Nieuws- en Advertentieblad
voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw., Hindeloopen, Stavoren, enz. enz.
45ste Jaargang.
ZATERDAG 3 MEI 1919.
No. 18.
Officieel Gedeelte.
Binnenlandsch Nieuws.
t
Uitgave van T. GAASTRA Bz. te WORKUM. -
1 K.g.
Tot plaatsing van Adv. en Reclames voor Handel, Nijverheid
voor F
I
1
Distrlbutiemaatregelen.
Koffie. Met het oog op de toe
nemende aanvoeren van koffie en op
heffing van de distributie van koffie, ia
het Rijkskantoor van thee en koffie op
gedragen tot 31 Mei 1919 geen distri-
butiekoaten te heffen en onderscheiden
lijk reeda betaalde diatributiekosten aan
belanghebbenden te reatitueeren voor alle
partijen ongebrande koffie, waarvan de
aflevering uit het veem wordt of reeda
ia aangevraagd.
Slaohtvet. De minister van Land
bouw heeft met ingang van 3 Mei in
getrokken alle nog bestaande bepalingen
betreffende inlevering der van slachtingen
afkomstige vetten.
Van dien datum af zal dus geen
alaohtvet meer behoeven te worden in-
burgers te verlagen, antwoordt de Voor
zitter toestemmend.
De heer de Boer vindt de verlaging wal
mooi maar niet voldoende, temeer wjjl bjj
de vroeger plaats gehad hebbende verhoo-
ging is gezegd, den prjjs zoo spoedig mo
gelijk weer naar beneden te brengen. Hjj
meent, dat verlaging tot 15 cent gewet
tigd is, omdat ook de kwaliteit in den
laatsten tyd zeer slecht is en wel twee
maal zoo duur is geworden, alsmede om
uitbreiding van kookgas te bevorderen.
Do Voorzitter merkt op, dat wat de
heer de Boer wil, goed is voor de toekomst
maar thans nog beneden den kostprijs
wordt geleverd en met het oog op even-
tueele tekorten, de prjjs niet lager kan
worden gesteld. De industrie zal thans
weer geheel vrij komen te staan en eene
verbetering ondergaan, terwijl ook voor
het algemeen de concurrentie beter zal
worden, nu de prijs van 1 L. petroleum
gelijk zal zjjn aan 1 M3, gas.
De heer Veenstra acht het motief der
Gascommissie niet voldoende, want juist
ter wille van de concurrentie moet de
gasprijs lager worden gesteld.
De Voorzitter is het daarmede betrek-
keljjk eens, maar wenscht toch acht te
geven op het argument der Gascommissie,
alsmede op do zindelijkheid en het gebruik
van gas tegenover petroleum.
De heer Veenstra had nadere inlichtin
gen verwacht van de Gascommissie en
zal daarom het voorstel de Boer onder
steunen, mede in vergelijking met wat in
andere Gemeenten wordt betaald.
De heer Brandsma geeft alsnu als lid
der Gascommissie nog eenige toelichting
op hun voorstel, daarbij opmerkende dat
dit nog II/2 cent is beneden den kostprijs.
Een geluk is, dat in den zomer niet veel
gas wordt gebruikt, zoodat het tekort kan
worden gedekt door de wintermaanden.
De dure exploitatie dit jaar vindt zjjo
oorzaak in de vele aangebrachte verbete
ringen. Oorspronkelijk is overwogen de
prijs voor inkomens beneden f 900 lager
te stellen, voor die van 900—1200 gulden
20 cent te laten betalen, voor die hooger
dan 1200 gulden 23 cent, doch neemt de
Raad de verantwoordelijkheid voor ean
lageren prijs op zich, dan is dat hunne
Commissie goed.
De Voorzitter merkt op dat de Commis
sie gedacht heeft aan de huishouding der
fabriek, de heeren de Boer en Veenstra
meer rekening houden met de industrie,
maar waar is het, dat andere Gemeenten
goedkooper zyn. Bolsward b.v. heeft met
een prijs van 15 cent, nog kunnen sluiten
met een batig saldo, maar hier dient re
kening te worden gehouden met den kost
prijs.
