Nieuws- en Advertentieblad
I:
f
nz.
voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw, Hindeloopen, Stavoren, enz. ei
Op ’e tiid.
44ste Jaargang.
No. 34.
u
r
i
]g
ZATERDAG 17 AUGUSTUS 1918.
Uitgave van T. GAASTRA Bz. te WORKUM. --■■■• -
Binnenlandsch Nieuws.
bifelen en ek soil ’t hjir wol jiJde, det,
I
dy er is en net
de baeroh by de
gemaklik yn greate saken oan dit brekme
tajowt.
Yn ien opsicht, scoe men
de minsken altyd op bjar tiid, namment-
lyk, as it bjar eigen bilang jildt.
Ik scoe bewearre doarre, dat soks net
troobgiet, hwent alle tiidforsom is tsjin
us bilang en as men yn de diedjimmer
op it each hie hwet er to dwaen is,
dan scoe men wol ier der by wêze
Mar it is wier. Sommigen litte yen
wachtsje en suchteje, behalven as bjar
r
is
I
I
Tot plaatsing van Adv. en Reclames voor
De samenstelling van het nieuwe
ministerie.
Een vooraanstaand persoon in Haagsche
parlementaire kringen, heeft de »Tilb. Ct.«
de vermoedelyke samenstelling van het
nieuwe ministerie verklapt. Volgens dezen
heer zouden de volgende personen in *t
komende ministerie zitting nemen
Binnenlandsche Zakenjhr. mr. Ch.
Ruys de Beerenbrouck, commissaris der
Koningin in Limburg.
Crisis-zaken H. A. v. IJsselstein, direc-
teur-generaal van den arbeid.
Arbeid en Sociale Wetgevingprof. mr.
P. J. M. Aalberse, hoogleeraar Techn.
Hoogeschool, Delft.
OnderwijsJhr. mr. D. de Geer.
WaterstaatJhr. A. A. H. W. Koning,
hoofd-ingenieur Rijkswaterstaat te Maas
tricht.
LandsverdedigingJhr. mr. De Jonge,
minister van Oorlog.
Koloniën A. F. Idenburg, oud gouver-
neur-generaal van Ned.-Indië.
JustitieMr. Th. Heemskerk, lid van
den Raad van State.
Het departement van Binnenlandsche
Zaken zal aangeboden worden aan onzen
gezant te Romejhr. mr. O. van Nispen
tot Sevenaer.
Over het premierschap weet de »Tilb.
Courant* het volgende te vertellen
Indien jhr. v. Nispen het ministerambt
aanvaardt, zal hem tegelijkertijd het for-
mateurschap worden aangeboden.
Zou hjj weigeren, dan moet het in de
bedoeling liggen jhr. Rujjs de Beerenbrouck
aan te zoeken.
En weigert ook deze, dan schijnt het
in het voornemen te liggen van mgr. dr.
Nolens, om zelf als premier oftewel kabi
netsformateur op te tredenevenwel zon
der porteieuille.
Wollen garens.
In een te Groningen gehouden, drnk
bezochte vergadering van handelaren in
wollen garens en gebreide goederen in
Groningen, Friesland en Drente is be
sloten aan het ministerie van Landbouw
een adres te richten, waarin wordt ge
wezen op het algemeen gevoelde gebrek
aan wollen garen, waardoor de voorzie
ning in de behoefte aan onderkleeding
gevaar loopt, en waarin bij de regeering
krachtig wordt aangedrongen om maat
regelen te nemen, ten einde de fabri
kanten van wollen garens in de gelegen
heid te stellen grondstoffen te verkrijgen
om voor de particuliere behoefte te
kunnen werken.
Maximumprijzen.
Vastgesteld zijn de volgende prijzen,
tegen welke voederbieten, mangelworte-
len, koolrapen en paardepeen ten hoogste
mogen worden aangeboden of verkocht^
a. Geleverd door den verbouwer,
franco op wagon of/en het schip aan het
naastbjjgelegen spoor- of tramstation of
haven
Der binne minsken dy *t beslist altyd
to let komme. Trochstrings binne dat
sokken dy ’t it faekst freegje ho let oft
is en gauris op hjar horloasje sjugge.
Op ’t each óf birekkenje bja krekt
hjar tiid en lizze hja it er op ta, knep-
pel op ’e kant to kommen hwer ’t se
wêze moatte, mar dochs binne oaren,
minder berekkene, bjar yn ’e regel foar.
