Nieuws- en Advertentieblad
Nei-aperij.
voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw., Hindeloopen, Stavoren, enz. enz.
Uitgave van T. GAASTRA Bz. te WORKUM. -
l
44ste Jaargang.
ZATERDAG 26 OCTOBER 1918.
No. 44.
Binnen! andsch Nieuws.
I
FRISO.
I
Der skine sokken net om to tin-
Mar hwet ie nou ea biroerd meaetal
Dat it krekt gelyke
I
Kettinghandelaars.
Speenhof?’ in de »Tal.«
Nu de vrede wordt besproken,
Zit de kettinghandelaar
Met z^n huis vol smokkelrommel
En zyn handen in het haar.
Laat ze met dien rommel zitten,
Maakt ze allemaal failliet,
Ruïneert die voedseldieven,
Koopt hun kettingwaron niet.
Erger dan de minste boeven,
Dan de lafste moordenaars,
Dan de misselijke pooiers
Zijn de kettinghandelaars,
Duizenden van arme kind'ren
Namen ze het eten af,
Duizenden van arme stakkerds
Gingen daardoor in het graf.
Hebt geen meelij met die schurken,
Laat zo heed’len op zijn minst,
Millioenairs zjjn ze geworden,
Door hun vurige woekerwinst,
Straft ze met de zwaarste straften,
Hangt ze op, dat is het best,
Die ons arme volk bestalen
Holland mijdt ze als de pest.
Ziet ge daar die bleeke vrouwen,
Uitgeteerd en uitgeput;
Ziet ge daar die zieke werklui,
Moedeloos en zonder fut
Honden hebben ze gegeten,
Rommel, afval van de straat
Werklui, vloekt die menschenbeulen,
Straft ze met uw diepste haat.
Ziet, daar komen ze met koren,
Boter, eieren en brood.
Toen ze al dat voedsel stalen,
Was ons volk in hongersnood.
Zet bun namen in de kranten,
Gaat ze spuwende voorbij,
Want de schuld van de ellende
Zijn de woekeraars, zyn zij.
Klompen-humor.
Dusstraks de klompen, aldus begint
het »Gron. Dagbl.e een »Van alles eu nog
wat«. Maar mijne waaiden, wy Hollan
ders juister gezegd Nederlanders
behoeven ons waarlyk niet te schamen,
als wij straks inderdaad terugkesren naar
onze eerste liefde. Kwamen we vroeger
niet ook met de klompen in het gelag
En breekt ons niet nu nog menigmaal de
klomp
De nieuwe mode, welke wy met jubel
tonen tegemoet gaan, zal ons proefonder
vindelijk overtuigen van de bekoring der
klomp. En aangezien wij voorloopig nog
wel niet de eenheidsklomp zullen krygen,
bestaat voorshands alle aanleiding rekening
te houden met bepaalde smaakverschillen.
Zoo zal b.v. by de gebloemde z warte ajour-
dameskous de elzenhouten klomp heel goed
staan, terwijl de populieren klomp de ellen
bruine kous bepaald flatteert. By een ge
kleed costuum past een paar zwarte klom
pen, hoogstens versierd met een paar ge
schilderde vergeet-me-nietjes. Wanneer
aldus de klomp in eere wordt hersteld,
verdwijnt zeker uit een gang van ’t ge
rechtsgebouw do vermaning: klompen uit
trekken
De klompen zullen inderdaad een geheel
nieuwen tyd inluiden, vooral op bals zal
men het hooren. Straks zullen de men-
schen zich ook niet zoo licht op de teenen
getrapt voelen. Daar staat echter tegen
over, dat we straks bij hot minste of ge
ringste allemaal op onze klomp gaan spelen
Wien de schoen past, trekke hem aan
straks trekken we ook schoenen aan
die ons niet passen. Weldra ook zal men
graag in een andermans schoenen staan
en meer dan nu voelen, waar de schoen
wringt.
Men zal aanvankelijk veel meer dan vroe
ger de hakken laten zien op den duur
ziet men geen hakken meer.
ze hun speculatie Dat allee duur zal
blijven langen tijd, ook de grondpro-
ducten Dat wil de schrijver nog niet
zoo grif aannemen. Immers, zegt hij,
zoodra de oorlog geëindigd zal zjjn, zal
iedere Staat zoo spoedig mogelijk zorgen zijn
voedselvoorziening in orde te brengen,
en de landen die steeds op export zijn
aangewezen (Noord- on Zuid Amerika
Rusland e a.) zullen door sterke concur
rentie hnnne plaatsen op de wereld
markt weer willen innemen.
