■1
Nieuws- en Advertentieblad
f
De Brandstoffen-Commissie
te WORKÜM stelt in de Maand
JANUARI verkrijgbaar,
de nog in voorraad zijnde
Sponturf en Baggelaarturf.
voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw, Hindeloopen, Stavoren, enz. enz.
Advsrtttrsn dostvsrkoopen
47ste Jaargang.
ZATERDAG 8 JANUARI 1921.
No. 2.
Officieel Gedeelte.
Binnenlandsch Nieuws.
Gemengd Nieuws.
t
1
Uitgave van T. GAASTRA Bz. te WORKUM.
en
f
Tot plaatsing van Adv. en Reclames voor Handel, Nijverheid
voor
Tuberculose
lin.nr bestrijding1,
door J. A. PUTTO,
Geneesheer bij de Nederlandsche Centrale
Vereeniging tot bestrijding der Tuberculose
Dit blad verschijnt des Za-
terdags en kost per kwartaal
65 cents; franco per post
75 cents. Enkele Nos. 5 ets.
Ingezonden stukken Don- J
J derdags voorm. in te zenden.
J Advertentiën tot uiterlijk Don-
derdagsavonds, uitgez. familieber.
«Ten Uw lichaam paal verzwakken'»
I gebruikt dan MUMHARDTlsg
Een roover.
Tijdens den voetbalwedstrijd van N.
S. 0. II te Nijmegen vervoegde zich
Zondag j.l. even na de rast een als heer
gekleed persoon bij den eigenaar van een
tegenover het Sportpark gelegen woning
waarin de spelers van N.E C. zich ver-
tleeden. Hij gaf voor te heeten Maas,
scheidsrechter van den N.V.B. en ver
zocht tot de kleedkamer te worden toe
gelaten. De eigenaar van den woning
roosterde geen argwaan en verschafte
lem toegang. De man verbleef ruim ean
half uur in de kleedkamer en verliet
deze kort voor het einde van den wedstrijd.
Wie schetst de ontsteltenis van de N.
E. C.-ers toen de meeaten hunner bij
terugkeer in do kleedkamer tot de ont
dekking kwamen, dat hun geld uit de
kleeren was weggenomen. Uit een der por-
temonnaies was wel het geld ontvreemd
doch de dief had er een paar gouden
ringen ingelaten. Een der jongens miste
alleen f 16.50.
De spelers van het bezoekende elftal
verkleeden zich in het sportpark en waren
dus den dans ontsprongen.
Onmiddellgk volgde aangifte bij de
politiede recherche stelde een nauw
gezet onderzoek in en na eenigen tijd
werd op aanwijzing van een N.E C.-lid
de dader in de stad aangehouden. Hij
gaf op te zijn de 33-jarige B. J. L.
te Nijmegen. Bij fouilleering werden op
hem bevonden een portemonnaie met
1 en een met f 4.94. Hij erkendo
een der portemonnaies in bedoelde kleed
kamer uit aldaar hangende kleeding te
hebben ontvreemd. Het totaal-bedrag van
het gestolene is echter veel grooter.
Bij nader onderzoek bleek, volgens de
»Nijm. Crt.« de aangehoudene genaamd te
zgn 0. M. W. K. een 31-jarige bakker uit
Haarlem. Hij stond in het Politieblad
gesignaleerd voor negen maanden gevan
genisstraf wegens oplichting terwijl door
de politie te ’s-Gravenhage zgn aanhou
ding was verzocht eveneens wegens op
lichting.
De prijs is bepaald op 5
Gulden per 500 stuks schriften op
dat een voorbeeld is geweest voor de overige
provinciën bij de uitvoering van de Wo dwarsstraat,
ningwet, eveneens tot een voorbeeld wor
den voor de overige gewesten ten aanzien
van de Tuberculosebestrijding
’s Gravenhage, December 1920.
a f2.10 per HL.
- 3.40
a - 4.20 p. 100 KG.
a - 4.20 per HL
I De prijs der Advertentiën
is van 15 regels 60 cents,
elke regel meer 7 cents.
