I
i
J
1 Nieuws- en Advertentieblad i
voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw, Hindeloopen, Stavoren, enz. enz.
hi
46ste Jaargang.
ZATERDAG 31 JANUARI 1920.
No. 5.
Officieel Gedeelte.
Binnenlandsch Nieuws.
j
Uitgave van T. GAASTRA Bz. te WORKUM.
Tot plaatsing van Adv. en Reclames voor Handel, Nijverheid
voor
1
Daarna br«]
In da bahandi
♦♦♦O
I Dit blad verschijnt des Za-
terdags en kost per kwartaal
65 cents; franco per post
75 cents. Enkele Nos. 5 ets.
Ingezonden stukken Don-
derdags in te zenden.
J Advertentiën Vrijdagmorgens
vóór 11 uur.
J
van 1920.
11. Adres van de vertegenwoordigers der
Geheelonthoudersvereenigingen in deze
Gemeente, houdende verzoek, het maxi
mum aantal vergunningen alhier op
vjjf te willen vaststellen en den ver
koop van sterken drank op Zon- en
Feestdagen te willen beperken.
12. Vasts tell ng van het schoolgeldkohier
ever het 4e kwartaal van 1919.
en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr, 76-78, Amsterdam,
Friesland Filiaal D. Y. ALTA te Leeuwarden, Bagijnestraat 54. Tel. Intercomm. 1114.
1
Vacatures in de Ned. Herv. Kerk.
Het aantal vacatures in de Ned. Herv.
Kerk, dat 1 Jan. .1919 172 bedroeg,
was 1 Jan. 1920 tot 208 gestegen,
over de verschillende provino:ën als volgt
verdeeld: Gelderland 20, Z-Holland 50,
N.-Holland 35, Zeeland 16, Utrecht 13,
Friesland 18, Overijsel 12, Groningen
20, N.-Brabant 11, Limburg 3 en
Drente 10.
In 1919 zijn overleden 22 predikan
ten, emeritus geworden 22 predikanten
uit de kerk gegaan of ontzet zijn 9
predikanten, terwijl 8 nieuwe predikants-
plaatsen zijn ontstaan. In 1919 zijn 20
candidaten tot den H. Dienst toegelaten,
van wie 9 nog beroepbaar zijn6
emeritus-predikanten of uit het buiten
land overgekomenen traden in dienst.
Friesch vee in Engeland.
Men wenscht in Engeland de zuivel-
productie ernstig ter hand te nemen,
zegt de Londensche correspondent van
het »Hbl.« De desbetreffende staats
commissie heeft een plan ontworpen om
met regeeringssteun Friesch melkvee
aan te voeren. In de allerlaatste jaren
toch is onder de Engelsohe veehouders
de reputatie van dit koeienras steeds
gestegen, zoodat het thans bovenaan
staat. In 1914 b.v. werden niet minder
dan 60 Friesohe fokstieren geïmporteerd.
Ditmaal echter zal dit Friesch vee
niet kunnen komen uit Friesland, noch
uit onze andere provinciën, noch ook uit
Denemarken of België, omdat daar
overal *t mond- en klauwzeer heeraoht
en heerschen bljjft. In Friesland on dit
Verdsr ook sen daad, dis wjj zouden
voelen in onze beurs. Er is reeds thans
een keuring van vee een arbeidsinspectie,
een warenwet, een Provinciale Keurings
dienst, ook het consumptie-vraagstuk van
de melk is aan de orde. Daarom zal
worden gevraagd, waar de beste melk is
te kragen, die wjj echter niet kunnen
leveren tegen den zuivelprjjs, waarom het
vraagstuk van de consumptiemelk wel
nader door de boeren mag worden over
wogen, alsmede misschien een uitbreiding
van afzetgebied. Wjjzende op de melk-
voorziening van Amsterdam meent Spr.
