Nieuws- en Advertentieblad
I
I
voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw., Hindeloopen, Stavoren, enz. enz.
ZATERDAG g25v SEPTEMBER!1920.
46ste Jaargang.
No. 38.
Binnenlandsch Nieuws.
Officieel Gedeelte.
MEMMELJEAFDE.
De Troonrede.
Uitgave van T. GAASTRA Bz. tc WORKUM.
2 Vs ons Suiker.
Rijkssuikerkaarten
zal plaats hebben MLa.5Ln.dag
4 October a.s., op de ge
wone plaats en uren.
atr&at, te Rotterdam, een maatschappij
1
Tot plaatsing van Adv. en Reclames voor Handel, Nijverheid
voor 1
11 Dit blad verschijnt des Za-
j1 terdags en kost per kwartaal
o 65 cents; franco per post
o 75 cents. Enkele Nos. 5 ets.
JI Ingezonden stukken Don-
derdags in te zenden.
IAdvertentiën Vrijdagmorgens j
o vóór 11 uur.
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦I
Locomotieven, bestemd voor de kolo
niën, welke hier te lande voor f 138,000
knnnen worden vervaardigd, worden door
Duitsohland geleverd voor f 96.000.
Oplichting.
Eenige maanden geleden richtte de
Wylst longer gromm’let yn ’e loft,
En atadich kaem dat oer.
It feale wjerljocht-fiikk’rjen waerd
Mei gauwens flitsen fjAr.
«Och bern.c klonk memme near geklei,
»Bliuw thus mei sok in waer
«Myn maten wachtsje op my... jaen op,
En seur net oer gefaer l«
«Mar jonge ik ha gjin sinten mear...
Ik ha net... eiker net...«
>’t Is hjir ek altyd op... mar né 1
Jy leagens lean ik net.<
Wylst boldert lAd de tenger foart,
Füleindich finnioh slacht
De wjerljooht «Ander opAnthald
Syn pylken trooh de nacht.
»Bem,< krielde mem, «hear nei Gods stim,
Dy *t wy non boppe üs ha.®
«Gods stim en jy stim lit my kAld....
Mar ik most sinten ha l<
bestuursinrichting in Nederlandschlndië
is daar te lande in behandeling en zal u
in den loop van dit zittingjaar ter over
weging worden aangeboden. Mede zullen
u voorstellen bereiken tot versterking der
middelen van Nederlandsch lndië en tot
ontginning van de aardolie-bronnen van
Djambi.
Met de bede dat Gods zegen op uw ar
beid moge rusten, verklaar ik de gewone
zitting der Staten-Generaal geopend,
Dinsdagmiddag heeft de Koningin de
vereenigde zitting der Staten-Generaal met
de volgende rede geopend
Wederom valt mfl het voorrecht te beurt
in uw midden te mogen spreken van wer
ken des vredes. Al is da oorlogsfakkel in
Europa nog niet geheel gebluscht, zoo
heeft God ons toch gegund, voortdurend
werkzaam te z|jn tot herstel van hat doer
don oorlog verbroken evenwicht. Desniet
temin bljjft do aanhoudende duurte van
de eerste levensbehoeften, ook in hare ge
volgen, zorgwekkend. Volle toewijding en
groot beleid zullen alleen de oplossing
kunnen brengen van do vraagstukken,
welke zjj ons voorlegt.
Mot do vreemde mogendheden worden
betrekkingen onderhouden, die over het
algemeen tot voldoening aanleiding geven.
Intusschen bljjft de toestand in Europa
onzeker. Daarb|j z|jn vooruitzichten, welke
door den Volkenbond worden geopend ten
aanzion van do toekomstige statenverhou
dingen, nog niet in vervulling gegaan.
Onder deze omstandigheden bljjf ik bedacht
op maatregelen tot sterking van de weer
kracht van ons volk, gepaard mot vermin
dering van don persoonleken en geldeljjken
druk van den militairen dienst.
