Nieuws- en Advertentieblad
Sizzen en dwaen.
voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw, Hindeloopen, Stavoren, enz. enz.
.1
I
Z.I
I
I
Herhalings-
Onderwijs.
ZATERDAGgl9 OCTOBER 1918.
No. 43.
44ste Jaargang.
Officieel Gedeelte.
Binnenlandsch Nieuws.
Herhalings-lessen
ng
Uitgave van T. GAASTRA Bz. te WORKUM.
<3
I
I
f-
n
-
r
m
in
n
ZIJ, die wenschen te worden
toegelaten tot de te geven
aan de Vereenigde Burgerschool
in deze gemeente aanvangende
den 1 November e.k.,
kunnen zich daarvoor aangeven
bij het betrokken waarnemend
Hoofd der School, de heer L.
DE WIT, vóór den 30 Oc
tober '18.
Burgemeester en Wethouders
van Workum,
J. QUARLES VAN UFFORD.
De Secretaris,
A. DE VRIES.
De BURGEMEESTER van
Workum maakt bekend, dat de
uitreiking
der nieuwe broodkaarten
zal plaats hebben op "Woens
dag 83 October op de
bekende plaats en uren.
De Burgemeester voornoemd,
J. QUARLES VAN UFFORD.
Workum, 18 Oct. ’18.
det is immen dy 't gjin reden forstean
wol en thüs heart to Frjentsjert ef to
Ljouwert. »8izzo hwet men dwaen kin,
en dwaen hwet men seit< det is 't wirk
fen in heel minske.
Men wol wol ris forjitte datDy ’t
folie praet ck folie wier meitsje moat,<
datYens moarnspraot mei yens jouns-
praet oerien kom me moat,< dat it in
goed prater weze moat, dy 't in stilswij-
er f orbetterje scil. Scoe ’t derom ek hege
tiid wirde dat wy dos üs praetsje fen
dizze wike, ek mar ris handioh ófbrekke
FRISO.
iens wirden, hwent se roanen elkoar al
linne mar mei ’n goedei-sizzen foarby.
Hjir wie ’t goed det de died net nei ’t
wird kaem.
In kwea wird werom to nimmen is
gjin skande, likemin as in élde frjeon
allinne stean to litten as er yen der
ynluke wol.
Yens wird moat men halde, eeit it
sprekwird, mar dy ’t syn wird jowt
Binder to witen det er it hélde kin, der
ia det sprekwird net for skreaun, hwent die, naar Z.Ex. mededeelde, wordt ge-
Sizzen en dwaen is twa. Men kin
maklik hwet sizze, mar dwaen is in
ding. As 't op sizsen oankomt, hawwe
de minsken safolle wirden as er kerlen
yn in hjouwersek gean, mar as it dwaen
er by komt, den kloppet men faek op
in lege moalsek.
Helden mei de müle fynt men oeral
yn *e midsimmer kin men allerfreeslikste
bird ride, en as ’t hynste-iis friest dan
is ’t in merakel ho ’t men swemme kin.
Sterk boppe de skouders is mennioh-
ien, en dy ’t praet siket gelyk to haw-
wen.
Wirden binne goêkeap en in hopen
slaen er mei om oft it pypstéllen wieme
mar dieden, dy 't de wirden oanfolje en
wier meitsje moatte, binne hast like seld-
sum as in stik bólle mei ierdbaeijen yn
’e moanne fen Nowimber.
It binne net altyd de ljue mei in
greate müle de opsizzers, de greatsprek-
kers, dy *t op hjar dieden waohtsje litte.
Men hoeoht de müle net sa wiid iepen
to setten, om mear to ünthjitten den de
hén jaen, ef ütfiere kin. En dy ’t om
nocht op, al is 't ek nooh op sa ’n
bytsje wachtet, kin dertrooh al hast
likefolle lést lije, as immen dy 't forgees
op in sükeromke-kaptaeltsje longere.
Mynhear Holpiip hat for ’e gewoonte,
omdet er nooh nea hwet dien hat dat
sprekken lije kin, to sprekken, balken
midstwa, oer itjinge er noch dwaen scil.
