Nieuws- en Advertentieblad
i
Fryske folksteltsjes,
voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw, Hindeloopen, Stavoren, enz. enz.
ZATERDAG 14 JUNI 1919.
45ste Jaargang.
No. 24.
Binnenlandsch Nieuws.
RIJST
Uitgave van T. GAASTRA Bz. te WORKUM. -— -----
Officieel Gedeelte.
Ml
Friesland Filiaal D; Y. ALTA te Leeuwarden, Bagijnestraat 54.
stean.
krige de lytse der yn ’t
I
er en
Hans rek ken e
om
cent per Vs K.G. (1 pond.)
De Burgemeester voornoemd,
W. KROESE (L. B.)
Workum, 14 Juni ’19.
De BURGEMEESTER van
WORKUM maakt aan de inge
zetenen bekend, dat de
(alle soorten) niet duurder ver-
o—
Wy tochten dat de lêzers fen Friso
der wol hwet mei op hawwe scoene,
sok soarte teltsjes, dy 't de alderein
licht wol ris üt 'e folksmüle heard hawwe
scille, of yn skimerjoun fen pake of
beppe, yn hjar jeugd, ófharken, noch
ris wer ünder ’e eagen to krijen.
FRISO.
trokken sabel er
arrestant ontzet.
menigte zich op den gerant en mishan-
mei gauwens waerd
de selde kearel mei in
der moat ia panne mei bretapek yn etientsje troffen. Dy waerd ek ziedend
f'
I.
Der wier ris in jonge dy ’t Hans
hjitte. Syn heit wie skoenmakker, mar
Hans hie gjin sin oan dit wirk. Faek,
as syn heit om utens wie, boarte Hans
mei de lytse bern, of foei by syn wirk
yn ’e sliep, of sette allerhanne kattekwea
üt. Do 't er wer ris in kear op ’e
skammel siet to loaikjen, seach er op ’e
mürre foart by him in fleet miggen
sitten. Hy naem in lape lear en feegde
der mei yn- ’e bistkes. Saun hied er
dea slein. Jonge* tocht Hans, »dit is
dochs in heldendied fen bilang, sann yn
ien slach to deadzjen.* As ik dat dq
minsken ria fortel scille se raer opharkje.*,
Hy, bitocht him effen en hie al gau in
plan ré Hy makke him in learne mütse,
der naeide hy mei letters fen piktrie op
Hans Neaforfeard sloech, lyts en great,
Sann yn ien slach dead.
Nou gyng er, büten witten fen syn
heit, de wide wrald yn en reisge hiel
fier, sünder to witen ho ’t er oan ’e
koet komme scoe. Do ’t er op in goede
dei ris ticht by in great slot yn ’t gers
to sliepen Jei, kaam in feint fen it slot
der Ians. Dizze lies de spreuk op Hans
syn mütse, makke’m wekker en frege’m
>Is dat wierheit hwet ik der op dyn
mütse les >Wol wis, is dat wier,*
sei H&ns, »ik ha saun yn ien slach
deade.* »Dan koene we dy bjir,
leau ’k, al brüke,* sei de feint. uScoest
wol ris mei my komme wolle nei ós
hear ta «Jawol,sei Hans en folge
de feint nei de hear fen ’t slot. De
hear sei tsjin him ȴn ien fen myn
bosken hald in greate bear ta, der’t ik
in boel lest en skea fen ha. Nachts hel
let er de lammen by de skiep wei. As
tou it oan doarst om dat smoarge ding
to deadzjen, soil ’k dy der goed for
leanjo.* »Ik soil ’t ris bisiikje,* sei
H&ns. «mar dan moatte tonacht de skiep
mei lammen yn in oar bok brooht wirde.
Ik scil my dan yn ’t aide hok forskülje
Belasting vermogensvermeerderlng.
Uit goede bron wordt bevestigd, dat
de opbrengst van de voorgenomen be*
lasting op de vermogensvermeerdering
geraamd wordt op 200 millioen. De opf
brengst zal strekken tot delging van een
deel der crisisschuld.
Het ligt in de bedoeling de heffing
om de drie jaar te herhalen.