dat hier een economisch perspectief voor
ons ligt. Doch niet alleen de tuberculose
bestrijding vraagt onze aandacht, maar in
verband met de Wet op het veeartsony-
kundig toezicht ook de longpest, de schurft,
het mond- en klauwzeer. Maar bovenal
wjjde men zjjn aandacht aan de abortus
of besmetteljjke verwerping, veroorzaakt
door een bacil, vrjj komende met de
vruchtvliezen en daarin veelvuldig voor
komende, vaak roekeloos neergeworpen op
mestvaalt of in een sloot. Verder zy men
zeer correct bjj het toezicht op de stieren,
en hoede zich ook voor de nonchalance
van den buurman in deze dingen. Daarom
moet de veehouder ten allen tijde attent
zyn, daarom moeten zjj de hoofden by
elkaar steken, opdat tijdig de smetstof-
uitscheiders worden afgezonderd. Deze
week kwam Spr. nog in een stal, waarin
drie verwerpsters waren geweest en trof
daar toen nog één aan, die op zyn verzoek
ook werd verwijderd en waarvan hjj het
bloed heeft af getapt en onderzocht. Nu
wordt vaak gezegdhet gaat toch dus ver
goed, maar komt eenmaal het geval, dan
berokkent men zich groote schade. Men
mist niet alleen de melk, maar het is vaak
ook een toer om de dieren weer drachtig
te krjjgen. Daarom by verwerping direct
isoleeren en onschadelijk maken, dat alles
kost niets, maar eischt alleen attentie van
den veehouder. Spr. durft, voor zoover
zijn ervaring reikt, gerust te verklaren,
dat met succes daartegen kan worden
opgetreden.
Op zijn reis naar Engeland hoorde Spr.
laatst, dat men daar een entstof bereidde,
om de koeien daarmede Maart of April in
te spuiten en ze niet eerder dan na 8
weken bjj den stier te brengen. Gezien
de statistieken, was het verloop niet on
gunstig, maar beter is het, zelf het feit te
constateeren en daarom wil Spr. vooralsnog
niet ontijdig eenige hoop uitspreken. Maar
geljjk de Voorzitter bjj de opening dezer
vergadering van organisatie heeft gespro
ken, moet ook de gezondheidsdienst voor
het vee, georganiseerd worden aangepakt,
en is daarbjj de medewerking van alle
veehouders noodig.
Na deze inleiding worden nog door de
heeren S. Westendorp, M. Brandsma en
F. W. de Boer enkele vragen tot Spr. ge
richt, door dezen beantwoord en hem door
den Voorzitter, vóór zjjn vertrek, den dank
der vergadering gebracht voor zjjn uitge
sproken rede.
Vervolgens wordt met de behandeling
der agenda doorgegaan en doet de Voor
zitter mededeeling, dat de heer F. W. de
Boer zjjne benoeming tot lid van het Be
stuur heeft aangenomendat van den lei
der van de cursus in veekennis een verslag
is ontvangendat hot plan bestaat een
landbouw-huishoudcursus te houden onder
leiding van Mej. T. Oosterbaan van Heeren-
veendat van het Hoofdbestuur een vier
tal vragen zjjn ingekomen, ter behandeling
in de afdeelingsvergadering, maar waarvan
«en 2-tal in handen worden gesteld eener
Commissie om daarover te rapporteeren
a. de heeren A. Elzinga, B. Terpstra en
W. van der Meer, b. de heeren S. J. Ybe-
ma, Y. Ykema en H. van der Gaast.
Verder deelt de Voorzitter mede een be
zoek te hebben ontvangen van een zich
hier eventueel te willen vestigen veearts.
Blykens een ontvangen schryven van den
professor verdient hjj in alle opzichten een
gunstige aanbeveling. Besloten wordt den
gegadigde te berichten dat men de vesti
ging niet wil aanraden, maar ook niet af
raden, om deswege geen verantwoordelijk
heid op zich te laden.
