Wettelijke 8-urendag.
voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw., Hindeloopen, Stavoren, enz. enz.
0
j Nieuws- en Advertentieblad
i!
46ste Jaargang.
ZATERDAG 13 NOVEMBER 1920.
No. 45.
Officieel Gedeelte.
Binnenlandsch Nieuws.
t'
Uitgave van T. GAASTRA Bz. te WORKUM. -
Tot plaatsing van Adv. en Reclames voor Handel, Nijverheid
voor
te erkennen
gegaan».
en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr, 76-78, Amsterdam,
Friesland Filiaal D. Y. ALTA te Leeuwarden, Bagijnestraat 54. Tel. Intercomm. 1114.
Dr. Kuyper.
In de Kamer is Dr. Kuyper herdacht
met een kort woord van den Voorsitter,
die o.a. zeiMoge sijn beeld in de her
innering voortleven van den fleren fran
ken, vrijen Vaderlander, en door minister
Ruys, die aioh als volgt uitdrukte >Niet
dan noode doen wg afstand van een reus
ah Kuyper. Wie aal wagen, nog wel in
een kort bestek, te schetsen welk een
leegte het heengaan van desen geest
laat? Voor zijn overweldigende eigen
schappen past ons slechts een eerbiedig
zwijgen. Jaren zullen er voorbij gaan,
eer de man, die thans ten grave daalt,
naar juistheid wordt geschetst. Zijn tijd-
genooten moeten dit aan volgende ge
slachten overlatenniet van nabij is
monumentale grootheid te schatten. Ons
past slechts, met ootmoedige berusting
1-een groot man is heen-
De prijs der Advertentiën X
is van 15 regels 60 cents,
elke regel meer 7 cents.
Grootere letters naar plaats-
ruimte. Buiten Friesland, uit-
gezonderd Familieberichten,
10 ets per regel. Bij abon-
nement belangrijk lager.
De BURGEMEESTER der
Gemeente WORKUM maakt be
kend, dat de volgende week
verkrijgbaar zal worden gesteld
op Bon No. Ö9 der Rijkssuikerkaart
2 7 2 ons Suiker.
De Burgem, voornoemd
J. QUARLES VAN UFFORD.
Workum, 11 Nov. '20.
Post, en Tel.
Verschenen is de post- en telegraaf-
begrooting voor 1921 aanwijzende een
tekort va» f 13.148.311. Verhooging der
buitenlandsohe tarieven, waarmede men
trouwens voorzichtig moet zijn, zal in dit
tekort niet kunnen voorzien.
De minister overweegt verhooging van
de maxima der tarieven genoemd in het
nog aanhangige wetsontwerp tot wijziging
van de portwet. Echter behoeven niet
alle tarieven verhoogd te worden. Ge
leidelijk moet ook worden gestreefd naar
meer economische verdeeling van werk
krachten.
Overwogen wordt om de kantoren voor
den post- en telegraafdienst vroeger te
sluiten, teneinde te komen tot een vrij
belangrjjke besparing op de uitgaven
voor het personeel.
Dr. Kuyper.
Over de laatste levensuren van dr.
Kuyper, deelt de heer R. C. Verweyok
in de Standaarde o.a. het volgende
mede
»Des avonds te ongeveer 7 uur be
merkte men dat hg iets begeerde, en
toen men hem vroeg of hij wellicht zijn
kinderen om zich heen wilde zien, knikte
hij bevestigend. Zijn zonen en dochters
betraden toen de ziekenkamer en daar
nam hij met een kus afscheid van allen.
Het was een ontroerend oogenblik.
Even daarna wenschte hij den heer
en mevrouw Idenburg te zien, en deze
verlieten met een handdruk en een enkel
woord de sponde.
eten, hem herkende. Hij belde de politie
op, maar de vrouw van den gezochte
hoorde juist het telefoongesprek af en
de man kon nog juist ontsnappen. Hij
reisde naar Haarlem en werd daar in
een café door de politie gearresteerd.
Afschaffing van tollen.
Het Dagsljjksch Bestuur van den A. N.
