Paardenmarkt
te WORKÜM, op
Maandag 6 Sept. ’20
Nieuws- en Advertentieblad i
voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw., Hindeloopen, Stavoren, enz. enz.
op Bon No. 47 der Rijkssuikerkaart
I
ZATERDAG 21 ^Augustus 1920.
46ste Jaargang.
No. 34.
Officieel Gedeelte.
Binnenlandsch Nieuws.
2 ons Suiker.
Uitgave van T. GAASTRA Bz. te WORKUM. -
kelierster probeerde de bengaalsohe lu-
Handel, Nijverheid
voor
«Noorderlicht® te Groningen. Tot dezelfde
groep, afdeeling machines in het groot
en klein bedrijf, behooren mede bakker
snijmachines, zoomede transportinrichtin
gen en maalmaohines van de N.V. «In
dustria® te Groningen. Zeer de aandacht
trekken de telefoon-installatjes, electrische
klokken en verschrijfapparaten van de
«Huistelefoon-Maatschappij® mede te Gro
ningen. De firma A. N. Spiering en Zn.
aldaar heeft ingezonden eenige exemplaren
van het Polytechnisch Handels blad® en
van het «Polytechnisch Adresboek® voor
Nederland, en andere artikelen.
Te voorzien is, dat in Friesland in de
toekomst het goed ontwikkeld stoom-
tramnet zeer waarschijnlijk wordt omgezet
in electrische tractie, terwijl machines in
Grootere letters naar plaats- j
ruimte. Buiten Friesland, uit- I
gezonderd Familieberichten, j
10 ets per regel. Bij abon- j
nement belangrijk lager. jI
o De prijs der Advertentiën
j I is van 15 regels 60 cents,
11 elke regel meer 7 cents. I
stra beliep ernstge waterschade. kelierster probeerde de bengaalsohe lu-
De brandweer kon Dinsdagochtend cifers, tengevolge waarvan een brandende
Tot plaatsing van Adv. en Reclames voor
Géén suikerschaarschte.
Het Ned. Corr. Bureau in Den Haag
deelt namens den heer L Bückmann
mee, dat er in ons land géén tekort is
aan suiker en er niet komen zal óók.
Er js suiker genoeg, en was dat niet
het geval, dan zou de Centrale Suiker-
maatschappij verplicht zijn, suiker op de
wereldmarkt te koopen en hier in te
voeren.
Het verbruik van suiker in ons land
stijgt geweldig. In 1920 zal, als ’t door
gaat zoo als nu, tweemaal zooveel suiker
verbruikt worden als in 1911. In totaal
1.800.000 balen!
Hoewel er in Mei 170.000 en over
Juni 157.000 balen suiker door de Cen
trale Suikermaatsohappij C. 8. M.
afgeleverd zijn voor ’t binnenland, is er
toeh nog gebrek, doordat velen onge
hoorde hoeveelheden inslaan, uit vrees,
dat ze straks geen suiker meer zullen
rrijgen. Men meent, dat de prijs voor
vrije suiker van f94 op f 110 gebracht
zal worden. Deze geruchten omtrent
>rijsverhooging zijn beslist onjuist, de
>rjjs wordt niet hooger. Ook de prijs
der vrije suiker niet.
De grossiers in suiker houden hier en
daar suiker achter, in de hoop dat ze
van de stijging, waarop ze hopen, zullen
trofiteeren. Die hoop kunnen ze gerust
aten varen.
De suiker wordt niet duurder.
Er komt geen gebrek, óók niet ’t
volgend jaar. Dan wordt er voor ’t bin-
nenlandsch gebruik zelfs nog meer ge
reserveerd dan in dit jaar gedaan is.
Er is dus absoluut geen reden een
kop van een lucifer in het vuurwerk
terecht kwam en een hevige ontploffing
veroorzaakte. In een oogwenk stond de
winkel in lichte laaie. Beide vrouwen
snelden in vlammen gehuld de straat op.