De heer Brandsma zegt daarentegen dat
de prijs van het gas alhier nooit duurder
is geweest dan in andere plaatsen van ge
lijken omvang en verwacht met een prjjs
van 18 of 17 cent geen strop, indien al
thans uitbreiding van aansluiting wordt
verkregen.
De heer de Boer meent te mogen con-
stateeren, dat men vroeger met 4 M. even-
ver kwam als thans met 7 M., maar hjj
wil zijn voorstel wel intrekken, als de
Gascommissie belooft, na 3 maanden met
een nieuw voorstel te zullen komen.
Da Voorzitter verwacht, dat de Com
missie, bij verlaging van den kolenprjjs,
daartoe wel zal komen, de heer Yntema
acht de sprong op 15 cent te hoog en
geeft den heer de Boer in overweging zijn
voorstel te wijzigen tot ean bedrag van
18 cent, waartoe deze zich bereid verklaart,
de heer Ykema wijst in verband met de
kwaliteit van het gas, op de noodzakelijk
heid, vroeger en nu nog, bruinkolen te
moeten gebruiken, waarna het voorstel de
Boer, in stemming gebracht, wordt ver
worpen met 8 tegen 3 stemmen, die der
heeren de Boer, Veenstra en Ykema en
het voorstel der Gascommissie zonder
hoofdelijke stemming wordt goedgekeurd.
Thans stelt de Voorzitter aan de orde
het voorstel der Gascommissie tot salaris-
verhooging van den Directeur, benoemd
op f 1500 salaris plus vrije woning, vuur
plus vorenstaande emolumenten, de be
slissing geheel aan den Raad overlatende.
De heer Yntema vindt dat wel wat een
vreemd voorstel, want de Directeur is nog
maar kort in functie, wij weten nog niets
van zjjn prestatie’s, alles staat nog op losse
schroeven en daarom is het boter eerst
b. v. nog eens een jaar te wachten.
De heer Brandsma verdedigt het voor
stol der Gascommissie met een beroep op
Waar
ijjk vernieuwd, wat beter verdeeld ware
geweest over 3 jaren, dan had de tegen
woordige Commissie niet voor de feiten
behoeven te worden geplaatst. Da beton-
balk is op advies van den Gemeente-
architect aangebracht. De heer de Boer
zegt de teekeningen en missives te hebben
tngezion, maar wenscht gaarne van de
Gascommissie inlichtingen omtrent het
systeem, dat zjj wenscht in te voeren.
De heer Brandsma licht dat nader toe en
spreekt van een oven met een schacht,
waardoor de rusttijd kan worden bevor
derd en bovendien de stoker, die dagdienst
hoeft, dan ook nog terreinarbeid kan ver
richten. De heer Kroese merkt op dat
de verbeteringen aangebracht in 1905, tot
een bedrag van f24000 en in 1913 van
f 11500, thans niet veel meer beteekenen.
Nadat de heer Brandsma nog eens eene
uiteenzetting geeft van de nieuwe indee-
ling der ovens, vraagt de heer IJntema,
of de Commissie een en ander door een
technicus heeft laten onderzoeken, wat de
heer Brandsma ontkennend beantwoordt,
waarop de heer IJntema adviseert dat nog
te doen. Alles staat op zoo losse schroeven,
voorafgaand onderzoek is noodig, wjjl de
Commissie afgaat op het advies van den
nieuwen Directeur. De heer Brandsma
meent te mogen verklaren, dat de Gas
commissie volkomen op de hoogte is van
het bedrijf, waartegenover de heer IJntema
opmerkt, dat z. i. geen verhooging van
verbruik is te wachten, wjjl de toekomst
is aan do electriciteit.
