Nieuws- en Advertentieblad
Koartswyl.
ïoor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw, Hindeloopen, Stavoren, enz. enz.
Uitgave van T. GAASTRA Bz. te WORKUM. -
I
I
Aanvullings-Broodkaarten
zullen worden uitgereikt op
Dinsdag 27 klei a.s.
op de bekende plaats en uren.
ZATERDAG 24 MEI 1919.
No. 21.
46ste Jaargang.
Officieel Gedeelte.
Binnenlandsch Nieuws.
K
’1
Aan onze Abonné’s!
'II
II
FRI80.
DE UITGEVER
f
[♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦■I
Dit blad verschijnt des Za-
terdags en kost per kwartaal
45 cents; per post per half-
jaar f 1.Enkple Nos. 4 ets.
Ingezonden stukken Don-
derdags in te zenden.
Advertentiën Vrijdagmorgens
vóór 11 uur.
0, nou dat tocht ik ek...
ik icoe 't bist to nei
Heit, ho trilje Om de bannen sa
Omke hat him fortfid myn jonge.
Hwer oan
Oan romer,
manschappen verbrand benevens de niet
minder kostbare loods.
Van deskundige zijde beweerde men
dat de door den brand aangerichte schade
naar schatting f 75000 bedraagt.
Afschuwelijke moord.
Sinds Zaterdag voor eene week, werd
de 13-jarige Dirk van Leeuwen, wonende
Vrolikstraat 445 en werksaam op een
kantoor N.V, Voorburgwal te Amster
dam, vermist.
De jongen had dien dag, omstreeks
half 11 uur, een kwitantie geind. Naar
hij later aan kameraden mededeelde, had
hg dit gedaan voer twee hoeren. Dese
kwitantie was valsch en ia geind aan de
(1
1
Dokter. Jy tinke lean ’k, dat ik in
lapsalver bin.
Pibe. Sa knap hie ’k jo sikerwier
net skat, dat jo in oar syn gedachten
riede koene.
Tetsje. Ik leau Sjoerd, dou haldst
mear fen dyn piip as fen my.
Sjoerd. De piip giet tominsten lang
sa faek net tit as dou.
wissel tot en
X De prijs der Advertentiën
is van 15 regels 60 cents,
elke regel meer 6 cents.
Grootere letters naar plaats
ruimte. Buiten Friesland, uit
gezonderd Familieberichten,
10 ets per regel. Bij abon-
nement belangrijk lager.
Omdat
höecht.
In juffrou bisjucht in keamer dy to
hier is. It liket hjar net sa ’n himmele
boel ta en bja fregetHwet hier moat
sa ’n bargehok dwaen 1
De forhierder seit der opFor in
sóoh sónder biggen 80 goune yn ’t jier.
Mem. Ik scoe wol wolle Japik datst
dat hefalike dokken hwet ófleare woeste.
De BURGEMEESTER der
Gemeente WORKUM maakt
bekend, dat de volgende
week verkrijgbaar zal worden
gesteld op
bon 33d t/a K.G. peulvruchten.
343 l/2 ons sago of aardappelmeel.
35d en bon 18 kinderkaart 31/2 ons
suiker.
363 1 ons kaas [voor zoover voorradig]
373 5 K.G. Aardappelen.
De Burgemeester voornoemd,
W. KROESE (L.-B.)
Workum, 24 Mei 1919.
De BURGEMEESTER der
Gemeente WORKUM maakt
bekend dat de
De Burgemeester voornoemd,
W. KROESE, (L.-B.)
Workum, 24 Mei T9.
In ’t laatst van MAART hebben wjj
een verhooging van abonnementsprijs van
»FRISO< bekend gemaakt. De hoop op
betere tjjden heeft ous echter na die be
kendmaking steeds besluiteloos gemaakt
om deze verhooging werkelyk door te
voeren. In aanmerking nemende dat dit
toch slechts als tjjdelyke maatregel was
bedoeld, hebben wjj gemeend, ook om
verschillende andere redenen, daartoe niet
te moeten overgaan.