Vervolgens doet de Penningmeester, de
heer S. Schotanus rekening en verant
woording van zyn beheer, waaruit bljjkt,
dat de ontvangsten hebben bedragen f 1808,
de uitgaven f 1753 68, zoodat de kas sluit
met een batig saldo van f54 32, Besloten
wordt het onderzoek dier rekening op te
dragen aan de heeren Noordenbos en Yke
ma, om in oen volgende vergadering daar
over rapport uit te brengen.
Daarna brengt de heer H. van der Gaast,
als afgevaardigde naar de Algemeene Ver
gadering, daarover verslag uit, waarvoor
hem door den Voorzitter een woord van
dank wordt gebracht, wjjl een en ander
zeer uitvoerig en op keurige wijze is weer
gegeven.
Als punt 7 stelt de Voorzitter aan de
orde
Bespreking agenda Algemeene Leden
vergadering te Leeuwarden op 25 Februari
a.s.
Uit de bespreking bljjkt dat de uitgave
van het Friesch Weekblad in 1919 een
tekort heeft opgeleverd van f 10 000 en dat
dit voor 1920 wordt geraamd op f 20.000.
Voorgesteld wordt het leesgeld voor de
leden per half jaar te stellen op fl.en
voor de abonné’s op f4,50. Aan den af
gevaardigde wordt in dezen blanco man
daat verstrekt.
Omtrent de vraag van het Hoofdbestuur
of het wenscheljjk is de stryk- en verhoog-
gelden bjj verkoopingen af te schaffen,
wordt met 18 tegen 3 stemmen besloten,
aan het Hoofdbestuur te adviseeren het
strjjkgeld te behouden, als kunnende dit
dienen ter waardebepaling van het te ver-
koopen goed, maar de verhooggelden af
te schaffen.
Bjj acclamatie worden de heeren H. van
der Gaast en H. de Jong, respectieveljjk
benoemd tot afgevaardigde en plaatsver
vangend afgevaardigde.
Bjj de bespreking van de Districts-keu
ring in het a.s. voorjaar wordt het Bestuur
gemachtigd een onderzoek in te stellen
bjj de Provinciale Commissie om het daar
heen te leiden dat Workum als middelpunt
worde genomen onder toevoeging van Gaast,
Ferwoude, Hieslum, Parrega, Njjhuizum
en Hindeloopen.
Bjj de opening der vragenbus bljjkt deze
ledig te zjjn. Bjj de rondvraag bepleit de
heer van der Gaast een tegemoetkoming
in de kosten voor het verplicht bjj wonen
der Algemeene Vergadering van den Voor
zitter, waarna wordt besloten voor Voor
zitter en afgevaardigde f15.als vergoe
ding uit te trekken.
Nadat nog eenige besprekingen hebben
plaats gehad omtrent de huidige invalidi
teitswet en de wenscheljjkheid, dienaan
gaande nog eens een spreker te laten op
treden, wordt de vergadering, die langza
merhand dreigt te verloopen, door den
Voorzitter gesloten.
De BURGEMEESTER der
Gemeente WORKUM maakt be
kend, dat de volgende week
verkrijgbaar zal worden gesteld
op Bon No. 18 der Rijkssuikerkaart
2y2 ons Suiker,
Tevens wordt bekend ge
maakt dat de IVitteb wodkaait
geldig is
125e tijdvak van 1 Februari
tot en met 9 Febr. de groen
gekleurde kaarten.
De Burgem. voornoemd,
J. QUARLES VAN UFFORD.
Workum, 30 Jan. ’20.
RAADSVERGADERING op Donderdag
den 5 Februari 1920, des namid
dags 5 uur.
Ponten van behandeling.
1. Notulen der vorige vergadering.
2. Mededeeling van ingekomen stukken.
3. Verslag van de Cimmissie tot wering
van schoolverzuim in deze Gemeente,
over het jaar 1919.