I Grootere letters naar plaats-
I ruimte. Buiten Friesland, uit-
i gezonderd Familieberichten,
10 ets per regel. Bij abon-
nement belangrijk lager.
ding beschikbaar ie. Dan zal zij er tce
overgaan in het begin van de ziekte
rust te nemen en niet te blijven door
sloven tot schade van eigen lichaam, tot
schade van het gezin. Schade en leed,
want als zij voelt, dat het niet langer
kan, is de mogelijkheid niet uitgesloten,
dat zij na eene langdurige ziekte door
den dood aan de haren ontnomen wordt.
In de grootere plaatsen zijn uit de
Besturen z g. comités voor Socialen Ar
beid opgericht, die zich belasten met
bovenvermelden nazorg, voor de patiënten.
In een kleine gemeente zou dit comité
niet op z’n plaats zgn, doch do bedoe-
ing er van zal door ieder krachtig Be
stuur worden begrepen.
Menig oud patient (e) heeft aan de
bemoeiingen van Groene Kruis- en andere
Besturen te danken, dat zij weer zgn
geworden tot nuttige gezonde leden in
de maatschappij.
Laat Friesland met zijn sterk naar
voren tredend gevoel tvan wat genoemd
is de Sociale rechtvaardigheid t (Faber), meisje de lust iemand te dooden en op
zekeren dag trok zij naar de Laurier-
waar haar vader woonde,
en trachtte haar beide zusjes met sac
charine te vergiftigen. Dit was haar
echter niet gelukt.
De politie heeft inlichtingen te Den
Haag wgewonnen, maar de hoofdcom
missaris heeft daar nooit aangifte gekre
gen van de vergiftiging van een driejarig
kind. Een onderzoek, dat te Amsterdam
werd ingesteld, bracht aan het daglicht, f 8.71
dat het meisje zich geruimen tijd in
donker Amsterdam had opgehouden te
midden van het gespuis, dat leeft van
roof en misdaad.
Ofschoon men gelooft, dat het meisje
niet wél bij het hoofd is, werd zij voor
alle zekerheid naar de residentie op
transport gesteld.
Arrestaties met hindernissen.
Maandagmiddag wilde een agent een
beschonken man in de Boekhorststraat
te Den Haag arresteeren, waar by deze
zich ernstig verzotte.
Nadat assistentie was opgedaagd, tracht
ten de agenten den man over te brengen
naar het bureau Riviervischmarkt, maar
nu begon ook het publiek zich met de
arrestatie te bemoeien, en wel op zoo
danige wijze, dat een der agenten zgn
revolver trok en een schot in de lucht
loste, om het steeds meer opdringende
publiek op een afstand te houden.
Dit baatte echter maar weinig. Een
inspecteur van politie, die eveneens bij
de arrestatie aanwez'g was, werd vast
gegrepen en door iemand uit het publiek
ernstig mishandeld, terwijl een andere
agent, die ham wilde ontzetten, eenige
ontvellingen opliep aan handen en gezicht.
De dader van de mishandeling van den
inspecteur, een zekere W., van beroep
melkbezorger, werd gearresteerd en even
eens onder groot verzet naar het politie
bureau overgebracht.
Ook op Scheveningen heeft de politie
Maandag bij een arrestatie met ernstige
moeilgkhoden te kampen gehad.
Door zekeren D. Lbakker van be
roep, werd aangifte gedaan, dat hg bij
een vechtpartij in de Marcelisstraat was
mishandeld door een tweetal personen,
die ook zgn jas totaal hadden vernield
Toen de politie tot de arrestatie van dit
tweetal over wilde gaan, zekeren J. S
en P. de N., stuitten zij hierbij op een
hevig verzet, zoodat zij van hun «abels
gebruik moesten maken.
Een der agenten kreeg een ernstigen
klap boven op zgn hoofd, terwijl ook
zgn schouder werd ontwricht. Een ander
agent werd bij de worsteling in de hand
gebeten, gelukkig niet zeer ernstig. Na
luurlijk werden ook deze vechtersbazen
naar het politiebureau overgebracht.
aan huis bezorgd.