De prjjs bljjft. dus voor de stad per
3 maanden 45 cents, per post per half
jaar f 1.
In boer kaem by Hinke Kaerthy
woe wol wite ho ’t mei syn trije jonges
komme scoe. Hinke lei de kaert en sei
Jou aldste soan soil ryk wirde. De mid-
delete soil in goed bistean krije. De
boadskiprinders-jonge yn tsjinst. j°°R8‘e 8°H yn t tichtbda tolanne komme.
-Kom, sei de boer, tankje wol, nou
bin ’k er gerest oer dat myn jonges
alle trije goed to plak komme. En bjir
is in ryksdaelder for jou.
Dy *t trout en dy *t woarst yt moat
mar oannimme dat it goed is hwet er
dag, maar uitsluitend van 48 uren per
week, waardoor de werkgevers de vrij
heid aouden krijgen om, met inachtne
ming van de beperking, opgenomen in
art. 24, tweede lid, de 48 uren over
de week te verdoelen als het best uit
komt.
Brand in een vliegkamp.
Omtrent den brand in het vliegkamp
te Ede wordt nog het volgende gemeld
De loodsen, waarin ’s nachts de vlieg
tuigen zijn geborgen en waar ook de
manschappen dar bewaking verblijven,
zijn vanwege de Casley’s vliegtuigen-
fabriek van eleotrisch licht voorzien. De
geleiding dezer verlichting was slecht.
Men vermoedt, dat door het schuren der
draden Zondagavond kortsluiting is ont
staan, althans des avonds omstreeks 10
uur ontstond boven in een der loodsen
brand. Aan blussohen viel, aangezien
men in het vliegkamp geen ander brand
bluschmiddel heeft dan zand, niet te
denken. De vlammen grepen snel om
zich heen. In allerijl hebben de tien
militairen en burgers twee vliegmachines
en een automobiel buiten het terrein van
den brand gebracht.
Doordat een stuk brandend zeil op
een andere loods viel, vatte ook deze
vlam en brandde met eerstgenoemde
loods in een kwartiertje af.
Behalve een vliegmachine, merk
Rumpler, zijn ook een aanhangwagen,
eenige nieuwe automobielbanden en een
en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr, 76-78, Amsterdam,
Tel. Intercomm. 1114.
Distributiemaatregelen.
Van 25 Mei af zal de levering
van zoet roggebrood geschieden zonder
inneming van bons.
Met ingang van 25 Mei zal de
verkoop van koffie geheel worden vrij
gegeven.
Opgeheven wordt het Rijksbureau
voor thee en koffie.
Vastgesteld je een maximumprijs
voor rijst van 42 ets. per K.G.
Naar het >Hbld. verneemt zullen
de wittebroodkaarten met half Juli wor
den ingetrokken.
Van 15 Juli af zal de bloem voor de
broodbereiding niet meer met aardappe
lenpoeder worden vermengd.
B. en W. van Amsterdam hebben een
brief gericht tot den minister van land
bouw, waarin verzocht wordt de verhoo
ging in prijs op regeeringsmeel tot de
helft terug te brengen.
De nieuwe posttarleven.
De posttarieven zullen de Tweede
Kamer heeft er toe besloten zooveel
Amsterdamsche Handelsbank.
Waarschijnlijk is het formulier op een
kleine drukkerij gedrukt. Ter vervaar
diging van de valsche kwitantie is ook
gebruik gemaakt van een stempel, af
komstig uit de fabriek van den heer J.
B. van Geldere. Het stempel is door
een jongen afgehaald, maar het staat
niet vast, dat die jongen Dirk van
Leeuwen is.
Thans is in een doodloopend water
achter het oude Entosterrein het lijk
gevonden van den vermisten jongen.
Vermoed wordt, dat hij Zaterdag tussohen
3 en 5 uur te water is geraakt. Het
vermoeden wint veld, dat de twee man
nen, die hem verzocht hebben de valsche
kwitantie, groot ruim f 700 te presen-
teeren, den knaap beroofd en daarna in
het water hebben geworpen.
