Nieuws- en Advertentieblad
Wirden fen ïïeije.
I
voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw., Hindeloopen, Stavoren, enz. enz.
y
I
t
op bon No. 83 2 K.G. aardappels.
841 H.G. (ons) Gort.
J, 8ö112 H.G-(T Izons)
Havermont-
86 2 H.G. (ons) Gouda
Kaas 20+
ZATERDAG 13 JULI 1918.
No. 29.
44ste Jaargang.
Officieel Gedeelte.
Binnenlandsch Nieuws.
Uitgave van T. GAASTRA Bz. te WORKUM. -
Maand
n
n
1
Tot plaatsing van Adv. en Reclames voor Handel, Nijverheid
voor
Forstan jowt üs net altyd lok
Mar *t leard üs om it jok
Fen swierrichheid en leed en smert
To dragen mei in rêstich hert.
En ’t leard üs yn it Jijen
Nij lok werom te krijen.
Hwa *t mar allinne op «gounenc sjucht
En derfor inkeld draeft en fljuoht,
Om mear er by to winnen
Hat effen to burinnen
Dat jild al mennioh skea oan die
En lést brooht der *t it earst net wie,
Hwent jild en ünrêst boerkjeraek,
»Hertsear,< sa hjit it foerring faek
Fen o, safolle moaije klean,
Dy ’t, nei *t we sjênne, praohtich stean.
Bliuw by it roer, yn wille en sniert
Wêz baes oer *t sin, en oer it hert
Wêi baes oer dwaen en litten ek
Wirdt net mei oaren dwaes of gek
Bist* by de wr&ld faeks net yn tel,
Dochs bist in kening op en del.
Al jowt it wirk misskien gjin jild,
Ei, doch it mar for feat,
’t Jowt sounens, geest- en lichemskreft
Tofredenheid en rest,
En sa is wirkdwaen goed biskoud
Grif ta yens eigen bést.
In slot opgnist mei falske skyn
Dat hyst it net tsjin ’t lyts krüp-yn,
Bouwt net it sweltsje bleat fen neat
As hea en klaei, in smüksmout nést
Siker, ienfald makket great
Mar de heechmoed nimt yens rést.
Mei 'n noartich sin en swart gemoed
Kin men yens wirk dwaen, mar net... goed
Krij’ wy net mear as ’t lytse lean
Dan soil de haedsaek üs üntgean.
Der ait, al wirdt dat faek net foun,
Noch oars hwet oan yens wirk forboun.
It rypjend nótfjild, sjen we sa,
Jowt blauwe blomkes der op ta.
De rike dracht yn side en kant
Goud, silfer, diamant
En alles navenant
Och, wêz der net bigearich nei,
Jow ’t ho ’t byldkje mei
For ’n goede namme wei.
Al hwet it béste is
Is ek it swierste al folie,
Dochs fait it meast hwet ta
As wy mei tinken wolle,
En üs net steure oan in oar
Hald wy de kop er krigel foar
En tink, ik wol it winne,
It soil, en *t meat ek kinne
FRISO.
De BURGEMEESTER van
Workum brengt ter kennis der
ingezetenen, dat verkrijgbaar
zal worden gesteld het navol
gende
De Burgemeester voornoemd,
J. QUARLES VAN UFFORD.
Workum, 11 Juli T8.
Earst bisinne, dan bigjinne
Lit dy élde spreuk net rinne
*t Is altyd forstandich dwaen
Oarljue’s werk ek acht to slaen.
En yen tige to birieden
Komt er ek hwet fen myn brieden?
't Skoftke tiid der oan spanseard
Rekket men net kwyt for neat
Mar soil dübbeld rinte jaen
Letter mei *t we *t litte of dwaen.
Mei *n klear forst&n by *n ryp birie,
Dat faek in oar ta foarbield wie
In helder oardeel oer dyn saek
For menniohien de spegel faek
In soun bigryp, der ’t net to min
In oar fen leare en ofsjên kin
Wiis sa de wei ris oan in oar
Of gean seis op dy wei mar foar,
Dochs eoilate sjen,... hja folgje net.
