1 Nieuws- en Advertentieblad
Fryske folksteltsjes.
voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw, Hindeloopen, Stavoren, enz. enz.
Adverteeren doetverkoopsn
ZATERDAG 16 AUGUSTUS 1919.
45ste Jaargang.
No. 33.
Officieel Gedeelte.
Binnenlandsch Nieuws.
31/a ons Suiker
Uitgave van T^ GAASTRA Bz. te WORKUM.
geprojecteerd de
zgn
Ik wol ’t ek ris weagje.»
niet meer noodig. Wanneer men
Tot plaatsing van Adv, en Reclames voor Handel, Nijverheid
voor F
bliuwe
mannen
M goed dat se fis neat leare.<
Rijst.
In verband met de klachten over on»
toereikende voorziening in de behoefte
aan rijst welke hem in den laatsten tijd
ter oore kwamen, heeft de Minister van
Landbouw enz.
FRISO.
zouden die honderdduizend gulden
Maar de booze bui van
overste op een boer kwam het Rijk
op honderdduizend pop te staan.
De prijs der Advertentiën X
is van 15 regels 60 cents, 2
elke regel meer 6 cents.
Grootere letters naar plaats-
ruimte. Buiten Friesland, uit- 2
gezonderd Familieberichten,
10 ets per regel. Bij abon- 2
nement belangrijk lager. 2
De BURGEMEESTER der
Gemeente WORKUM maakt be
kend, dat de volgende
week verkrijgbaar zal worden
gesteld op
bon 66d en bon 10 der Kinderk.
Tevens wordt bekend ge
maakt, dat de 'Wittebrood-
kaarten geldig zijn
106e tijdv. de groene kaarten
107e tijdv. de roode kaarten
De Burgem. voornoemd,
J. QUARLES VAN UFFORD.
Workum, 15 £ug. T9.
Zomertijd.
Gelijk bekend, heeft het Nederlandsoh
Landbouw Comité een adres gericht aan
den minister verzoekende het volgende
jaar den z.g. zomertijd niet opnieuw in
te voeren, gezien het groote ongerief,
dat de landbouw er van ondervindt en
den grooten tegenzin, die in landbouw-
kringen tegen deze regeling heersoht.
Het is misschien goed te constateeren
zegt het »Hbld.« dat het Nederl.
Landbouw Comité dit adres met toelich
ting heeft verzonden, zonder overleg te
plegen met die categorie, wier belangen
zij zegt te vertegenwoordigen, n.l. de
landbouwers zelf.
Een landbouw-specialiteit uit Aalten,
zelf landbouwer, verzekert in het Alge
meen Landbouwblad», dat «er heele
streken zgn, waar de landbouwers niet
alleen geen bezwaar hebben tegen den
zomertijd, maar dien op hoogen prijs
stellenc, en het blijft voor hem «zeer
de vraag of de tegenstanders van den
zomertijd de meerderheid vormen
Het verzenden van het adres aan den
minister noemt hij dan ook «een zeer
aan de gemeentebesturen eigenmachtige daad».
j Dit blad verschijnt des Za-
terdags en kost per kwartaal
45 cents; per post per half-
jaar f 1.Enkele Nos. 4 ets.
j Ingezonden stukken Don-
j derdags in te zenden.
I Advertentiën Vrijdagmorgens
I vóór 11 uur.
wyn, hwet tabak en in lange piip.
De kastlein joech him hwet er forlange
en ek krige ’r in flagge mei, dy ’t hy
de oare moarns fitstekke koe, as hy
noch libbe.
Jan gyng nei it freeslike hós. Stiek
it Ijooht op yn ’e keamer, makke it
fjór oan op ’e hirdte en bigyng to
pankoekbakken. Mar hieltyd as er ien
klear hie en dy yn *e panne wippe scoe,
Luchtsport in ons land.
Naar wij vernemen beginnen de reeds
vroeger aangekondigdo plannen voor het
oprichten van een onderneming voor
luchttransport in ons land vasteren vorm
aan te nemen. Het groote coneortorium
Vickers Limited zal zich bij die combi
natie interesseeren, het aanvangskapitaal
zal f 10.000.000 bedragen.
De onderneming zal zich belasten met
het vervoer van reizigers en post binnen
de landsgrenzen aansluitende aan een
dagelijkeche verbinding met Engeland,
tot stand te brengen door middel van
vliegbooten.