Ofschoon de rjjksmiddeion tot dusver
boven verwachting vloeiden, zal toch ver
sterking der inkomsten niet kunnen uit
hieven. Eenorzjjds mag stellig niet gere
kend worden op een voortduren van do
zoo belangrijke stijging der ontvangsten,
anderzijds nomen do uitgaven in niet min
dere mate toe, terwQl nog verschillende
maatregelen in voorbereiding z|jn, die ook
bolangrjjko oilers van 's rjjks schatkist
zullen vragen.
Overtuigd, dat de onderscheidene be
lastingen een zeer zwaren druk op mjjn
volk leggen, acht ik de uiterste spaarzaam
heid geboden. In het vertrouwen, dat ook
de plaatseijjke overheid zich doordrongen
zal betoonon van dozen eisch, wordt een
verhooging van de algemeene rijksuitkee-
ring aan de gemeenten bjj wjjze van nood
maatregel voorbereid.
Ontwerpen tot gedeeltelijke herziening
van de Grondwet zjjn in dit zittingjaar te
verwachten. Een voorstol tot technische
verbetering van de Kieswet zal u bereiken.
Algeheele herziening van de wet tot
regeling van het Middelbaar Onderwijs
zal worden voorgestold.
Een wetteljjke regeling van het middel
baar en lager landbouwonderwijs is in
vergovorderden staat van voorbereiding.
Ingediend zal worden een wetsontwerp
in zake de huisindustrie, een ontwerp
Landbouwongevallenwet en een ontwerp
tot instelling van gezondheidsdiensten.
Een wetsontwerp tot herziening van do
troadslagen iet Qeweit elij keen plaatsslijkf
over het vraagstuk van de bescherming
van den zittenden pachter.
Eene meerderheid was van meening,
dat wettelijke maatregelen ter bescher
ming van den zittenden pachter in dien
sin, dat dezen onder zekere voorwaarden
een door de wet erkend recht verleend
wordt op continuatie van de pacht bij
het eindigen van den pachttermijn, thans
in verband met de tijdsomstandigheden,
als crisismaatregelen derhalve, geen aan
beveling verdienen, noch door deze om
standigheden geboden zijn.
It stêdsfortier dove einliks At,
Elk leit nou yn ’e rêst,
Men bat wer n dei fen «kreppen hawn,
En dernei sliept it fêst.
Mar harkl... Der jinsen galt in lüd;
’t Is sjonge en flokke om bar,
Dat bringt de stilte fen de nacht
En ’t fredige yn ’e war.
Der einliks bliuwt de swindler steen
En rinkelt oen 'e doar.
(In Ijochtsje fait der trooh in skreef)
In earm Aid minsk komt foar.
Het weer in Augustus.
Dat het in Augustus slecht weer was,
weten we, hoe slecht hat was leert het
maandschrift van De Bilt.
De Noordelijke en Noord westelijke
winden waren talrijkor dan gewoonlijk,
gemiddeld over da geheel» maand was
de temperatuur ongeveer 2 gr., het da-
gelijksche maximum bijna 3 gr. en het
nachtelijk minimum ruim 1 gr. beneden
de normaal. Temperaturen boven 25
graden kwamen zelden voor. De hoe
veelheid neerslag gemiddeld over het
geheele land bedroeg ongeveer 20 in
Noord-Holland, Friesland en Drenthe 40
tot 60 °/o meer dan de normale maand-
som. Het aantal uren met zonneschijn
bedroeg 146 tegen 165 uren normaal
in Augustus.
Het Friesche vee in Engeland.
Op hoe hooge waarde het Friesche
vee nog steeds in Engeland geschat
wordt, blijkt uit de prijzen, die bedongen
werden op de verkooping van den ge-
heelen veestapel van een bekend Engelsoh
fokker van Friesch vee. Volgens het
Friesche Landbouwweekblad bracht diens
geheele stal, bestaande uit 70 stuks run
deren, een bedrag op van 20.376 pond
of gemiddeld moer dan 300 pond, dus
meer dan f 3000 pci etnk. De hoogste
prijs werd betaald voor de in 1914 uit
Friesland ingevoerde en door den heer
Schaap te Deersum gefokte melkkoe
Neeltje de Derde. Dit dier werd be
taald met 3100 guineas, d.i. ongeveer
f 36000, terwijl een dochter van Neeltje
de Derde voor 1000 guineas van de
hand ging.
