I
Fryske folksteltsjes
i
Herhalings-Onderwijs.
voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw, Hindeloopen, Stavoren, enz. enz.
LoJ™;i Nieuws- en Advertentieblad
BEKENDMAKING.
dat dezen winter van
gemeentewege geen aard*
appelen zullen worden
gedistribueerd,
ZATERDAG 4 OCTOBER 1919.
No. 40.
45ste Jaargang.
Officieel Gedeelte.
Binnenlandsch Nieuws.
Dommer as dom.
- - Uitgave van T. GAASTRA Bz. te WORKUM.
Friesland Filiaal D. Y. ALTA te Leeuwarden, Bagijnestraat 54.
FRISO.
Goyans, die zich daar Ramaker noemde,
enorme verteringen maakte. Hf
werd dan ook aangehouden en bekende al
verbrassen niet aan hem to’ebehoorde.
jn aanhou-
mark nog
XII.
De BURGEMEESTER der
gemeente WORKUM brengt ter
kennis van landstormplichtigen
die gediend hebben, en zij die
jy ’t sa bidoele, dan ie ’t
en liet him gean mei ien
Der wier ris in koaterboer dy ’t in o
sa’n dom wiif hie. Dit boerke slachte
op in hjerst ris in feite baerch, en nou
miende it wiif dat se der daegliks-wei
mar tsjin oan ito moesten om it spek
mar gau op to krgen. It boerke sei:
«Mar sa giet it langer net goed, wy
hoege it spek net tsjin houch en meuch
op to itenwy moatte it spatje for de
k&lde winter.
In deimennich letter do ’t it boerke
in dei fen hAs moest, sei hy tsjin syn
wiif: «As hjir feeks in kouwekeapman
komme mocht hjoed, dan lunet’ wol
siue dat ik de beide büntkoppen wol
misse wol. Ik wol in bankje fen houn*
dat de inlevering van Militaire
Rijksgoederen zal plaats hebben
op Maandag 20 en
Dinsdag 21 October a.s.
telkens des voormiddags 1O
uur in het locaal Algemeene
Zaken (zie publicatie aangeplakt
aan het Gemeentehuis).
De Burgemeester van Workum,
J. QUARLES VAN UFFORD.
De melkvoorziening.
Evenals den vorigen winter zal de re-
geering met ingang van den vyfden Oc
tober een maximumprijs voor lossa melk
vaststellen van 20 cent per liter, bij den
verbruiker aan huis bezorgd.
Dit stemt overeen met een prys aan den
veehouder te betalen van 16 cent af boer
derij of 171/2 cent geleverd franco aan de
melkinrichting of slgtery ter keuze van
dan veehouder-leverancier.
In meerdere groote gemeenten zal aan
melkinrichtingen eon by dag worden uit- -
gekeerd ep voor waarden.door het Zuivel. Tnt„PfihJ vial bflt‘J.
kantoor vast te stellen, terwyl aan melk-
slyters in Amsterdam, Rotterdam en
’s-Gravenhage eveneens een byslag zal
worden gegeven.
De Amsterdainsche financiën.
De Amsterdamsche gemeentebegrooting
s, zegt het »Hbl.« al jaren één groote
troosteloosheid, met de benauwende vraag
tot slot: waar moet het toch heen met
onze gameeöte-fiaar.c;ën Tydens den
oorlog hebben wij er op los geleefd, de
reserves van de bedrijven opgemaakt en
reasachtige sommen geleend. En nu blijkt
dat wil zeggt- L2
dat het eindelyk spaak looptdat onze
Zij, die wenschen te worden
toegelaten tot de te geven
Herhaling-s-LesHcn
aan de Vereenigde Burgerschool
in deze gemeente, aanvangende
den 1 November e.k., kunnen
zich daarvoor aangeven bij het
betrokken Hoofd der School,
de Heer IJ. OOSTEN, vóór
den 30 October 1919.
Burgemeester en Wethouders
van Workum,
J. QUARLES VAN UFFORD. kouwekeapman wést?»
De Secretaris,
A. DE VRIES.
De BURGEMEESTER van
WORKUM vestigt er de aan
dacht van de burgerij op,
De inkoop van aardappelen
is geheel vrij.
In het belang der ingezetenen
zelf, wordt een ieder geraden
zich zoo eenigszins mogelijk
tijdig in den vrijen handel van
een voldoenden winteropslag
van aardappelen te voorzien.
