Nieuws-
a
en Advertentieblad
i
MW «Hfe W JNk
Fryske folksteltsjes.
voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw, Hindeloopen, Stavoren, enz. enz.
i
Fen greate Oege en lytse Oege.
ZATERDAG 28 JUNI 1919.
No. 26.
45ste Jaargang.
Binnenlandsch Nieuws.
Kort Nieuws.
1
t
Uitgave van T. GAASTRA Bz. te WORKUM.
e
t
t
i
III.
Der wierne ris twa bróerren dy bjitten
Tot plaatsing van Adv. en Reclames voor
beide Oege. De iene wie great eawier, pantoffels foar ’t bêd der hy oars Seis
sa sterk as in hynsden mar sa'dom as
in okse de-ósre-wie in lyts ea himpen
fi nisje, mar tig» fornimetich en snoad.
Greats Oege wie ryk, by hie wol tritich
kg; lytse Oege wie earm, dy hie mar wist it Bliepsté fen lyise Oege wol to
ien koubistke. En hja hiene elkmes in
aide beppe by hjar ynwenjen for hus-
'irfttóstor.
Op ifr'kear kaenr er-in bid Ier by lyise bitiid yn ’t labeur.
De gemeenteraad van Enschede be
sloot tot do instelling van een gemeente
lijk studiefonds, tengevolge waarvan jon
gelieden met uitstekenden aanleg, wier
ouders niet in staat zgn hen te laten stu-
deeren, daartoe in de gelegenheid worden
gesteld aan een der inrichtingen voor voort
gezet onderwas in die gemeente.
In België is bijna 100,000 HA. op
pervlakte vernielde grond weer in orde te
brengen.
Te Hear Ion is sen 17-jarige mijn
werker, Oostenrjjker van afkounsï, door
een inijriWerker vau ongeveer gelgken leef
tijd doodgeschoten. Aanleiding was ver-
moedelgk een kermisruzio. De dader werd
door marechaussee gearresteerd.
Te Wegeningen is een brieven- en
forlyoht, emjirk 1« sei er, «mar dat soil
dy aór komme op to brokken, tonacht
os ’t leiste to sliepen soil ik dy for-
moardzje.e
Lytse Oege gnyske,'as woed er sizze
Hwet scoestou; mar eijentlik achtte hy
Oego bolle dor wol ta jn steat. Derom
Bei er de jeune tsjin beppe«Bsppe, ik
oan ’t sleat slottonen hjarren frege hy
oft se efkes om syn sekfol gód tinke
woene, yn ’e tiid dat hy in stok fen hós
helle.
De slatters, in bytsje nijsgjirrich, mak
ken de sek los, do ’t greate Oege foart
wie. Nij seagen hja op do ’t se lytso
weis kaem him yn ’t sin dat er in lange
stok hawwo moast om ’e sek Ander
wetter balde to kinnen en fior fen ’e
wal óf to kearen.
Oege omimgave ta freegjen. IJe'Jytse
man sei: «Ik kin dy neat jaen, ik bin
seis earm, mar gean nei myn bórman
ta, dy is ryk.« De bidier frege do
by greate Oege ’s oan, mar dy sei tsjin
’e swalker: «Mienstou dat ik dy hWet
jaen kin Ik ha der skreppen mei om
seis oan ’e keat to kommen.Enjy
bórman seit dat jy in rike boer binne«,
sei de bidier. Dit makke dy greate
domkop nitelich, hy sei«Soa, wol dy
lytse »kobb©jak,6toy de shoMjers op ’e
hód siuro? Dat soil ’k'yadruijc.
Mei syn< malle kop fleaoh er ’t lan yo,
der lytse Oege syn kouke roan to
weidzjen Hy heilw syn--grcaF knyft Ai
’e bAse en snei it bist de hals At. Lytse
Oege doarst hjir neat tsjin yn bringe.
Hy strópte de kou, sette it fleis yft 't
eólt en gyng'de oare deis nei de stêd
om der de hód oan sinten to'meitsjen
It paed roan troch in groat bosk. Do
’t er der op in ienlik plak kaem, seach
er fen fierren in stik of hwet gau-dieven
under in beam Ritten to jiid tellen.
Earst waerd er kjel, mar hy bikasm ai
gau wer. Hy sloeeh de konvrehód 'om
him hinne sadat er der alhiel yn biditsen
siet en de hoarnen boppo syn holle 1 Ai
Blieken. Sa roan hy op 'e rovers ta en
wilens makke hy mar tige malle gebewten.
Dy mannen waerden bang, naeiden At
as hszzen en lieten hjar jild yn ’e steek.