Juffrouw Jacobsen wier lichaam, geheel
met brandwonden bedekt is, werd in
zorgwekkenden toestand in het Binnen
gasthuis opgenomen, waarheen ook juf
frouw van der Haast werd vervoerd met
brandwonden aan hals en armen. Haar
toestand is minder ernstig. De brand
weer, die met veel materiaal het blus-
sohingswerk verrichte, was den brand
spoedig meester. Van het huis kon niets
meer gered worden. Dientengevolge zijn
drie gezinnen dakloos.
Belasting op de weelde.
Een voorontwerp op de heffiug van een
weeldebelasting door het departement van
fioantiën samengesteld, is thans aan de
Kamers van Koophandel ter kennismaking
toegezonden.
Volgens dat ontwerp zal de belasting
worden geheven van weeldeartikelen hier
te lande verkocht of ingevoerd.
Volgens ’t voorstel zal 2 pet. belasting
worden geheven van oudheden, kunstvoor
werpen, schilderden, teekeningen, etsen,
enz., 10 pct. o.m. van geisers, badkuipen,
beddespreien, brandkasten, cylinderhoeden,
panamahoeden, damestasschen, handschoe
nen, boorden, lichtkronen, linnen tafel- en
boddegoed, rieten meubels, meubels die
gebeeldhouwd zjjn of beschilderd en gelakt,
parasols, zijden parapluies, rijtuigen, rijwie
len, spiegels, enz. 20 pet. wordt o.m. ge
heven vanalbums arresleden, beelden,
benzine, biljarten, bloemstukken, bouqatten,
bloemenmanden, bloemvazen, boa’s, bont
werk, voetenrokken, feest- en carnevals-
artikelen, fijn koper en tin werk, fotogra-
ft «toestellen, galakleeding, haarwerken,
huistelefonen, jachtbenoodigdheden on
sportartikelen, koek-, suiker-, taart-, pastei-,
bescuit-, banketbakkorswerk en chocolade,
kransen, likeuren, motorwagens en motor
rijwielen, muziekinstrumenten (mot uit
zondering van orgels), pleziervaartuigen,
prentbriefkaarten, schomorlampon, schui
mende wijn, slobkousen, speeltafels, rook
tafeltjes en rookstel, tuin- en serremou-
belen, voorwerpen van goud, zilver of
platina, of die daarmee belegd zjjn, edel
gesteenten, enz.
De opbrengst dezer belasting wordt op
24 millioen ’sjaars geschat.
Een gemeente failliet.
De gemeente Hoensbroek behoort ook
tot de gemeenten, die in groote finan
ciële moeilijkheden verkeeren. Indertijd
had zij voor de aan te leggen waterlei
ding in Duitschland een partij mannes-
mannhuizen aangekocht tegen een, gezien
den toen geldenden markenkoera, be
trekkelijk lagen prijs. De koopsom werd
tijdelijk voorgeschoten door de Gelder-
sche Credietvereeniging.
Toen de Bank het geld opvroeg, wer
den pogingen aangewend de aom (circa
80.000 gulden) van het Rijk voorgesoho-
ten te krijgen, een en ander zonder
succes. De Geldersche Credietvereeniging
gaf nog drie maanden uitstel van beta
ling, doch wil nu onmiddellijke afdoening
der schuld en heeft de gemeente in
staat van faillissement doen verklaren.
Ook de Heerlener Bank heeft eene
vordering op de gemeente Hoensbroek,
die de gemeente niet wil voldoen, omdat
de vroegere burgemeester zonder voor
kennis van den Raad de schuld aanging.
Veepest.
De Brusselsche bladen melden dat er
nieuwe haarden van de veepest in België
Ds Bond van Kaasproducenten in ons
land, heeft esn telegram aan den Minister
van Landbouw gezonden, waarin er op
gewezen wordt, dat veehandelaren hier
groote kwantiteiten vee, gekocht op Bra*
bantsche en Limburgsche markten, ver-
koopen. Het gevaar dat Belgisch vee frau
duleus op die markten wordt aangevoerd
is zeer groot. Met het oog op de veepest
zQn strenge maatregelen aan de grens noo
dig. Wellicht is afsluiting der Zuidelijke
provincies van het overige deel wenscheljjk.
i Dit blad verschijnt des Za-
X terdags en kost per kwartaal
X 65 cents; franco per post
X 75 cents. Enkele Nos. 5 ets.