De sucht fen opsprekken sit er faekyn
as de jicht yn ’e bonken, men doar mar
tasiue, en dy ’t altyd it wird en it wer-
wird hawwe wolle, moatte wol fen hjar hy trape him net plat. Hja krigen net
seis sprekke, of se scoene forjitte dat se
nimmens wird Ijeaver hearre den hjar
eigen.
Wierd Weakkebak eeit, allinne en in-
keld üt goedlikens, mear as er dwaen
kin. Do *t him hokkerdeis immen frege
of ’t er ek biskaeije koe det de turf
distrnbuesje hwet better by hjarres regele
wirde, joech hy derop to antwird, wylst
er seis toohte der kin ik doohs neat
oen dwaen. »Ja, dat goed hjer, ik
Kil wol soargje det jy op *e tiid en for
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦O
Dit blad verschijnt des Za
terdags en kost per kwartaal
45 cents; per post per half
jaar f 1.Enkele Nos. 4 ets.
Ingezonden stukken Don-
derdags in te zenden.
Advertentiën Vrijdagmorgens
vóór 11 uur.
maakt van de meest doeltreffende mid
delen om den kettinghandel tegen te
gaan, waarbij zeker het middel van
huiszoekingen zal worden ter hand ge
nomen. De commissie kreeg den indruk,
dat Z Ex. niet zal terugschrikken voor
krachtige middelen wanneer de bestaande
misbruiken op geen andere wijze zijn
uit te roeien.
Distributie-maatregelen.
Aardappelen. De Minister van
Landbouw heeft den prijs der kleiaard-
appelen verlaagd tot 8 cent per K.G.
Ons brood.
In het jaarverslag, loopend tot 30
April 1918, van het station voor maal
derij en bakkerij te Wageningen, wordt
het een en ander meegedeeld over
onderzoekingen van regeeringsbrood, die
geen hoogen dunk geven van de samen
stelling van dit brood. In monsters
regeeringsbrood en roggebrood werden
koffiedoppen aangetroffen in enkele
monsters regeeringsmeel krijt. In een
monster ongebuild regeeringsmeel werden
stukjes beenderen gevonden. In de be
treffende maalderij werden behalve
granen ook beenderen gemalen. Riet-
meel werd geconstateerd in eenige mon
sters brood.
Veel rogge in 1919.
Nu de regeering voor de rogge van
den oogst 1919 een prijs heeft gegaran
deerd van f33 50 per 100 K.G., is men,
zegt het »Hbl.« er in Limburg, onze
belangrijkste roggeprovincie, algemeen
op uit om zooveel land als mogelijk is,
met dit gewas te betelen. Er zijn veel
gemeenten waar in 1919 dubbel zooveel
rogge zal verbouwd worden als in 1918
het geval was, ja, enkele boeren betelen
zelfs een oppervlakte, drie maal zoo
groot als die van dit jaar, omdat ze,
onder de gegeven omstandigheden geen
enkel gewas met meer voordeel kunnen
trekken.
De prijs der Advertentiën
is van 15 regels 60 'cents,
elke regel meer 6 cents.
Grootere letters naar plaats
ruimte. Buiten Friesland, uit-
X gezonderd Familieberichten,
X 10 ets per regel. Bij abon-
nement belangrijk lager.
■♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦I
net to folie sinten goede branje krije.c
Sa hoechde er de freger net óf to ste-
gerjen, der kaem wol neat fen, mar
och, dy man scoe ’t wol wer forjitte,
en hy, Weakkebak seis bleau toneer
sten de moaije man. En sokken as W.
W. binne der by de fleet. Mar it is
mei hjarren doebs»We We
Al komt soks üt hjar misskien goed
aerd foart wy sizze en balde fol, dat
men er soms lilk troch yn 't ünleeoh
reitsje kin as men yen op ’e wirden
bitroude. Scoe gjin trijokwart fen it for
triet dat de minsken elkoar oandogge,
dêrtroch broud wirde
As men mei elkoar omgiet, en men
heardt it iene of oare dat üs goed yn
’e earon klinkt, mar men moat yen dan
seis al foart de foarsichtige fraecb stelle
skin ’k der wol op oan den is de
aerdichheid fen ’o omgong óf, is ’t wier
of net Men kin slim daedlik freegje
mien jy det wol ef, soil der wol hwet
fen komme En derom wol ’t sa wol
ris geanMon harket nei ’n oars moai-
klinkend praet lyk as dove Pytsje nei
’t sjongen fen 'e kanarje harket, en men
tinkt ünderwilenssiz mar raek, ik soil
earst ris ófwachtsje hwet er fen jo dwaen
tolanne komt.