Lytse Oege eamle dat opin heap jild i
dy ’t er just drage koe. Om ’e kouwe-
hAd bikroadde hy him net mar keairde
daedlik nei hós.
Hy liet greate Oege it jild sjan en sei
«Kyk'-ris oan,' ea djAr wirde tsjinwirdich
do kouwehóden yn ’o stêd bitelie.c i
«Dat kin net wier wêze,« sei de greate.
«Nou, hwer sooe ik dan sl dit jiid
wei hawwe frege de lytso
Greate Oege miende yn to sjen dat i
it dochs wier wêze moasthy sei«As I
’t sa stiet dan slachtsje ik al myn kij.«
Sa sein sa dien. Hy forsocht de lytse I
noch ek as dy der him In hantsje ta 1
helpa woe, dy ’t dat graech die. Do ’t 1
do b'sttn'allegjerre strópt wierne laedde
greate Oege in fraoht kouwehóden as
in lytshós, op syn sterke, breede rêoh,
en sette der mei nei de stêd. Under-
weis fornaem er neat fen gaudieven en
sok redding, en kaem Anforsteurd yn ’e
stêd oan, Der roan er de strjitten
troch en balte sa lód as er koeKou we-
hóden to keap 1 kouwehóden to keap!<
De stêdsjonges roppen elkoarren ta
«Hwet skeelt dy hoalwize boor? Dy krektlyk
likot wol gek 1< Se piuwden him nei,
toarken nei ’m mei kluten en stiennen
en makken it him sa lêstioh dat er gau
seaoh ut ’e stêd to kommen sAnder ien
hód kwyt wirden to wêzen.
Do ’t er thus kaam wied er poer lilk
kin op myn eigen bêd net rêstich mear
sliepo, hwent der sitte mózen yn 'tstrie
en dy geane nachts sa oan. Jy binne
dochs doof, en scille der dos gjin lést
fen hswwe; seoene wy net ruilje kince
met sliepsté en ?c
Beppe wie goedlik en hie der neat
op tsjin. Mar Oege sette syn eigen
gende concessies: a. iedere agent kreeg
j.l. Zaterdag een directe uitkeering van
f50; b. een minimum salaris van f 16.50
werd toegezegd c. aan het parsoneel
werd beloofd, dat vóór of op Woensdag
25 Juni, een nieuwe salarisvoordracht
gereed zou zijn.
Valscho munters.
Den laatsten tijd waren te Amsterdam
valsöhe rijksdaalders in omloop, de Cen
trale Recherche van het hoofdbüreau
kreeg de zaak in handen en aan inspec
teur T. Bakker, werd opgedragen, zoo
mogelijk uitgevers en fabrikanten van de
valsche munt te doen opsporen.
Het onderzoek was moeilijk, daar elke
aanwijzing ontbrak. Tot op een goeden
dag een visscher een zak, waarin niet
minder dan 250 valeohe rijksdaalders
waren geborgen, bij de politie kwam
deponeeron.
Vieschende in het Nieuwe Diep bij
Zeeburg, had hij den zak opgehaald.
De politie ging daarna ook in dat
water dreggen, in de hoop er gereed
schappen te vinden. In plaats daarvan
werd andermaal een zak mei valsche
rijksdaalders govischt. Die zak was een
z.g.n’ militaire slaapzak, van een wapen-
nummör,'V(jorzien. Door middel van dat
nummer, werd de vroegere eigenaar ge
vonden, een milicien, die Verklaarde den
zak aan een opkooper in de Vrolikstraat
to hebben verkocht.
Dat was een merkwaardige vondst,
want doze opkooper staat bij de politie
en justitie allerongunstigst bekend en
onderging reeds een vonnis wegens munt-
misdrgf. De man werd gevolgd tot er
voldoende bezwaren tegen hem waren
om tot zijne arrestatie to kunnen over
gaan.
Het onderzoek moest 'echter worden
voortgezet, want omtrent de herkomst
wilde de arrestant niets uitlaten. Ter
wijl de politie, ervan overtuigd dat meer
peKOiV'ii in de zaak waren betrokken,
nog speurende was, kwam Maandag uit
Schoonhoven het bericht, dat daar twee
AmBierdtunmers waren aangehouden, op
heterdaad betrapt, tij do uitgifto van
valscho rijksdaalders.
Een der arrestanten bleek eon drukker
te zijn uit de Celebesstraat, de ander
was met hem bevriend. Oi:middellijk
is bij de verdachten huiszoeking gedaan
cn zijn niet minder dan 1081 valschs
rijksdaalders in beslag genomen. Achter
de werkplaats van don drukker is boven
dien de hand gelegd op de werktuigen,
voor de vervaardiging van de valsche
munt gebezigd.