X Ingezonden stukken Don-
X derdags in te zenden.
X Advertentiën Vrijdagmorgens
X vóór 11 uur. 4
Internationale
Electriciteits-Tentoonstelling
te Leeuwarden.
Uit Leeuwarden wordt aan het »N. doening op zgn werk terug zien
v. h. N.« geschreven
Het hoofdgebouw binnenkomende, treft
het oog al dadelijk de uitstekende ver
lichting en de doelmatige en smaakvolle
opstelling der inzendingen, die allen zoo
danig zijn geplaatst, en waarvan de
ruimte toelaat, ze van alle kanten te
kunnen bekijken.
Men vindt hier aanschouwelijk voor
gesteld de verbazende vorderingen, die
de toepassing der electriciteit op alles
heeft teweeggebracht.
Het getal exposanten is uitermate be
vredigend, ook hun inzendingen zijn dat.
Er zijn er bij uit Engeland, Duitschland
en Zweden. De grootste firma’s vindt
men present. Al wat eenigen naam heeft
op electrotechnisch gebied, vindt men
hier vertegenwoordigd.
Belangrijk zijn de inzendingen beboe
rende tot de groepen sterk- en zwakstroom,
waartoe vooral behooren de machines
voor den landbouw en de nij verheid.
Aanwezig zijn hier electromotoren voor
alle doeleinden, ook op het gebied van
polderbemaling, motoren met centrifngaal-
pompen met opbrengst van 1400 L. per
minuut, opvoerhoogte van 10 M. en
1500 omwentelingen per minuut; wals-
schakelkasten voor batterij-systeem, dan
dynamo’s, transformatoren, hijschmiddelen,
bakkerij-ovens, liften, bliksemafleiders,
Storksohroefpompen met gezamenlijke op
brengst van 2850 kub. M. per minuut enz.
Tot de merkwaardigheden behooren
mede de toepassing van electriciteit op
de middelen van vervoer. In grooten
getale zijn hier automobielen, motorrij
wielen en electro-motoren, allen fraai
bewerkt en doelmatig ingericht; pneu
matische transportinrichtingen voor granen
enz. en een aantal electromotorwagens
voor landbouw en industriebedrijf.
Maar vooral belangrijk is de toepassing
van de electriciteit in het huisgezin. In
groote verscheidenheid zijn hier aanwezig
strijkijzers, melkkokers, waterketels, huis
telefoons, staande en hanglampen, orna
menten, voetstoven, machines om binnen
een paar minuten eieren te kloppen,
kookplaten en verder nog een groot getal groote voorraad suiker op te slaan,
soorten van kook- en verwarmingsappa-
raten. Druk worden deze zaken bezich
tigd en onderzocht.
De BURGEMEESTER der
Gemeente WORKÜM maakt be
kend, dat de volgende vueek
verkrijgbaar zal worden gestek
De geldigheidsduur der Bruin
broodkaart is
147e tijdvak van 17 toten met25
Augustus de groen gekleurde.
148e van 26 Augustus tot en
met 3 September de bruin
gekleurde.
De Burgem, voornoemd
J. QUARLES VAN UFFORD. landbouw en zuivelbedrijven en industrie
Workum, 20 Aug. '20.
tegen 7 uur inrukken.
De oorzaak is onbekend.
Drankmisbruik en arbeidsduur.
De arbeidsdag is verkort, het drank
misbruik is toegenomen. Er wordt ver
band tusschen deze twee omstandigheden
gebracht. Ten onrechte, meent de »R
K. Vakbeweging®.
In de jaren, die aan den oorlog vooraf
gingen is de arbeidsduur ook regelmatig
verkort, doch het drankgebruik nam in
dien tijd ook regelmatig af. Het Is helaas
waar dat de kroegen beter bezet zijn
dan in de laatste jaren voor den oorlog.
Maar is dat met de le klasse café’s en
de sociëteiten niet het geval Men kan
thans helaas wel meer zwaaiende arbei
ders zien loopen, doch de inhoud van
snorrende auto’s is niet te controleeren.
Dat het drankmisbruik alleen bij de ar
beiders is toegenomen, valt minstens te
betwijfelen.