Voorloopig
diensten
le. Vlissingen via Rotterdam, Den
Haag, Amsterdam en Groningen;
2. Vlissingen, ’s Hertogenbosoh, Arn
hem aansluitende aan een verbinding
met Duitsohland
3e. Amsterdam, Utrecht, Arnhem of
’s Hertogenbosoh, Maastricht aansluitende
aan een verbinding naar het Zuiden.
De combinatie stelt zich voor, begin
1920 hare organisaties gereed te heb
ben. Die organisatie zou insluiten den
bouw van een vliegtuigenfabriek, van
hangars, werkplaatsen, een aeredroom,
een vliegschool en den aanleg van wegen
voor aansluiting per automobiel met de
spoorwegen.
Militaire spilzucht.
Zoo nu en dan hoort men op welke
wijze tijdens de mobilisatie met de gel
den des rijks is omgesprongen, zegt
»Het Volk».
Zoo vernam het blad nu weer een
kras staaltje van geldverspilling. In de
Vechtstreek zgn tal van militaire wer
ken gemaakt tijdens de mobilisatie. Uit
voerder was vaak zekere B., wonende
te Breukelen, voordien een arme jongen,
nu een man in goeden doen. Maar niet
alleen aan den bouw, ook aan het op
ruimen heeft hij aardig geld verdiend.
Zoo stond b.v. bij Loenen op het land
van den boer W. Kruiswijk een groote
loods, die moest worden afgebroken. De
boeren boden voor die loods f 5000,
maar het werd aan B. gegund voor
f1000. De rails te Nieuwersluis moes
ten worden opgeborgen. Eenigo men-
schen boden zich aan dit werk in kom-
binatie uit te voeren tegen 13 cent per
stuk. Het werk werd aan B. gegund
voor 65 cent per stuk. Te Vreeland
staan ook groote loodsen. Naar verluidt
zullen die denzelfden weg opgaan als de
loods te Loenen. Waarom worden der-
gelijke loodsen, waaraan belangrijke hoe
veelheden hout zitten, niet publiek ver
kocht
Nog een kras staaltje.
Onder Vreeland moest een borstwe
ring, een verdedigingswerk worden ge
maakt, waarvoor veel zand noodig was.
Dat zand werd per kubieke meter be
taald. Er zgn honderdo kubieke meters
zand eenvoudig in de Vecht gesmeten.
Bij laag water ziet men zo liggen. Dat
verdedigingswerk moest worden gemaakt
op Runderlust, gem. Kortenhoef. Doel
was in het najaar er mee te beginnen.
Lang te voren kwam een officier het
terrein opnemen hij werd door den boer
niet vriéndelijk ontvangen. Om daar
voor nu dien boer te straffen besloot de
militaire overheid onmiddellij k met het
werk te beginnen. Het zaakje kostte
f 100.000. Het is niet eens gereed
gekomen. Toen de vrede kwam, was
het niet meer noodig. Wanneer men
dus gewacht had, zooals het plan was,
dan
zgn gespaard,
een
VIII.
Der wier ris in soldaet, dy ’t Jan
hjitte, dy hie noch toalwe sturen trak-
temint to goede, mar do ’t hy der op
oantrüne dat him dit jild ütbitelle wirde
scoe, krige er to balden dat hy wachtsje
moast. Dat noaske Jan mar min, hy
sei tsjin syn kaptein: «as jy ’t my
wegerje gean ’k nei de kening om rjucht
to freegjen.» De kaptein sei: Dat
moast’ ris lappeaston foart rinste
bist deserteur en dan scille we dy wol
krije.» Lit dat mar ris rölje,» sei
Jan, «mar rjucht wol ik hawwe al soil
’k it libben der by opaette.»
En hy joech him op reis, hwent sa
wier Jan, hwet er him ienmel yn ’e
holle setten -hie gyng troch. Do ’t er
in heale dei roan hie, wied er wiroh en
gyng er oan ’e wei sitten om ét to
resten. Der kaem in hearskip de wei
lans, dy ’t Jan frege hwa ’t er wie en
hwer ’t er hinno reisge. Jan fortelde
syn omstannichheden en nou sei de hear
«wy kinne wol togjerre reisgje, hwent
ik soil ek nei do hofstêd.» Dat like
Jan goed ta en hja gyngen togjerre
fierder. Do ’t it joun waerd, wieren
hja noch fier fen ’e hofstêd óf en de
hear sei»hjir tiohteby is in herborge,
hwer ’t we wol oernachtsje kinne.»