Een gedeelte der vermogensvermeer
dering zal onbelast blijven in het belang
der kleine spaarders. Dit bedrag is uit
den aard der zaak echter niet hoog.
Werkstaking.
De eisohen, welke de afdeelingen
Leeuwarden van den Algemeenen Neder,
landschen en van den Roomsoh-Katbol.
Bond van Meubelmakers, Behangers enz»
aan de patroons te Leeuwarden hebben
gesteld, zijn niet ingewilligd op den door
haar bepaalden tijd, zoodat de werkl
lieden Dinsdag het werk niet begonnen
zijn en de staking daarmee een fejt is
geworden.
Van patroonszgde vernemen wij, dat
er een van beide zijden bevestigde over
eenkomst bestaat tusschen het hoofdbe
stuur der werkliedenorganisatie en de
patroonsvereeniging alhier, welke overs
eenkomst loopt van Februari 1919, toen
zij gesloten werd, tot 6 Maart 1920
Over de rechtsgeldigheid van deze over
eenkomst loopen de meeningen tusschen
werkgever en -nemer uiteen. Op de
werkliedeneischen antwoordde de patroons
vereeniging, dat zij genegen was tot een
loonsverhooging van 10 pot. en do 54-
urige werkweek wilde invoeren voor den
De melkprjjs.
De minister van Landbouw heeft in
overleg met het Zuivelkantoor bepaald,
dat de prijs van de consumptiemelk voor
de zomermaanden zal zijn 13 cent per
liter af boerderij.
Pinksterdrukte.
is de Pinksterdrukte groot
Overal
geweest.
Het de Holl. Spoor-Stoomtram Den
Haag—Sohevenidgen werden op beide
Pinksterdagen ongeveer 40.000 personen
vervoerd.
De gemeenteveeren te Rotterdam heb
ben vervoerd op
36.671 personen en Maandag 51.499.
Deze cijfers waren in 1918 27 778 en
41.106.
De dienst van Fop Smit en Co. heeft
de beide Pinksterdagen 23 841 reizigers
vervoerd.
De Rotterdamsche Tramweg heeft
vervoerd op len Pinksterdag 199.593
■♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦I
De prijs der Advertentiën
is van 15 regels 60 cents,
elke regel meer 6 cents.
Groeitere letters naar plaats
ruimte. Buiten Friesland, uit-
gezonderd Familieberichten,
10 ets per regel. Bij abon-
netnent belangrijk lager. j
I Dit blad verschijnt des Za-
terdags en kost per kwartaal
45 cents; per post per half-
jaar f 1.Enkele Nos. 4 ets.
Ingezonden stukken Don-
j derdags in te zenden.
Advertentiën Vrijdagmorgens
vóór 11 uur.
Tot plaatsing van A,dv. en Reclames voor Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr, 76-78, Amsterdam,
voor Friesland Filiaal D; Y. ALTA te Leeuwarden, Bagijnestraat 54. Tel. Intercomm. 1114.
De BURGEMEESTER der
Gemeente WORKUM maakt be
kend, dat de volgende JJy
week verkrijgbaar zal worden
gesteld op
Bon 461 6 K.G. Kleiaardappelsn.
47d l/2 ons Vermecelli.
48d en bon 1 der nieuwe kinderkaart
31/2 ons Suiker.
494 i/j ons Sago of Aardappelmeel
[voor zoover voorradig],
De nieuwe suikertaarten voor kinderen
beneden het jaar kunnen de volgende week
op vertoon van het trouwboekje worden
afgehaald ten distributiekantore.
Broodkaart 99de tjjdvak is geldig van
12 tot en met 20 Juni a s.
De Burgemeester voornoemd,
W. KROESE (L.-B.)
Workum, 14 Juni 1919.
Brutale diefstal.
Een brutale diefstal met braak heeft
Maandagnacht plaats gehad bij den land
bouwer C. v. d. Z. te Nieuwer Amstel.
Een ongenoode gast heeft eerst het paard
uit de weide naar het erf gebracht,
daarna de staldeuren opengebroken, de
tilbury er uitgehaald, het paard getuigd
en aangespannen en is tot slot mot alles
weggereden in de richting Abcoude.