Het blad ontkent dan ook, dat het
toegenomen drankmisbruik een gevolg
is van de verkorting van den arbeidsdag.
Wat is dan wel de oorzaak
Wel, heel eenvoudig, antwoordt het
blad. De oorlog heeft ook in ons land
het zedelijk bewustzijn, niet alleen van
de arbeiders, maar van het geheele
mensohdom, omlaag gehaald.
«Hei zedelijk weerstandsvermogen
heeft ernstig geleden.
Gedurende den langdurigen oorlog heb
ben hoogst fatale invloeden hunne fu
neste uitwerking op het mensohdom niet
gemist. Zijn aï die gruwelijke moorden
en doodslagen van den laatsten tijd, niet
alleen in het buitenland, zoo onverklaar
baar
De zeer verregaande verflauwing van
eerlijkheid in handel en wandel, die we
gedurende den oorlog ook in ons land
hebben kunnen waarnemen, waardoor
een finale verschuiving van bezit heeft
plaats gehad, moest dat niet verwilderend
werken.
Neem daarnaast de geweldige stoffelijke
ontberingen, die de arbeidersmassa ge
durende den oorlog heeft geleden, dan
schijnt het volkomen verklaarbaar, dat
het zedelijk weerstandsvermogen in broe
den kring is gedaald.
Juist die achteruitgang in den zedelij-
ken weerstand van talrijke arbeiders
kringen, is, naar onze overtuiging de oor
zaak, dat de vroegere ondeugd van ons
volk zich opnieuw invloed heeft kunnen
verschaffen.
Maar met de verkorting van den ar
beidsduur heeft het absoluut niets uit te
staan 1 Juist door de verkorting van den
arbeidsduur is het heschvkte moreel van
ons volk wellicht spoediger te herstellen.®
De Hartjesdag.
De viering van den echten ouden
«Hartjesdag® te Amsterdam vermindert
elk jaar meer en meer. Waren vroeger
de volksbuurten feestelijk versierd, een
en al leven en beweging, thans zag men
slechts hier en daar een vlag of een
kleine versiering. Slechts enkele kleine
troepjes kinderen trokken door de stad
met allerlei kleedingstukken van vol
wassenen aan of gekleurde papieren
mutsen op het hoofd. Meestal echter is
het doel hiervan het «ophalen® van geld,
hetgeen dan ’s avonds voor het afsteken
van vuurwerk wordt gebezigd.
Ook de orgels anders leuk versierd, xÜn gesignaleerd,
bleven kaal.
Een gevolg van den Hartjesdag was
den ernstigen brand, die Maandagnamiddag
in een perceel op de Prinsengracht heeft
gewoed.
Juffrouw van der Haast van de eerste
étage kwam beneden in den galanterie
winkel van juffrouw Jacobsen vuurwerk
koopen, om dit *s avonds ter gelegenheid
van Hartjesdag af te steken. De win-
gestort als waarborg, dat ze haar ver
plichtingen zal nakomen. Indien zij niet
dere machines geexposeerd door de N.V. voor suiker zorgde, zon die 6 millioen
verbeurd zijn.
Volgens den heer Bückmann wordt in
geen enkel land ter wereld méér suiker
gebruikt dan hier. En nergens is ’t goed-
kooper dan hier.
De suiker op bonnen is dit jaar f 110,
beneden de wereldprijs per baal geleverd;
de vrije suiker nog f 50 beneden de
wereldmarkt-prgs.
De drooglegging van de Zuiderzee.
Zaterdag zijn te Amsterdam bijeenge
komen afgevaardigden van plaatselijke
afdeelingen van het Centraal comité
van belanghebbenden bij de Zuiderzce-
drooglegging. Het bleek o. m., dat de
materieele schade, die de bij het comité
aangesloten bedrijven en particulieren
door de drooglegging zullen lijden, in
totaal rujm f 1.100.000 zal bedragen,
en de totale bedrijft- en loonschade ruim
f 1.000 000. Bij de bepaling van de
materieele schade heeft men de bepaling
van de toekomstige waarde van de
bezittingen in mindering gebracht van
de tegenwoordige waarde.