De heer de Vries is het met den heer
IJntema eens, dat de Raad voor oen
moeieljjke positie wordt geplaatst. Een
uitgaaf van f25000, en dat alleen op ad
vies van den Gas-Directeur, zonder toe
lichting van den Gemeente-architect I Kan
by die f 25000 ook nog meer komen, want
de fabriek is zeer licht gebouwd. Als
electriciteit meer ingang vindt, doet men
dan wel wjjs een leuning van f25000 te
sluiten en is het in alle geval niet beter,
eerst het advies van een technicus te
vragen De Voorzitter acht de voorspie
geling van electriciteit een spookbeeld, veel
duurder dan gas en hjj heeft liever gas
dan electriciteit. De heer de Boer advi
seert de verbeteringen zoo spoedig moge-
ijjk in te voeren, want die ovenkosten
begrooten hem niet, doch hy is voor het
idee-IJntema, als het de volgende week
kan gebeuren. Dus naast den Directeur
iemand, die goed op de hoogte is, zegt de
Voorzitter. Is de Gemeente, of de Gas
fabriek of de Directeur geen lid van een
technische gascommissie vraagt de heer
Potma, dan kan die toch adviseeren.
De heer Brandsma zegt, dat er by de
leden van den Raad wantrouwen schuilt
in het advies van den Directeur. Ander
maal zegt hij, dat de Gascommissie met
de indeeling der fabriek volkomen op de
hoogte is, en voldoende op de hoogte, om
tot deze leening te adviseeren. Gebeurt
dit niet, dan is ds capaciteit van de fabriek
voor den komenden winter niet voldoende.
De heer IJntema heeft geen wantrouwen,
maar gezien den korten tjjd, die de Direc
teur hier is, gezien den treurigen toestand,
waarin de fabriek vroeger is overgenomen,
gezien de voorgestelde verbouwing van de
keuken van de Directeurswoning, waarvan
de Raad zelfs geen begroeting heeft gezien,
acht hjj een technisch voorafgaand onder
zoek noodig.
Do heer Brandsma wil nog opmerken,
dat de voorgestelde verbouwing van den
Directeurswoning f2000 zal moeten kosten,
deze plannen zyn goedgekeurd door den
Burgemeester en men aan een directeurs
woning hooger eischen mag stellen dan
aan een fitterswoning. De heer Ykema
meent als lid van de Gascommissie dat na
de toelichting van don heer Brandsma, de
heer IJntema bevredigd kan zjjn. De heer
Brandsma wil zich met een technisch
onderzoek vereenigen, maar herhaalt, dat.
wat de Commissie wil, beslist goed is, ja,
deze heeft zelfs overwogen een nieuwe
fabriek te bouwen. De heer Veenstra is
hot niet met de gedachten van den Raad
eens, want die veronderstellen wantrouwen
in de Commissie en den Directeur en die
hoeft Spr. niet. Do heer de Vries zegt
zjjnerzjjds geen wantrouwen te onderstellen,
maar hjj is wat huiverig voor die f 25000
Gaat de Commissie met het gevraagde
technisch onderzoek mee, dan is de zaak
opgelost. Ook de Voorzitter veronderstelt
geen wantrouwen, maar enkel een maat
regel om zekerheid te krjjgen.
Tot het technisch onderzoek wordt
daarop met algemeene stemmen besloten.
Punt 7. Adres van A. E. Wiersma al-
De prijs der Advertentiën
is van 15 regels 60 cents, 4
elke regel meer 6 cents. 2
Grootere letters naar plaats- 4
ruimte. Buiten Friesland, uit- 4
gezonderd Familieberichten, 4
10 ets per regel. Bij abon- 4
nement belangrijk lager.
en licht, en dat thans te brengen op f 1750 juist heeft den toestand als een erfenis
l aan den Raad overlatende.
Yntema vindt dat wel wat een
hier, houdende verzoek, voor overloop ge
bruik te mogen maken van een stukje
Gemeentegrond.
Uit het door den Secretaris gelezen
adres bljjkt, dat adressant bjj zjjn woning,
Wjjk D 102, een uitgang wil maken aan
den achterkant, om verder voor overloop
gebruik te maken van een stukje Gemeente
grond.
Da Voorzitter stelt namens B. en W.
voor, het verzoek tot wederopzeggens toe
te staan, waartoe zonder hoofdelyke stem
ming wordt besloten.
Punt 8. Adres van den stadswerkman
R. B. de Jong, daarbjj verhooging van
salaris verzoekende.
In het door den Secretaris gelezen adres
vraagt adressant verhooging of toeslag.
Van zjjn salaris van f850 bluft na aftrek
der pensioenstorting voor 4 a 5 personen
slechts f 15.151/2 over, zoodat hjj er reeds
een belangrjjk bedrag bjj heeft ingeteerd.