’t Liket wol in oangeboaren aerd to
wezenalteast soil men kom-selden
güds oantreffe, dy ’t fen dit gebrek eigen foardiel er mei mank giet,
genezen wirde. Dus dan moat it wol
in net to fordylgjen eigenskip wêze.
Men kin ’t gerest in gebrek neamme,
hwent men makket it oaren dertroch
lêstig, forsommet in boel tiid en hald it
ófdwaen fen saken tsjin.
Men hat er hwet op bitocht, om dy
efteroankommers to help to kommen en
bepaalt bygelyks de tiid fen in gear-
komste hwet earder as nedich is, mei ’t
doel de letkommers op ’e tiid der to
krijen.
Wol in aerdige utfining, mar dochs
lêstich for hjarren, dy ’t hjar oan de
bipaelde Are hélde wolle, en dan mar
gedildioh wachtsje kinne ont de neidrip-
pers goed tinke to forskinen.
As men saken ófdwaen wol, as men
tiid bisparje wol, as men fen oaren gjin
tiid rove wol en foaral as men de yn-
druk jaen wol fen nauwgeset to wêzen,
den moat men op yens tiid passe.
Der binne minsken dy wolle to let
komme.
Troohgeans binne det gAds, dy ’t hjar
meast bekleije det it hjar tsjinslagget,
det alle dingen bjar yn ’e wei steane,
det se, mei de beste wille net earder
koene. Se siikje de skild fen bjar efter
oankommen of it net to birikken fen
hjar doel yn alles en noch hwet, bihalfen
yn hjar eigen gebrek: se passe net op
hjar tiid.
Om yn 'e wrald foarut to kommen,
tsjinnet men der wol tige op to letten.
Hwent derta is net allinne nedich de
tiid goed to brAken en yn neat to for-
somjen. mar men moat ek it goede
eagenblik waernimme, de gelegenheid
geweken nimme as
efteroan komme as
tróoh, nei ’t de earsten dy al leech
makke hawwe.
It minste is dat hja dy *t to let
komme, net allinne hjar seis beneidiele.
*t Is wol treurich as immen syn eigen
genot of gelok yn ’e war skopt, mar 't
is minder noch oaren yn ’e wei to slean
trooh yens sleauwens en sloegens, yen
Anforskilligens en kéldwêzen.
Der binne in hele boel ütflechten, der
*t de toletkommers, op elk gebied, hjar
mei siikje frij to pleitsjen.
Immen dy *t to lang op him wachtsje
liet, het it o I sa drok hawn mar dan
hied er Anbitochtsum mear wirk op him
nomd, as er yn syn koart bistek tiid
ófdwaen koeof de tiid is him Antsket
ken, mar dat biwiist net det er epticb
is by syn wearnjmmen fen wirk en rop-
pingof wist er faeks net ho let oft
wier 7 Mar dat k o e d er dochs witte I
Dy ’t yn oare saken efteroan komme,
hawwe ek wer foldwaende reden, miene
se, dy ’t hjar forskoane. Se hawwe net
witten hwet se, by Andersiik, bést to
witten komme kinnen hienese hawwe
dit of det foar ’e toetten hawn, dat se
mei in earnstige wil, bést At ’e wei
romje kinnen hienese wierne net sa
yn ginstige omstannichheden lyk as
oaren, mar se sochten hjarres ek yn *t
minst net to forbetterjen, se besieten dy
talinten net fen oaren, mar sa to mear
hiene se dan mar mei hjar eigen
woekerje moattenkoartom, scoed er
wol ien Atflecht to finen wêze, hwer
mei ’t men yens skjin prate kin 7 To-
minsten as men net op yens tiid past
en to let komt.
Eptioh wêze yn alles is derom oan to
Voederbieten en mangelwortelen f 13
hwa ’t yn ’t lytse hwet forsommet, ek koolrapen, knollen en knolrapen f 14
knollen f10; paardepeen f6.
b. Geleverd aan den verbruiker netto
sizze, passe ingeladen gewicht franco schip of wagon
Diefstal van een brandkast.
De rechtbank te Amsterdam behan
delde Dinsdag de zaak van den diefstal
van een brandkast uit het perceel aan
de Heerengracht, waar de Arbeidsbeurs
gevestigd was. Op 28 en 29 Augustus
1917 werd bier een brandkast gestolen,
inhoudende een som van meer dan
f12.000, toebehoorende aan de ge
meente Amsterdam.