Het vetransoen.
Zooals men weet, zijn besprekingen
gaande om tijdige aanvulling van onze
vetvoorraden 'van uit onze koloniën te
krijgen. Het moet werkelijk niet tot
de onmogelijkheden behooren, dat deze
besprekingen tot een goede uitkomst
zullen leiden. Reeds is naar de Tel.
meldt, van geassocieerde zijde ver
klaard, dat geen bezwaar zal worden ge
maakt tegen de terugkeer van het stoom
schip «Noordamt met een lading vet-
of olie-houdende stoffen uit Indië naar
Nederland, mits niet onder convooi
varend en onder voorwaarde, dat wij van
alle vetexport naar Duitschland zullen
afzien. Daarbij kan nog medegedeeld
worden, dat kaas niet onder het verbod
van vetexport begrepen zou worden.
Rantsoeneering van suiker.
Naar »Het Volkc uit betrouwbare bron
verneemt zal zoo spoedig mogelijk worden
overgegaan tot de rantsoeneering v. suiker.
Dit artikel zal dan alleen verkrijgbaar
zijn op daartoe geldig verklaarde bons
uit het levensmiddelenbonboekje.
Het ligt in de bedoeling 1/< Kg. per
week per hoofd verkrijgbaar te stellen.
Het »Hbl. deelt evenwel mee, dat
in zijn algemeenheid dit bericht onjuist
is. Van een rijksregeling is vooralsnog
geen sprake. Alleen moeten enkele ge
meentebesturen in de Zaanstreek van
plan zijn een suikerrantsoeneering in
te voeren.
coen, bemerkte dat de kiezer nog een
pet op het hoofd had. De voorzitter
zei dat hij zgn pet moest afdoen. De
kiezer merkte op dat hij zóó wel kon
stemmen. De voorzitter gaf den man
in overweging dat hij moest bedenken,
dat hij tegenover Edams Magistraat stond.
De kiezer zei zulks wel te weten. De
voorzitter wilde den kiezer niet laten
stemmen en belde om de politie. Politie
kwam echter niet. De kiezer wilde nu
Net yn ’e gleije sinne opsjên
Us eagen gyngen mülk forlêrn,
Dit hat lykwol sa gau gjin kans
Driuwt der in wolkentsje foar lans
Sa is ’t mei kleare foarsgoed ek
Wy bjnne op tiid hwet tsjinspoed brek.
Havergort.
De minister van Landbouw heeft mede
gedeeld, dat omstreeks het midden van
de maand Juli a.s. een hoeveelheid haver
gort beschikbaar zal zijn, om voor ééns
een rantsoen van 1 ons per persoon te
verstrekken. Dit rantsoen wordt boven
het gewone rantsoen beschikbaar gesteld.
Het nieuwe kiessysteem.
Evenredige vertegenwoordiging heeft
men in andere landen ook reeds, maar
de wijze van verkiezen, zooals we 't hier
hebben gedaan, is een Nederlandsche
vinding, en ze is deugdelijk gebleken in
de praktijk meent de »N. Rt. Ct.«
In onderdeelen zou nog verbetering
zijn aan te brengen, b.v. geen zwart,
maar een hel gekleurd potlood gebruiken,
of het witte stipje doorprikken, wat bij
tegen het licht houden onmiddellijk den
gewenschten oandidaat zou aanwijzen.
Ook de uitwisseling der stemmen zou
zoodanig gewijzigd kunnen worden, dat
niet de kleinste groepjes en alleenstaande
candidaten begunstigd worden, want het
is in het belang van het parlement, dat
liever de sterkste regeerings- en de sterkste
oppositiepartijen het markantst uitkomen,
maar dat zijn allemaal onderdeelen.
Hwerom net? Oei, dou hatst’ gjin hertl Hoofdzaak ia, dat het stelsel in zgn ge-
jaar, in verband met de ongunstige
voorziening van veevoeder tot beneden
51 millioen K.G. gedaald, terwijl in het
melkjaar 1918/T9 waarschijnlijk niet
meer dan 30.000.000 K.G. zal bereikt
worden.