«Dat scoe oars wol moai wêze,« sei
Jan, »mar ik ha gjin jild,» «O as
*t oars net is, sei it hearskip, «ik betelje
for fis beide.»
Hja kamen yn ’e herberch en lieten
hjar goed hwet foarsette. Se waerden
bitsjinne troch de kastleinsfaem en do ’t
dy efkes by hjarren wei gyng, sei Jan
«dy faem sjlicht sa mankolyk, der koe
hjar wol hwet op ’t hert lizze; ik wol
hjar der ris nei freegje.» «Och kom
sei it hearskip, «der ha jy neat mei to
meitsjen; hwet kin ’t fis skele as dy
faem blier of treurich sjucht.» Jan
sei: «Witte wol ik it, en derom soil ’k
hjar freegje.» En hy die it ek.
Dy faem woe him earst net sizze hwet
er oan skeelde, mar op syn oanhaldend
freegjen sei hja op 't léstIk bin yn
noed oer jimme beide, hwent jimm’
libben is yn gefaer. Toalwe rowers
hawwe hjir hjar thfis. Dy ’t hjir as
frjemdlingen, lyk as jimme, komme,
wirde troch hjarren bistellen en formoarde
De tsjonkerts pankoekspanne, dan noch trije flessen
foartgaen, doarst it hearskip ek net,
mar hy woe wol graech in feilich skul-
plak hawwe. De faem brocht him yn
in lyts efterkeammerke mei in bêd. En
do lei Jan mei de faem oer bo oft se
hannelje moasten. Se fortelde dat de
rowers as se om middennacht hinne thfis
kamen, bigyngen to drinken, en dat
foaral de haedman, as er tofolle hie, ek
de bannen net fen"* hjar ófhalde koe.
»Nou,« sei Jan, «as jy dwaen wolle
hwet
hearen lytsman meitsje.» Hja fintbjitte
dit en Jan sei«Soargja det jy joun
drank yn oerfloed for hjarren klear
hawwe en pittich spul ek. Hawwe hja
der earst goed fen ynslein en bigiet de
haedman dan wer tsjin dy mei syn aide
kuren, traohtsje him dan fit ’e hannen
to kommen, mar sa, dat it Ijooht der by
fitrekkot. Dan glfipe jy ta de koamor
fit, slfit de doar goed en wachtsje dan
fierder.»
De rowers kamen op hjar aide tiid
thfis, mar süpten as mfizen, mear as
gewoanliks, it skynde bjar dit kear goed
to smeitsjen, en hja rekken forgoed oer
’t bier. It slagge de faem it Ijooht fit
to dwaen en de woestlingen op to slfiten
Freeslik bigyngen dy yn ’t tsjueter to
flokken en to bearon, yn ’n oar om to
slaen en to fjuchtejen as bargen. Do ’t
dat in poas sa durre hie, waerd it stil
en de soldaet sei«krij nou it Ijooht
ris, wy scille it saekje ris undersiikje.»
Se founen de boel raor yn trewyn, in
stik of hwet fen 'e opperteuren hiene
hjarren dea foohten en de oaren wieme
sa freeslik tatakele dat se gean noch
stean koene. De keamersdoar waerd yn
't slot draeit en men joech yen del to
sliepen sa goed en kwea as dat woe.
De oare moarns forfolgen Jan en syn
hearskip de reis, nei ’t se de faem in
goed stik jild jown hiene om hjar
alderswente wer opsiikje to kinnen.
De reisgers koenen ek dy deis noch
net de hofstêd krije en de jouns kamen
hja wor yn in herberch om der oer-
naohtsje to kinnen. Mar de kastlein
sei: «Ik ha al safolle bisiik krige, dat
ik mar for ien fen jimmen plak mear ha.
