Nieuws- en Advertentieblad
Brandstoffen-Commissie Workum.
I
i
1
voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw, Hindeloopen, Stavoren, enz. enz.
t
Turf-distributie is opgeheven.
Wat een Engelschman van Workum
weet te vertellen.
ZATERDAG 5 JULI 1919.
No. 27.
45ste Jaargang.
2
Officieel Gedeelte.
Binnenlandsch Nieuws.
t
- Uitgave van T. GAASTRA Bz. te WORKUM.
i
i
8.—
Groningen
Leeuwarden
Sneek
Amsterdam
6.07
8.12
8.40
1.07
12.46
2.04
2.29
6.25
1.45
4.25
5.17
9.39
4.56
9.17
De eerste trein komt dus in Leeuwar
den niet minder dan 1 uur 50 minuten
vroeger aan. Voor sakenmenschsn een
belangrijke verbetering.
In omgekeerde richting zijn de ver
bindingen
12.28
4.17
4.42 10.11
5.51
X Dit blad verschijnt des Za-
X terdags en kost per kwartaal
X 45 cents; per post per half-
X jaar f 1.Enkele Nos. 4 ets.
X Ingezonden stukken Don-
X derdags in te zenden.
X Advertentiën Vrijdagmorgens
X vóór 11 uur.
Levensmiddelen voorziening.
In de Memorie van antwoord op het
wetsontwerp betreffende de levenemidde-
lenvoorzieniug, deelt de Minister van
Landbouw mede, dat blijvende bemoei
ingen met de levensmiddelen voorziening
niet in zijne bedoeling liggen.
Binnenkort is oen betere samenstel
ling van het bruinbrood te verwachten.
In het volgende seizoen zal ieder als
in normale tijden, in het najaar aardap
pelen kunnen opslaan.
Tegen November zal een aardappel-'
inventarisatie plaats hebben, waarbij de
landbouwers kunnen opgeven of zij hun
aardappelen willen behouden dan wel
overdoen aan den Staat. Deze laatste
aardappelen zullen worden gedistribueerd,
ten behoeve van hen, die niet konden
opslaan. Ruimer asnvoer van rijst is
nog niet mogelijk.
De brandstoffenvoorziening voor den
a.s. winter is aanmerkelijk gunstiger dan
in het vorige seizoen. Het ligt niet in
het voornemen der regeoring, ten aanzien
van den brandhouthandel maatregelen te
nomen.
De minister van landbouw heeft be
paald, dat met ingang van 3 dezer zal
worden verslaan
onder Regeeringsbloemeen mengsel
van 50 pet. Amerikaansch bloem en 50
pet. bloem, verkregen door uitmaling op
76 pct. van een mengsel van 81 pot.
buitenlandsohe tarwe en 16 pet. inland-
eche tarwe
onder Regeoringsmeeleen mengsel
van 75 pot. buitenlandache tarwe, 15
jet. maïsmeel en 10 pot. gedroogde
aardappelen.
De inkoopprijs is gesteld op f33.75
jer 100 Kg.
De nieuwe spoorwegdienstregeling.
Het »Hbl.« brengt eenige bgzonder-
leden omtrent de nieuwe spoorwegdienst
regeling.
De dienst op de lijn Tjummarum
Franeker zal worden hervat.
Het systeem, om in de dienstregeling
op te nemen goederentreinen, waaraan
één of meer derdo klasse rijtuigen voor
reizigersvervoer zijn aangehaakt, is ge
lieven. Deze treinen zijn genummerd
3000 en hooger en het aantal reizigers,
dat met deze treinen kan worden ver
voerd, is uit den aard van de zaak be-
lerkt, daar er geen wagens worden bij-
;eplaatst, als er voel reizigers zijn.
Do vertrekuren van de treinen zijn
nagenoeg alle gewijzigdmen zal dus
goed doen zijn oud spoorboekje op te
ruimen, zoodat men het niet meer onder
de oogen krijgt en zich niet vergist.
De verbindingen van Amsterdam naar
iet noorden over Hilversum zijn als
volgt
Amsterdam vertr. 6.57 8.57 1.34 6.07
Het orgel heeft ongewone vleugel
deuren. Alles eaamgenomen is deze
kerk de bezienswaardigheid in het stadje
dat rijk is aan interessants. Want
inderdaad is het maar een groot dorp,
doch de toerist vindt zich voor de moeite
van het bezoek wel beloond.
rat er door kan. Vaak moet het dienen
voor afwatering, voor verbinding met de
straatgoot, die in elke Holiandsche plaats
de voornaamste waterloozing is. Maar
waar deze functie niet behoof? niige-
oefend te worden, mag do noodzakelijk
heid van een ruimte tusschen de muren
der huizon geruft aan de verbeelding
worden overgelaten. Do Hollander schijnt
niet begrepen te hebben dat een huis,
dat half los of in het geheel niet los staat,
enorm gesteund wordt door het belen
dend perceel. Zoo gaan in meer ver
lichte landen spaarzaamheid en hygiëne
hand in hand tot roem van den bouw
speculant on tot atijving van zija baten.