4. Adres van S. Piersma en H. Heins,
stokers aan do gasfabriek, houdende
verzoek tot herziening van hun salaris.
5. Voorstel van Burgemeester en Wet
houders tot het toekennen van een
gratificatie aan J. Stout en aan de
weduwe J. Oudeboon.
6. Alsvoren tot het aangaan van
geldleening groot f13000.
7. Alsvoren tot vaststelling eener gewjj-
zigde verordening op hot beheer der
gemeenteljjke gasfabriek alhier.
8. Alsvoren tot vaststelling van een in
structie voor den Directeur-Boekhouder
der gemeenteljjke gasfabriek.
9. Alsvoren, strekkende tot het aan
brengen van eene wjjziging in de
vastgestelde verordening tot heffing
van Hoofdelyken Omslag, zulks in
verband met een echrjjven van den
Minister van Binnenland^che Zaken.
10. Resolutie van Heeren Gedeputeerde
Staten dezer Provincie, betreffende
de begrooting van inkomsten en uit
gaven der gemeente, voor den dienst
1
het woord te geven aan den hoer Veenbaas,
die gaarne met den eorstvolgenden trein
wenscht te vertrekken. Deze zegt in het
kort een idee te willen geven van wat
men bedoelt met de bevordering van don
gezondsheidsdienst voor hot vee. In den
laatsten tjjd wordt in vele landen, met
name in Amerika, Engeland en Zuid-Afrika,
meer aandacht geschonken aan dien ge
zondheidstoestand en is voornameljjk het
oog gevestigd op de tuberculose, de abortus
(besmetteljjk verwerpen) de melkvoorzie-
ning enz. Daarom een streven om alleen
gezond vee te fokken en in verband daar
mede de productieviteit op te drjjvon, wjjl
toch de melk een goedkoop en best voe
dingsmiddel is. Nu is er oen tekort aan
melkgevend voe in Engeland, Amerika enz.
en daarom bestaat er een groote behoefte
aan vrijheid van importatie van gezond,
Friesch vee. Nu is het Friesch rundvee-
stamboek reeds langen tjjd bezig om het
vee op peil te brengen, voe te leveren, dat
aan alle eischen voldoet en waarvoor dan
certificaten worden afgegeven, als te zjjn
zuiver en gezond. Daarom dient hier het
vee op tuberculose te worden onderzocht
en moeten dieren, Ijjdende aan open tuber
culose, worden weggedaan. In die richting
is het Stamboek steeds bezig geweest,
heeft men in sommige streken zyn bost
gedaan, maar strandde men op de klip,
dat do kalveren steeds reageerden, onkelen
soms 40 0/0, op t.b.c. De jonge dieren
geraken reeds geïnfecteerd, en dat is moe
deloos werk, maar toch zal resultaat
worden verkregen, wanneer de zaak beter
ter hand wordt genomen, meer rationeel
wordt gestreden, door alleen gezond vee
te houden. Daarom dienen de zuivelfa
brieken mede te werken aan de instelling
van een gezondheidsdienst voor het vee.
Do fabrieken moeten zorgen, dat karne
melk en ondermelk geen ziektekiemen
moor kunnen bevatten, dus geen infectie
kan plaats hebben en dat vorder op de,
aangesloten boordereen de dieren, Ijjdende
aan t.b.c. worden opgespoord, want zy zjjn
de smetstof-verspreiders. De bacillen
vestigen zich in de longen, maar mot het
slymopgeven komen zjj ook in de darmen
en daarmede in de mest. Ook uieraan-
doening heeft plaats en deze vooral is ge
vaarlek, wjjl dan de smetstof direct in de
melk terecht komt. Daarom moeten wjj
die melk niet hebben van de fabriek, en
daarom de ondormelk goed onderzocht en
daardoor fouten voorkomen. Resumeerende
zegt Spr. dat dus op de boerderjj de kans
van besmetting zoo klein mogeljjk moet
worden gemaakt, die klinische koeien
dienen te worden opgeruimd en de melk
zelve moet zooveel mogeljjk vrjj worden
gehouden. Zich aldus te wapenen is hot
eenige criterium, om de smetstof-versprei-
ders te vernietigen. Daarom moet do
veearts hulp hebben van den boer zelf,
anders geeft het niet veel en deze er zich
in oefenen, om op tjjd te vernietigen.