In Zuid-Amerika liggen millioenen
tonnen graan op scheepsgelegenheid te
wachten en worden zoodra mogelijk op
de markt geworpen.
Waarom moeten wij nu den grondprijs
opdrijven en daardoor onze grondpro-
ducten als van zelf duurder maken
Wie zal ze ons afnemen tegen dien
Een paar nachten geleden was er op
den Sohiedammerdijk een vechtpartij
voorgevallen, waarbij twee Russische
Polen door een Limburgschen fabrieks
arbeider met een mes zijn verwond.
Zaterdagnamiddag wandelde die ar
beider, de 21-jarigen A. G. Gr.,
uit Blerik, met een kennis, den soldaat-
kommies Hoornweg, te Blerik in garni-
garnizoen, op den Schiedamschedijk.
Hoornweg had eenige dagen verlof gehad
om zijn familie te bezoeken. Zij zouden
Zaterdagavond in gezelschap van anderen
naar Limburg vertrekken.
Toen zij van de Schiedamschedijk de
Zwanensteeg inliepen, reed oen electrische
tram voorbij, waarop de Russische Pool
B. Soh. stond, één van de Polen, die
tijdens de vechtpartij door G. met een
mes was gestoken. De Pool, die hem
herkende sprong van de tram, trok een
dolkmes, liep den geen kwaad vermoe
denden Limburger achterop, viel hem
van achteren aan en stak hem het dolk
mes bij den hals in den schouder.
Daarna ging hij den soldaat-kommies
Hoornweg te lijf, dien hij met hetzelfde
mes in den hals stak. Vlakbij op de
Leuvehaven zakte H. op straat ineen.
Burgers namen hem op en droegen den
zeer veel bloed verliezeuden militair,
wier halsader geraakt was, naar het
i ziekenhuis, waar hij bij aankomst over-
i leed. Met den twist susscheu deu Pool
en zijn kameraad hooft hij niets te m*ken
gehad, en nooit was hij mot dazen
vreemdeling in aanraking geweest.
De fabrieksarbeider Gr. h aft. met hulp
van anderen, loopcnde he pc óuroau
in de Groote Paauwensteeg bereikt.
Daar verloor hij, tengevolge van bloed-
i verlies het bewustzijn. Men bracht hem
naar het ziekenhuis, waar later in den
avond zijn toestand niot direot levens
gevaarlijk geacht werd.
De Pool Sch., die in een logement
op den Bchiedamschedijk v- rbiijf hield,
werd dadelijk gegrepen. Hot publiek
wilde hem te lijfonder boBohsrming
van de politie is hij naar da Paauwen-
steeg gebracht. De agenten moesten de
sabel trekken en daarvan gebiuik
maken om den moordenaar te bescher
men tegen het met kracht opdnngende
publiek, dat hem onder handen wilde
nemen.
Neifolgje en nei-aepje dat is lang net
it selde. As men yen der op taleit in
goed foarbield nei to folgjen, dan kin
men dat net oars as priisber hjitte mar
lyk as in hopen dogge, in oar yn alles
sa goed mooglik nei to pyassjen, dat is
bispotlik, en soks neamt men nei-aepjen.
Men hoeoht just net eigenwijs stiif
yens eigen ein fol to balden, ef net iens
nei in oar sjen wolle of dy it soms ek
ris better wit as yen seis, né, sokken
binne finbruksume dwarstrieden, dy *t
ek grif wol allinne stean bliuwe soille.
Mar as men earst goed om yen hinne
sjoen hat, en bitocht hat hwet wei to
nimmen, dan moat men selstannich ge-
nóoh wêze ek dy wei to folgjen. Mar
bihalven dat er in hopen binne, dy ’t
seis gjin wei fine kinne, of der ek net
om siikje wolle, binne er ek by de fleet
sa fen aerd, det se in oar mar Ijeaver
kieze litte en dy *t er tige mei op
hawwe, krekt sa to dwaen as in oar ek
docht. Mar: »doch as oaren,is in
wird, det wol ris »doch forkeards, bi-
stjut.
ken.
by det neidwaen
sa min is to roaijen. Dy *t oaren nei
dwaene, forjitte wol ris, dat it selde
hwet de iene goed torjuchte bringe kin,
for de oare altyd op fortribeljen fitdraeije
moat. Der hie men bygelyks fis jong-
fryske dichters fen ’e léste dagen, oan-
helle as ’t men wyt, mei de sonette-
koarts. Allergeloks, tominsten dat mien
ik to bimerken, nimt dy koarts al wer
hwet óf, hat de 40 graden hawn, (der
binne den ek echte kinedrippen for jown.)
