizzon bitsjut wol hwet. En forsiker
master is faek de man dy *t it plan makke
en is de sack op stelten set, dan is hy ien
fen de greatste ut fierdere en birêddere.
Op it gebiet fen lanbonsaken stiet dit ek
wer faek frij gelyk. Ek bjir is faek de ün
derwizer onmisber. It lanbonünderwiii, der
’t langer sa heeoh fen opjown wirdt, jowt
meast de master. Noch lang net genóch wirdt
dat ünderwiis trooh de bilanghawwenden op
priis stelt, mar hwer ’t it jown wirdt, hwet
jierren efterien, en it foaroardiel dertsjin by
de aiden is oerwoan der wit men al to sizzen.
dat it for de Ontwikkeling fen in boerebi-
driuw fen greate beteikenisse is, en leart men
tagelyk mei respekt de man to waerdearjen,
dy ’t de lanbouwittenskip Onder ’e ljue wit
to bringen, ta in forheegjen fen de wolfeart
fen de eigen kriten faek.
De ünderwizer en de Ontwikkeling fen ’e
lanbou hearre yn ien sike neamd te wirden
se binne oanelkoar bisibbe. Hie de earste
syn kreften net jown, it scoed er yn mennich
streek mei de lanbou noch faei foar stean
Dat op in hopen efterófplakken trooh in fok
kerij mei doel, de bislaggen fé forbettere en
sadwaende de ynkomsten fen ’e féhalderij bi-
langryk omheech gien binnedat bon en
greide trooh in oardielkindioh dongjen en bi-
arbeidzjen mear oplevertdat trooh it op-
rjuchtsjen fen oankeap kooperaesjes de boer
better kwaliteit fen syn grounstoffen tsjin bin
like prizen waarboarge is dat de keuterboer-
kes, lytse ljue, holpen trooh it lanboukredyt
by de boerelienbanken, ünofhanklik wirden is
fen ’e hannelsman, ta dat alles en noch mear
hat de ünderwizer faek tige meiarbeide, faek
jowoh er syn drokte, syn tiid en kreften om
*e nocht, en hwer 't er al bileanne waerd,
gyng de bileanning net yn ’t lykop mei ’t
wirk dat er der fen hie. Men miende de
master, dy ’t it net to rom hie, mei in foant-
sje, der ’t menniohien fen syn likens yn ken
nis gjin han for ütstekke woe, al big to
meitsjen.
Meast hat it platte lan, de boerest&n, hwet
goed to meitsjen tsjinoer de Onderwizer. Hwer
’t dizze nést de boer stiet skouder oan skou-
der, om op to kommen for syn bilangen, yn
de lóste jieren hieltyd en unbitwivele ek noch
yn ’e takomst, earnstich bidrige en forunge-
like hwer ’t de underwizer, nést syn swiere
taek, dy ’t trooh o safolle net goed bisjoen
en fette wirdt, him de boer in trouwe helper
toant yn dy striid om it bistean, der is ’t
rjucht en plicht om de underwizer, de mas
ter dy ’t oer hjar bern stiet, dat it lean, it
goede lean, hwer ’t hy yn alle binlikensoan
spraek op het, jown wirdt mei plesier.
Dit blad verschijnt des Zaterdags en kost per halfjaar 70 cents
Per post f 0.85. Enkele Nos. 3 ets. Ingezonden stukken Donder
dags in te zenden. Advertentiën Vrijdagmorgens vóór 11 uur.
Ik hearde yn ’e lóste dagen fen ljue üt it
lan dy ’t it de skoallemasters misgunden, dat
de Keamer hjarren meielkoar, in goed fiif mil
joen taslach tasein hiene. Ik hie net oars
forwachtte. Ik hie wol ris earder sjoen hwet
er barde yn in party gemeinteriedssealen as it
ünderwys en it regeljen fen ’e ünderwizers-
salarissen oan ’e oarder steld waerden Ho
’n bytsje fielde men er dan faek for, det it
ünderwiis sa goed mooohlik makke waerd, det
de béste ünderwizers beneamd waerden, dat
er goede learmiddels oanskaft waerden Mar
foaralhwet halde men de knoop op ’e pong,
as it to praet kaem men mijde it Ijeafst
safolle moochlik oor it lean fen de skoalle
masters. Ik ha ris in toanielstikje opfieren
sjoen, der kaem ek in riedsforgearringe yn
foar, en der kaem it ek oer master en syn
salaris to praet. Der kamen utlittingen yn
foar fen de riedsleden, om-en-de-by sa Wy
moatte fen de skoaH’masters gjin hearen
meitsje, us master is sa al greatsk ge-
noch deis in üre fjouwer, fiif, yn skoalle
omloaikje en der safolle jild al for barre
in boere-arbeider moat der oars hwet for
dwaen salang as se noch sa halioh binne,
dy keale masters hwerom scoe men dan
noch mear jild jaen. Dit wier wol hwet
sterk mar like min net fier fen de wierheid óf
Yn *t plattelan heardt men likernoch sok
praet, ho fier as ’t er dan ek by troch is.