Voor den diefstal stonden terecht
A. van Langelaar en A. de Jong. Het
O M. eischte tegen beiden zes jaar
gevangenisstraf.
Explotatie van de zee.
In Noorwegen is, naar het «Mbl. t.
d. Vervalsch. verneemt, een maatschap
pij opgericht, die zich de winning van
zout uit zeewater door middel van elec-
trischen stroom ten doel stelt. Er zul
len twee fabrieken worden opgericht, de
jaarlijksche productie wordt op 10.000
ton geschat.
Behalve keukenzout denkt men ook
kali- en magnesiumzouten, jodium, enz.
te winnen.
Het blad dringt er op aan, om ook
in ons land de exploitatie van zeewater
ter hand te nemen, speciaal wegens het
gehalte aan kali, jodium en andere
waardevolle bestanddeelen. Dit zou met
het oog op onze voedselvoorziening (het
bereiden van kunstmeststoffen, voorname
lijk kalizouten) van groot belang zijn.
Wat de zee ons in de laatste tijden ont
nam, kon op deze wijze duizendvoudig
teruggenomen worden.
Een belangrijk legaat.
Aan de gemeente Zutfen is door wijlen
den heer A. baron Schimmelpenninck
van der Oye, in leven o.a. commissaris
der Koningin in Utrecht, een groote ver
zameling handschriften, boeken en bro
chures, gelegateerd.
Tot de handschriften behooren een
zeer groote verzameling brieven van vor
sten uit bijna alle landen. Haast ieder
van hen is hier door een of meer brie
ven vertegenwoordigd. Om een denk
beeld te geven van de uitgebreidheid
dezer verzameling moge b.v. dienen, dat
er zich zelfs een brief in bevindt van
Karel IV van Frankrijk uit 1323. Het
jongste stuk is een handteekening van
president Kruger in 1901Er zijn ook
vele brieven en handschriften van bijna
alle bekende personen uit ons land en
den vreemde, b.v. van de beide Huy-
gensen, Hugo de Groot, Johan de Witt,
Schaepman, prof. Fruin, Jozef Israëls,
Voltaire, De Lesseps, generaal Boulan
ger, Sarah Bernhard, Goethe, Walter
Scott en Dickens.
Door de Duitschers beschoten.
De Dinsdag in IJmuiden aangekomen
sleepboottrawler ZA 17 «Assistent» en
IJM. 35 «Pro et Contra» rapporteerden
Maandagavond bewesten het vuurschip
Haaks, eenige mijlen West van de z.g.
vrije vaargeul, eenige tijd na elkander
door een duikboot van Duitsche nationa
liteit te zijn beschoten.
De bemanningen verlieten haar schip
en roeiden naar de duikboot, waar men
visschers mededeelde, dat hun schip tot
zinken zou worden gebracht, wegens het
verblijf in het door de Duitschers als
verboden verklaarde gebied.
Op hun smeeken en verklaring, dat
zij slechts aan het vissohen waren en
hoegenaamd geen kwaad uitvoerden,
kregen zij ten slotte toestemming weer
aan boord van hunne vaartuigen te gaan
en weg te stoomen.
De commandant der duikboot trad
humaan tegen de visschers op. Daaren
tegen werden zij in zuiver Nederlandsch
barsoh toegesproken door een onderoffi
cier, die mededeelde zelf ook vissoher-
man te zijn.
Wonderlijk genoeg wist men op de
duikboot de visschers er op te wijzen,
dat zij volgens de Nederl. schepenwet
slechts tot tien mijlen uit de kust
Dit blad verschijnt des Za-
i terdags en kost per halfjaar
i 70 cents; per post 85 cents.
Enkele Nos. 4 ets.
i Ingezonden stukken Don-
i derdags in te zenden.
Advertentiën Vrijdagmorgens
vóór 11 uur.
op afleveringsplaats bij verbouwer
Voederbieten en mangelwortelen f 16
koolrapen, knollen en knolrapen f 17
knollen f 13 paardepeen f 19, alles per
1000 K G.
Raapolie op de boterkaart.