Workum, 3 Oct. T9.
De Burgemeester voornoemd,
J. QUARLES VAN UFFORD.
Tot plaatsing van Adv. en Reclames voor Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. V. ALT A, Warmoesstr, 76-7S, Amsterdam,
voor Friesland Filiaal D. Y. ALTA te Leeuwarden, Bagijnestraat 54. Tel. Intercomm. 1114.
«dat kinne jo wol sjen, ik bin de kalde
winter sels.< «Nou, dan ha ik hwet
for jo,< sei se. «Wy hawwe hokker-
deis in baerch slachte, mar do ’t ik it
spek brAke woe for de knap, sei myn
manDat giet net goedwy moatte
it eparje for de kalde winter. Dos, wo ’k
it jou mar mei jaen?< Der hie de
bidler neat op tsjin en hy naem ófskie,
êfladen mei twa greate sekken, foltroppe
mei spek.
Efkes letter kaem ik in kouwekeap
man. Do ’t de boerinne him sei dat
hja twa kg to forkeapjen hie, gyngen
bja togjeire nei ’t buthüs en wierne it
oer de priis gau iens. Mar do ’t de
keapman de kg foartdaelk fen ’e stal
nimme woe sei ’t wyfke: «Hou hou,
net to haestich, sa giet it bjir net; jy
moatte my earst bitelje.* «Ei ja, dat
is ek wier,» sei de man, «dat scoe ’k
wrytich hast al forgetten hawwe.» Hy
De prijs der Advertentiën
is van 15 regels 60 cents,
elke regel meer 6 cents.
Grootere letters naar plaats
ruimte. Buiten Friesland, uit
gezonderd Familieberichten,
10 ets per regel. Bij abon
nement belangrijk lager.
B444444444444 044444444444B
uit den dienst zijn ontslagen, taeste yn ’e broeksbAzen, yn ’e jasbAzen,
do al yn ’e binnebAzen, mar koe gjin
pong fine. Biteutere sei er: «Dit is in
raer gefalik merkbyt, dat ik myn jild
thus lizzo litten ha.« «Nou, dan litte
jy ienfaldich de kg stean.» «Ja, mar
hark ris, froutsje ik wit lean ’k botter
rie. Ik wol jou in waerboarch balde
litte 1 ik nim mar ien fen myn beide kg
mei en lit jou de oare halde for jo
wissichheit; dan kom ik moarn mei ’t
jild en dan nim ik myn oare kou mei.
Sa halde jy it heft yn ’e bannen.» «O
sei se, nas jy ’t sa bidoele, dan is *t
my goed,«
kou.
Do ’t de koarterboer de jouns thus
kaem, fortelde syn wiif him «De kAlde
winter hat hjir for ’e middei west en
do ha ’k him As spek mar mei jown.«
«Hwet seistou der?« «Ja, dy jy dochs mei jo frjemde grimassen, man
earme bloed wier sa kald, dat ik him
frege oft hy faeks de kalde winter wie. antwird,
Hy sei fen »ja«, en omt jy my sein
hiene dat wy As spek for de kalde
winter sparje moasten, haw ik it him
mar meinimme littennou binne we
der altomets of.» De man waerdt
tige lilkhy sei»Ik wist wol datstou
dom wierst’, mar sa trochtrape hie ’k it
dochs net forwachte. Mar hat bjir ek
financiën sigenlyk totaal in de war zgn,
omdat het meer uitgeven dan ontvangen
op den duur niet mogelijk is. De aller
laatste »poijes« zijn of worden opgemaakt,
en het uiterste redmiddel zal to»gepast
worden een fchrikbarende belasting-
verhooging.
De inkomstenbelasting zal dit jsar totaal
25 millioen moeten opbrengan, tegen een
raming van 10 millioen het vorige jsar.
Iemand mot een inkomen van f 5400
toch waarlyk geen buitensporig bedrag
tegenwoordig zal langer dan een maand
alleen voor de gemeente moeien werken.
Is dat, vraagt het blad, een ongezonde
toestand of niet Zoo wreekt zich hot
financiëele belaid, of liever het volslagen
gebrek aan beleid, van ons gomoentebe-
stuur gedurende de laatste jaren.
Zoete winstjes.
In »de Tel<« komt voor een opgave van
aanslagen in den hoofdelyken omslag van
een groote gemeente in hot Zuiden dos
lands, waaruit blijkt, welke ontzettende
winsten sommige handelaars en winkeliers
in oorlogstad hebben gemaakt.