Bij de productie van 30.000.000 is
te voegen een voorraad boter van 1.200.000
K.G., op 1 Mei j.l. in koelhuizen aan
wezig en afkomstig uit eene vroegere
productieperiode, zoodat van 1 Mei 1918-
30 April 1919 in totaal over 31,200.000
K.G. boter beschikt zou kunnen wor
den. Van deze hoeveelheid is sedert
1 Mei6 Juli j.l. gedistribueerd of voor
de vervaardiging van melange’s verbruikt
9.500.000 K G. bijgevolg zal naar ra
ming nog tot 30 April e.k. ter beschik
king komen 20.700.000 K G. De wer
kelijke voorraad grondstoffen en geschatte
productie samen bedragen over de pe
riode 7 Juli 1918—30 April 1919 dan
in totaal 36.318.000 K.G.
Het wekelijkach rantsoen bij de nieuwe
regeling is bepaald op 125 gr.
Voor Hotels en Restaurants is een af
zonderlijke regeling getroffen.
Misbruik van een officieel gemeenteblad.
Men meldt uit Harderwijk aan het
»Alg. H.<
Te Harderwijk heeft de burgemeester
een gemeenteblad opgericht waarvan de
koeten door de gemeente worden ge
dragen. De burgemeester ijvert er zoo
voor, daarin ook advertentiën opgenomen
te zien, in concurrentie met de plaat
selijke bladen, door den regelprijs veel
goedkooper te stellen, dan in deze om
standigheden de plaatselijke bladen kun
nen doen. Zoo kost een advertentie,
als men bij den gemeente-ontvanger een
abbonnement sluit, van... 100 regels,
slechts 3 cent per regel.
Inderdaad een oneerlijke concurrentie,
daar het tekort, verleden jaar in 9
maanden tijds reeds ongeveer f 2000
bedragend, door de gemeentelijke kas
wordt bijgepast.
Maar nu volgt het fraaiste van de historie 1
Het blad verschijnt steeds Woens
dagsavonds. Verleden week echter wer
den de ingezetenen Dinsdagnamiddag,
daags voor de stemming, met een extra
nummer verrast, waarin groote ad ver
tentieën waren geplaatst ter aanbeveling
van den Anti-Revolutionnairen candidaat
Idenburg en den Chr. Historischen De
Savornin Lohman. De besturen dezer
partijen waren blijkbaar op de hoogte
gesteld van dit extranummer, terwijl
noch de Soc. Democraten, noch Katho
Heken, enz. daarvan iets hebben geweten,
anders hadden zij zeer zeker de gelegen
heid waargenomen, hunne candidaten
daarin ook aan te bevelen.
Is *t niet ongehoord, dat de Anti-
Revolutionnaire Burgemeester-Redacteur
van het «Officieel Orgaan der Gemeentes
zooals boven het blad staat, een derge
lijk misbruik maakt van het gemeentelijk
orgaan, dat door alle ingezetenen der
gemeente bekostigd moet worden?
Verandering.
De nieuwe Kamer zal, als wij wèl
hebben geteld, 43 nieuwe leden ver-
toonen (daaronder begrepen degenen die,
als de hoeren Lely, Heemskerk, Iden
burg en Treub, vroeger wel eens zitting
hebben gehad.) Zulk een groote per
soonsverandering is vermoedelijk nog nooit
voorgekomen.
Maar ook zakelijk, wat de politieke
verandering betreft, is er, althans zeker
sedert de Kamer 100 leden telt, nog zitter van het bureau, burgemeester Cal-
nooit geweest. Er zijn zeven en twintig
zetels (3 christelijk-historische, 6 vrij-
liberale, 15 Unie-liberale en 3 vrijs -
democratische), naar de politieke kleur
van hun bezitters s omgezetzooals dat
pleegt te worden genoemd. Als men nu
weet dat in 1901 en 1909, toen er een
bijzonder sterke politieke omslag plaats
had, onderscheidenlijk 13 en 12 zetels
werden omgezet, dus nog niet de helft
van dat van 1918, dan zal men begrij
pen, welk een buitengewone politieke
verandering er thans is geschied.