Het bleek, dat de drukker een neef
is van den zich reeds in arrest bevin
denden opkooper. Deze bad het geld,
om do vahche muatfabricage op te zet
ten, gegeven. Hij zorgde er voor, zelve
geen enkel valsch geldstuk in omloop te
brengen, hg stuurde zijn neef en diens
helper er op uit.
Het drietal bevindt zich thans in arrest
en zal ter beschikking van de Justitie
worden gesteld
Dit blad verschijnt des Za-
I terdags en kost per kwartaal
45 cents; per post per half
jaar f 1.—Enkele Nos. 4 ets.
Ingezonden stukken Don-
derdags in te zenden.
Advertentiën Vrijdagmorgens
vóór 11 uur.
De prijs der Advertentiën
is van 15 regels 60 cents,
elke regel meer 6 cents.
Grootere letters naar plaats
ruimte. Buiten Friesland, uit
gezonderd Familieberichten,
10 ets per regel. Bij abon
nement belangrijk lager.
Vrije handel in vroege aardappelen
Do binnenlandache handel in vroege
aardappelen, oogst 1919, zal geheel vrij
zijn. Uitvoer zal echter slechts kunnen
worden toagestaan, indien do binnen-
landsche voorziening tegen matige prijzen
verzekerd is.
Voor zoover zulk een uitvoer zal plaats
hebben, zullen daarvoor, onder nader
bekend te maken voorwaardon alleen in
aanmerking komen vroege aardappelen,
welke op eene veiling van een bij het
Rijkskantoor voor Groenten en Fruit
ingeschreven veilingsvereeniging worden
geveild.
De derde ploeg van de lichting 1918.
Op de vraag van den heer Bomans
betreffende het naar huis zenden van
de derde ploeg der lichting 1918 (zij
die zijn iegelijfd in ’t tijdvak van 1418
Jan. 1918) heeft do minister geant
woord, dat deze ploeg vermoedelyk op
1 Aug. naar huis zal kunnen gaan. Zij
die zijn ingelijfd tusschen 1 en 4 Mei
1918 zullen waarschijnlijk 1 Oct. kunnen
vertrekken.
Een politiestaking te Amsterdam
voorkomen.
Da vorige week heeft het maar weinig
gescheeld, of Amsterdam was vertast
geworden door een plotselinge staking
van de politie-agenten.
De staking en ook het plan om ge
durende 16 uren alle contact met de
autoriteiten te verbreken, in dien zin,
dat iedere agent na zijn twee uren
straatdienst niet naar zijn bureau of post
zou terugkeeren, maar naar zijn huis
zou gaan, is niet doorgegaan, omdat de
autoriteiten met veel moeite de gemoe
deren wisten te kaimeeren door de Vol-
moat dit bitsjutte En do forhelle de
lytse dat do greate him fordrinke sooe,
en hy frege hjarren dat er der ut
mocht en as se dan de sek mei modder
en stien wer fol dwaen woene. Dat
diens dy mónljue ek en lytse Oege spile
yntwiskentiid fen róten.
Greate Oege kaem werom.'slingere
de sek wer op ’e rêoh en stoep op ’e
poel oan. It durre net lang do roan it
smoarge wetter At ’e wiette modder him
by ’t baeitsje del. >Ja,< lake er yn
him seis, »ik wol wol leanwe dat it dy
der to binaud wirdt, mar dou scilefc nou
dyn lot net Antgean, jongkje.z Do~’t
er op ’e poelswal kaem, liet hy de sek
perdoes yn ’t wetter ploffe. De sek
eonk ynienen nei de bidelte. »Ik hie
net iens in stok hel je moatten.c sei de
greate, wol yn ’t skik der mei dat er
nou forgoed fen dy lytse dogeneat of wie.
Hy gyng nei hu».