Mar dy nye dichters woene dan ek nei-
aepje, sa ’t it skynde, en det is hjar ek
wer sa matich forgien. De iene nei-
dichter stie nei de oare op, det komt
den fensels sa. Woene se, bygefal, it
moaije yn ’e natfir bisjonge, dan diene
se net lyk as Walingom, as dy yn ’e
iere simmermoarn yn 't moaije waer
kipe en dan as fensels bigyng to sissen
»Hwet bistou Ijeaflik riizjende simmer
moarn.- It opgeande sintsje det laket
my oan«. »Ik woe for gjin goune det
’k yet to sliepen lei...< Né, de nye
dogge det oars. Dy siikje in stik of
hwet moassige boeken bynoar op hjar
studearkeamer, boeken skreaun troch
wiere dichters, greate geasten, dy *t it
wol treflik sisze koene misskien. Ut dy
finderskate boeken waerd hjir en der in
hap en in snap oppiktin tearfyn wird
ef in byld fen snie dat men net forsette
kin. Dat fine rédskip waerd dy greaten
fintfytmanne, en de klfinhakken wieme
sa dryst, der mei om to gean. Dan
kaemen er sonetten op *e lappen oer,
soil *k mar sizse, it selde der ’t Waling
om op foei. De greate, faek büten-
lanske dichten waren nei-ape en men
krige fryske sonetten, dy ’t gjin minsk
op *e wrfild, al wied er ek noch sa for-
heven oanlein, for in 50 grams bóllebon
net graeoh ynroalje woe. Den wie ’t,
mei *t each, ek lyk as de forspeinde
>Omkes< op it moaije yn de natfir, om
on de by sa »Biachtsje dy blanke
klanken, dy Ijochte Iflden... C
pen yn ’e mottige boeken, lit dy wirden
Helene Swart en soartgeliken dochs hél
de, jimme kinne se ommen dochs net
to plak krije. Jimme wolle neifolgje,
mar it draeit ommen dochs op nei-
aepjen fit. Gean mar Ijeaver yn 'e
frisse loft, harkje nei de Omkes en
jimme wirde fensels wer soon.
It giet mei sokke knapen krekt as mei
in hopen O.-W.-ers yn fis tiid. Altyd
yn in platte stén ritten, krije de jild-
winnera it yn 'e plasse, de greate ljue
nei to aepjen. Hja klaeije hjar oan as
great mynhear, dogge dy menearen nei,
on dochs kinne se ’t net forblomme, dat
men fen Herren not sjuoht dat so sbütenz
Distributie-maatregslen.
Kaarsen. De maximumprijs voor
kaarsen is bepaald op f 0.64 per pak
van 300 gram netto die van schemer
lichten op f 0,58 per doos van ten min
ste 200 gram.
De minister van Landbouw deelt aan
de gemeentebesturen mede, dat bij de
toewijzing van kaarsen in de eerste plaats
is rekening gehouden met de behoefte
der z.g. lichtlooze gezinnen. Voor dese
wordt in de maanden November en De
cember één pak kaarsen per maand ver
strekt eene ruimere toewijzing is on
mogelijk, in verband met den bestaanden
voorraad kaarsen.
Ditzelfde rantsoen wordt beschikbaar
gesteld voor kajuitverlichting der binnen
schippers ten behoeve van land- en tuin
bouwbedrijven en veehouders.
In zeer beperkte mate worden nog
kaarsen beschikbaar gesteld voor zieken
huizen, openbare diensten, industrieën
(alleen voor ketelblikken), voertuigen en
kwartiergevers, terwijl een reservevoor-
raad schemerlichten, voor gevallen van
ziekte, zal worden bijgevoegd.
Schoenen en reparatieleder.
Het verbod tot aflevering van schoenen
is opgeheven. Tegelijkertijd is in wer
king getreden de distributie-regeling voor
reparatieleder en schoenen,
De maximum kleinhandelprijs voor
reparatieleder is vastgesteld op f 0.56
per H.G.
Hooge grondprijzen.
Er worden bij de landverkoopingen
thans enorm hooge prijzen gemaakt.