Wat op het marktplein het allereerst
in het oog valt is de inderdaad mooie
oude waag, eon gebouw, geheel vrij op
zich zelf, met 3-voot-hoogs uitgoaneden
leeuwen, die schilden vasthouden. Mid
den op de waag is een wapenbord met
de stadswapens aangebracht en daarbo
ven verheft zich een aardig Vlaamsch
geveltje, zooals men er aan allo zijden
éon vindt.
Achter de waag staat de groote kerk
met den kollossalen toren, die de vier
kante massa bleek te zijn, welke wij
reeds op een afstand hadden waargeno
men, verscheidene uren reeds voor wij
de stad hadden beroikt.(l) Bij zijn
massieven omvang vergeleken maakte
de kleine oude waag den indruk van een
miniatuur-huisje, waardoor de indruk
van beiden verhoogd word.
Van Workum werden wij in een rij
tuig tergend-langzaam en uiterst pijnlijk
langs een dijk heen en weer gehotst
naar Hindeloopen, bij verpoozing door
een hek heen, waar tchriloogige have
looze kerels een tol van 1 cent vroegen.
Wij hebben niets haveloozers en ruwere
gezien dan dit hekkevolk. Misschien
dat het bewonen van een bouwvallig
stulpje bij eon hek, gereed om dit opon
te doen voor een heelen of halven cent,
de laatste toevlucht is voor den Frieschen
sjouwer.
Den volgenden ochtend wandelden wij
nog eens langs Workuma breede straat
en bekeken een ander maal met belang
stelling de oude waag. Links daarvan
is het stadhuis met eveneens een typisch
ouden gevel. Ons eigenlijk doel even
wel was om de kerk te bezien, een
fraai soort vroeg-14de eouwsoh bouw
werk, in later dagen op enkele plaatsen
gerestaureerd. De ontzaggelijk zware
toren staat los van het hoofdgebouw en
heeft een bovenbouw, die belrokkelgk
modern maar bepaald onbelangwekkend
is. In de kerk was een bejaard gezel-
De BRANDSTOFFEN-COMMISSIE te Workum maakt
bekend aan de ingezetenen van het Distributie-district Wor-
kum-Hindeloopen, dat door de Rijks-kolen-distributie met in
gang van 1 Juli de afdeeling
Dat de zwarte brandstof (anthraciet, cokes enz.),
naar dezelfde hoeveelheid als het vorige jaar zal worden toe
gewezen, voor sommige groepen zelfs met 25 tot 35 kor
ting in de hoeveelheid.
De Commissie meent op goede gronden te mogen ver
onderstellen dat de vrije handel in turf niet in de behoefte
voor de aanstaande winter zal kunnen voorzien en raadt
daarom een ieder, zoo spoedig mogelijk turf op te
slaan.
De kleine hoeveelheid turf bij de Commissie nog in
voorraad (ruim 200 stuks per gezin) wordt niet losgelaten
vóór de aanstaande winter.
DE BRANDSTOFFEN-COMMISSIE.
Uit het Engelsch vertaald door J. UNTEMA.
Bij toeval kreeg ik één dezer dagen
een Engelsch boek onder oogen, getiteld
Three vagabonds in Friesland with a
yacht and a camera bij H. F. Fomalin,
reisindrukken over Friesland van eon
3-tal Engelsche toeristen, een uitgever,
een architect en den schrijver, die op
hun reis ook Workum hebben aangedaan.
Het zal, dunkt mij, den lezers van Friso
wel interesseoren het oordeel van dezen
vreemdeling over ons stadje te vernemen
en zij zullen het te meer weten te waar-
deeren omdat onze goede oude veste op
den schrijver eon gunstigen indruk heeft
gemaakt. Zonder verderen omhaal laat
ik hem dan ook maar dadelijk aan het
woord
Workum ia nog al een vrij belang
rijke stad. Het is gebouwd in den ge
wonen trant doch bestaat slechts uit éen
straat, maar deze is dan ook belangrijk
lang. Wij merkten wat ongewoons aan
die straat op, maar konden niet uitmaken
wat het was tot wij ontdekten dat zij
een 40 jaar geleden een gracht was ge
weest, die aan weerszijden destijds maar
een smallen rijweg open liet. Het resul
taat van de demping dezer gracht, die
tot rug der stad is gemaakt, een mooie
breede straat, op sommige punten begrensd
door statige boomen, is werkelijk indruk
wekkend. Bg de nadering van het
marktplein merkten wij rechts van ons
interessante oude gebouwen op, vooral
oen sierlijk decoratie ven ouder wetsohen
gevel met breede dubbele deur, nu naar
het scheen een stal. Ook trok onze
aandacht een verbazend onhygiënische en
onverklaarbare ruimte tusschen de huizen,
die maar een paar duim breed is, zoo
nauw dat geen grooter beest dan een
niet te na
Leeuwarden vertr. 6.47 8.07 12 10 4 51
Amsterdam sank. 11.28 1 35 5 27 9 45
Over EnkhuizenStavoren worden de
verbindingen met Amsterdam eveneens
verbeterd
Amsterdam vertr.