Ik scoe oars mei gemak mear sliepers
hélde kinne, hwent hjir tiohteby stiet in jo dochter
hfie, dat is mines ek, en dat ha ’k ek
as herberge ynrjuohtsje litte, mar der
spoeket it. Immen dy ’t weaget der in
nacht yn troch bringe to wollen, komt
der net libbend fit. Men seit dat de
spokerij der forballe wêze scoe, as der
mar ien to finen wie, dy ’t it lokke
mocht, der trije nachten yn to süten.
For en nei hawwe inkle weachhalzen
fen mannen it prebearre oan dizze eask
to foldwaen, mar it hat hjarren ek alle-
gjerre de kraeoh kostte. En sa bleau
de spokerij oan dis’ tiid ta geande.»
Jan soldaet sei: «Dat wie oars krekt
hwet for my.
Kastlein sei«Jy moat it seis wite.
Oanriede kin ik it jou net; mar mocht
it jou slagje hwet oaren mislearre is,
dan soil ik it goed mei jou meitsje,
hwent dat scoe my fensels in boel
wirdich wêzemar for jou libben kin
ik net ynstean.» Jan sei: Ik wol ’t
doohs weagje, as jy mar sa goed wêze
wolle, mei hwet tiidkoarting to forskaf
fen, der 't ik my tonaoht hwet mei
beusioh balde kin. Ik woe, as ’t
wirde kin, wol mei hawweIjooht en
hwet br&nje, in pot fol b’sleek en in
medegedeeld dat boven de hoeveelheden
welke door den handel zgn aangevraagd
en door de Vereeniging van Rijstpellers
afgeleverd zgn of zullen worden, deze
vereeniging nog de beschikking heeft
over circa 8000 balen rijst.
In overleg met genoemde vereeniging
heeft de Minister besloten dat deze
hoeveelheid niet aan den handel zal
worden afgeleverd, doch verdeeld zal
worden over de gemeentebesturen ton
behoeve van do zieken en zwakken.
Elke gemeente kan zoodoende de
beschikking erlangen over het haar naar
evenredigheid toekomende deelindien
sommige gemeenten geen rijst wenschen
te ontvangen, dan zal de daardoor vrij
komende hoeveelheid pondspondsgewijze
over de overige gemeenten worden ver
deeld.
De aanvragen hiertoe moeten vóór 16
Aug. e.k. telegrafisch bij het Rijks Cen
traal Administratiekantoor voor de Distri
butie van Levensmiddelen worden inge
diend. Wanneer méér rijst verlangd
wordt dan hot toe te wijzen evenredige
deel behoort zulks uit die aanvraag te
big ken. De rijst wordt aan de gemeen
ten afgeleverd tot denzelfden prijs als
aan de grossiers in rekening gebracht
t. w. f48 per 100 K.G.
Watermelk.
De hooge melkprijzen blijken nog niet
voldoende te zgn voor vele boeren, klaagt
«De Tel,», ’t Is vooral te Amsterdam
ergerlijk hoeveel melk er wordt aange
lengd met sloot- en pompwater. De
straffen, welke den boeren opgelegd
worden, schijnen zoo gering te zgn, dat
zij zich niet laten afschrikken. Eiken
dag nemen de keurmeesters melk in be
slag. Zaterdag was ’t weer een boeren
knecht uit Aalsmeer, die aangehouden
werd, na een wilde jacht De melk
bleek voor moer dan de helft met water
vervalscht.
Een Nationaal Wegencongres in 1920.
Naar aanleiding van een voorstel van
de Wegen-Commissie van den A. N. W.
B., Toeristenbond voor Nederland, is
door den Raad van Bestuur v. h. Kon.
Inst. v. Ingenieurs in de Woensdag 13
dezer gehouden Instituutsvergadering
voorgesteld, om gezamenlijk met den A.
N. W. B. voor te bereiden het in September
1920 houden van een eerste nationaal
Wegencongces. Een voorloopig program
ma van vraagpunten is reeds opgemaakt.
Vermoedelijk zal het Congres verdeeld
worden in 3 secties, terwijl het in de
bedoeling ligt aan het grootsoh opgezette
plan tevens een tentoonstelling te ver
binden.
hja wirde sarnar wei. F
hawwe my as lyts famke hjir hinne
fierd en ik scoe graech utnaeije wolle
as Ik net freesde efterhelle en formoarde
to wirden.»