Zullen de koopers zich zelf niet in de
vingers snijden vraagt een Friesche boer
Dit blad verschijnt des Za-
X terdags en kost per kwartaal
X 45 cents; per post per half-
X jaar f 1.—. Enkele Nos. 4 ets.
X Ingezonden stukken Don-
X derdags in te zenden.
X Advertentiën Vrijdagmorgens
X vóór 11 uur.
■weooe-s-sMoc
De prijs der Advertentiën
is van 15 regels 60 cents,
elke regel meer 6 cents.
Grootere letters naar plaats
ruimte. Buiten Friesland, uit
gezonderd Familieberichten,
10 ets per regel. Bij abon
nement belangrijk lager.
♦♦♦♦♦♦»•<- «-♦♦♦«♦««♦♦ft
prijs? Als rondom ons de Staten tot
bankroet toe zijn verarmd, zal dan de
levensstandaard van hare volken zoo hoog
zijn, dat ze ons prijzen kunnen betalen
zooals men zich die thans droomt
En wanneer men voor de tegenwoor
dige fancy-pnjzen land koopt, wat zal
dan voor de volgende huurperiode de
landgebruiker aan den eigenaar moeten
bieden Durft men dan ook consequent
te zijn en voor een reeks van jaren een
huur beloven evenredig aan een goede
rente van de koopprijzen die men be
taalt
Wij beleven vreemde tijden, doch
laten wij oppassen, dat ons hoofd koel
blijft. Laten wij vooral oppassen, dat
de gekweekte reserves die wij binnen
korten tyd zoo hoog noodig zullen hebben,
niet worden verspeculeerd in veel te
duur land.
Een ryksleening.
Ingediend is een wetsontwerp tot het
aangaan van een vrijwillige leening ten
laste van het Rijk tot een bedrag van
f 350.000.000 tegen een rente van vijf
precent, betaalbaar op halfjoarlyksche
coupons, verschijnende 1 Juni en 1 De
cember. Er worden geen inschrijvingen
dan van f 100 of een veelvoud daarvan
aangenomen.
Indien de inschrijvingen op de vrij
willige leening minder bedragen dan
f 300.000.000, wordt een gedwongen
leening aangegaan, waarvan schuldbeken
tenissen aan toonder worden uitgegeven,
dragende een rente van 3^2 pet. In
deze gedwongen leening zijn verplicht
deel te nemen zij, die voor het belasting
jaar 19181919 zijn of worden aange
slagen in de vermogensbelasting naar een
vermogen van f 75.000 of meer en de
binnen het Rijk wonende natuurlijke
personen, die voor dat belastingjaar zijn of
worden aangeslagen in de inkomstenbe
lasting naar een inkomen van f 10.000
of meer.
Sigarenfabriek stopgezet.
Men meldt uit Utrecht
De N.V. Ned. Sigarenfabriek v.h. Ypes
en Posthumus te Utrecht heeft Zaterdag
avond haar geheele werkliedenpersoneel
tot een aantal van 130 personen ont
slagen. Dit ontslag geschiedde niet
wegens gebrek aan grondstoffen, daar de
fabriek nog over eeno voldoende hoeveel
heid tabak beschikt, maar de fabrikanten
zagen er zich toe genoodzaakt om de export,
waarop deze fabriek voor 9/lü barer pro
ductie is aangewezen, sinds maanden is
stopgezet.
Haar pakhuizen zitten vol met afge
werkt goed, maar afzet in het buiten
land is onmogelijk en ook in het binnen
land is de verkoop vrijwel uitgesioten.
De meeste sigarenfabrikanten te Utrecht
moeten voornemens zijn, ook zij die
louter voor het binnenland werken, Za
terdag a.s. eveneens hunne fabrieken
stil te zetten en hun personeel gedaan
te geven. »A)g. H.<
Als de vrede komt...
In den Raad der gemeente Amersfoort
gaf het s.-d. raadslid J. Hofland aan B.
en W. in overweging, om zoodra het
tijdstip van den vrede daar is, als uiting
van groote vreugde op dien blijden dag
van alle gemeentegebouwen de vlag te
doen wapperen, de burgerij tot feest
vieren uit te noodigen en het geheele
personeel in gemeentedienst dien dag vry
van dienst te geven.
Op een interruptie van een der leden
of de iroode vlaga door hem bedoeld
wordt, antwoordde de heer Hofland, niet
te staan voor B. on W. van Zaandam,
doch voor die van Amersfoort, en dat hij
dus denkt aan de natonale vlag. (Vroo-
lykheid.)
Laaghartige moord te Rotterdam.