Lytse Oage wió' yniwisken op wei nei
stêd. Hy minaere deroer ho er hou
oan ’«'kost komme seoe. It lokte him
Anderweis in jonge roek ta- fangou, dy
’t er yn in eek die en meinaem. Ticht
by de stêd seach hy in hearrehós dat
boppo ien fen ’e bótedoarrsn in ófdakje
hie mei ’n finsterke der yn. Oege
klaude op dat Afdak en loerde troch it
finsterke yn in fortrekjo dat de koken
forbielde moast. Dé faem wied er mei
dwaende in gebraden klear to meitsjen
en de feint bakte in boffsrt. Oege like
dat spul net sa min ta, hwent do mage
waerd him al hwet hol. Mar ’t like
wol dat dy twa der forbean wirk ut-
setten, hwent do ’t se Anrie bispeurden
birgen hja beide de spullen gau yn ’e
kast. Oege gyng nei Anderen en skille
by de doar oan. De hear die"sels ie
pen en frege Oege hwet er woe. »Mya-
hear,« sei de lytse man, »ik ha hjir in
geest, dy ’t wiersizze kin, yn ’e sek en
nou sooe ’k mynhear ris freegje oft jy
faeks ek ris ien en oar witte wolle.c
Underwyls kniep hy de fAgel efkes i sa
dat dy in mal gelód joech.
»Der forstean ik suver neat fen,« sei
mynhear. »Dat wo’k wol leauwe,« sei
Oege, »mar ik forstean it wol. Allinne
de eigener fen de geast forstiet syn
tael, oaren net. As ik bygelyks I de
geast oan jo forkocht, mynhear, dan
seoene jy him forstean kinne en ik net
mear.c »Dat ie al swgeliers,< sei myn
hear, »mar hwet sei er dan niis krekts&?«
»Hy sei, dat er in lekker gebradentsje
yn ’e kokenkast stiet,antwirdde Ooge.
»As dat wier is,« sei de hear, ssóille
jy der in goed stik fen hawwewe
scille foartdaelk Andersiik dwaen. Mar
lit de goast noch ris hwet sizze.z Oege
mei de kouwehóden. Hy joech de roek wer in knyp dat er wer
bigyng to moartsjen en mynhear frege
»Hwet seit er nou »Hy reit dat er
ek in buffert yn ’e kast sliet.»Dan
moatte wy der ris nei fornimme,« sei
mynhear. De kostdoarren waerden iepen
dien en it blykte dat de geast wierneit
sein hie. Mynhear hoechde net to
freegjen ho ’t dy spnllen der komt
wierne en de feint en faem etiene'bi-
teutere. Hja krigen in hód fol kibjen
en waerden de doar utstjórd, Oege
krige it gebraden en de boffert. »Mar«
sei mynhear, »nou moasion jy my de
geast dy ’t sa wiersizze kin ek for-
koapje.z aDat giet net mynhear,* sei
finen en sónder it to -witten of io wollen
deadde hy it aide bepke.
‘Lytse Oego wie de oare moarnS al
Hy wist wol hwet
er dy nachts bard wie. Hy toge deade
beppe yn syn skótsje, naem in koerke
foF~ hin-aeijen mei en foer do nei stêd.
Do ’t er to plak wie» sette hy it deade
aid mtnske, moai yn in kittende halding,
op in stoel, en sette it koerke mei
aeijen nést hjar. It wie op ’e merk.
Do gyng er sela om in hoekje stean om
op to passen hwet er barre sooe.
It dórre net lang of der kaem in
hearskip foarby kuierjen dy seach nei
't koerke en frege »Hwet koetsje dy
aeijen, beppe Gjin antwird. Do
wer: »Hwet moatte dy aeijen jiide
Noch gjin antwird. De man skreaude
foar hjar ear »Hwet kósteje dy aeijen
Like min in antwird. Hy waOTd lilk,
en wylst er sei :*>Kinst’ net prate, aid
nést joech er hjar in trawinkel datse
fen ’e eloal trózele en for doa oer -’e
groun lizzen bleau.
Der skeat lyise Oege op ta eff raasde
»Jy hawwe myn Aide beppe dea slein,
dat soil ik by de rjuohter oan jaen.«
>Hald jo mar stil sei de hear, «hjir
is myn jildpong, nim dy mar oan.c l*^-'
»Jo jildpong? Mienê jy dan dat ik for
sa’n bytsje jjld myn aide goede beppe
misse wol »Nou, jy kinne noch
wol folie mear fen my krijebergje dat
lyk mar op en kom mei nei myn hós
ta.« Der wie ’t Oege krekt om to
dwaen. Hy brooht beppe wer yn syn
skótsje, diek hjar goed Ander, en gyng
mei de hear, dy ’t him in hole protte
jild ta telde.
Op ’e weromreis bigroef er syn Aide
beppe op in stil plak. Do ’t er thós
kaem seach greate Oege forheard op en
sei»Libbest’ noch Ik ha dy om-
mers formoarde.« »Ja, dat kinst’
wol miene, mar derom is ’t noch sa net.
Ne, dou hatst’ myn aide beppe formoarde
en ik haw hjar hjoed yn ’e stêd forkoèht.