W. B., Toeristenbond voor Nederland, heeft
aan de Tweede Kamer der Staten-Generaal
oen adres gericht, waarin het te kennen
geeft, dat het mot zeer groote belangstel
ling heeft kennis genomen van hot amen
dement VII, door het lid dier Kamer, den
heer Jhr. Mr, Dr. E. A. van Berestejjn,
voorgesteld op het voorstel tot wjjziging
van do Gemeentewet en do Wet op de
Inkomstenbelasting 1914 en van de daarbjj
gegeven toelichting.
Do heer Van Borestejjn bedoelt, blykens
z(jn toelichting, met zyn amendement om
te komen tot afschaffing van do gemeen
telijke tollen, waardoor hot bestuur steun
verkrijgt voor het door hem reeds sedert
jaren voorgestane denkbeeld om het ver
keer op do openbare wegen voor een ieder
geheel vrty té doen zjn, wolk denkbeeld
door hot Rijk reeds bjj de Wet van 22
Juli 1899 voor de Rjjkswegen is toegepast
en sedert door enkele Provinciale- en ver
schillende gemeentebesturen voor de onder
hun beheer staande wegen is gevolgd.
Wanneer op het bedoelde denkbeeld van
den heer Van Borestejjn wordt ingegaan,
zal een tweede en zeer belangrijke
stap worden gedaan op den weg, leidende
naar de algoheele vrijmaking van het ver
keer op de openbare wogen, walken stap
het bestuur dus van ganscher harte zou
toejuichen.
Da tolheffing toch is in het algemeen
een wjjze van belastingheffing, welke èn
economisch èn uit een oorpunt van billijk
heid moeilijk is te verdedigen; uit een
economisch oogpunt, omdat een onevenredig
groot gedeelte van de tolgelden den weg
niet ten goede komt, maar besteed moet
worden aan de invordering dier gelden
uit een oogpunt van billijkheid, omdat ook
anderen dan de weggebruikers groote voor-
deelen van het bestaan van den weg ge
nieten.
De verkeerswegen immers liggen er ten
dienste van alle ingezetenen eener gemeente
en niet alleen van hen, die de wegen met
bepaalde vervoermiddelen berijden, zoodat
het billijk is de lasten van den weg te
verdeelen onder allen, die van de aanwe
zigheid van den weg voordeel genieten.
Het verdient dus in alle opzichten aan
beveling om de kosten van het onderhoud
van de wegen eener gemeente geheel ten
laste te brengen van de gemeentebegroo-
ting en de daarvoor benoodigda gelden niet
gedeeltelijk door tolheffing te doen innen.
De opbrengst van de tolheffing staat
veelal ook niet in verhouding tot den last,
welken het verkeer er door ondervindt en
deze belasting drukt in hoofdzaak en het
sterkst op die weggebruikers, die voor hun
beroep, bedrijf of kleinen handel veel op
de wegen moeten verkeeren en voor wie
het veelvuldig betalen van tolgeld een zeer
drukkende uitgaaf is, welke niet in ver
houding staat tot hun soms geringe ver
diensten.
In de Kamerzitting van 15 Juli 1915
werd ook de hoop uitgesproken, dat de Rs-
geering in het algemeen naar de middelen
zal zoeken om het verkeer in Nederland
zooveel mogeljjk vrij tg maken.
Tolvrjje wegen zjjn verder niet alleen in
het belang van do inwoners eener gemeente,
doch dragon ook bjj tot de bevordering
van hot vroemdolingenbezoek, waarvan zoo
wel do gemeente als do inwoners de on
miskenbare groote voordeelen ondervinden.
Ook door buitenlandscho toeristen wordt
herhaaldelijk geklaagd over do talrijke tol
len, welke zich nog steeds in Nederland
op do wogen bevinden, waarvoor zij tel
kens moeten stoppen, of welke zjj, uit on
bekendheid met do plaatselijke ligging,
soms onbewust passoeron mot de daaraan
verbonden minder aangename bejegening
van de zijde der tolgaarders, die hun uit
leggingen, in vreemde taal gegeven, niet
verstaan of begrijpen
Bovendien is de zuivere opbrengst der
tolgelden, welke het onderhoud van den
weg ten goede komt, veelal niet zoo groot,
dat deze niet op andere wjjze uit da in
komsten der gemeente zou zjjn te vinden,
zonder het verkeer op den weg op zulk
een minder gowonschte wijze te belom
meren.