Zoolang er in het buitenland nog zulke
geweldige prijzen voor onze*nationale
producten bedongen kunnen worden, be
hoeven onze veehouders zeker niet bang
te zijn voor de toekomst, mits ze blijven
streven naar verhooging van de kwaliteit
hunner fokproducten.
Bescherming van den pachter.
De Staatscommissie voor het Pacht-
«Myn bern,® sa klaget hja bidroefd,
«Hwer bleauatou dochs sa lang?«
«Ik bliuw der ’k bliuwe wol f« snaut hy.
Faeks wirdt syn mem sa bang.
«Mar bern dou witst it ommen wol
Ho krap as mem it het,
En ’t bytsje dat my barre mei,
Ek dat fordoohtstou yet?«
«Fordwaen... ja krekt, dat dog jy seis...
Oan oaren... net oan my...
Hwa ’t bjir fen jildforgriemen praet
Sjucht hjar hjir seis foarbyl®
«Bjsparje ik dan it brea for dy
Net At myn mflle bern?
En rin ik seis net sober klaeid
Om dy noch knap to sjen?<
«Ilald op mei sok in eam’lerij,
Om smoesjes kaem ik net,
Skou my mar handich sinten ta
Hwent derfen ha ’k forlet I®
ontwerp is in hoofdzaak een navolging
van de bertaaade huuropzeggingawet.
De handel van Nederland.
In het zeer bekende Amcrikaansche
handflls-tijdrchrift «Dun’s International
Review® vindon wo in het Scpt.-nummer
een kort overzicht van den buitenlandschen
handel van Nederland, waaruit blijkt dat
de achteruitgang van de positie van ons
land als distributie-markt gedurende de
oorlogsjaren, in het afgeloopon jaar zich
weer belangrijk hersteld heeft. Vooral
wat de koffie-, thee- en tabaksmarkt
betreft. Deze drie voorname artikelen,
die voornamelijk uit Nod.-Iadjë worden
aangevoerd, worden hier door Neder-
landsche handelhuizen verpakt en gedis
tribueerd door heel Europa en andere
werelddeelen. De zeer onvaste toestand
van de geldmarkt, vooral in Centraal-
Europa, was aanvankelijk een groote be
lemmering, maar de moeilijkheid komt
men geleidelijk te boven en de bandel
heeft nu goede vooruitzichten voor het
aanstaande jaar.
Volgen dan in het overzicht de cijfers
van den invoer van koffie uit Ned.-Indië,
Centr.-Amerika, W.-Indië, Brazilië en
andere landenvan den invoer van thee,
voor
en kleinere partijen uit China, Engeland
en de Ver. Staten van tabak, waarvan
de grootste hoeveelheden naar de Neder-
landsohe markt toevloeien. Tot zelfs op
Cuba, het land van de tabakscultuur bij
uitnemendheid, worden Hollandsche si
garen ingevoerd. Wel is de Amater-
damsche tabaksmarkt gedrukt door den
aanvoer van vele voorraden die wegens
gebrek aan transporlgelegenheid geruimen
tijd waren opgehouden, maar van deze
voorraden is reeds een groot deel opge
ruimd en de vooruitzichten zjjn thans,
volgens de autoriteiten in dien handel,
beter dan eenige maanden geleden.
Onze metaalindustrie en de concurrentie
van ’t buitenland,
Minister Aalberse deelde op een vraag
van ’t Kamerlid Kuiper omtrent de werk
tijden in de metaalindustrie mee, dat de
concurrentie met het buitenland o.a.
vraagstuk heeft een rapport uifgebracht blijkt uit het feit, dat op groote schaal
voor Nederlandsche rekening bestellingen
in Duitsohland zijn gedaan en dat Ne
derlandsche producten van de buiten-
landsche markt (o.a de Belgische en
Fransche markt) verdrongen worden door
producten van Duitsohen en Belgischen
oorsprong.