Zaterdag is te Rotterdam een militair
op laffe wijze vermoord.
Wij ontleenen omtrent de toedracht
dezer zaak het volgende aan de »N.
R. Ct. t
geane. Dan meitsje se hjar seis bilacb-
lik fensels. De iene sjuoht meilyend op
hjar del en tinkt >se binne net wizer,«
en de oare wirdt lilk en seit »Sokke
apen.c
Mar hwet seoene nou de greatste apen
wêze, de neibauwers-dichters of de nei-
makke O.W. greate ljue Sjuch, dwaen
hwet oaren dwaen, is in aerdichheid fen
mennichien dy ’t fensels net wêze wol,
dat er net oarspronkelik is, mar dy ’t
der syn foarnamens, syn oerwioht, syn
greatiohheid yn siket. Lit se és beide
mar oer ien kaem kjimme sokken lije
oan selsbidroch.
Och, it is hast altyd skeadlik, heger
skat wirde to wollen as men wier wier
ie. En hwet kin men yen in lést op
’e héls helje, (de nye namakke dichters
hawwe dit al ünderfoun) as men hjar
neidwaen wol, dy ’t folie kinne. Hat
fader Cats yn syn tiid ek al net ris for-
teld fen »In aep dy ’t heger klimme
woe, ensafoart
We seine niis de iene neimakke-dich-
ter stiet nei de oare op. Mar dat giet
hast altyd sa. Hwa ’t blike lit det hy
hwet mient dwaen to kinnen hwet oaren
net dwaen en dertroch him sjuoht üt-
blinke to litten, dy kin er mar fêat op
oan, det hy noch folie mear as oaren
syn neidoggers wer fynt. Lykje net de
sonnetten fen de léste tiden yn us fryske
ütjeften sprekkend op elkoar Jonge ja,
men komt altyd wer de selde wirden
en ünbigryplikheden tsjin. Dy ’t ien
sonet lézen hat, hat ek tsien lézen. De
dichters dichtsje hjar der fit, de lêzers
léze hjar der fit. Ik ha ris to Rotter
dam tor ’n apekoai stien to sjen. Mar
seldsum wier ’t 1 Ien joeoh 'n foarbield
en al de oaren diene him krekt gelyk
nei.
En wryohtich yn 'e minskewrald docht
men ek sa. Hwa seoene er nou earst
wést hawwe? De langstirten of....
Oan ’t wird nei aepjenof te lieden,
koe Darwin hast wol gelyk ha moatte.
En mei men sizze dat dy Darwin it
mal bitinke koe, men moat dochs earlik
wier bikenne, al wolle wy wise min-
sken net fen apen ófstamt wêze, dat wy
yn sommige dingen dan dochs mar fry-
hwet op dy kealearige feinten lykje.
Lit fis derom as protest, fis forstan
dan in bytsje rieplachtsje. Is 't net in
selskwellen, om altyd op to passen ho
't dy of dy praet en docht, en as men
det merkt, yen den der nei to flijen en
to foarmjen, faek mei alle mogelike
writen, tsjin yens eigen better gefoel yn?
Is ’t net in lést altyd to longerjen op
hwet in oar docht, to harkjen hwet in
oar seit, to freegjen hwet in oar der fen
sizze en tinke scoe Moat yens eigen
miening den altyd ta weismiten keard
Is men Ijeaver de riaef fen in oar, om
net fit ’e gunst fen dy oaren to reitsjen,
of, yn syn dwaze eagen misskien fier
finder him stiet, of dat men yen seis is
»Wez dy seis! sei ik tsjin immen
Mar hy koe net, hy wier nimmen.
Wolle wy ek finder dy nimmen-netten
rekkene wirde, omdet we fis seis net
wêze kinne Né, fest. Hwet in oar
wol, freget, easket, lekket of priisget, in het >Fr. Wkb.« Waarop bouwen
hearre wy der Ijeaver net nei, mar lit
fis folgje de wei dy ’t it forstan en ge
wisse fis oanwize. En moatte wy tsinje
Och, stim- in foarbyld for oaren, lit fis dan op-
passe, dat we letter, as we fis neifolgers
efter fis oankommen sjugge, net hoege
to laeitsjen of to skriemen.
Tot plaatsing van Adv. en Reclames voor Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr, 76-78, Amsterdam,
voor Friesland Filiaal D. Y. ALTA te Leeuwarden, Bagijnestraat 54. Tel. Intercomm. 1114.
o
o
FRISO.