Zoo staan daarin varmeld ean groothan
delaar in grutterswaren, die in 1913—’14
was aangeslagen voor een inkomen van
f 32 000, in 1918—’19 voor f 132.000;
een groothandelaar in koloniale waren,
wiens inkomen in dat tgdperk steeg v»n
f 8000 tot f 50.000een winkelier in ko
loniale waren, die van f 3000 tot f 7600
vooruitging een handelaar in aardappelen
an groenten van f 2000 op f 60 000e«n
graanhandelaar van f 6000 op f 16 000;
een groenteudrogcr van f 3000 op f 15 000
slager van f 4000 op f 15 000 en van f 2500
op f 10 000veehandelaars van f 4000 op
f 13.000 a f 15 000.
Volgens mededeelingen van de Lever’s
Zeep-Maatschappjj de fabrikante der meest
gebruikte Sunlight-zeep, bedroeg de winst
der laatste jaren
1912/3 f 228.110
1913/4 220 312
1914/5 201.022
1915/6 248.927
1916/7 258.760
1917/8 246 023
1918/9 629 468
Het laatste jaar liep van 1 Juli 1918—
30 Juni 1919 en is dus het eerste jaar
grootendeels onder meer normale omstan
digheden. Arme huismoeders.
De verbraste 125.000 mark.
’t Jongmensch, dat te Njjmegen werd
aangehouden wegens verduistering van
125.000 mark, is op een eigenaardige ma
nier in den val geloopen.
Zooals men weet was de bewuste 125 000
mark hem in Hamborn [Duitschl door
een Duitscher ter hand gesteld, met 't doel
het in ons land te wisselen.
Nauwelijks in Arnhem maakte de jonge
man, Goyens heet h^, kennis met een paar
Nederlanders, die hem meenamen naar
Njjmegen. Daar voegden zich een aantal
meisjes van plezier bij hem. Er werd nu
een auto gehuurd en achtereenvolgens
bezocht ’t gezekchap Amsterdam, Rotter
dam, den Haag, Scheveningen en nog tal
van andere plaatsen. Goyens deed de
meest verkwistende uitgaven voor zjjn
»dames«, terwijl hij sin anderen meer
malen briefjes van 1000 mark weg schonk-
Op een avond arriveerde hjj met de
vrouwen in een hotel te Utrecht. Na te
hebben gedineerd ging h^ alleen de stad
in, daar de dames zich met nieuwe cava
liers naar Nijmegen zouden begeven. In
een café kwam hjj tot ontdekking, dat hjj
een portefeuille met f 2350 miste. Goyens
huurde dadeljjk een auto en reisde de
dames na. In Njjmegen gekomen deed
hjj aangifte bij de politie. Deze hield de
vrouwen met hun nieuwe vrienden aan,
doch moest ze wegens gebrek aan bewjjs
Intusschen viel het de politie op, dat
Goyens, die zich daar Ramaker noemde,
zulke enorme verteringen maakte. Hjj
werd dan ook aangehouden en bekende al
spoedig dat ’t geld, dat hjj bezig was te
Li1
Zooals men weet was bij zijl
ding van de heele 125 000
slechts f578 over.
Leargongen yn Frysk.
Fenwogen it sYnstitAt for Fryske
folksAntjowing», dat dizze simmer trooh
de Jongfrysko Mianskip oprjuchte is,
;en wordt ronduit erkend fi0^c der yn dit winterhealjier yn de
bilangrykste Fryske formiddona leargon-
dwaen.« sOfpr&et, dan rydtikdaelk
werom om it to heljen. »Dooh’ jy
dat mar, ik soil hjir salang wol op jou
wachtsje, hjer. Mar hwerom steane jy
op ’e wein ynpleats der op to sitten, en
hwerom smyt jy dat koerfol rapen net
by de oaren op ’e wein?« »It bi-
greatet mei om it hynsder, it bist hat
al safolle to lAken
Hja ried werom en kaem mei gauwens
wer. In grouwe pong fol jild, lange
bja de koarterboer oer, en bitanke him
tige for syn skiklikens.