Men skynt net sjen to wollen det de onder
wizer in posysje fen eare, fen moeite en
greate bitsjuttenis hat en der dos ek bihoar
lik for leanne wirde moat. Men sjucht yn
him noch to min de ünderwizer en opfieder
fen de hope yn de takomst, fen it folgjende
slachtme, det skielk üs wirk foartsette moat,
misskien yn in tiid dy *t mear fen hjarren
freegje soil as dizze nou fen üs freget.
As de wearde fen goed ünderwiis biseft
waerd en ek it ynerlik forban sjoen waerd,
det bistiet twisken goed ünderwiis en in goede
fortsjinst der fen (hwet soil in ünderwizer fen
syn wirk meitsje kinne, ho scil er der yn op
gean as jimmeroan syn gedachten binne by
de soargen dy *t thüs bankje), dan scoe men
de ünderwizer net langer forearmoedzje fitte
mei in salaris fiersto leech, net tarikkend om
der fetsoenlik neffens syn stan fen to libjen,
of er syn hüshalding fen to ünderhülden, sa-
dat de femylje byspringe moat of skilden
scille net büten doar keard wirde kinne. By
skoallemasters is ’t altyd krap, hear ik dan
sa wol ris sizzen, en dan wirdt der by lake.
*t Is meast ek sa, mar lit it laeitsjen der mar
gerêat by wei.
In ünderwizer yn earmoede, de man, fen
hwaens arbeidzjen it wolwêzen en de wolfeart
fen de maetskippij yn sa ’n great part óf-
hingetoan hwa 't in great part fen de taek
fen 'e opfieding fen de bern oerdroegen wirdt,
dot is bislist for in goedgefoelioh persoon in
greate üntankbrens.
In ünderwizer, dy ’t mei de béste wil fen
'e wrald skilden meitsje moat, is in swiere
oanklacht tsjin hjarren, dy ’t er for steld
binne om nést de bilangen fen it ünderwiis
ek dy fen de ünderwizer nei bihearren to for-
effenjen.
Hwennear oantoand wirde kin, dat it yn-
kommen fen in ünderwizer ienkear onfoldwaen-
de isdet derby oan in boel bihoeften to
koart komme moatdet drukkende soargen
de libbensbliidskip yn ’e wei stiet fen it ge
sin, den is it foarbijsjen fen dy noad mei
kalde ünforekilligens, in ünforantwirdlike en
ünrjuchtfeardige hannelwize. Noait goed to
praten troch hwa en hwet ek. Praet, as
«it kostet safolle jild, hwent der binne safol-
le ünderwizers,« of »de minsken prottelje al
tyd as de bilêstingen forhege wirde,mei it
rjucht net keare. En it is rjucht det de
ünderwizer lean nei wirken kriget. Der hat
de minske for to soargjen. Hwent ien fen de
earste tsjinstfeinten fen de mienskip is de
ünderwizer.
As ik om myn aide master tink, dan giet
de grize my oer de grauwe, sa ’t dy man
koart holden waerd yn syn fortsjinst. En hy
wie *t destiids net allinne. ’t Is dan dochs
wol frjemd, dat yn ’e plattelans gemeinterieden
faek sa’n bytsje weardearring for it wirk fen
de underwizer toand waerd, en fen sok in
greater tsjinsin blyk jown waerd om him in
fetsoenlik boargerbestean to jaen. For in
part is det to forklearjen üt de ienféldige
libbenswize fen de boer (riedslid) seis, en dan
foaral op 'e lichte groun, der ’t de libbens-
standerd fen it folk ünder dy fen de boarger-
foltsen yn ’e stêdden bliuwt. Men mient dan,
dat de master ek wol like ienféldich libje
kin, en dus sa ’n heech traktemint net
noadich is. Master is ommers faek ek mar
in man fen lytse komóf, dus gjin weeltelib-
ben wend, hwerom scoed er dan letter for
masteropslaen moatte Né, dat hoecht
net. Mar by dizze redenaeeje wirde twa
dingen oer ’e oer ’e holle sjoen. Forearet,
dat de master net mear deselde is fen by
Aids, mar dat hy in man wirden fen wider
üntwikkeling, yn hwae ’t we, ek omt er
de man is oan hwae ’t foar in great part de
opfieding fen ’e bern tabitrouwd wirdt, mei
rjucht de eask fen biskaving stelle wolle.
De underwizen foarmje in stan fen eare en
achtingdy stén freget fen hjarren faek
mear as it ynkommen talit. Twads, in boer
nimt meast gjin notysje fen syn eigen
ynkommen, ho great dat krekt is omdet se
de foarnaemste libbensbihoeften üt hjar eigen
bïdriuw nimme kinne, sadat it wol ris foarby
sjoen wirdt, hwet krekt de ütgaven binne fen
in boargergesin, dat alles ynkeapje, dus foart-
daelk mei sinten op 'e h&n bitelje moat.
Der scille genóch boeren wêze dy ’t ear
der mienden dat bjar jierliks ek net mear
as tüzend goune ynkommen barre mocht, dy
’t nou mei de njje moade fen boekhielden wol
De prijs der Advertentiën is van 15 regels 30 cents, elke
regel meer 5 cents. Grootere letters naar plaatsruimte. Buiten
Friesland, uitgezonderd Familieberichten, 10 ets. per regel. By
abonnement belangryk lager.
Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78, Amsterdam
Tel. Intercomm. 1114.
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
t