Pier Praetsjemakker, fen wer hwet
oar makkelei, praet foar dat er tinkt,
en bald gjin rekkenskip mei itjinge er
docht en net docht. Dos Pier en-dy
kinne we mar oerslaen.
As Hans Pof om it feansjier in list
opmakke fen syn sizzen en dwaen, en
hy gyng der hinne om by syn wirden,
dy *t net troch de foarnommen dieden
folge waerden, in swart stipke to Betten,
en hy gyng den ris mei dy lange list
op ’e rêch de burren lans, dan doarst
ik'wedsje, det de jonges him neiróppen
fen Sprinkelbünte Héns.
Né, it is just net in blyk fen in oer-
great forst&n as men sa rynsk mei de
wirden omslaoht. As er jild yn ’t laedt-
sje leit, dan stiet de kasdoar net altyd
waeohwüd iepen, eiker net. Nimmen
soil sizze det de hoanne sa lüd kraeit
omt er mei syn gelearde kop forlegen
is. Teale Feike hat syn hele rykdom
fen *e winkel for it Snater ütstald. It
floater hinget sa fol aa atie de winkel
ta barsten, mar... nou moat jy ’r net
ynkomme I Jy mienden det der gjin né
to keap wier, en wrammels ’t ia fen
binnen klearebare néSjuoh, aa wol ’t
ek wol ria mei dy greate-müle-minsken
wêze.
Wopke Wolbitocht lit wol ria hwet
lang op ayn antwird waohtsje, dat kin
yen soma bigjinne to forfelen, mar as in
bin net langernoch bried kin men net
in hele team frisse en soune piken der
ünderwei forwaohtsje.
Dy ’t hwet goeds yn *t sin hat to
dwaen, docht wiis det net foaróf op *e
tromme to nimmen. Biteard it dan goed
mei syn plan letter, dan hat er kans det
de minsken sizzetsjong dat hie ’k
net fen him tocht. Mar draeit ayn ge
keakel op in wynaei üt, dan priuwe ae
him ek noch neissjuoh jy wol, dat it
mar allinne wyn en fearren, praetsjea,
wierne
Hwennear kin ’t syn nut hawwe as
it wird net trooh de died folge wird?
Gabe sei, do ’t immen him oanbrocht
dat Wabe, det en det fen him sein hie
»Wel dy.,. as ik him moet traepje ’k
’m plat Twa dagen letter wol it ta-
fél det Gabe Wabe tomjitte kaem en...
Iniyvlng.
De Commissaris der Koningin heeft de
inlijving van het tweede gedeelte der
zeemilitie, lichting 1919, bepaald op
Dinsdag 12 November, en van het over
schietend gedeelte huzaren, lichting 1918,
op Dinsdag 3 December a.a.
Distributie van thee.
Naar de Amsterdammer verneemt,
ia de kans groot, dat er weer thee zal
gedistribueerd worden. De onlangs aan
gekomen zendingen blijken dit mogelijk
te maken. Omtrent het tydstip en de
hoeveelheid van de te distribueeren thee
kan echter nog niets worden medege
deeld.
Voor de maand November wordt ona
wederom 2 maal een half ons koffie
toegezegd op de bons 40 en 41.
Belasting op waardevermeerdering.
Nu de nood van 'a Rijks schatkist zoo
hoog ia gestegen, vestigt een schrijver
in de >Nieuwe Ct«. de aandacht van
den minister van financiën op een waarde-
vermeerderingabelasting.
