Nieuws- en Advertentieblad
voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw, Hindeloopen, Stavoren, enz. enz.
Advsrtsarea dostvsrkcopen
vorderingen
ZATERDAG 15 JANUARI 1921.
47ste Jaargang.
No. 3.
Officieel Gedeelte.
Binnenlandsch Nieuws.
Uitgave van T. GAASTRA Bz. te WORKUM. w
Tot plaatsing van Adv. cn Reclames voor Handel, Nijverheid
voor 1
Dit blad verschijnt des Za-
terdags en kost per kwartaal
65 cents; franco per post 2
75 cents. Enkele Nos. 5 ets. 2
Ingezonden stukken Don- 2
J derdags voorm. in te zenden. 2
J Advertentiën tot uiterlijk Don-
derdagsavonds, uitgez. familieber. 2
0 De prijs der Advertentiën o
2 is van 15 regels 60 cents,
2 elke regel meer 7 cents.
2 ruimte. Buiten Friesland, uit-
2 gezonderd Familieberichten,
2 10 ets per regel. Bij abon-
2 nement belangrijk lager.
magazijn der firma A. van de Post, dat
geheel met kunetwol was gevuld in lichte
laaie. Een ontzettende vuurregen viel
neer op de aangrenzende gebouwen en
epoed'g sloegen ook de vlammen uit het
dak der oude fabriek van de firma
Jansen van Tulder. Het drie verdiepingen
hooge fabrieksgebouw was weldra één
vuurzee, waartegen de brandweer niets
vermocht. In deze fabriek had de firma
0. van Wezel en Co. grossier in manu
facturen, haar magazijn en zag haar
reuzen voorraad een prooi der vlammen
worden. Ook de firma J. Brouwers Jr.
had hier een opslagplaats van wol, waar
van niets gespaard bleef.
De brand breidde zich inmiddels nog
wordt den werknemers aangeraden bjj
eventueel faillissement van hun werk
gever daarvan onmiddeliijk kennis te
geven aan den Raad van Arbeid, waar
bij zij zijn ingeschreven.
Verduistering en heling.
Een fabriek te Amsterdam kreeg 4000
KG. steenkolen thuis, doch dacht dat
er te weinig was en mat na. Er ont
brak 1000 K.G.
’t Bleek, dat deze door de zes werk
lieden die de kolen gebracht hadden,
verduisterd en aan een bakker verkocht
waren.
Thans is tegen 5 der werklieden
een hunner is doofstom en werd maar
vrijgelaten 3 mnd. gevang, geëisoht,
en tegen den helenden bakker eveneens.
De onderwjjzersboycot.
In »Het Volks noemt het Tweede
Kamerlid J. W. Aibarda, wethouder van
Onderwijs te ’s Gravenhage, het denk
beeld om voor een bepaalde gemeente
of provincie den boycot voor onderwijzers
uit te spreken, een gevaarlijk plan.
De schrijver van oordeel, dat zoo’n
boycot, met eenige kracht toegepast, de
onderwijzen met de socialistische arbei
ders jn botsing zou doen komen. Hij
is er van overtuigd dat de Bond van
Ned. Onderwijzers niet rekent op de
medewerking van de Roomsch-Kathol.
en de Christelijke onderwijzen, anders
zou de Bond zeker wel Noord Brabant
of Limburg voor het experiment hebben
uitgekozen. Men zou alleen daar n.l.
de aanhangers der regeeringepartijen ge
voelig kunnen treffan.
Het bijzonder onderwijs in Z.-Holland
of Den Haag zal, meent de heer Aibarda,
om den boycot lachen, rest dus het open
baar onderwijs. Wordt de boycot voor
do openbare scholen met kracht doorge
zet, dan zal het gevolg zijn, dat op eenige,
misschien op veie kleine plaatsen, in die
provincie de eene openbare school na de
andere wordt opgeheven cn dat zich in
de gebouwen christelijke of katholieke
scholen gaan vestigen.