In verband met bovenstaande is te
Amsterdam gearresteerd een 19-jarige
ex-kantoorbediende. Deze heeft op den
middag, dat het knaapje is verdwenen,
bij de Oostzanervaart geroeid. De jongen
is aldaar ter beschikking van den Officier
van Justitie gesteld.
Een jonge arbeider, Zaterdagmiddag
don lOen Mei omstreeks vijf uur werk
zaam op een stuk land bij het doodloo
pend water aan het eind van denNoor-
der IJ polder, waar het lijkje gevonden
is, heeft verklaard oen angstkreet te
hebben gehoordeven later zag hg een
omstreeks negentienjarig persoon op den
dijk. Bovenvermelde omstandigheden zijn
voor den gearresteerde zeer bezwarend,
't Zou voorbarig zijn daaruit te conolu-
deeren dat hij zich aan den knaap had
vergrepenvooral in een zaak waaraan
groote publiciteit wordt gegeven, moet
men met de getuigenverklaring zeer
voorzichtig zijn.
Volgens den stempelfabrikant is de
jongen die het stempel bestelde, haalde
en betaalde niet dezelfde als de omge
komene.
De aangehoudene zegt van het geval
niets af te weten, noch van de valsche
kwitantie, nóch van het gebeurde met D.
van Leeuwen. Op Zaterdag 10 Mei, te
half vijf, was hij, na bij een bootjes-
verhuurder aan den Westerdoksdijk een
bootje te hebben gehuurd, op het IJ
gaan roeien. Hij zegt een liefhebber
van roeien te zijn, wat overeenkomstig
de waarheid is, want de bootjesman kent
hem van aanzien, omdat hij er dikwijls
kwam huren.
Het staat thans vast dat de 13-jarige
Dirk van Leeuwen, die op 10 Mei de
valsche kwitantie bij de Amsterdamsche
Handelsbank incasseerde, vermoord is.
De 19 jarige verdachte kantoorbediende
Snijders heeft volledig zijn misdrijf bekend.
Hg had een medepliehtige, een 31 jarige
behanger, zekere Visser, die thans ook
door de politie ie gearresteerd, en die
moet het geheele plan in elkaar gezet
hebben.
Dirk van Leeuwen had, toen dit op
de bank gevraagd werd, de kwitantie
geteekend, en dit fa voor de onverlaten
de reden geweest om hem uit den weg
te ruimen. Die handteekening kon een
spoor geven, daarom moest de jongen
uit den weg geruimd. Zoo oordeelde
Visser, en de ander stemde daarin toe.
Zij spraken met den knaap af dat hg
's middags te drie uur op den Dam zou
komen, zij zouden met hun drieën gaan
varen en er ook voor zorgen dat hg een
goed kantoor kreeg.
De knaap was op tgd en ging met
het tweetal mee. Visser en Snijders
spraken af dat laatstgenoemde aan den
Westerdoksdijk een bootje huren en hem
en Van Leeuwen aan de Zoutkeetsgraoht
zou afhalen
Zoo gebeurde. Er werd geroeid in de
richting van het Oostzanergat. Snijders
sprong aan den wal met het boottouw
in de hand.
Gabe hounegiseler wier yn ’e st êd om
boadskippen en moest ek in kfatke si
garen for domeny meinimme. De win
kelman frege »Moatte ’t lichte wêze of
swiere? Gabe sei: »Né, foaral gjm
swiere, j&en my de allerlichsten mar mei,
hwent ik ha sa’n knoarre gud al to
sjouwen.
Pabe dy ’t noch noait komeedzje sjoen
hie, naem nou for ’t earst ek in plak
yn ’e skouboarch. It dórre net mêlle
lang of hy bigyng to skriemen. Dat
koe 't publyk net bigripe. Om ’t stik
hoechde it fêst dochs ek net. Mar do
*t men him frege nei de reden derfen
do snikkere hy ’t üt en sei>Nou bin-
ne myn skoander twa kwartejes nei de
wealch
Sjoukje. O, Jan I dou bist lang dy
man net for my dy stou wêze seoeste.