In vasten dienst bjj de Gemeente, vraagt
hy, waarom zjjn salaris veel lager moet
zjjn dan dat van andere ambtenaren. De
Voorzitter stelt namens B. en W. voor het
salaris te brengen op f900, in verge
lijking met dat van Abma, die f 1000 heeft.
De heer Potma wil het salaris zoo
houden, waarna met 10 tegen 1 stem, die
van den heer Potma, tot de voorgestelde
verhooging wordt besloten.
Punt 9. Benoeming van een plaatsver
vangend Voorzitter van het stembureau.
De Voorzitter zegt, dat deze benoeming
noodig is, tengevolge de ongesteldheid van
den Burgemeester. Tot leden zjjn reeds
benoemd de heeren W. Kroese, G.
G. Posthumus en S. Haytema, tot
plaatsvervangende leden de heeren Y.
Ykema, O. IJntema en H. de Vries. Tot
stemming overgaande, wordt als plaatsver
vangend Voorzitter aangewezen de heer
G. G. Posthumus met 8 stemmen. De
heer S. Haytema verkrjjgt 2 stemmen en
de heer Ykema 1 stem. Voor de aanvul
ling van een nieuw lid verkrijgt bjj eerste
stemming de heer Brandsma 4, da heeren
Potma en Veenstra elk 2 stemmen en de
heeren de Boer, Hobma en Haytema elk
1 stem. Bjj tweede vrjje stemming de
heeren Brandsma, Potma, Veenstra en
Hobma respectievelijk 5 on 3 en 2 en 1
stem Bjj herstemming wordt benoemd de
heer Brandsma met 5 stemmen.
Punt 10. Vaststelling van schoolgeld-
kohieren over 1918.
Zonder hoofdeljjke stemming vastgesteld
tot een bedrag van f844.571/2.
De punten der agenda zyn hiermede
afgehandeld.
By de gewone rondvraag informeert de
heer de Vries naar de behandeling der a.s.
begrooting, wat, volgens den Voorzitter,
in Augustus dient te geschieden.
De heer de Boer dient voor een volgende
vergadering 2 voorstellen ina. dat van
wege de Gasfabriek voortaan geen handel
mag gedreven worden in gasornamenten
enz. en dit over te laten aan de winke
liers; b. alle hoofdvaarwaters in de Ge
meente op genoegzame diepte te brengen.
Verder vraagt hjj hoe het staat met een
eventueel rapport van den accountant over
de gasfabriek en of dit in geheime zitting
zal worden overgelegd. De Voorzitter ant
woordt dat dit onderzoek nog niet geheel
is afgeloopen en nog geen eindresultaat is
verkregen. In elk geval zal daarop worden
gelet want de Raad mag het weten.
Daarna wordt de vergadering gesloten.
1 en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr, 76-78, Amsterdam,
Friesland Filiaal D. Y. ALTA te Leeuwarden, Bagijnestraat 54. Tel. Intercomm. 1114.
Dit blad verschijnt des Za-
terdags en kost per kwartaal
45 cents; per post per half-
jaar f 1.Enkele Nos. 4 ets.
Ingezonden stukken Don-
derdags in te zenden.
I Advertentiën Vrijdagmorgens
vóór 11 uur.
De BURGEMEESTER van
WORKUM maakt bekend, dat
de volgende week
verkrijgb. zal worden gesteld
op bon 19d 2^2 ons RIJST.
op ban 20d en bon 15 Kinderkaart 3^2
ons SUIKER.
op bon 21 d 1 ons KAAS (bij aankomst)
op bon 22d i/t K.g. PEULVRUCHTEN
op bon 23d 4 K.g. KLEI- en
ZANDAARDAPPELEN.
op bon 6 der Kinderzeepkaart 1 stuk
DEKKERZEEP.
Tevens wordt bekend gemaakt, dat
de volgende week door houders van
Normaal Margarinekaarten, tegen inwis
seling der oude lichamen (3e tijdvak)
nieuwe kaarten kunnen worden afgehaald
ten Distributiekantore.