Voor Den Haag zelf zou de boycot
niet dadelijk opheffing van openbare
scholen tot gevolg hebben, maar de uit
werking zou zijn, dat men zal moeten
afzien van het kleiner maken van klas
sen, men zal alle beschikbare klassen
met leerlingen moeten bezetten, voorts
zou elke onderwijzer op den duur met
meer ploegen kinderen belast moeten
worden. Andere gevolgen zullen zijn,
dat jonge, onervaren leerkrachten en
reeds gepensionneerden als onderkruipers
sullen optreden en daardoor het peil van
het onderwijs doen dalen. Dergelijke
boycotbrekers sullen een vijandige stem
ming in de school doen ontstaan ten na-
deele van het onderwijs.
Als ten slotte na enkele jaren de
boycot zal worden opgeheven, dan zullen
de nadeelige gevolgen ervan bestaan
blijven (te groote schoollokalen, minder
waardige leerkrachten, kinderen die on
voldoende onderwezen, niet meer bijge
werkt kunnen worden). Ten slotte wijst
de schrijver op de mogelijkheid, dat de
onderwijzers in rechtstreekschen staats
dienst kunnen worden overgebracht, zoo
dot ze net als officieren en postbeamb
ten, overgeplaatst kunnen worden.
Verhooglng posttarleven.
Bij het afdeelingeonderzoek der Eerste
Kamer van het wetsontwerp tot wijzi
ging van de Postwet, de Pakketpostwet
en andere wetten, waarin bepalingen
voorkomen, op het vervoer per post be
trekking hebbende, werd algemeen er
kend, dat het bedrijf der posterijen zijn
eigen kosten thans niet meer kan dek
ken. De meening dat zulks noodig ie,
werd echter niet door alle leden gedeeld
Enkele leden meenden, dat het eerste
BURGEMEESTER en WET
HOUDERS van Workum, bren
gen ter kennis van belangheb
benden, dat de
ten laste der Gemeente, over
het dienstjaar 1920, vóór den
31 Januari e.k. ter Secre
tarie der Gemeente zullen wor
den ingewacht.
Workum, den 13 Jan. 1921.
G. G. POSTHUMUS, L. B. verder uit en^tastte^ het Jedermagazijn
A. DE VRIES, Secretaris.
aan der firma M. L. Rosenberg, waarvan
hij oversloeg op het kantoor van den
architect, den heer C. van Hoof. Ook
hier werd zoo goed als alles vernield en
slechts met de grootste moeite slaagde
men erin nog iets van den kantoor-’n-
ventaris te redden.
Aanvankelijk liet het zich aanzien dat
ook de huizen aan Spoorlaan en Karre-
straat zouden worden aangetast.
De hitte was róó geweldig, dat bijna
overal de ruiten sprongen van de aan
den vuurhaard grenzende gebouwen en
de dikke waterstralen, waarmee men
deze gebouwen voortdurend nat hield,
in damp vervlogen.
Eerst tegen den morgen was men
het woedende element in zooverre mees
ter, dat verdere uitbreiding niet meer
te duchten viel.
De schade, beloopt naar men zegt,
een paar millioen, die slechts gedeeltelijk
door verzekering wordt gedekt.
Vele der afgebrande gebouwen behoor
den in eigendom aan den heer G. van Hoof.
Omtrent de oorzaak van den brand,
die, zooals men vermoedt, in het kunst-
Twee kinderen gestikt.
Omtrent het ongeval aan het Kastanje-
plein te Amsterdam, waarbij twee meis
jes zijn gestikt, wordt het volgende
medegedeeld
Het zal Maandagavond ongeveer half
tien geweest zijn, toen de brandweer
temidden van een aantal alarmeeringen
voor stormschade ook een oproep kreeg
voor een brand aan het kastanjeplein 18.
Toen de brandweer daar aankwam, trof
zij ter hoogte van genoemde perceel een
groote menigte volk aan. Het gerucht
deed de ronde, dat twee kinderen brand
wonden hadden opgeloopen, nadat zij
reeds in veiligheid waren gebracht. De
brand, die op de derde verdieping bij
mej. Bosman, van beroep naaister ont
staan was, werd spoedig gebluscht.
Uit het onderzoek bleek, dat de buren
een verdachte brandlucht hadden waar
genomen en naar de derde verdieping
waren gesneld. Na de deur te hebben
ingetrapt, troffen zij in de alcoof bij een
brandend bed de beide kinderen aan.