Aan H.H. Adverteerders be
richten wij, dat advertentiën in
’t vervolg uiterlijk Donderdags
avonds moeten worden inge
zonden, omdat ons blad Vrij
dags om 5 uur reeds gereed
behoort te zijn.
Uitgezonderd familieberichten
kunnen advertentiën die Don
derdagavond niet zijn ontvan
gen niet meer worden geplaatst.
De Uitgever.
Spionage.
Eenige dagen geleden werd aan de
grens te Nispen gearresteerd de opper
wachtmeester- brigadier der Belgische
gendarmen G. van Slambrouck, verdacht
van spionnage ten nsdeele van ons land.
Gebleken is, dat Van Slambrouck ge
durende vier jaar op groote schaal in
Nederland gespionneerd heeft. De aan
houding van den Belg staat, zoo schrijft
men uit Roosendaal aan het Hbl., in
nauw verband met de arrestatie van den
sergeant der infanterie Ansems, jn garni
zoen te Bergen op Zoom.
Genoemde Ansems werd voor eenige
weken gevangen genomen wegens valsche
onderteekening van een versoek tot
doorlating aan de grenspost te Esschen
voor een Belg sonder papieren. Dit
versoek was onderteekend met den naam
van een Belgisch politiechef.
Hg heeft bekend in nauwe relatie te
staan met den Belgischen spionnagedienst
en vooral met Slambrouck. Ansems sou
aan hem onder meer plannen der ver
sterking van Willemstad en Bergen-op-
Zoom, de werking van ons reoruteering-
stelsel en van den etappedienst, sterkte
en indeeling van de marechaussee-brigade
ens. hebben overgeleverd.
Uit den Leerdamschen Raad.
De Raad van f._
i|d stakende was, heeft weer vergaderd
We waren allen diep ontroerd, toen
de heer Idenburg zoo kinderlijk eenvou
dig bad of God zijn moegestreden kind
een ruimen ingang in zijn Koninkrijk
wilde geven en hem het sterven licht
maken.
Later op den avond kwam de dokter.
Hij oordeelde den toestand zeer kritiek
maar toch iets beter dan des morgens..
Da zieke was volkomen helder en bij
bewustzijnde pols was iets beter maar
we moesten er ons op voorbereiden, dat
het op zijn hoogst nog een paar dagen
duren kon.
Maandag was de achteruitgang weer
merkbaarder. De trekken van het eens
zoo forsohe gelaat vielen eenigermate in
het eens zoo sprekende oog stond dof
en de oogopslag kostte hem blijkbaar
moeite.
Maandagmiddag gaf hij de begeerte
te kennen, nog eens den heer Idenburg
te zien, die dadelijk aan het verzoek
gehoor gaf.
Zooals reeds een vorig maal door mij
werd medegedeeld, was de zieke wat
zijn zielstoestand betreft, rustig en kalm.
Hij wachtte en wachtte geduldig.
Voor ieder bewijs van hartelijkheid
was hij uitermate dankbaar en zijn ziels
oog bleef vol vertrouwen gericht op die
toekomst van enkel heerlijkheid en vrede,
die God voor zijn kinderen heeft weg
gelegd.
en een der leden, de anti-rev. wethouder
Van Dam, heeft in die vergadering uit
eengezet waarom men
zoo graag slijten wil.
In de eerste plaats is de burgemees
ter zoo vaak afwezig (ongeveer 200 da
gen per jaar). Dan was door te weinig
toezicht het distributiebedrijf slordig be
heerd. Op een partij zeep van f63.000
was een verlies van f 53,000 geleden.
Met het geld, beschikbaar gesteld voor
de distributie, werd op groote schaal
kettinghandel gedreven Nog nooit was
rekening en verantwoording gedaan en
uit een deskundig onderzoek was ge
bleken, dat van boekhouding geen sprake
geweest was. Een quantum slaolie was
tweemaal verkochtdit kostte de ge
meente maar even f 2400. Ook criti-
seerde do heer Van Dam de leiding van
den burgemeester als voorsitter van den
Raad, om persoonlijke redenen moesten
enkele raadsleden het altijd ontgelden
en ironie en spot was schering en in
slag. In het voorjaar 1918 beloofde de
beer Mees reeds te sullen vertrekken,
ook in deze had hij zijn belofte niet ge
houden.