aank. 11 51
De prijs der Advertentiën
is van 15 regels 60 cents,
elke regel meer 6 cents.
Grootere letters naar plaats
ruimte. Buiten Friesland, uit
gezonderd Familieberichten,
10 ets per regel. Bij abon
nement belangrijk lager.
Sneek
L oen war den 12.28
Groningen 2.55
Omgekeerde richting
vertr.
De BURGEMEESTER der
Gemeente WORKUM rpaakt be
kend, dat de volgende
week verkrijgbaar zal worden
gesteld op
Bon 564 6 K,G. Kleiaardappelen.
57d en bon 4 der kinder kaart 31/2
ons Suiker.
58d 1 ons Vermecelli.
Broodkaart 101ste tjjdvak is geldig van
30 Juni tot en met 8 Juli a s.
De Burgemeester voornoemd,
Jhr. J. QUARLES v. UFFORD
Workum, 5 Juli 1919.
schap aan de schoonmaak. Zoo kwamen
wij zonder moeilijkheden binnen. Het
is anders een heele teer in een Luther-
sche(2) kerk te komen, daar deze zorg
vuldig gesloten worden, zoodat de entrée
nog al vrij wat volharding en zonder
uitzondering een lieve fooi kost. Ge
woonlgk maakten wij door teakens en
gebaren onze verlangens kenbaar aan
een schare kjnderen, die als klitten aan
ons hingen. Er was altijd wel een
snuggere onder, bg wien een licht op
ging en dan dia vervolgens met waardigen
trots ons tot gids diende. Doorgaans
werden wij dan naar een huis naast de
kerk geleid, waar vandaan meestal een
deur, die wij daar niet konden noch
durfden vermoeden, ons door de huis
kamer dire eten toegang tot de kerk
placht te verschaffen.
In de kerk te Workum, waar wij ge
lukkig zonder al dio omslachtige drukte
binnen kwamen, vonden wij hoogst inte
ressante bijzonderheden zooola een kun
stig uitgesneden hek met leuning ron<
den preekstoel, gedeeltelijk bedorven door
leelijke, nieuwere modegrillen en verder
eenige grafsteenen van lei, opgelegd
beeldwerk, op den vloer. Het is onbe
«rijpelijk dat deze mooie overblijfselen,
vroeg-18de eeuwach, versleten moeten
worden door een mengelmoes van
schoeisel, mot of zonder ijzerbeslag, dat
daar toevallig langs "chuurt. Wij voel
den ons verre van op ons gemak dat
wij daar met schoenen over heen moesten
loopen. Wij zagen een grafsteen met
doodskop en gekruiste beenderen er op
en éen wat lager, die uit 1716 dateerde,
met sieriyke letters gemerkt.
De meest bijzondere bezienswaardigheid
leveren wel de Igkbaren op, die ter
zgde in een aparte kapel staan. Ver
schillend beschilderd stellen zij do onder
scheiden vakken voor van den boer, den
timmerman, den smid, den schipper en
den chirurgijn. Het lange zijpaneel
van elke doodbaar is beschilderd met
aantrekkelijke beelden, emblemen aan
het ambacht ontleend met toepasselijke
opschriftenvoor den boer een korenveld
met de verschillende opeenvo'gende bezig
heden op het land, voor don timmerman
huizen in aanbouw met ladders en allerlei
gereedschap, voor den schipper natuurlijk
schepen op woelige baren en ten slotte
voor den chirurgijn en apotheker esn
barmhartige Samaritaan, die olie in de
wonden giet, afzichtelijke operatie's en
een apotheek in vollen gang. De op
schriften boven en beneden de afbeel
dingen dienen tevens als lijst. Van de
opschriften noteerden wij dat op de baar
van chirurggns:
Al wat er is, mijn hoop is Christus en
[zgn bloed
Door deze leev’ ik en hoop door die het
[eeuwig goed.
Ons loeven is maar eenen dag
Vol ziekten en vol naar geklag,
Vol rampen, dampen en verdriet,
Een schim, een droom en anders
[niet.