Do ’t bja wer thus kaem, fortelde hja
hjar jonge, dy ’t it lan wei thus kaem,
hjar Antmoeting mei dy frjemde man At
’e himel. Dy sokses sei: »Dat liket
frjemd. Ik hie altyd tocht, dat nimmen
yn ’e himel earmoede hawwe scoe. Mar
ik scoe ek wol graech ris mei dy frjemde
man prate woHe.« «Spring dan biredt
op it hynsder,» sei de mem, »on jei
him fen efteren ynmisskien datst’ him
noch wol ynhelje kinste.» Dat died
er en gau kaem hy by ’t plak der ’t de
boer oan ’e kant fen ’e wei yn ’t gêrs
lei om de sinten ris oer fo tellen. De
hynsterider róp him ta. «Binne jy dy
man dy ’t At ’e himel fallen is
»Né«, sei de boer, «dy wie krektsa
bjir al, mar do is er nei dy hege wier
der jitsen gien, om neger by de himel
to kommen. As jy oanride soil jy in
noch wol ynhelje.» »Jamar«, sei
de stumper, «ik wit it paed net en ik
kin dy man net. Sooene jy him ek
opspoare kinne en him hjir bringe?
Dan gean ik bjir salang hwet yn ’t
gêrs lizzen.» «Nou ja,« dan moat
dat mar.» Hy sprong op it hynsder,
ried foart, en kaem net werom. SAle
bleau gedjldich sitten to wschtajen ont
de joun, en do ’t er wer by syn mem
kaem sei er: «de man At ’e himel hat
fêst to fier foart wést, om werom to
kinnen. Scoed er faeks As hynsder ek
ris meinomd hawwe Dan ia ’t noch
neat,» sei mem, «dan kin jimme heit
er der ek noch hwet genot fen hawwe.»
It koarterboerke kaem wer by syn
wiif thAs en sei: «Nou haw ik dochs
Antditsen dat er noch dommer minsken
binne astou ien biste. Dertroch ha ik
for de kou dy stou dy ófprate litten
hatste in bést hynsder yn ’t plak krige,
en noch jild der op ta, folie mear as it
spek wirdich wie datstou weijoun hatst 1
Dos dou krigest’ gjin bruijen dis’ kear,
en ik soil foartoan mei dy hAshalde sa
goed en kwea as ’t gean mei.»
Hjirmei is ’t teltsje At, en dy ’t it’t
dert for ’t stik hawwe, for minder mei-
stou se net dwaen, hjer.»
«Goed,» sei ’t wiif, «ik soil wol op-
passé.»
Llkerróoh in Are nei dat de man
foartgien wier kaem der in bidler by
bjarres oan ’e doar, dy ’t alheel for-
klomme like. It wier kAld hjerstwaer
en de stumper hie sokke tinne en lichte
klean oan mei skoerren der yn en gatten
er noch op ta. «Binne jy faeks de kalde
Do ’t er yn ’e tapkeamer
kaem, der *t de kastlein en *t wiif ek
sliepten, seach hy dat hja ek tarissing
makken om it nachtleger far wol to sizzon.
Yn hjar bêd stie in Ijedder dy ’t bopps
tsjin in souderbalke oanleundo. De
kastlein gyng yn ’e Ijedder op sa heech
as er komme koe. Do gyng it wiif mei
syn broek der Ander stean, en halde dy
iepen om hjar man der yn to heinen.
De kastlein sprong... mar ’t wie mis.
Dan moast er wer by de Ijedder op,
krekt sa faek fensels as it raek trof.
Mar de koaterboer koe der net op
wachtsje, nei ’t in kear twa-trije mis-
learre wie, frege hy mei forbasing.
Hawwe jy alle moarnen safolle drokte
om yn ’e broek to kommen, myn goede
man «Wel wis,« wie ’t antwird
»ho soil ’t ek oars «It boerke
prebearre it nou om him oan ’t forst én
to bringen dat it broekoandwaen wol
doelmatiger tagean koe. As de kastlein
dit not for de geest krije koe of dat er
net leare woemar it joech it boerke
neat. Hja bigyngen wer op ng op hjar
eigon wize to set. Do ’t As boerke wer
op stap wie om fierder to gean tocht
er by him seis: «dy binne dochs noch
dommer as myn wiif.»
Hy wie likornooh in Are fierder kugere,
do ’t him in haeiwein tsjin kaem. Der
stie in fromminsk op om ’t hynsder to
stjAren. De wein wie heal fol mei
koalrapen, en ’t wief dat der op stie to
stjAren hie ek in koerfol rapen op ’e
rêoh fêstboun. It boerke tocht by him
seis, dat liket my ek net ien fen de
slimsten ta. En om dit ris to Ander-
siikjen bigyng hy midden op ’e wei op
en del to springen en mei de earmen
to swaeijen, as oft er fleane woe. Hja
halde it hynsder yn en róp«hwet wol
«Ja, en ik ha de beide bAntkoppen
forkoft, for houndert tweintich goune it
stik.» «En hwer hatst’ it jild?»