Onderweg vroeg een boer, of hij mee
rijden mocht. Dit werd toegestaan en
samen ging het naar Utrecht. Onder
weg bood de bestuurder »zijn« spul den
vreemde te koop aan voor... f400. Na
heen en weer praten, werd de koop
gesloten, maar aangezien niet gerekend
was op handel, zou de koopsom met
goedvinden van den ander in Utrecht,
waar kennissen woonden van den kooper,
worden voldaan. In plaats van geld te
halen, waarschuwde de vkooper* eohter
de politie, die den dief in arrest stelde
en paard en wagen in beslag nam.
Ons dageljjkseh brood.
Het zal der regeering mogelijk zgn,
tegen half Juli de samenstelling van het
meel en de bloem belangrijk te verbe
teren, hetgeen uit den aard der zaak
aan de kwaliteit van het brood ten goede
zal komen, zulks in verband met het
feit, dat dan de voorraden inlandsche
tarwe zullen zijn opgeruimd. De mland-
sohe tarwe toch, welke de regeering
noodgedwongen in deze laatste maanden
moest gebruiken, gaat bij warm weer
in kwaliteit achteruit en heeft op de
den 1 en Pinksterdag tegenwoordige samenstelling van meel en
bloem een ongunstigen invloed, waaruit
de klachten, die thans hier en daar wor
den vernomen, worden verklaard.
Door de slechte kwaliteit van het
regeeringsmeel zaten de bewoners van
Leerdam gedurende de Pinksterdagen
met bedorven brood. Reeds Maandag
werden niet minder dan 20 ziektegeval'
lilk en der hiene jy de rapen wer gear.
It gyng ek wer mei dy twa op in
bakkeleijen, mei ’t gefolch dat ien fen
de beide it libben der by ynskeat. De
oerbleaune miende nou rêstich sitte to
kinnen, mar jawol 1 Hans halde net op
mei stientsjesmiten. De reus seach ris
omheech en
finer.
»Soa, soa, dochstou dat róp
scoe yn ’e beam op.
der op dat de greate 'm forgoed
hie en sadré de reus der hegernóch for
klimd wie, dat er him rikke koe, sloech
er him mei de kneppel sa goed op ’e
hannen, dat er fen pine de beam losliet
en efteroer op ’e groun stoartte Hy.
foei mei syn kop op ’e stienen en wier
moarsdea.
Do ’t de kening de oare moarns dit
seach, wied er sa op ’e trie, det er
Hans syn dochter ta wiif oanbea en derby
eafolle jild as er mar forlange. Hans
naem fen beiden mar oan. Earst liet
er him in moaije mütse meitsje mei in
goudne plaet der foarop, hwer 't er yn-
printsje liet
Hans Neaforfeard, sloech lyts en great,
Saun yn ien slach dead. En in wyld dier,
Forskoerde er mei hüd en hier.
En trije reuzen hat er forsleint,
Nou is er de kening syn trouste feint.:
Syn alden skonk er safolle jild, dat
hja ünbisoarge libje koene. De brilloft
fen ’t jonge pear waerd mei alle staesje
fierd yn ’t keningshüs. En do ’t de
aide kening de holle dellei, waerd Hans
Neaforfeard syn opfolger. En hy hat
as kening fen dat lan mei syn keningintsje
op ’e side, lang en lokkich libbe. En
nou is ’t üt.
en op 2en Pinksterdag 256.189 per
sonen.
Aan het station der H IJ.S.M. te
Haarlem, passeerden len Pinksterdag
13000 menschen de controle en op 2on
Pinksterdag 17000.
Den eersten dag vervoerde de Noord-
Zuid-Hollandsche Tram op de stadslijnen
20.036 en op den 2den dag 28.302
passagiers
De E. S. M. slaat echter het record.
Op de lijnen van de E.N.E T. en de
E.S.M. werden vervoerd op 8 Juni
50.000 en op 9 Juni 60.000 passagiers.
Relletjes in Den Haag.