For ós trouwen hast my faek ónthjitten
datst my op ’e hannen drage woeste.
Dat fa dy nou fêst forgetten.
Jan. Ja, pop... mar koe 'k do ek
wite datst dou sa om-en-de-by 170 poun
zwier wirde seoeste i
Doede Drip. Sis ris kastlein, hofolie
ha ’k fortard. 1
Kastlein. Fjouwerentweintich stóren.
Doede Fiks hjer; skriuw mar op.
Kastlein. Opskriuwe dat dogge we
bjir net.
Doede. O just, nou dat ’s my ek i
goed. Navend. f
Dokter. Jimme hawwe mei dat bern
it to lang stoere litten. Hie my dochs
earder roppen, dan hie 'k it maklik wer
op *e hael krigen...
Ja, dokter, mar wy tochten hy
i
moat der ek mar hwet wirk fen hawwe,
dokterjen fa sok djór wirk...
In saekwaernimmer dy ’t er for bi-
kend stie dat hy der gjin bien yn foun
om immen ris hwet óf to setten hie in
earme I
Dy hie him in dubeltsje óntstellen,
miende ’r. Mynhear gyng nei de jonge
syn mem en sei»Ik lean dat jy in
dief yn ’e hós hawwe, minske.c
Itwyfke sei derop >Ik leau it ek
mynhear.
Klaes. Pas op, en taest my net yn
myn eare. Dat scoe dy sór komme op
to brekken.
Laes. Ik scoe sikersonk ek net wite
hwer ’t ik dan taestte moast.
It jild wirdt ho langer ho krapper,
sei m&Ue Thys. Jfater woe ’k in taientsje
wikselje litte en ik hie wrachtioh net ien.
Rein Winkelman. Ik moat 100 goune
fen feale Feike ha Doarwaerder, as jy
dat fen him los krije kinne is de helt
for jo.
Doarwaerder nimt dot oan en in wike
letter seit er tejin ’e Winkelman Nou
ha ik myn helt fen Feike los krige,
mar jou helt der sjuch ik gjin kêns ta.
Sytake. Us mynhear en mefrou scille
yn nije wike foart, se geane dan seis
wiken nei de baden.
Wytske. Je seoene sizze sokke def
tige minsken.... binne dy sa oergroeid
fen smoargens?
Yn Maeije in stadige mylde rein,
Den reint it goudstjkjes wirdt er sein.
Hearskip (tige üt ’e hichte) Jy lykje
krekt in skoallemaBter of sa hwet hinne
to wezen.
Master. Ja, dat bin ik krekt. Mei
'k nou ek freegje hwet mynhear fa?
Hearskip. As jy *t net wite... nou
ik bin Jonker Hol.
Master. Soa, mear net? Jonker wieme
jy al do ’t jy yn ’e widze leine Dan
hawwe jy *t sóut dy tiid ek al net sa
malle fier brocht.
Nijboers Hinke liet doktersjiffer hjar
pronkkeamer bisjên jiffer hie in boel
yn 'e boeken omnoaske. >0 sei se
»hwet ha jy der in prachtich moai byld
stean; dat is Dyana, sa ’t my taliket.f n!. Z
»Né, jiffer,» sei boerinne in bytsje
greatsk, >it is echt porslein.»
Moaike. Fy, famke dou moast foar
’e spegel net sa ’n rare brike troanje
lóke. As wiles de klok slacht bliuwt
it sa stean for altyd.
Lytse Kike. Is dat jo faeks ek oer-
komd, moaike, do ’t jy in famke wieren
Teake fjórslach defies mei Pier. »Dou
bist in aep
Pier. Hwet seist der, ik in aep?
Teake. Ne, hou, ik lók myn wird
wer yn.
Pier.
Teake. Ja.,
komme.
zHwerom rint de jongehear Jo altyd
mei de bleate holle?»
er op in lege pót gjin lid
dragen.