De hear waerd tige eangstioh en woe
opsteancle fost foart; mar Jan sei: «dat
is ek net afinder gefaer wy moatte hjir
bliuwe en ik soil ’t bisiikje as ik dy
net yn ’e wjukken sjitte kin,
t Allinne
1 en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr, 76-78, Amsterdam,
Friesland Filiaal D. Y. ALTA te Leeuwarden, Bagijnestraat 54. Tel. Intercomm. 1114.
fleach de pankook yn ’e skoarstien op.
Hy koo mar ophêldo en stiek de piip
ris oan, der by skonk er him in gleske
wyn yn. Mei klokslach toalwe, midder
nacht dos, waerd der mei geweld op ’e
keamersdoar bótst. Jan rop «hwa ’t
hjir wêze moat, komt mar yn.»
Hy hie dat net sein of hy waerd óf-
ransele, dat de lea him pipen, in frees
lik lewei gyng der mei mack dat hearren
en sjen him forgyng, it ofterskjen durre
ik siz, dan soil ik hoopje ’k dy salang dat Jan bóten westen rekke en
oer ’e flier del siichde. Do 't er de
oare moarns wer by syn sflp-en-boltsje
wie fielde hy pine troch al syn lea.
Mar hy libbe noch, en stiek de flagge
fit en de kastlein kaem al gau om to
sjen ho oft it him öfgien wier.
Jan moast iten en drinken hawwe en
dat waerd him brocht. De twade joun
weage hy him op ’e nij der oan en al
les gyng wer krektlyk as de nachts ear-
der, allinne mei dit forskil, dat hy nou
noch better bruijen krige as de oarste
kear. De oare moarns wied er noch
heal dea, en hy tocht: «as 't sa moat
soil ik de tredde nacht net oerkomme.»
Mei de dei kuijere hy it Ian ris yn en
do moatte hy in óldwyfke dy ’t him
frege, hwerom as er sa mismoedich seach.
Jan fortelde hjar de sack. Hja sei
«Dan kin ik jou in goede ried jaen.
As er wer op ’e doar slein wirdt moat
jy roppe «Alle goede geesten komme
binnen.
Jan folge de rie fen ’t aid minske.
En nou krigo hy gjin slaen^ mar in
ónsichtbere han naem sines en laette
him nei in oare keamer. Der leine trije
liken yn ’e deadsklean oer ’e flier. Der
stie in kiste nést troppe fol mei jild.
«Begraef dizze deaden,» sei de geest,
«jaen in tredde part fen dat jild oan ’e
earmen, en ien treddepart oan ’e tsjerke
dan is ’t oare treddedeel for jou. Dan
scille de geaston rest hawwe en dit hós
fierder yn frede litte.»
Do ’t de kastlein de oare moarns for-
naem ho ’t it gien wier en ek de kiste
mei jild to sjen krige, hjndere it him
tige, dat hy der noat fen hawwe mocht.
Mar Jan sei «It jild scoe wol yn jo
femylje bliuwe kinne, kastlein. Sjuoh,
en ik binne jt togjerre iens
wy seoene do lappen wol by elkoar
smite wollo as jy der neat op tsjin
hawwe. As ik fen ’e hofstêd werom
kom, kin it trouwen wirde.»
De kastlein sei«Dat jy mei myn
dochter trouwe wol is my goed, mar
hwet wolle jy nou noch yn ’e.hófsted
dwaen Dat is ommers dochs om toal
we stóren de moeite net wirdich Jan
sei«It is my diz kear mear om ’t
spul as om ’e knikkerts to dwaen. Ik
moat der hinne.» En hy reisge derek
hinne. Mar men wist der al dat Jan
deserteur wie hy waerd oppakt en for-
oardiele om ophongen to wirden. Dochs
krekt op ’e dei do ’t it fónnis fitfierd
wirde scoe, skonk de kening graeeje.
Hwent sjuch, it hie de kening sela west
dy ’t in pear dagen mei Jan swalke
hie, en troch him biwarre wie for de
dea yn ’e rowersherberge De kening
bileanne Jan mei in grou stik jild en
woe him ek jn foarname post bisoargje
Mar Jan sei«Der bin ik de man net
for, kening. Siikjo der Jjcaver ion for
dy 't mear leard hat as ik. Ik wol mar
Ijeaver in spultsje trouwe mei de kast-
leinsdochter en wirdt dan seis kastlein
yn it spoekhós.
j