Sjuch ris oan, ho ’n knoarre jild as ik
for hjar bard hab.« «Né, mar nou
liichst’ tominsten,« sei greate Oege: «ik
lit my net for in twade kear troch dy
forrivelje.z «Soa, scoe ’k dat lige?
Witstou dan net dat er yn 'e stêd leerde
dokters wenje dy ’t lyken opkeapje en
’epensnije om to witten ho ’t in minske
fen binnen is
Ja der hie greate Oego ek wol ris
fen heardt. Hy sei«It skeelt my de
helt net, as ik meitsje myn aide beppe
ek fen kant.« En sikersonk 1 hy die ’t
ek. Mei ’t deade aldminske op ’e rêoh
«joude hy nei de stêd. Der died er wer
l’ as
roan de strjitten op en balte mar efter
elkoar«Aldwiif to keapl Aldwiif to
keap !c Mar nou gyng it him noch
smoarger of as de earste kear. Hy
waerd sa Anbjirmelyk bigekke en efter-
nei smiten mei alles hwet er mar for de
op lytse Oege. «Dou hatst’ my greep lei, dat er mar gau meitsje moast
dat er At ’e Ijochten kaem.
MM as in toerre kaem er thus en
sei«Dou hatst’ my al wer forkeard
redt, smoarge skurk Mar nou ik soil
ik dy forsópe.c Hy pakte lyt^e Oege,
ear ’t dy der op fortocht wie by de
lurven, treauw him yn in sek en roan
mei him foart nei de poel. Marónder-
Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr, 76-78, Amsterdam,
voor Friesland Filiaal D. Y. ALTA te Leeuwarden, Bagijnestraat 54. Tel. Intercomm. 1114.
Ofge, «ik kin him net misse omdat er
my oan ’e kost hoipe moat.« Mar de
hear woe him bialjst hawwe en bea sa-
follo jild d&t Oege op it lést syn ein
Bisiden it paed wierne in pear manljue olópe liet en mynhear de roek dyng.
Do wie ’t dan ek tiid fen oppakken, en
hastioh makke er dat er foart kaem.
Greate Oege wist net hwet er seach
do de lytse man wer libbend foar him
stie. «Wol fordeald ho ha we ’t nou
rop er blastioh. «Ik hie dy ommers
fordronken.« «Ja, dou hast my fordron-
ken, dat is sa,« sei lytse Oege. «En do
bin ik yn ’e oare wrald komd, der1 ha
’k in frachteje jild mei fendinne nomd,
lyk ast’ hjir ejen kinste. It leit der
samar oan ’t paed en for ’t opkrijen.«
«Ik sooe hast tinke moatte datst my
wer hwet foarlige wolste,« sei greate
Oege, «mar ik ha dy mei eigen hennen
yn ’t wetter smiten, en mei myn eigen
eagen haw ik dy yn ’e poel weisinken
ejoen. Derom hoech ik nou op gjin bi
droch to rekkenjen. As it der yd ’e
oare wrald is lyk astou seiste, dan sooe
’k der ek wol ris in poaske forkeare
wolle.s «Welnou dou kinst der komtne,
de’ selde wei dans dy ’t ik ek lóns gien
bin. Dou moast dan ek yn ’e sek
mar ik kin dy net neidoposl tatógje.s
«Dat is gjm :biswier,« se; de greite.
«Slaen myn swarte mar for de ierdkarre.
Ik króp dan op ’e karie yn ’o eek en
jaen my delastou dan sa goed mar
wêze wolste my nei de poelswal to riden
en de karre yn ’t wetter wippe to lit
ten.« «Nou ja, sa ’n iytse tajinst wol
’k dy noch wol biwize,» sei As maet
En greate omkoal waerd nei de poe]
brocht en yn ’t wetter wipt.
Hy fordronk forgoed. Hy kaem net
werom.
Lyise Oege waerd nou bisitter fen
alles hwet eyn broer neiiiet. En hy hat
der noch1 lang wille fon hawn ek, hwent
hy is tige aid wirden. En nou is ’t
teltsje At. FRISO.
altyd sliepte en beppe hjar toffels brocht
or foar ’t bêd der -’t er nou seis op
Hazen gyng.
De nachts kaem greate Oege al, hy Oege der yn founen. Hja fregen«hwet
F
1
t
i
ii"r 11 rr i' “‘t - 11 n nu i i .u i ii«i itaM-.i rmx-ju ■>m».'wii» M*ii|6« ir—n». uaxi:^«li UlWr r I ,•■111111 UBUmu
FRISO