Men was van oordeel, dat de staats
commissie voor de schadevergoeding is
samengesteld uit mannen, die de groote
belangen van de talrijke bedrijven naast
de visscherij niet kunnen overzien en
zich blijkbaar niet kunnen verplaatsen
in den toestand van menschen die zich
hun bestaan door de drooglegging zien
ontnomen. De vergadering droeg het
bestuur op, de gedachte ingang te doen
vinden, dat de commissie aangevuld
moet worden met menschen, die geheel
op de hoogte zijn van visscherij en
nevenbedrijven.
Ernstige brand.
In den nacht van Maandag op Dins
dag beeft te Leeuwarden aan den
Grachtswal (Z.Z.) een brand gewoed,
welke zich in den beginne ernstig liet
aanzien en waardoor een groot huizen
complex werd bedreigd.
Ruim één uur ontdekten vier jongelui
die den nacht in hun pleiziervaartuig in
het Nieuwe Kanaal doorbrachten, den
brand in het nieuwe pand van gebroe
ders de Vries zeilmakers, thans nog
wonende aan het Noordvliet. De vlammen
sloegen hoog uit. Onmiddellijk waar
schuwden zij den politiepost, in de nabij
heid van het brandende perceel. De
slangenwegen van het hulpbureau rukte
uit en een oogenblik later verscheen ook
de slangenwagen van het hoofdbureau,
zoodat met vier slangen de strijd tegen
het vuur kon worden begonnen.
De opperbrandmeester, de heer Bek-
ker, was intusschen ook gealarmeerd.
Op weg naar de plaats des onheils vroeg
hij de telefooncentrale de motorspuit van
wijk I op te roepen. De brandmeesters
verschenen, doch de gasten lieten op
zich wachten. Een tweede alarmeering
was dus noodig en na geruimen tijd ver
schenen de brandgasten met de motor-
spuit. Het was dringend noodig geworden,
dat de politie hulp kreeg. Het dak van
hei pand-de Vries was reeds ingestort
en op den zolder gevallen en de vlammen
waren al overgeslagen naar het dak van
de bergplaats van de firma W. Wielinga,
n verfwaren en vensterglas, waarin lak,
olie en ander brandend goedje waren
geborgen.
Nadat de motorspuit eenigen tijd een
massa water in de vuurzee had gewor
pen, was men ’t gevaar spoedig te boven.
Inmiddels was de geheele brandweer,
buiten voorkennis van den opperbrand-
meester, met de tweede motorspuit incluis,
uitgerukt. Meerdere hulp was echter
niet noodig. De brand kon worden be
perkt tot de twee genoemde panden,
waarvan de daken en zolders uitbrand
den. Het perceel van den heer Schoot-
en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr, 76-78, Amsterdam,
Friesland Filiaal D. Y. ALTA te Leeuwarden, Bagijnestraat 54. Tel. Intercomm. 1114.
haar stoomwerktuigen zullen vervangen
door electriciteit.
Vele belangrijke zaken zijn hier on
vermeld gebleven, waarvan de kennis in
ruimeren zin zoo nuttig zou kunnen zijn
De tentoonstelling is uitstekend geslaagd,
dank zij den ijver en het doorzettings
vermogen van het Comité van uitvoering.
Te voorzien, althans te hopen, is het dat
duizenden naar Leeuwarden zullen stroo-
4 men om de tentoonstelling te bezichtigen
en handelsbetrekkingen aan te gaan met
- de inzenders van voorwerpen, waarvan
het nut of het gebruik in Friesland of
minder goed of nog niet bekend is.
Het uitvoerend Comité kan met vol-
maar
ook den talrijken exposanten komt lof
toe voor hun medewerking. De tentoon-
stelling zal bij velen ongetwijfeld in een
aangename herinnering big ven laat ons
hopen dat het goede, dat zij heeft ge
sticht, moge bijdragen tot den bloei en
de welvaart van Friesland.
Er is en er komt géén gebrek aan
suiker, en de prijs gaat niet omhoog.
De 0. S. M. heeft 6 millioen gulden
In de groep sterkstroom voor de
nijverheid zijn allerlei bakkerij- en an-
ISO
i
j-