Zoo is den minister uit zeer betrouw
bare mededeelingen gebleken, dat arti-
kelan, waaraan betrekke!ijk weinig werk
is ten koste gelegd (als giet- en grof
smeedwerk), hier te lande 20 pot., en
artikelen, waaraan veel arbeid is besteed
Van een nog voortgaande buitenge- (ala machines, ketels, locomotieven), 40
pot. duurder zijn dan in Duitsohland.
Voor groote constructiewerken bedraagt
het nadeelig prijsverschil voor onze in
dustrie 30 pot.
Bij een onlangs gehouden aanbesteding
van ijzerwerk, zond een Nederlandsche
firma een prijsopgave in van ruim
f 417,000het werk werd aan een
Duitsche firma gegund voor pl.m.
f100,000 minder.
Voor een brug werd door twee Ne
derlandsche fabrieken gezamenlijk een
prijsopgave gedaan van f 1,102,000 het
werk werd aan een Duitsche firma ge
wone stijging der pachtprijzen kan voor
het heden niet meer met recht gespro
ken worden, eerder schijnen deze prij
zen tot daling te neigen. De toestand
begint zich dan ook, voornamelijk in den
tuinbouw en het zuivelbedrijf, reeds af
te teekenen. In plaats van overmoed
komt in vele gevallen voorzichtigheid bij
de betrokkenen.
Al deze omstandigheden wettigen naar
het oordeel der meerderheid de conclusie,
dat voor een dergelijk wettelgk ingrijpen
thans geen plaats meer is.
Eene minderheid der commissie daar-
entegen was van meening, dat de bij- gund voor een paar ton minder,
zondere tijdsomstandigheden het wenaohe-
lijk maken bij wijze van noodmaatregel
beschermende bepalingen in hot leven te
roepen, die naar haar oerdeel zullen
voorkomen, dat, behoudens buitengewone
gevallen, de pachter tegen zijn uitdruk
kelgk verlangen van zijn bedrgf wordt
verwijderd. Deze minderheid heeft een
ontwerp van wet dienaangaande vastgo-
zteld én der regeering aangeboden. Dit
afbetaling verkoopen van premie- en
andere lotten als Witte Krasloten, Congo-
Icten, Sohouwburgloten, enz. De kleer
maker stelde een drietal colporteurs aan,
die het land moesten afreizen. Zij hadden
tot taak contracten af te sluiten, waar
voor zij een aantal mooi gedrukte for
mulieren in hun bezit kregen, waarop
degenen, die een contract aangingen, zich
verbonden, gedurende eenige maanden
f2, f3 of f4 te betalen. Zoodra er
voldoende betaald was, zouden loten,
waarvoor zij spaarden, in hun bezit
gesteld worden. De colporteurs moch
ten de eerste termijnbetaling als provisie
behouden. De kleermaker inde de overige
betalingen per postkwitantie.
De zaak ging, zoo vertelt de N. Rt.
Ct. uitstekend berekend wordt, dat hg
tusschen de f12.000 on f20.000 geïnd
moet hebben.
Dezer dagen brak voor eenige lieden,
die een contract aangingen, den tijd aan,
dat zij aan hun verplichtingen hadden
voldaan. Zij drongen nu op aflevering
van huu lot of loten aan, maar van den
kleermaker hoorden zij niets. De politie
kwam er bij te pas, vond loten, noch
geld en* rekendo de kleermaker en de
colporteurs als verdacht van oplichting
’t grootste gedeelte uit Ned.-Indië of medeplichtigheid daaraan in.
Een mislukte parachutesprong.
Op do Vuchterheido te ’c-Hertogen-
bosch zouden vliegdemoustraties worden
gehouden door aviateur van der Griendt,
waarbij Mia Schindler ’n parachutesprong
zou doen. Toen zg reeds buiten het
vliegtoestel hing, sloeg de parachute te
vroeg open en zou een sprong den dood
der vrouw hebben beteekend de aviateur
van der Griendt, dje het gevaar zag,
greep met de eene hand zijn toestel
besturende, de parachutiste bij den schou
der maar moest ton slotte haar met
beide handen in het onbestuurd gelaten
vliegtoestel trekken, waarbij het para-
chutedoek dat heen en weer fladderde
hem zeer hinderde. Gelukkig wist hij
toch met zijn toestel en de parachutiste
behouden op den grond te komen.