Maandagavond is het in Den Haag in
de Wagenstraat tot ernstige relletjes
gekomen, doordat het publiek zich be
moeide met een twist tusschen een
twintigjarige jongedame en haar vader,
die in een café zat. Die gerant, die
tusschenbeiden wilde komen, werd door
'de menigte door de ruiten van zijn café
gedrukt en met slagen en schoppen be
werkt. Het publiek begon op te dringen
om te trachten een van de daders aan
de handen van drie toegesnelde agenten
te onttrekken. Hoewel zij met de ge-
op in sloegen, werd de
Wederom wierp de
dolden dezen dusdanig dat hij bewuste
loos in Maison Alexandre moest worden
binnengedragen.
De politie achtervolgde den ontvluchten
arrestant. Op haar geroep hield een
luitenant den man aan. Als wilde dieren
wierp het publiek zich op dien officier,
die ook zwaar mishandeld werd en moest
worden weggedragen. Ten einde den
officier te hulp te komen, moesten de
agenten voor de tweede maal hun
arrestant loslaten, die nu wist te ont
komen. Hij is eohter aan de politie
bekend.
duur van de genoemde overeenkomst.
Deze toenadering is door de werklieden
van de hand gewezen. De rechtsgeldig
heid van dit contract zal nader onder
zocht worden.
Van de zijde der gezellen vernemen
we, dat de staking algemeen is. Door
bemiddeling is nog getracht haar te
voorkomen, doch omdat deze poging in
het geheel geen rekening hield met de
eisohen der werklieden, besloten dezen de
staking hedenmorgen in te doen gaan.
De voorwaarden, waaronder gewerkt
werd sinds Februari 1919 waren: uur
loon 38 ct., 58-urige werkweek, door
betaling op christelijke feestdagen, om
trent doorbetaling bij ziekte was niets
bepaald, géén verlof. Deze arbeids
voorwaarden hebben er toe geleid, dat
de ontstemming onder de gezellen groet
was. L. Ct.
Leerstoelen voor dialecten.
Er gaan in den laatsten tijd meer en
meer stemmen op om zoowel het Gro
ninger dialect als de Friesche taal te
maken tot een voorwerp van academische
studie en academisch onderwijs. Eenige
Kamerleden hebben aan de regeering
gevraagd aan de Groninger universiteit
een leerstoel in het Friesoh te willen
stichten en voor het Groningsch heeft de
heer Spitzen, beter bekend onder zijn
pseudoniem Geert Teis Pen ook reeds
een dergelijk desideratum uitgesproken.
De verkorte arbeidstijd.
Het bestuur der Nederl. Binnenbeurt-
vaart-Vereeniging heeft een adres tot
de Tweede Kamer gericht, waarin o.a,
wordt betoogd, dat een arbeidsduur va»
45 uur per week, zooals >n het ontwerp-
Alberse wordt bepaald voor arbeid buiten
fabrieken etc. alle verkeer te water on»-
mogelijk zou maken, zoodat er dadelijk
een beroep zou moeten worden gedaan
op een algemeenen maatregel van be
stuur en bijzondere vergunningen. Spoor-
en tramwegen werden buiten het ontwerp
gelaten met het oog op de veiligheid,
hetzelfde moet gelden voor de scheept
vaart in de binnenwateren. Deze kan
ten aanzien van Zaterdag- en Zondagrust
niet aan banden worden gelegd. De
geregelde voedselvoorziening van onze
groote bevolkingscentra staat een der*
gelijken maatregel in den weg. Vele
stoombootondernemingen, die zich toe*
leggen op passagiersvervoer kunnen slechts
een goedkoopen dagelijksohen dienst
onderhouden door een druk Zundagsver-
keer van het eenvoudige publiek, dat
hierin een gezonde ontspanning vindt.
Verder wijst adressant er o.a. op, dat
een dergelijke regeling, al moge zij op
industrieel gebied uitvoerbaar zijn, voor
het verkeer te water volstrekt onprac-
tisch is en bezwarend voor degenen, ten
wier bate zij in het leven wordt ge
roepen.
Dan komt de bear wol op ’e rook
der fen óf.«
De hear joech oarders dat alles regele
wirde moast sa ’t Hans it hawwe woe.