Ook als hoofd der politie liet zgn op
treden veel te wenschen. Twee agenten
werden om persoonlijke redenen on
eervol ontslagen.
Ook andere leden critiseerden ’t be
leid van den burgemeester, die verklaarde,
dat hij zich niet zou verdedigen in deze
vergadering, daar het er toch om te
doen was >hem den nek om te draaien.
De Raad besloot met bijna algemeene
stemmen om nogmaals bij de autoriteiten
aan te dringen op het ontslag van den
burgemeester.
Een zeer ernstig ongeluk.
Op de uit gestrekte terreinen, die de
naamlooze vennootschap Wilton’s ma
chinefabriek en scheepswerf te Schiedam
bezit en gelegen zgn achter het Sterre
bosoh en nabij de Vijf Sluizen aldaar, is
de te Rotterdam aan den Coolsingel
gevestigde firma H. Botzer, beton- en
waterbouw, sedert een paar jaar werk
zaam om er voor de firma Wilton een
groote schepenloods te bouwen.
Aan deze loods die ongeveer 200 tot
250 meter lang en 100 meter breed
moet worden, werken dagelijks bijna 200
man, Nederlanders en Duitschers.
Maandagmiddag ongeveer 3 uur is
plotseling een gedeelte van het in koe-
pelvorm gebouwde betonnen dak over
een lengte van nagenoeg 80 meter geheel
ingestort, en het heeft in zgn val een
groot gedeelte van het in aanbouw zijnde
gedeelte meegesleept. Het ingestorte
gedeelte was zoo goed als gereed. Er
wordt vermoed dat de baddings en ander
houtwerk te vroeg zgn weggenomen.
Een timmerman, die op het ingestorte
koepeldak zat, voelde het geheel als een
kaartenhuis onder zich wegschuiven en
ineenzakken. Hij liet zich meeglijden en
kwam met den schrik vrij.
De ruïne is geweldig. Het is een chaos
van uitstekende palen, stukken beton en
ijzeren binten.
Spoedig, nadat het ongeluk had plaats
gehad zgn van onder de puinhoopen te
voorschijn gehaald de Igken van de beton
werken Grootveld te Schiedam en Kalk
man en van der Beek uit Vlaardingen
Mogelgk liggen er nog drie Igken onder
het puin en van de ingestorte loods althans
op het zoodra mogelgk gehouden appèl
ontbraken nog drie mannen die ook in
den loop van den avond niet zgn opge
spoord.
Uit den chaos zgn verder te voorschijn
gehaald acht gewonden, onder wie zeer
ernstige. De meesten hebben beenbreuken
en hoofdwonden. Eén was er met een
gebroken ruggegraat en een Duitscher,
mede gewond, was bovendien zoo opge-
Loerdam, die eenigen wonden, dat men aan zgn toestand twgfelt.
1 Deze acht gewonden, onder wie drie
Mond- en klauwzeer.
Door het bestuur der Friesche Maat
schappij van Landbouw is een adres ge
zonden aan den Minister van Landbouw
waarin wordt gezegd, dat hoewel thans
de staltijd is aangebroken, het bestuur
tot heden tevergeefs heeft gewacht op
een verscherpt optreden tegen het mond
en klauwzeer, ofschoon daarop dezen
somer door het Koninklijk Nederlandsch
Landbouw Comité is aangedrongen. Juist
nu, bij het begin van den staltijd, is het
zoo dringend noodig, dat de Minister het
passieve stelsel laat varen en opdracht
geeft tot een krachtige bestrijding, zij
het voorloopig dan volgens een der vroe
ger gebruikelijke systemen.
Dat het rapport der betreffende Staats
commissie nog niet is verschenen, zelfs
nog niet ten deele, mag niet langer een
reden zijn om de ziekte, die althans in
Friesland op dit oogenblik zeer goed zou
zgn te localiseeren en verder in te krim
pen, kalm te doen voortwoekeren.