Op de bonnen 3 tot en met
10 der Brandstoffenkaart is ver
krijgbaar
Cokes
Eierkolen
Brikettes
Anthraciet
Zitting wordt gehouden op
de bekende plaats en uren.
het werk gesteld om te beletten dat de
patient weer instort. Dit zgn wij verplicht
voor den lijder en zgn gezin, maar niet
minder voor de maatschappij, daar inva
lide personen kapitaalverlies meebrengen.
Opnieuw kan het Bsstuur zgn mede
werking verleenen door bij huiseigenaren
en woningbouwvereenigjngen voor den
lijder te pleiten.*)
De jaarverslagen doorlezende van de
381 vereenigingen die aangesloten zgn
bg de Nederlandsche Centrale Vereeni
ging tot bestrijding der Tuberculose,
stemde het prettig uit verscheidene te
bemerken, dat de Besturen hun doel
bereikten tot heil van patient en maat
schappij.
Ook beroepsverandering kan aangewezen
zgn en de bestuursleden zullen kunnen
beraadslagen of op eenige wijze hulp
geboden kan worden. De tuberculeuze
huismoeder dient te weten, dat de zorg
voor het gezin van haar kan worden
afgewenteld doordat hulp in de huishou-
te hebben ondergaan en beide maken
het nu heel goede.
Niettegenstaande alle moeite, die men
zich heeft getroost zullen toch velen ten
offer vallen aan de tuberculose, een ziekte
eenmaal de witte pest genoemd. Door
zich vroegtijdig door den huisdokter, en
in groote plaatsen door den leider van
het consultatiebureau te laten onder
zoeken, zal de ziekte in het begin kun
nen worden bestreden.
Vol hoop volgt de patient de voor-
van den dokter, want hij
weet reeds, dat de tuberculose een ziekte
is, waarvan hij genezen kan. Zoowel bg
kinderen als bij volwassenen zgn zeer
gunstige resultaten bereikt. De verpleging
kan plaats vinden in het huis van den
patient, dan wel in sanatoria en dag
verblijven (bij de verpleging in dagver
blijven keert de lijder dus ’s avonds in
zijne woning terug. Het bestuur van de
vereeniging moet dus pogingen in het
werk stellen den verpleegde een goed
huis te verschaffen).
Het aantal plaatsen in de sanatoria
is beperkt, dikwijls is geen geld beschik
baar om sanatoriumverpleging in te stel
len verpleging in het gezin zal dus
tneerendeels worden toegepast.
Veel arbeiders worden op het oogenblik
in sanatoria verpleegd op grond van het
bepaalde in art. 99 van de Invaliditeits
wet. Indien het gevaar van blijvende in
validiteit kan worden afgewend door doel
matige behandeling of verpleging kan n.l,
de Raad van Arbeid aan de Rijksverzekering-
bank voorstellen, deze behandeling of ver
pleging op haar kosten te doen geschieden.
Hiervoor zullen dus de lichtere ge
vallen in aanmerking komen. Indien een
patient door den dokter voor genezen is
verklaard, zal de arbeid weer moeten
worden hervat. Was bij in het sanato
rium reeds aan het werk gezet, zoo zal
het hem minder moeilijk vallen eene
betrekking te vinden, dan wanneer hij
thuis is verpleegd. Een werkgever zal
moeten worden gevonden, die helpen
wil door voorloopig minder zwaren arbeid
te laten verrichten, waarna langzamer
hand tot zwaarder werk kan worden
overgegaan.
Hier ligt een sohoone taak voor het
Bestuur van de Vereeniging dat door
zgn invloed bij de werkgevers dikwijls
veel kan bereiken.
Een patient die uit een sanatorium
ontslagen wordt en in eene slechte wo
ning terecht komt zal spoedig denadee-
lige gevolgen hiervan ondervinden. Hij
voelt dubbel wat hij mist, daar hij ge
wend is geraakt aan de goede slaapge
legenheden op de goed geventileerde
Door aanbouwtjes of ligtenten bfl de
woning kan tjjdeljjk in den nood worden
voorzien.