De jouns krüpte Hans, yn ’t skiepehok
j hie in greate heksebile by him en
forsküle him yn ’t hok tichte by de
panne mei bretspek. De doar liet er
heal iepen stean. It dürre net malle
lang of it ündier kaem op ’e rook fen
’t spek óf, mar do ’t er der syn bek
opsette scoe, sloech Hans him mei de
bile efter ’e earen, dat er doezele. Hans
joech him noch in pear béste opkipers
en de bear stiek syn rüge poaten üt.
Do ’t de hear fen ’t slot de oare
moarns fornaem hoe bést Hans dit stik je
wirk er ófbrocht hie, woeder de flinke
jonge by him halde. Der hie Hans wol
earen nei, hwent in loai en lekker libben
foei wol yn syn smaek. Mar do ’t er
der in jier wést hie, bigyng it him der
dochs to forfelen. Hy moast swalkje
en omdoarmje. Mei in goede slompe
jild fen de hear stiek hy do de wrald
wer yn. It ferske op syn mütse mak
ke er noch hwet langer, op dizze menier
Héns Neaforfeard sloech lyts en great,
Saun yn ien slach dead,
En in wyld dier
Forskoerde er mei hüdien bier.
Hy swalke in heel stoft en kaem
einliks ticht by in great en prachtich
kocht mag worden dan BI peleia. Der gyng er wer oan ’e wei
--- - lizzen to sliepen, en do ’t er sliepte
kaem ien fen ’e kening syn bitsjinden
der lans en lies it rymke op Hans syn
tnüise. Hy makke de swerver wekker
en frege sHastou dat allegjerre ütset
»Jawis« sei Hans. Do foege de hof-
bitsjinde him ta: »kom dan ris mei nei
de kening, hwent dy hat krekt forlet
fen sok in held, iyk as dou. Hans wie
foart biret, en nou sei de kening him|.-
Trije reuzen hüsmanje der yn myn
bosken en sette alle kwea üt ta myn
neideel en ta lést fen myn folk. Sjuchstou
kans dy rekels fen kant to meitsjen,
dan soil ik dy goed bitinke.*
Hans sei>Ik wol ’t wol ris prebearje»
Mar, Sire, dan moat jy ünder ’e hege
beammen, dy. ’t hjir fóar 't peleis stean»
in tafel sette goed forsjoen mei lekker
iten en ek moat der tritioh flessen wyn
op stean.* >Dat 's goed* sei de kening,
»it soil sa barre.* Héns seach wol in
bytsjo tsjin dizze ündernimming oan, mar
gau hied er dochs syn plan klear. Hy
socht in pear büsfollen grouwe grint-
stiennen, en do ’t de jouns de boel yn
’e rest lei, kleau er der mei, ek noch
wapene mei in grou kneppel, yn ien fen
’e beammen, der ’t de tafel ünder stie-
Tsjin middennacht kamen de reuzen al
opdaegjen. Kearels as beam men, en
Hans waerd wol hwet binaud om ’t hert.
Ien fen ’e reuzen bromde Dat liket
hjir net sa min, fêst in gearset balden»
nou, as de flessen mar net leech binne.*
Jawol dy wierne allegjerre fol. Hja
fiemden yn, omraek, en ek de flessen
waerden net sparre. It durre net lang
of ien fen ’e reuzen krige in stientsje
tsjin ’e kop oan. Hy seach om him
hinne, mar bigriep net hwer ’t it wei
fendinne kaem. In twade stienbje rekt
ke ’m nou waerd er lilk en sei tsjin
syn maet dy ’t nést him siet»Dat is
twa kear, m?r. for in tredde kear bakst
my dat net wer, as ik soil dy leare
hwetst oan my hatstl* De oare wist net
hwet er woe, mar sa gau as de earste
wer oan ’t buffeljen wie, krige er for
de tredde kear in stientsje tsjin syn
grouwe kop oan. Do wier ’t «paksté.*
It waerd in fjuohtpartg, der ’t de tredde
ek by to pas kaem en hwer 't it ein
fen waerd, dat ien fen ’e trije it mei
de dea bikoohte. De beide oaren ieten
nei dit opünthald wer trooh as wie der
neat bard, mar
hieltyd wer
«-
I