De minister van Landbouw heeft aan
de gemeentebesturen een schrijven ge
zonden, waarin hij bericht, dat de in het
land aanwezige voorraad raapolie zoo
gering is, dat van een geregelde distri
butie van dit artikel geen sprake kan
zijn. Toch meent de minister, dat, waar
het artikel in natura evenzeer, zoo niet
beter, te gebruiken is dan margarine, er
geen aanleiding bestaat het eerst tot
margarine te verwerken vooraleer het in
konsumptie te brengen.
Het ligt mitsdien in zijn voornemen
om te eeniger tijd voor die gemeenten
welke daartoe den wensoh hebben doen
kennen, een geringe hoeveelheid raapolie
beschikbaar te stellen, die voor éénmaal
per bon van de Rijksvet kaart zou kun
nen worden gedistribueerd. De minister
stelt zich voor, dat op een bon van 250
gram vet of boter 2 d.L raapolie zou
kunnen worden verstrekt.
De verstrekking der raapolie is dus
niet een aanvulling van het vetranteben
doch komt in de plaats daarvan op een
bon, waarop raapolie wordt gekocht kan
bijgevolg niet tevens boter, margarine
of margarine mélange verkregen worden.
Uitteraard kan de houder van den bon
beslissen of hij daarop raapolie dan wel
een der bovengenoemde vetten wil be
trekken.
Op eene mijn geloopen.
Zaterdagavond werd te Harlingen
binnengebracht door de sleepboot «Nep-
tunus» van de maatschappij Zurmühlen
het driemast-schoenersohip «Horizon» van
de reederij Piet Hein te Rotterdam.
Het is geladen met hout en ijzerdraad
en op reis van Christiania naar Rotter
dam is het op de hoogte van Terschel
ling in een mijnveld geraakt, waardoor
het tengevolge van eene hevige ontplof
fing aan bakboordzij een groot gat be
kwam, doch op hare lading drijvend
bleef. De equipage bestaande uit 9
personen, waaronder de echtgenoote van
den kapitein W. van der Veen, die op
hun huwelijksreis waren, kon zich in de
booten begeven, daar slechts één hunner
licht gewond geraakte. Doordat het
schip in een mijnveld was geraakt, werd
het door 3 vissohersvaartuigen, nadat de
ankerketting was doorgezaagd, uit deze
gevaarlijke positie, veilig binnen de
gronden van Terschelling gebracht,
waarna de kapitein zich weer aan boord
kon begeven. De visschers hebben vol
gens de »N. V. Crt.» met de maatsch.
Zurmühlen tegen een kwart van het
geheele bergloon, het vaartuig weer aan
den kapitein overgegeven. Daarna heeft
de «Neptnnus» de schoener in het
Schuitegat gesleept en bij de haven van
Terschelling aan de grond gezet. Na
voorloopige reparatie werd het opgebracht,
en naar Harlingen gesleept om te lossen
en mogelijk herbouw op de groote werf
aldaar, aangezien het schip nog nieuw
is en zijn eerste reis deed.
Deserteur doodgeschoten.
Vijf Duitsche deserteurs, die zich in
het gevangenkamp te Bergen bevonden,
moesten naar Duitsohland uitgeleverd
worden. Zij zouden daartoe Dinsdag
morgen vroeg via Amsterdam naar
Emmerik vertrekken. Eensklaps nam
een der deserteurs op het Centraalstation
aldaar de vlucht, waarop na een som
matie een der Nederlandsohe militairen
een schot loste met het gevolg, dat de
deserteur in de rechter borstholte getrof
fen werd. Hij overleed spoedig aan de
gevolgen.
De prijs der Advertentiën
is van 1---5 regels 30 cents,
elke regel meer 5 cents.
Grootere letters naar plaats
ruimte. Buiten Friesland, uit
gezonderd Familieberichten,
10 ets per regel. Bij abon
nement belangrijk lager.
Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr, 76-78, Amsterdam,
voor Friesland Filiaal D. Y. ALTA te Leeuwarden, Bagijnestraat 54. Tel. Intercomm. 1114.
Smokkelen.
Het «Vad.» bovat een verha?l uit
Maastricht over den drukken smokkel
handel, die daar en in de omgevnig
wordt gedreven.
Onlangs was men er nog getuige van,
hoe op de Vrijdagmarkt twee kleine
biggetjes, die vóór den oorlog met f 1.50
goed waren betaald, voor f 26 per stuk
door een paar echte smokkeiaarstypen
werden gekocht en naar huis gebracht.