/kis de minste -
inspanning U vermoei^
Bureaucratie.
Het sociaal-democratisch raadslid Jilles
te Utrecht schetste in den Raad den gang
van zaken als iemand van de gasfabriek
een gloeikousje wil betrekken.
Iemand komt aan de gasfabriek aan
het loket.
aMjjnheer, mag ik een gloeikousje?!
»Ja, maar dat kan zóó niet. Dan moet
u een briefkaart of een brief schreven en
die moet u dan in de bus werpen, welke
bjj den portier is geplaatste.
Da gegadigde schrift een briefje en werpt
dat in de bus. Een ambtenaar komt en
haalt het er uit. Het wordt gebracht bij
den onder-directeur. Deze zet er zjjn Pa~
raaf op en laat het naar den inspecteur
brengen. Deze teekent het voor »gezien«
en laat het brengen naar don ambtenaar
belast met do korrespondentie, Hjj boekt
het in, en laat het brengen naar den ma
gazijnmeester. Deze laatste draagt een
werkman op het kousje ten huize van den
besteller te bezorgen. Zoo noodig wordt
deze werkman voorzien van twee tram
kaartjes. Er wordt een nota geschreven
en eenige weken later gaat een ambtenaar
naar den afnemer-van het kousje. Deze
is niet thuis of heeft geen geld. De amb
tenaar komt 8 dagen later nog eens en
int de 60 cent voor het geleverde kousje,
De Raad lachte.
Maar >Hot Volk* vraagt: Wie zal dien
Augiasstal aan de gasfabriek eens reinigen?
Gelnkkige gemeenten.
De minister-president heeft dezer dagen
in de Eerste Kamer de verrassende me-
dedeeling gedaan, dat er in ons land nog
acht gemeenten zgn, die hunne huishou
ding voor elkaar schipperen zonder het
heffen van een hoofdelijken omslag.
Neemt nu het rijk ook nog de kosten
van onderwijs, armenzorg en politie van
de gemeenten over, dan zal dit achttal
gaan gelijken op naamlooze vennootschap
pen, die dividend uitkeeren aan de ge
meentenaren.
Ongelukkig gevallen.
Toen een paar dagen geleden notaris
S. L. v. d. Borg, van Makkum, te Har-
kezijl van da eene tram in de andere
sou overstappen, geraakte hij daarbij sco
ongelukkig te vallen, dat hij een heup
brak. Hij is ter verpleging naar het
ziekenhuis te Sneek getransporteerd.
Misdaad l
Het Nationaal Reddingsleger te Am
sterdam had een half jaar geleden een
meisje opgenomen van ongeveer 22 jaar.
Veel sprak zij meestal niet, maar af en
toe deed tij verhalen van een kind, dat
tg zou hebben vergiftigd. De comman
dant van het Reddingsleger geloofde niet
veel van het verhaal, maar achtte het
toch beter de politie van het geval in
kennis te stellen.
De commissaris, de heer Ploos van
Amstel, nam het meisje een verhoor af,
maar ook hij is niet veel wijzer gewor
den. Zij vertelde, dat zij een jaar of
drie geleden Amsterdam, waar zij woonde,
had verlaten en naar Den Haag was
getrokken, waar tij »het leven* inging
Zij woonde daar met een paar vriendin
nen. 't Adres van haar woning daar
kon zij niet opgeven. De drie meisjes
kregen ook wel eens vrienden* op be
zoek. De dame, aan wie de woning
hoorde, mocht dat echter niet weten,
maar haar driejarig dochtertje, dat wel
eens bij de meisjes kwam en de vrien
denbezoeken zou hebben gemerkt, ver
telde haar wat zij had gezien. Het kind
werd zoet gehouden met chocolade, maar
dat bleek op den duur niet afdoende.
De kleine moest dan maar uit den
weg geruimd.
Het 22-jarig meisje zou het geva
opknappen. Zij kocht bij een drogist
(een adres wist sg alweer niet), zuring
Slot.