Die aandrang om hulp is mede gegrond
op een Koninkljjk besluit, dat spreekt om
de producten van do voahouderjj te
pastouriseeron. Vorder is er nog een rap
port van den Bond van Coöperatieve Zui
velfabrieken omtrent do kosten en de
practische uitvoering. Dat eischt echter
een reuzen som geld en of dat goed be
steed of weggegooid geld zou zjjn, durft
Spr. thans nog niet te beoordeolen, maar
wel wil hjj erkennen, dat die pasteurisatie
onoordeelkundig en onvolledig geschiedt,
on daarom zou het vooralsnog beter zjjn
voorloopig oen deel van dat geld te ge
bruiken, om ziek vee op te ruimen. Op
deze wjjze zou men behoorljjk sterk
komen te staan, hetwelk geïllustreerd
wordt met een voorbeeld van een 6-tal
fabrieken. In zoon geval zou men alleen
de afwykende dieren onder het oog krijgen
en die dan kunnen dooden, wjjl die thans
nog vaak worden verkocht, waartegenover
alle arbeid van den veearts een Tantalus
kwelling zou zjjn.
Zoo de zaak aan gepakt, zal men tot
verbetering komen, al wil Spr. niet al te
spoedig «hosannac roepen, maar het zou
al reeds een stap in de goede richting
zjjn.
Maar die tuberculose-bestrjjding zou ook
nog van gewicht zjjn voor iets anders 1
De melk is vaak rjjk aan bacillen, kleine
kinderen daarom vaak Ijjdende aan t.b.c.
en tal van 14 en 15 en 16-jarigen gaan
te grond aan voedings-t.b.c., als gevolg
van de melk, die gebruikt is. Maatschap-
pel jjk zouden wjj dus een groot werk doen
door t.b.c.-vrjje melk te leveren, naast een
economische, dus ook een moreele daad!
De prijs der Advertentiëu
is van 15 regels 60 cents,
elke regel meer 7 cents.
Grootere letters naar plaats-
ruimte. Buiten Friesland, uit-
gezonderd Familieberichten,
10 ets per regel. Bij abon-
nement belangrijk lager.
moment echter niet. Men zal zich
wenden tot de overzijde van den Atlan-
tisohen Oceaan, tot Canada en tot de
Vereenigde Staten, waar Friesch vee
gefokt wordt, om te voorzien in de be
hoeften van het duizendtal fokkers van
Friesch vee in Engeland, dat bereid is
hooge prijzen te besteden. Om een
voorbeeld te noemen werd kort geleden
voor één stier en drie koeien bijna een
kwart millioen betaald.
Dit is geen wonder, wanneer men be
denkt, dat de gemiddelde Engelscbe koe
aan melk slechts een derde geeft van
hetgeen wordt opgebracht door Friesch
vee in Engeland in sommige gevallen
brengt dit laatste zelfs viermaal zoo veel
op als het beste inheemsche ras.
Gelukkig Kampen.
Het stadje Kampen, moge dan »slapen«,
zooals een huidig dichter beweert, het
wordt dan toch maar haast slapende
rijk. Andere gemeenten zagen hun
schuld de laatste jaren onrustbarend
vermeerderen. De gemeenteschuld van
Kampen daarentegen is van f 2.232 000
op 1 Jan. 1914 gedaald tot f 1.191.000
op 1 Jan. 1920. De opbrengst der ge-
meente-eigendommen steeg belangrijk.