»Ja, sjuch, de man hie syn jild thAs
lizze litten» «Dan hat er fenseis de
kg Jek net mei krige? Dat wied er
al fen sin to dwaen as ik him net to
slim west hie, scoene se alle beide nou
al geblazen wést hawwe. Mar ik ha op
tellen past. Ien kou hat er meikrige,
mar ik wie sa wiis, seis ek ien to
balden. Nou komt er moarn mei *t jild, minske.
en docht er dat net, dan h&lde wy syn
kou. Ha ’k dat net ris kreas bitocht?
«It koarterboerke waerd der wyt fen
om *e holle. Hy Andcrhelle syn stok,
en ’t goesloof dat it waer opkommen
seach foei op knibbels foar him del en
jammere: «Ha ik nou slaen fortsjinne?
ik miende dat ik sa goed oppast hiel»
De man liet de stok sakje en sei: «Ik
scoe yn steat wêze dy dea te slaen,
mar ik ha ek wer meilijen mei dy,
sloof, dou biste trochgoed, mar dan sa
divelske dom, dat ik scoe wol ris wite
wolla as ar ek soms noch dommer
«Ik bin At ’e himel fallen,» wier ’t
«en nou wol ik prebearje om
wer nei boppen to kommen, mar 't wol
net; scoene jy my net efkes mei de
wein der hinne bringe wolle?» «Ho
kinne jy my soks freegje, man sei se, (êat forteld hat libbêt noch,
«ik kin *t paed ommers net fine. Mar
as jy At 'e himel fallen binne, (hwerom
kamen jy ek sa nei op ’e kant) dan
scille jy ek wol hwet fen myn man
ófwitte; dy is der ek for ’n pear jier
hinne gien.» «Jonge ja, ik ha him
jister noch wol kugeren cjoen. Mar hy
is net sa glêd op it liif, ha ’k wol sjoen.
Hy siet mar earmoedioh yn ’t habyt,
stikken en skurf.» «Hwet jy eizze!
Dan scoed er syn bést lekkenspak, dat
er mei As trouwen krige hat, der nou
wol skoan brAke kinne. It hinget by my
mar rintloas yn ’e kast. Sooene jy sa
goed wêze wolle en bisoargje dat der
oan him «Nou dat sit al slim,
It is der by Axes sa, wy mege
gjin ierdsk gAd der ynfiore. Alles hwet
mmen fen soks mei nimt wirdt him
daelk by de poarte al ofnomd.t «Dos
ek gjin jild «Jild I ja dat is hwet
oars,» sei it boerke. «Dat kin men
noch al maklik yn yens klean biskAl
hAlde, sAndor dat Petrus it merkt.»
«Nou dan wyt ik al wer rie, ik ha fer
ine wike As koarn forkocht; hy myn
man dat jild non, dan scoe er der in
bulte wille fen hawwe kinne. Sooene
,y it net for him meinimme wolle?»
«Ei ja, as ik jo der in deugd mei dwaen
kin, wol ik dat mei alle plesier wol
I4444 ♦♦♦♦♦♦I
Dit blad verschijnt des Za-
terdags en kost per kwartaal
45 cents; per post per half-
jaar f 1.Enkele Nos. 4 ets. X
Ingezonden stukken Don-
derdags in te zenden. IHHHH
J Advertentiën Vrijdagmorgens
minsken as dou op twa foetten rinne.
Ik wol for in dei twa, trija, op nij
noch rie de wrAld yn. Tref ik dan
minsken oan, dy ’t noch dommer binne
as dou, dan soil ’k dy alles forjaon en
mei dy oanpiele en hAshalde sa goec
en kwea as it giet. Sa net, dan
krigeste mei de stok, dat wik ik dy.»
De folgjende deis sette de man wer
êf en kaem de jouns yn in doarpeher-
berge oan, hwer ‘t hy oernachtsje koe.
winter?» frege it meilydsum minske him. De oare moarns wieder ier en bitiid al
«Ja, sloof,» wie ’t earmhertich antwird, fen ’t bêd. Do 't er yn ’e tapkeamer
to
I
J
I
«■MS
o