Adressant acht een nadere argumen
tatie overbodig, daar deze te vinden is
in bedoelde missive van het Koninkl
Nederl. Landbouwcomité en dringt er
ernstig bij den minister op aan onver
wijld tot krachtdadig optreden over te
gaan.
De poging tot oplichting van f50.000.
Verleden week probeerde een jonge
man op een valsche cheque aan een
bankinstelling aan de Heerengracht te
Amsterdam f 50 000 te innen. Het valsche
formulier stemde echter niet geheel
overeen met het oorspronkelijke, maar
het verschil viel weinig op en de hand
teekening was zoo schitterend nagemaakt,
dat een chef der instelling den betrokken
procuratiehouder adviseerde tot uitbetaling
De procuratiehouder vertrouwde echter
de zaak niet, overtuigde zich eerst tele
fonisch, dat de betrokken bank de kwi
tantie niet had doen presenteeren, deed
alle deuren sluiten en waarschuwde de
politie. De oplichter bemerkte evenwel
de manoeuvre en wist nog juist te ont
snappen, voordat alle deuren gesloten
waren.
lotusschen hadden echter eenige em
ployé’s den man herkend. Hij was Duit
scher en vroeger boekhouder aan een
andere Amsterdamsche bankinstelling.
De politie zocht, maar de man was niet
te vinden, tot een kellner in een hotel,
waar de oplichter met zgn vrouw zatte
j Dit blad verschijnt des Za- X
j terdags en kost per kwartaal X
j 65 cents; franco per post X
j 7 5 cents. Enkele Nos. 5 ets. X
Ingezonden stukken Don- X
j derdags voorm. in te zenden. X
j Advertentiën tot uiterlijk Don- -
j derdagsavonds, uitgez. familieber.
Duitschers, zgn naar bet ziekenhuis te
Vlaardingen gebracht. Vijf hunner zgn
den burgemeester daar woonachtig, Voorts zgn drie gewonde
Schiedammers in het ziekenhuis aldaar
opgenomen. Een aantal minder ernstige
gekwetsten hebben zich te voet naar hun
woningen kunnen begeven.
Zes dokters uit Schiedam, Vlaardingen
en Rotterdam verleenden op het terrein
de eerste hulp, voor hst verleenen waar
van ook een hoofdverpleegster en drie
verpleegsters uit het gemeenteziekenhuis
te Schiedam uittrokken. Bij het vervoer
van de gewonden heeft uitnemende diens
ten bewezen de auto van den heer A.
C. van de Lelie, wonende op de Ko
ninginnegracht te Den Haag, die zgn
auto, waarmee hij toevallig in de nabij
heid was, terstond beschikbaar stelde
voor dit doel.
De burgemeester van Schiedam de
heer A. Gijsen, de wethouders dier ge
meente en meer autoriteiten waren
spoedig op het terrein van het ongeluk
aanwezig.
’s Avonds zgn de substituut-offioier van
justitie, mr. dr. J. Wgnveldc, en de
reohter-commissaris, mr. H. de Bie uit
Rotterdam naar Schiedam gegaan, waar
zg met den commissaris van politie al
daar een onderzoek in loco hebben in
gesteld.
Plannen en teekeningen van den te
bouwen loods en een hoeveelheid beton
zgn voorloopig in beslag genomen.
De schade is geweldig
Namens de firma, die de loods bouwt,
wordt medegedeeld, dat deze 165 M.
lang en 130 M breed is en een opper
vlak van 20,500 vierk. M. heeft. De
loods bestaat uit 7 hallen, die op één
na alle gereed zgn de 7de hal is over
een lengte van ongeveer 25 M. ingestort.
Wat deze laatste hal betreft, men was
sedert een paar weken ook daar gereed
met het zoogenaamde bekisten en beton-
neeren.
Omtrent de oorzaak van het ongeluk
tast men in het duister. Men denkt aan
onvoorzichtigheid. De firma laat een on
derzoek instellen. Vrij zeker acht ze het
ook, dat er nog drie dooden onder de
ruïne van het ingestorte gedeelte l’ggen.
De schade begroot zg op f 50.000 tot
f 75.000.
FRISO
3 E