De Burgemeester voornoemd,
W. KROESE (L.-B.)
Workum, 3 Mei 1919.
VERSLAG van de Vergadering van den
Raad der gemeente
WORKUM,
op Donderdag 24 April 1919, ’a namiddags
6 uur.
Tegenwoordig alle leden.
Voorzitter de heer W. Kroese, oudste
Wethouder,
Na opening der Vergadering door den
Voorzitter stelt deze als punt 1 der agenda
aan de ordeNotulen der vorige vergade
ring, welke na lezing door den Secretaris
onveranderd worden goedgekeurd en vast
gesteld.
Punt 2. Mededeeling van ingekomen
stukken.
a. Kennisgevingen van de heeren H.
Runia, S. F. Vroolyk, S. R. Dykstra en
W. Kroese, houdende aanneming hunner
benoeming tot lid der schattings-commissie.
b. Een dankbetuiging van het School
fonds voor Schipperskinderen in Friesland
voor de verleende jaarlyksche bydrage.
c. Een apostille van Ged. Staten, hou
dende goedkeuring van het navorderings-
kohier van Hoofdeljjken Omslag, dienst 1918
d. Idem, houdende goedkeuring van het
Raadsbesluit tot onderhandsche verhuring
van een kamer der z.g. opzichterswonin-
gen aan Y. de Jong.
e. Een extract uit het Resolutieboek
van Ged. Staten, houdende goedkeuring
van de wjjziging op de heffing van plaat-
seljjke belastingen, welke stukken, zonder
hoofdeijjke stemming, voor kennisgeving
worden aangenomen.
Punt 3. Aanbieding van een besluit
van het Burgerlyk Armbestuur alhier, tot
het doen van af- en overschrijvingen van
en op uitgaafposten der begrooting zjjner
administratie, dienst 1918. De voor de
leden ter visie gelegen hebbende af- en
overschrijvingen worden tot een bedrag
van f 450.361/2 op voorstel van den Voor
zitter zonder hoofdelijke stemming goed
gekeurd.
Punt 4, Adres van E. J. Tjeerde e. a.
om vermindering van den gasprjjs voor
industriëele doeleinden en
Punt 5. Voorstellen van de Commissie
der Gemeentelijke Gasfabriek inzake den
gasprjjs en hot salaris van den Directeur
der fabriek, worden door den Voorzitter
gezamenlijk aan de orde gesteld.
In overeenstemming mot het door den
Secretaris gelezen advies der Gas-commis-
sie om den gasprjjs met ingang van 1
Mei te bepalen op 20 cent per M3, nog
berekend beneden den kostenden prjjs,
doch wonscheljjk, om in den komenden
zomer hot gebruik van kookgas te bevor
deren, stellen B en W voor daaraan te
voldoen, temeer wjjl do petroleum thans
roods tot 19 cent por L. is gedaald en de
concurrentie niet te sterk moet worden
doorgevoerd. Bovendien stelt de Commis
sie voor het salaris van den Directeur
met ingang van 1 April mot f 250 per
jaar te verhoogon.
Op een vraag van don heer Yntema of
hot de bedoeling is don gasprjjs voor alle‘•haar recht of hare verplichting,
de mindere ambtenaren der fabriek reeds
eene verhooging hebben ontvangen, is het
salaris van den Directeur in evenredigheid
te laag. Maar ook is hun voorstel gegrond
op de verkregen goede resultaten gedu
rende de 3 maanden, die hjj in functie is,
wjjl de pas opgemaakte balans een voor
deel aanwjjst van f 1217, hjj gebleken is
de rechte man op de rechte plaats te zjjn
en dus alle reden voor toekenning dier
verhooging bestaat.