>I«d«r ingawjjde gevoelt dat hst
voornaamste vraagstuk der 20 a*
eeuw is, hoe de tuberculose te be
straden?* (Fr, von Koranigi.)
Goed toebereid voedsel, geregeld leven,
verblijf in de buitenlucht, goede slaap
plaatsen werken samen om de reserva-
kraoht van het kind ta verhoogen.
Kunnen de kinderen het onderwijs op
de gewone scholen niet volgen als gevolg
van hun zwakke gezondheid, dan zullen
z.g. buitenscholen diensten bewijzen. In
het buitenland zgn er meerdere, gebouwd
in het bosch, aan zee, op daken en oude
veerbooten, in Nederland beschikken wij
tot op heden slechts over één buiten
school en wel te Scheveningen. Op zoo’n
dagschool met sanatoriumregime wordt
bereikt, dat de schoolkinderen zoowel
lichamelijk als geestelijk vooruitgaan.
Naar dit model zullen wij 'paviljoenen
kunnen opriohten voor de kleinere kin
deren, aan zee of in de parken, waar
zij onder toezicht van eene verpleegster
en helpsters den dag met spel, afgewis-
seld door rusttgden kunnen doorbrengen.
In den Haag is dit toegepast en wel
met zeer veel succes. Eiken morgen
gingen de kinderen met de tram naar
het strand en het was een waar genot, - -r -
de bigde gezichten van de moeders (die «ekenzaaL AUe pogingen^ moeten dus in
de kinderen aan de halte afgaven) en
de opgewekte snuitjes van de klejnen
waar te nemen. In het begin werd nog
al eens een pruilend kind opgemerkt,
doch dat was spoedig veranderd. De kin
deren werden krachtiger, lengte en li
chaamsgewicht namen toe.
Zgn deze kinderen afkomstig uit een
gezin waarin een tuberculoselijder voor
komt, dan is een dubbel voordeel te
boeken, want behalve dat het kind ster
ker is geworden, is het niet aan het
gevaar van besmetting blootgesteld.
Een volwassen persoon van zwakke
gezondheid kan een enkele maal door
het kiezen van een beter beroep zgn
voordeel doen. De bestuursleden van de
Vereeniging kunnen daarbij dikwijls hulp
verleenen. Het moet een aangenaam ge
voel zgn geweest voor de secretaresse
en overige bestuursleden van eeneZuid-
Hollandsche afdeeling, dat in het jaar
verslag 1913 kon worden geschreven:
beide waren bakkersleerlingen en zagen
er slecht uit. Daarom werd hun aange
raden bij het tuinbouwvak te gaan. Zij
hebben dien raad opgevolgd, de een
direct, de ander na eerst een rustkuur
en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr, 76-78, Amsterdam,
Friesland Filiaal D. Y. ALTA te Leeuwarden, Bagijnestraat 54. Tel. Intercomm. 1114.
In bassen yansF FL7Ö
b/j ApothenDroQi-sren
zout of zoutzuur. Wat ’t precies is ge
weest kan zij niet zeggen. De drogist
wilde 't eerst niet geven, maar ’t meisje
vertelde, dat 't diende om vlekken uit
laar kleeren te halen. Toen kreeg zij
iet.
Zij is toen met het kind alleen in een
kamer gegaan en heeft de kleine het
goedje uit een theekopje laten drinken.
Het fleschje en het kopje had zij het
raam uitgegooid. Na tien minuten werd
iet kind onwel en toen is het meisje
weggeloopen, de kleine aan haar lot
overlatende.
Tot zoover het verhaal. Wat er verder
met het kind is gebeurd, of het is over
leden, wist zij niet. Wel vertelde zij.
dat de vriendinnen naar Duitschland
waren getrokken.
De vergiftiging zou in Junj 1918 zgn
gebeurd. Voor zoover bij de politie be
kend is, is er echter niets van zoo’n
geval uit die dagen bekend.
Ook in de hoofdstad bekroop het
FRISO