Het recht van 2^2 cent voor post-
met f 5 wordt afgeschaft,
zoodat voor postwissels zal gelden een
recht van 5 cent voor elk bedrag van
f 12.50 of gedeelte van f 12.50.
De 8-urige werkdag.
Evenals de Fabrikantenvereeniging te
(I
Enschedé acht ook het bestuur der Ver
een. van Ned. Werkgevers blijkens een
adres aan de commissie van rapporteurs
inzake het wetsontwerp-Aalberse de in
voering van de 45-urige werkweek voor
onze met het buitenland hier of in den
vreemde concurreerende industrieën
uiterst gevaarlijk en zoodoende ook niet
in het welbegrepen belang der arbeiders
zelf.
Het bestuur zou het zeer betreuren,
indien door zwijgen hierover in ’t af-
kriget, hwent wfasiohheid hat hy er net fen. deelingsverslag indruk naar buiten zou
worden gewekt, alsof de Kamer onge
voelig zou zijn voor dit door alle indu-
striëelen, welke met buitenlandsohe fa
brieken moeten concurreeren, als zeer
ernstig gevoeld beswaar tegen het wets
voorstel te meer waar onze industrie
door hare afhankelijkheid wat grond
stoffen betreft van het buitenland, toch
reeds zeer achterstaat bij de concur
reerende fabrieken in den vreemde. Het
bestuur verzoekt derhalve met aandrang
medewerking, opdat door vermelding van
dit punt in het afdeelingsverslag gelegen-
hoid geopend wordt voor nader schrifte-
lijk en mondeling debat over dit punt.
De industrie zou liefst alleen in de
wet gesproken zien van een 48-urige
werkweek, zoodat met behoud van vrijen
Zaterdagmiddag werkdagen van acht en
een half uur mogelijk worden.
Het zou van geen juiste economische
politiek getuigen, indien de Nederlandsche
wetgever nu reeds voorgaat met de 45-
urige werkweek verplichtend voor te
schrijven. Het zou de voorkeur ver
dienen, dat in art. 24 der Arbeidswet
niet werd gesproken van 8 uren per
meer zullen opleveren. Dat fa nog slechts
de helft van het tekort. De regeering
gaat nu dadelijk al weer zinnen op nog
meerdere verhoogingen.
Als de nieuwe bepalingen thans door
de Tweede Kamer aangenomen, nog
dezen zomer van kracht zullen zijn ge
worden, zal het volgende posttarief
jelden
Briefkaarten (ook stadsbriefkaarten) 5
ets.brieven tot 20 gram ets.
20100 gram 10 ets.100200 gram
15 ets.; 2001000 gram 20 cents en
voorts voor elk meerder gewicht van
1000 gram of deel van 1000 gram 5
cents daarboven. Een stadsbrief onder
20 gram zal 5 ets. kosten.
Voor gedrukte stukken zal het port
bedragen tot en met 500 gram 1 Vs cent
per 50 gram, boven 500 tot en met
1000 gram 20 cents en voor elk meerder
gewicht van 1000 gram 5 cents daar
boven. Monsters 2i/a cent per 50 gram. rgwiel> alsook de kleeren der bewakings-
Nieuwsbladen sullen voortaan alleen
>g frankeering bij abonnement, voor 1la
cent tot 55 gram, 1 cent boven 55 tot
en met 150 gram en voorts Vs cent voor
elke 50 gram meer kunnen worden ver
zonden. Geschiedt de frankeering niet
bij abonnement, dan zal het port der
Japik. Nou dat wol ik net hjer mem. nieuwsbladen 1/s cent per 50 gram be-
Tot plaatsing van Adv. en Reclames voor Handel, Nijverheid
voor Friesland Filiaal D. Y. ALTA te Leeuwarden, Bagijnestraat 54.
Mem. Wel dou smoarge jonge..,, net
ófleare wolle
Japik. Né, bislist net... ik wol dochs
mei de tiid ónder-offisier wirde.
Jelle.
Heit.
i Jelle.
Heit.
FRISO
i
1