De hoer de Vries zegt, zich zoo pas, by
de vaststelling van den gasprjjs, daarby
zonder meer te hebben neergelegd. Hierbjj
acht hjj zich verplicht te moeten consta-
teeren, dat een salaris van f 1500 plus
emolumenten f 2000 nog al van betee-
kenis is en vrjjwel in evenredigheid met
dat des fitters en der stokers. Verhooging
ten opzichte van andere ambtenaren acht
hy zeer onbillyk, b.v. in betrekking tot
dat van den Gemeente-architect. Hjj
wenscht het voorstel aan te houden en
B. en W. te verzoeken, met eene nadere
regeling van de salarissen van alle ambte
naren te komen. Om over de capaciteit
van den Directeur te oordeelen, daarvoor
acht hjj een tjjd van 3 maanden wel wat
kort. De heer de Boer sluit zich hierbjj
aan. wil wachten tot oen volgende be
grooting en dan nader alle salarissen rege
len met inachtname van periodieke ver-
hoogingen, waarmede ook de heer Haytema
zich kan vereenigen. Het voorstel tot aan
houding wordt aangenomen met 9 tegen
2 stemmen, die der heeren Brandsma en
Ykema.
Punt 6. Verzoek van do Commissie der
Gemeentelijke gasfabriek om machtiging
tot uitbreiding van de oven-capaciteit der
fabriek en tot het aanbrengen van verbe
teringen aan de Directeurswoning.
De Secretaris doet mededeeling van het
ingediende voorstel inzake uitbreiding oven
capaciteit en verbetering woning, waarvoor
eén geldleening zal moeten worden afge
sloten van f25000, verzoekende, daarmede
eenigen spoed te maken, om voor de vol
gende wintercampagne klaar te zjjn.
Eveneens doet hy mededeeling van een
bjjgevoegde uitvoerige memorie van toe
lichting, waarin door de Gascommissie hut
zekere vermoeden wordt uitgesproken.dat
het gasverbruik zal toenemen met 50 0/0.
De Voorzitter zegt, dat B. en W. in
dezen niet tot een resultaat zjjn gekomen,
wjjl ean advies der Gascommissie ontbreekt,
f25000 een belangrjjk bedrag vertegen
woordigt, en het daarom gewenscht is, dat
de Gascommissie in volle vergadering in
lichtingen verstrekt. Gevraagd mag
worden Is het zoo noodig zoo subiet
tot dat bedrag kan ook worden bezui
nigd temeer wjjl de fabriek nog f 5000
schuld heeft. De heer Brandsma geeft
als lid der Commissie een zeer uitvoerige
toelichting over de tegenwoordige exploi
tatie, de noodzakelijkheid van vernieuwing
en uitbreiding, daarby wjjzende op de
ongunstige omstandigheid, dat in 1913 alle
ovens zjjn vernieuwd en ook alle tegelyk
ten einde zyn, zoodat zy nu 4 en 8 retorts-
ovens wenseben te bouwen, de exploitatie
dan beter uit kan en waarvoor zy het be
drag tot f23000 hebben teruggebracht.
De hoer Hobma wenscht over die kapi
tale som iets te zeggen, vooral, wjjl wjj
zoo weinig weten van de exploitatie der
fabriek. Volgens geruchten heerscht daar
in den laatsten tjjd een disperate toestand
en heeft zelfs een accountants onderzoek
plaats gehad. Bevreemdend is dat niet,
wjjl in de Gascommissie niemand zit, die
als industrieel bekend is, zooals vroeger de
heeren Gaastra en Jansen. Volgens ge
ruchten is de toestand treurig l Spreker
meent te mogen vragen, of de Gascommissie
wel een helder inzicht in zaken heeft,
waartegen hy laatst ook al zjjn stem heeft
verheven, en vraagt, of zjj de zaken wel
op de zuinigste manier behandelt, getuige
ook weer de bouw van het motorhokje,
De heer Brandsma zegt, dat de heeren
Jansen en Gaastra misschien beter over
het draaien van een motor konden oor
deelen, maar of het algemeen beleid zoo
veel béter was, kan hjj niet zeggen. Spr.
I
I
FRISO
1
der vorige Commissiè, zoo gevonden.
Ware destjjds f100 meer uitgegeven, dan
had kunne uitgaaf van f 900 kunnen
worden bespaard. Ook ware hot destjjds
beter geweest, dat een andere motor was
gekocht. Die heeren konden wachten tot
er iets was, de huidige Commissie is ge
noodzaakt de capaciteit der fabriek steeds
omhoog te voeren, al naar de behoefte
blykt. Onder de heeren Gaastra, Jansen
on Bogtstra zjjn in 1913 drie ovens tego-