De waardestijging van vrijwel alle
onroerende goederen is vooral in som
mige streken van ons land enorm. *t
Is ook heel billijk, dat de Staat van de
groote winsten, die aldus gemaakt
worden, een percentage opeisoht. Bij
de registratie der koopaoten, kan de
belasting met weinig kosten worden
geind. Het oogenblik, waarop de ge
maakte winst gerealiseerd wordt, is voor
de belastingheffing zeer gunstig. De
administratie der registratie beschikt over
een achat van gegevens. Zoo noodig
kon een zeker deel der opbrengst aan
de gemeenten worden afgedragen.
Belasting op advertenties.
Naar de >Amsterdammer< verneemt,
overweegt de nieuwe minister van finan
ciën een heffing van belasting op adver
tenties.
Aanvankelijk was gedacht aan weder
invoering van het dagbladzegeldaarvan
is men echter teruggekomen thans wil
men overgaan tot een belasting op op
brengst van advertenties van 510 pot.
Aanvoer van carbid.
Het Rijksoarbidkantoor is er in ge
slaagd, tot een
met
levering van
naar ons
overeenkomst te geraken
de Noorsche autoriteiten voor de
5 600 ton caloium-carbid
land. Bij hot vervoer doen
zich echter eenige moeilijkheden voor,
wegens onvoldoende scheepsruimte.
Voor de bewoners van het platteland
zal de aanvoer een uitkomst zijn, temeer
daar deze mensohen wegens gebrek aan
petroleum en kaarsen, bijna uitsluitend
op carbid aangewezen zijn.
Gevolg van den zomertijd.
Een lezer van het »Utr. Dgbl.« heeft
een bezwaar ontdekt tegen den zomer
tijd, dat tot nu toe nog nimmer in ’t
geding is gebracht.
Minstens deel der bevolking, d. i.
anderhalf millioen mensohen, schrijft hij,
hebben gedurende 180 dagen, één uur
per dag langer over straten en wegen
geslenterd, door de verschuiving van het
leven van uit huis, naar de straat, als
gevolg van den zomertijd. Een goed
stel zolen en achterlappen duurt bij
iemand, die 5 uren daags loopt, onge
veer 100 dagen, dus 500 uron loopens.
Door de invoering van den zomertijd zijn
dus 1.500.000 X 180/500 5.40 000
zolen en hakken extra versleten, met een
waarde van circa 2 millioen gulden. De
meerdere slijtage aan kleeding, rijwiel
banden enz. loopt over analoge cijfers.
Nu weten wij meteen, waaraan we da
sohoenen-distributie te danken hebben 1
Graan uit Amerika.
Er zijn maatregelen genomen om het.
uitvaren van een deel der tonnage, die
krachtens de Duitsohe toezeggingen be
schikbaar is voor de vaart op Geassoci
eerde en door de Entente beheerschte
havens, zoo spoedig mogelijk te doen
plaats hebben opdat het nog resteerende
deel der 100.000 ton graan; dóór de
Vereenigde Staten aan Nederland toege
wezen, binnen korten tijd kan worden
afgehaald. Aan de Vereenigde Staten
is bereide bevestiging verzocht van de
toezeggingen betreffende de verstrekking
van bunkerkolen.
De Spaansche ziekte.
Te Amsterdam heerscht de Spaansche
ziekte nu ook weer in hevige mate.
Onder het trampersoneel b.v. waren
de vorige week Maandag 100 gevallen
van deze ziektedit cijfer is in de afge-
loopen week gestegen tot 200, dus ver
dubbeld.
~Uitte zich de Spaansche griep in
Augustus in keelontstekingen, thans treedt
zij, volgens de »Tel<. meer in de vorm
van maagdarmontsteking op. Tevens is
geconstateerd, dat nu, méér dan in
Augustus, de gegoede kringen door de
ziekte worden aangetast. Een zeer on
gunstig verschijnsel is het, dat ernstige
gevallen van longonsteking nu in veel
grootere mate dan in Augustus voor
komen. Zoo hebben Maandag alle auto’s
van den Geneeskundigen Dienst den
geheelen avond gereden voor het ver
voer van lijders aan longontsteking naar
de ziekenhuizen.
Naar zeer ruwe schatting lijdt momen
teel 5 pot. van de Amsterdamsche be
volking aan de Spaansche ziekte. Ook
onder de militairen komt de ziekte meer
veelvuldig voor.