Deze verzen loopen vlot, zelfs voor
het oor van een vreemde. De strekking
er van doet eenigszins denken aan die
Fransche regels
La vie est brève:
Un peu d’ espoir,
Un pen de rêve
Et puis bonsoir!(3)
Deze Igkbaren boeiden ons zeerste
Tegenover het orgel staan zware kerk
banken, een deel van de oude koor
banken in de dagen toen de Roomsche
kerk heerschte. Zij zgn de vermelding Leeuwarden aank. i 1 40 2,19 6.50 10.49
waard om haar zware betimmering
Onze architect, een expert in oud-eiken,
kwam hierover in extase, maar ook
zelfs voor een leek is deze soliede en
fijne afwerking met de kunstzinnigheid
van dezen arbeid een lust voor oogen.
Fabrikant, winkelier en publiek.
Fabrikanten en winkeliers de goede
gesproken hebben, zegt
de «Haagsohe Postc, gedurende de oor
logsjaren het koopend publiek in ons
land laten bloeden. Voor die fabri
kanten en winkeliers breekt nu een
kwade tijd aan.
«Op de vette oorlogsjaren dreigen
magere vredesjaren te volgen. Voor hen
en voor de honderdduizendtallen mannen
en vrouwen, die in hun dienst staan.
Vooral met het oog op de laatsten is
het van belang, dat het latende conflict,
't welk bestaat tusschen voortbrenger en
winkelier ter eonre, verbruiker ter andere
zijde, niet voortwoekert tot nationale
verarming en groote werkloosheid daar
van het gevolg zijn. Het is oon moe’-
lijko kwestie en het is een delicate
kwestie. En derhalve is een goede op
lossing, d.w.z. een oplossing, die zooveel
mogelijk nut sticht en zoo weinig moge-
iijk schade aanricht, niet gemakkelijk
te vinden...
«Een arbeider wordt op alle moge
lijke manieren geholpen, die rijke heeft
geen hulp noodig. De middenstander,
die evenzeer hulp behoeft als de arbei
der, wordt in don steek gelaten en staat
dus hulpeloos tegenover den winkelier.
De gevsarlijkste vijand van den midden
stand is de winkelier, omdat deze zich
zelf als middenstander don volke voor
stelt, in alle middenstandsvereenigingon
binnondringt, daarin veelal het hooge
woord voert en den grooisten invloed
oefent, cn zoodoende den middenstand
nog steviger ie pakken neemt.
Eerste vereischte is derhalve, dat uit
alle middenstands vereenigingen alle
winkeliers principieel verwijderd worden
en verwijderd blijven. Schaap en wolf
passen niet in één kooi.
Verder dienen aanstonds krachtige
maatregelen genomen te worden, om het
tegenover den middenstand gepleegde
onrecht alsnog zooveel mogelgk goed te
maken.
»In de eerste plaats moesten de extra-
winsten, die de winkelier in de oorlogs
jaren gemaakt heeft onze zegsman
had het steeds uitsluitend over winke
liers, op fabrikanten, reedergen, enz. is
zgn oordeel goeddeels eveneens toepas-
selgk hun door buitengewone, speci
ale belastingen volledig ontnomen worden.
«Vervolgens diende naar zgn meening
de overheid op uitgobreide schaal win
kels en magazijnen op te richten en te
exploiteeren, waar de burgerij, onafhan
kelijk van de winkeliers en donzolver
prijzen, de voornaamste standaard levens
middelen en behoeften vleesoh, visoh,
groenten, fruit, enz. tevens boven
en onderkleeren zou kunnen koopen.
De staat, subsidiair de provincie of de
gemeente, zou hierop niets mogen toe
leggen, er zelfs matig aan mogen ver
dienen. Deze winkels dienden evengoed
opgericht te worden in de wijken der
gegoeden als in de arbeidsbuurten. De
fatsoenlgke winkeliers, die geen woeker
winst nemen, kunnen daar onmogelijk
iets tegen hebben, en de anderen moet
men maar rustig laten sputteren.
«Aldus ongeveer redeneerde onze
tegenstander.
Tot plaatsing van Adv. en Reclames voor Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr, 76-78, Amsterdam,
voor Friesland Filiaal D. Y. ALTA te Leeuwarden, Bagijnestraat 54. Tel. Intercomm. 1114.
«AkSKte .JÏ
(3)
(1)
(2)
Zij kwamen met hun jacht van het Heeger-
en Groote Gaastmeer.
Met de Holiandsche kerkgenootschappen is
de schrijver totaal niet op de hoogte. Hij
verslijt alle Protestansche kerken voor Lu-
thersche.
Het leven is kort. Wat hopen. Wat droomen.
En dan.... goenacht!