Een Kamer die, zakelijk, voor 27 en, per
soonlijk beschouwd, voor 43 pet. is ver
anderd het is noch nie dagewezen. (Hbl.
Moord.
Na langdurig onderzoek van den com
missaris van politie, den heer J. W.
Felix te Harderwijk, is eindelijk uitge
komen wie den Ned. soldaat W. Krui
denier uit Charlois heeft vermoord. Het
is de 19 jarige Ned. soldaat M. P. de
Krom, ook uit Charlois, die bij dezelfde
compagnie diende en naast hem op de
kamer sliep. Hij heeft thans volledige
bekentenis afgelegd en verklaard uit
geldverlegenheid de daad bedreven te
hebben. Een gedeelte van het bedrag
is door hem aan een vriend in bewaring
gegeven, terwijl de portemonnaie met
inhoud door hem in een bosch verstopt
ia. Tevens verklaarde hij, dat geen
Belgisch geinterneerde of iemand anders
met deze daad iets heeft uit te staan.
Met een knuppel had hij den verslage-
ne onverhoeds op het achterhoofd ge
slagen en meenende dat hij slechts be
wusteloos was, had hij hem van zijn geld
beroofd en daarop zich zoo spoedig mo
gelijk door de boschjes verwijderd.
De moord in de Rotterdamsche
tramremise.
De beide milicien soldaten J. Leeflang
en L. Hofman, resp. 23 en 24 jaar oud,
die voor den Krijgsraad terecht stonden,
beschuldigd van den bekenden moord op
den nachtwaker J. v. d. Voorde in een
tramremise te Rotterdam, gaven elkiar
over en weer de schuld.
De mannen verklaarden echter na
drukkelijk, dat geen van tweeën ooit het
plan heeft gehad v. d. Voorde te dooden,
ze wilden hem slechts binden, Leeflang
vertelde, dat terwijl hij bezig was een
touw te zoeken, Hofman v. d. Voorde,
toen deze uit *t privaat kwam, met een
stuk ijzer op ’t hoofd heeft geslagen,
waarop hij inelkaar stortte.
Hofman zegt, dat hij den waker wel
heeft aangevallen, maar zonder ijzer
hij riep toen Leeflang om met een touw
te komen, maar deze kwam met een
ijzer, waarmede hij het slachtoffer sloeg,
die toen bewusteloos werd. Leeflang
heeft daarna de kastjes opengebroken
en 30 zakjes met geld gestolen.
Beide soldaten zijn tot 20 jaar gevan
genisstraf veroordeeld.
Redder omgekomen.
De landstormplichtige, die bij een
oefening op de schorren in de Ooster-
Schelde onder Woensdreoht is verdronken,
was B. Maarten, uit Zwijnsdrecht. Aan
de oefening mochten alleen militairen
deelnemen, die konden zwemmen. Toen
de oefening begonnen was, bleek echter
spoedig, dat een der deelnemers de
zwemkunst niet voldoende machtig was.
Hg verdween al gauw in de diepte.
Maarten sprong hem na en het gelukte
hem den drenkeling te redden. Zelf
echter verloor hij het leven bij deze
redding. Maarten laat een weduwe met
3 kinderen na.
Eerst je pet af 1
Uit Edam wordt aan >Het Volkc ge
schreven
Twintig minuten vóór het sluiten der
stembus kwam een kiezer op het stem
bureau. De oproepingskaart was ge
ruild tegen het stembiljet, toen de voor-
De prijs der Advertentiën
is van 15 regels 30 cents,
elke regel meer 5 cents.
Grootere letters naar plaats
ruimte. Buiten Friesland, uit
gezonderd Familieberichten,
10 ets per regel. Bij abon
nement belangrijk lager.
Dit blad verschijnt des Za-
terdags en kost per halfjaar
70 cents; per post 85 cents.
Enkele Nos. 4 ets.
Ingezonden stukken Don
derdags in te zenden.
Advertentiën Vrijdagmorgens
vóór 11 uur.
en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. V. ALTA, Warmoesstr, 76-/8, Amsterdam,
Friesland Filiaal D. V. ALTA te Leeuwarden, Bagijnestraat 54. Tel. Intercomm. 1114.
heel de praktijk goed heeft doorstaan.