Te Lekkerkerk zgn door de vele ge
vallen van Spaansche griep met ernstig
karakter de vier scholen jn de kom der
gemeente gesloten- De beide genees-
heeren zijn mede door de ziekte aange
tast.
Daar de Spaansche griep te Almelo
nog steeds in erge mate blijft heerschen,
hebben B. en W. alle vergunningen voor
het geven van uitvoeringen, het houden
van vergaderingen, bals, repetities, enz.
ingetrokken. De vacanties der scholen
OCBJ
♦I
Crisismaatregelen.
De Permanente Commissie inzake crisis
maatregelen heeft een onderhoud gehad
met den nieuwen Minister van Landbouw.
Het d.d. 10 September aan den Mi
nister verzonden schrijven was het onder
werp der besprekingen, welke ruim twee
uren in beslag namen.
De behandeling van het in een 7 tal
punten te verdeden schrijven had tot
resultaat, dat
1. de Minister zou trachten een weg
te vinden, waardoor het mogelijk wordt
aan arbeiders, die vuilen arbeid ver
richten, als machinisten, stokers, metaal
bewerkers, fabrieksarbeiders, transport
arbeiders, arbeiders in de chemische
ververijen enz. en hunne gezinnen, een
extra-rantsoen zeep te verstrekken
2. de Minister deed toezegging een
verlaging van den prijs voor kleiaard-
appelen zeer ernstig te zullen overwegen
en verklaarde voor de argumenten, ten
voordooie daarvan aangevoerd, veel te
gevoelen
3. een uitbreiding van de hoeveel
heid regeeringsvisch is, vooral in den
komenden tijd, om velerlei redenen niet
mogelijk, zoodat daar geen gunstige toe
zegging viel te doen
4. melkrantsoeneering is helaas niet
te ontwijken doch de Minister verklaarde
uitdrukkelijk, dat hy, ofschoon onze vet-
voorraad zeer beperkt is, toch geen
vrijheid kan vinden het vetrantsoen te
verlagen.
De Minister achtte een verlaging on-
mogelijk en was niet van plan daartoe
over te gaan.
By de bespreking der vleeschdistributje
tegen goedkooperen prijs bleek het be
zwaar van den Minister te liggen in de
te verwachten handel in goedkoopere
vleeschbonnen. ZEx. wees er daarbij
op, dat, ondanks het lage vetrantsoen,
nog levendige handel in vetkaarten bleek
te bestaan. De Minister verklaarde, dat
hij het systeem van Centrale Keukens
krachtig zou bevorderen en financieel
wenschte te steunen, zoodat daardoor
ook goedkoop vleesoh aan de arbeiders
te verstrekken is. Het resultaat was,
dat door de Commissie werd aangeboden
aan Z.Ex. plannen voor te leggen, waar
door het mogelyk zou zijn, de goed
koopere vleeschsoorten tegen lageren
prijs te distribueeren, en waarbij de
duurdere soorten in den vrijen handel
zouden blijven, zonder dat voor een
handel in bons voor goedkoop vleesoh
ernstig moet gevreesd worden. De Mi
nister ging op dit aanbod in
5. de voorziening in de behoefte van
kleeding verkeert, aldus de Minister, in
een zeer gevorderd stadium van uitvoe
ring. Ze is nog deze of in het begin
van de volgende maand te verwachten
6. de Minister deed de toezegging,
nog eens ernstig te zullen onderzoeken,
of de turfprijzen voor verlaging in aan
merking kunnen komen
7. ten slotte zal ook de Minister aan
de Gemeentebesturen nog eens doen
blijken, dat hij het noodig oordeelt, de
arbeiderscooperaties in geen enkel opzicht
bij particuliere handelaren ten achter te
stellen.
Vermelding dient nog de ernstige studie
Tot plaatsing van Adv. en Reclames voor Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr, 76-78, Amsterdam,
voor Friesland Filiaal D. Y. ALTA te Leeuwarden, Bagijnestraat 54. Tel. Intercomm. 1114.
FRISO
Tl,
Q
I
t
I