Onderweg hadden zij in een smal steegje
de schreeuwende diertjes al met de kop
tegen den muur geslagen, zoadat ze
verdoofd, zwegen. Denzelfden nacht
verdwenen zij over de grens voor het
3 a 4 dubbele van den betaalden prijs.
Nu het met de levensmiddelen zoo
vlot niet meer gaat, en zeep en choco
lade haast niet meer te krijgen is, worden
hoofdzakelijk manufacturen, ondergoed
tabak en sigaren gesmokkeld. Er zijn
winkeliers, die bepaalde distributievrije
artikelen, waarvan zij een voorraad
hebben, eiken dag willekeurig opslaan.
Het Raadslid, de heer Klijnen, deelde
eenige dagen geleden in een vergadering
mede, dat hem een winkel bekend was,
die van een zekere stof (kamgaren), die
nog al veel werd gevraagd en waarvan
hij een groot quantum in voorraad had
driemaal op één middag met een stalen
gezicht den prijs had verhoogd.
Een ander winkelier verkocht de vorige
week een massa oud, verlegen goed,
resten enz. aan smokkelaars voor een
exorbitanten prijs. Twee dagen later
kwam een der heeren vragen, of mijn
heer nog zoo’n partijtje had. Zij had
den het met hun vieren over de grens
gebracht en ieder in één nacht circa
300 mark verdiend. Iemand, die het
weten kan, verzekerde, dat sommige
smokkelaars van cheviot, kousen, onder
goed en katoen gemakkelijk op één
nacht 5 A 600 mark kunnen verdienen.
Vooral in het uitgestrekte veld, tusschen
Canne en de Smeermaes, gaat er ’s
nachts heel wat de grenzen over. Bij
Broeksittard en omliggende dorpen schijnt
de smokkelhandel nog welig te tieren.
In Broeksittard is de situatie zeer gun
stigdaar staan verscheidene huizen za o
dicht bij de grens, dat men daar da
pakken met smokkelwaar van af het da
of van uit het raam over de grens kan
werpen. Als het signaal veilig dan wordt
gegeven, gaan de heeren gemoedt!' r
afrekenen. Als de smokkelwaar -
maal in de huizen is, is het geen kunst
meer om het over de lijn te krijgen.
Daartoe worden tal van trucs aangewend,
bij de kommiezen wel bekend, maar zij
kunnen de smokkelarij niet op voldoende
wijze stuiten, omdat zij, vooral op dat
punt, te weinig talrijk zijn. Dat weten
de smokkelaars en zij maken er een
dankbaar gebruik van. Hun inlichtings
dienst is goed geregeld. Ook gebruiken
zij vaak den truc, dat er op een bepaald
punt smokkelaars verborgen liggen, ter
wijl de grensovergang door commiezen
wordt bewaakt. Een hunner, die echter
niets bij zich heeft, weet door verdachte
bewegingen de aandacht der ambtenaren
te trekken, zij trachten hem te vangen,
verwijderen zich van de plaats, en onder-
tusschen gaan de anderen over de lijn.
Ook als er weer eens een paar smok
kelaars worden gesnapt en opgebracht,
wordt daar direct door anderen partij
van getrokken om de vooraf klaarge
maakte pungels naar Nonk Wullem te
brengen, omdat zij dan weten dat een
groot gedeelte der grens dan weer onbe
waakt is.
Dank zij den ijver der ambtenaren,
mareohauseée’s en rijkspolitie wordt er
veel aangehouden, doch met hun beperkt
aantal moeten zij ’t tegen ’t groote aan
tal smokkelaars afleggen. Wat hen vaak
moedeloos stemt, is de langzame werking
van onze rechtspraak. Nog zeker een
mochten gaan en zij dus hunne voc
schriften overtraden.
Oer sokken scille we mar net prate.
Se binne der, hawar mar se forstjinje
yens bilangstelling net.
Ljeaver ha we ’t tsjin sokken, dy 't
hwer ’t se wachte wirde of nedich binne,
of nut stichtsje kmne for oaren of for
bjar seis, altyd genóoh tiid hawwe en
just derom net altyd en oeral op tiid
binne. Tsjin hjarren sizze wy as tiid
jild is, dan bin jy ’t oan jo seis en oan
’e maetskippy, hwer ’t jy yn libje, for-
pliohte de goudne spreuk yn tapassing
to bringen Pas op jy tiid.
FRISO.
FRISO
I»
1
I