Verwacht mag worden, meent de »N.
Rt. Ct.< dat het na deze gelukte proef
neming zijn weg door Europa wel ver
der zal vinden.
Chocoladereepen.
na maand wordt rustiger in
de Zaanstreek. De eene industrie na de
andere ondervindt de misère van het
geleidelijk verminderen en het eindelijk
geheel ophouden van den aanvoer van
grond- en hulpstoffen. In de meel- en
stijfselfabrieken roert zich bijna niets, op
de houtwerven gapen de ledige loodsen,
de rijstpellerijen zijn reeds lang in diepen
slaap. En nu zijn ook de chocolade
fabrieken haar laatste campagne begon
nen. De nog voorradige cacao wordt
er verwerkt tot de eenheidsreepen, ge
vulde en ongevulde. Gevulde reepen
schijnen wel in hoofdzaak aangemaakt
te worden. Ze vereischen minder
chocolademassa, zoodat de voorraden
langer strekken en de fabrieken dus
ook langer op gang gehouden kunnen
worden. Den laatstee tijd ondervindt
volgens het «H.bld.c deze fabricage
echter allerlei meeilijkheden om te
kunnen voorzien in de behoefte van
meel voor het maken van crême-vormen,
In hoofdzaak werd daarvoor maismeel
gebruikt, doch met de toewijzing van de
benoodigde hoeveelheden vlot het zoo
slecht, dat de werkzaamheden er onder
lijden, indien de fabrikanten niet buiten
de distributie om het meel trachten
machtig te worden.
De ongevulde distributiereepen moeten
30 gram, de gevulde 35 gram wegen.
Naar men berekent, zal de laatste een
beidsreep over een half jaar «verdistri-
bueerdc zijn, als ten minste het
publiek een vlot kooper zal zijn van
deze snoeperij op de bon.
Motorwielrjjders in dienst van de
telegraaf.
De vorige week liep het op het
telegraafkantoor te ’s Gravenhage met
den telegrammendienst spaak.
Reeds meermalen was er op gewezen,
dat bij storing met de overseining van
telegrammen gebruik zou worden ge
maakt van militaire motorrijders
Dit is nu de vorige week voor ’t eerst
gebeurd. Een achttal rijders werd met
een partij telegrammen naar Amsterdam
gezonden.
Onder hen bevond zich de militair
Douwes uit Delft, die met een collectie
telegrammen, waarvan het overseinen
anders ongeveer 3^2 uur zou hebben
geduurd, het traject telegraafkantoor
Den Haag —telegraafkantoor Amsterdam
via Haarlem in 56 minuten aflegde.
Op grond van deze schitterende
prestatie is het niet buitengesloten, dat
de telegrammendienst in de naaste toe
komst bij falen aan een speciaal in te
richten motordienst zal worden opge
dragen.
Het Vetrantsoen met 30
verminderd.
Door den minister van Landbouw is
tot de gemeentebesturen een circulaire
gericht, waarin hij mededeelt, dat met
ingang van 15 dezer de geldigheidsduur
der margarinekaarten, melange-kaarten
en boterkaarten wordt verlengd tot tien
dagen en dienovereenkomstig het vet
rantsoen wordt teruggebracht tot 25
gram per dag. De bon der 7e week
van de vetkaarten voor het le tijdvak
is mitsdien geldig van 15 tot en met
24 Julieerst op den 25en Juli e.k.
vangt de termijn van den geldigheids
duur van den 8en bon aan.
Als redenen van deze verlaging noemt
de minister de totale stilstand van den
aanvoer van buitenlandsche grondstoffen
en de sterke achteruitgang van de eigen
productie aan plantaardig en dierlijk vet
w.o. boter. Deze productie die in het
melkjaar 1916/1917 c.a. 60.000.000
K.G. bedroeg, is in het daaropvolgende
Men mei dy net om dyn gemoed,
Wo’st herten winne wêz dan goed 1
i
FRISO
I
A
t
I