Toch moeten ook de Kampenaars nu al
eenige jaren hoofdelijken omslag betalen,
want de stijging der loonen en de
distributie-uitgaven hebben dit noodig
gemaakt.
Kiekjes uit ’t overstroomde gebied.
De »Tel«. vertelt:
...Ginds een huisje. De bewoonster,
welke den bijnaam had van »de hen«,
zoo vertelt de burgemeester van Grave
(N. B.), «heeft tijdens den watervloed
een jonge dochter ter wereld gebracht,
welke nu den bijnaam heeft gekregen
van waterhenneke.c
Geland wordt aan het huis van This
sen, de hoogere ingang is juist droog,
al staat rondom de muren nog een
meter en meer water. De stal is nog
onder water, maar de woonvertrekken
zijn veel hooger gelegen en gedeeltelijk
droog. Uitstappen en binnengaan. Maar
langzaam, er is immers zoo weinig
ruimte, er is al zoo veel volk binnen.
En wat blijkt? Op de opkamer liggen
als naast elkaar gemetseld een zestal
koeien waartusschen een paard, en in
de huiskamer staan een vijftal koeien
rond de tafel.
«Maar waar is dan toch het varken
«O, kom u maar hier, Excellentie.
Hier in de bedstee van mien en mien
vrouw het het zoo goed aols maorkan».
Wat concurrentie vermag.
Per advertentie had slager S. te Baflo
spek te koop aangekondigd voor 82,5
ot. per 5 ons. Nauwelijks was dit be
kend door rondgang met de schel of even
later hoorde men Spek voor 80 cent
bij P. M. ter M. Onmiddellijk daarop
een nieuwe rondgang. Spek voor 75
cent bij slager B. daarna een nieuwe
rondgang, spek voor 70 cent bij P. ter
M., gevolgd door een rondgang, spek
voor 65 cent bij slager B eind' lijk
werd het zegel er opgezet en klonk het
voor de 5de maal spek bij T. ter M.
5 cent beneden eiken concurrent
Dat men er van geprofiteerd heeft,
behoeft zeker niet te worden gezegd.
De acht-urenwet.
Naar uit Amsterdam wordt gemeld,
heeft het Bestuur van ’t R.-Kat. Vak
verbond zich tot den minister van Arbeid
gewend met de vraag wanneer de in
voering van den achturendag is te ver
wachten. De minister antwoordde, dat
met den meesten spoed gewerkt wordt
aan de vaststelling van algemeene maat
regelen van bestuur, en dat eenige ont
worpen maatregelen, na welker totstand
koming de arbeidswet ten deele in wer-
VERQADERING van de afdeeling
Workum en Omstreken van de
Friesche Maatschappij van Land
bouw, op Woensdag 28 Januari
1920 bij den heer A. Oosterhoff.
Da Vergadering, door een 30-tal leden
bijgewoond, wordt door den Voorzitter, de
heer D. D. van der Werf, geopend met de
opmerking dat de dagen kort zyn, maar
de agenda nog al lang is, waarby hy een
terugblik werpt op 1919, dat voor de leden
in financieel opzicht geen slecht jaar is
geweest, niettegenstaande het geheerscht
hebbende mond- en klauwzeer en de
slechte weersgesteldheid bij de hooiing,
maar de toekomst in 1920 Ijjkt minder
rooskleurig. Daarom is organisatie voor
de boeren het eenige middel, en daartoe
behoort ook hot bezoeken der vergaderingen,
over welk bezoek hjj op dit oogenblik nog
al tevreden is, daarbjj allen welkom hee-
teude en bovenal den heer A. H. Veenbaas
van Leeuwarden, die zal spreken over «De
gezondsheidsdienst voor het vee.c
De Secretaris, do heer N. W. Schotanus,
leest daarop de notulen dor vorige verga
dering, welke onveranderd worden goed
gekeurd.
Daarna brengt do Voorzitter wQziging
in de behandeling der agenda door eerst
FRXSO
een
j