Gevaarlijke liefhebberij.
Op de heide bij Eindhoven hadden
Zondag parachutesprongen voor liefheb
bers plaats. Dertien waaghalzen hadden
zich aangemeld. De eerste, die goed
neerkwam, was een Nijmeegsohe koloni
aal, die voor kort ook reeds geparachu
teerd had. De tweede was een buiten
betrekking zijnde kelner, uit Eindhoven.
Bij dezen duurde het zeer lang vóór de
parachute zich ontrolde. Het linnen bleef
één bundeltje, en de touwen strekten
zich njet. De man begon toen allerlei
bewegingen to maken, waardoor hij in
een der koorden verward raakte, met
het gevolg, dat hij niet meer in eveu-
wichtshouding aan de zich thans strek
kende touwen hing, maar met het hoofd
veel lager dan de beenen. Eenige oogen-
blikken later daalde de parachute wel
gestrekt, doch nog niet geopend. Eerst
daarna ontplooide zich het toestel.
De man kwam met het hoofd naar be
neden, in het meer van Molenheide
terecht. De spanning onder het publiek,
dat hem reeds ten doode had opgeschreven
was overweldigend.
Zou ’t geen aanbeveling verdienen
dergelijke rookelooze Hefhebberg van
absoluut ondeskundigen te verbieden
vraagt de Maasb. terecht.
Ook al concurentie.
Ruim tien jaar geleden hadden we
in ons land pas één vliegenierClement
van Maasdijk, die het eerst te Hoeren-
veen zijn vliegkunst demonstreerde.
Thans hebben we niet alleen vliegeniers
zonder tal, maar ook al eenige beroeps
kleermaker B. H. v. R. uit de Röntgen- parachute-springers. En die protesteeren
__‘J thans bij de Ned. Vereen, voor Lucht
op, waarvan het doel zou agn het* óp vaart tegen het feit, dat de heer Henri
1 en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. V. ALTA, Warmoesstr, 76-78, Amsterdam,
Friesland Filiaal D. Y. ALTA te Leeuwarden, Bagijnestraat 54. Tel. Intercomm. 1114.
De BURGEMEESTER der
Gemeente WORKUM maakt be
kend, dat de volgende week
verkrijgbaar zal worden gesteld
op Bon No. Ö2 der Rijkssuikerkaart
Tevens wordt bekend gemaakt
dat de UITREIKING der
De kaarten worden alleen
aan de hoofden der gezinnen
of aan een der gezinsleden per
soonlijk afgegevenaan derden
worden de kaarten slechts af
gegeven bij overleggen van een
schriftelijke machtiging
van het betrokken gezinshoofd.
De Burgem, voornoemd
J. QUARLES VAN UFFORD.
Workum, 23 Sept. ’20.
jiSwtj «til! myn jonge laaterje net,
O, dy ’t mei 't Hegere «pot
«Der ha 'k de gek mei.... jild ma’kha,
Jaen op! aa... ’k wyt net hwot....ll«
En driigjend giet «yn fdat ombeech
«Jaen op!« (wylat ijochte it fel)
«Ik ha netlc «Wei wier!® en o God!
Hy «lacht en.... hja eiicht del.
Hy giet.;.. In fjArpylk.... hy jowt lid....
Hja heart noch heal syn rtim,
Hja jowt hjar op en krApt nei ’t lyk
En f<... en ztjêrt op hjm.
FRISO.
I
1
a De prijs der Advertentiën
1 is van 15 regels 60 cents, j
X elke regel meer 7 cents.
X Grootere letters naar plaats- j I
X ruimte. Buiten Friesland, uit- j
X gezonderd Familieberichten, j
X 10 ets per regel. Bij abon- j
X nement belangrijk lager. I