Zij waren bewusteloos geweest. Zs op
te nemen en in veiligheid te brengen
was het werk van een oogenblik. Men
droeg ze naar den grootvader, die aan
do overzijde van het plein woont. Hier
was het, dat inmiddels een deel der
brand we er manschappen de reddingspogin
gen met een zuurstofkoffer, die op eiken
brandweerwagen wordt medegevoerd be
gonnen was. De meisjes resp. 5 en 6
jaar, die alleen thuis waren geweest,
daar de moeder was uitgegaan, waren
nog steeds bewusteloos.
Spoedig kon met een tweede zuurstof
apparaat van den autobranoard van den
geneeskundigen dienst worden gewerkt,
hetwelk geschiedde onder leiding van
twee doctoren. Men was twee volle uren
bezig om te trachten de levensgeesten
op te wekken. Zonder resultaat en de
medici moesten den dood oonstateeren.
Heel voorzichtig werd deze afschuwe-
Ijjke tijding aan de moeder, die juist
thuis kwam, medegedeeld. Zij was waan
zinnig van smart.
De grootvader veronderstelt dat de
kinderen in bed met lucifers hebben
gespeeld.
Het vreesdij k drama heeft diep mede
Igden gewekt bij de buurtbewoners.
Brand.
De >Maasb.< bevat het volgende relaas
over den brand, die Maandagnacht te
Tilburg heeft gewoed.
Het was circa half drie toen de com
missaris van politie, die zooals hij meer
pleegt te doen, op inspectie was, den
brand ontdekte. Terstond werd de brand
weer gealarmeerd en daar de geweldige
storm het ergste deed vreezen, wekte
men in allerijl de bewoners der belen
dend perceelan.
Toen de brandweer met groot mate
riaal aanrukte, stond reeds een ingebouwd
is ontstaan tast men in het duister.
Persoonlijke ongelukken kwamen bij
deze ramp niet voor, doch het bleek dat
het bluBschingemateriaal, waarover Til
burg beschikt, verre van voldoende is.
Maandagavond om half elf ontstond
brand cp den zolder van de woning
van den heer J. Fontijn, rijwielhandelaar
te Wormer. Door den storm stond de
gansche behuizing in een oogenblik in
lichte laaie. Zij is geheel uitgebrand. De
werkplaats is gespaard gebleven, doch
alle fietsen in den winkel, zijn verbrand.
Van den inboedel is niets gered. Alle»
was verzekerd,
Te Eindhoven (Slrijp) is de hoeve van
den landbouwer J. van Doorn grooten-
deels en de stalling geheel afgebrand.
Het vee werd gered.
Spoorwegongeval.
Op het stationsemplacement te Valken
burg had Maandagmiddag een vrij ernstige
aanrijding plaats. Een beladen goederen
trein uit de richting Heerlen reed met
alle kracht tegen een voor vertrek naar
Maastricht gereedstaanden goederentrein.
Tengevolge van de aanrijding werden
een 15-tal wagens van den aangereden
trein verbrijzeld en derailleerden. De
machine van den anderen trein werd vrij
ernstig beschadigd. Al het op de treinen
aanwezige personeel sprong bijtijds van
de treinen, behalve de machinist van
den trein uit de richting Heerlen, die
nog mot alle kracht remde om nog te
redden wat te redden viel.
Een conducteur en een remmer wer
den verwond en moesten zich onder
medische behandeling stellen. De remmer
moest uit het remmershokje worden
gezaagd. De materiëele schade is vrg
aanzienlijk.
Ernstig ongeluk.
Omstreeks kwartier voor vieren Maan
dagmiddag is op het werk tot uitbreiding
van het Centraal Station **n de De
Ruyterkade te Amsterdam een ernstig
ongeluk gebeurd. Daar wordt, door het
volk van den aannemer Bronwaeser,
electrisch geheid. De motor ontvangt
stroom door een op het gemeentenet
ingeschakelden draad. Wanneer de heikar
moet worden verplaatst, geschiedt dat
door het verrollen, over planken. Dat
gebeurt door werklieden, die ijzeren hef-
boomen tusschen de wielen steken en
zoo de machine verplaatsen.
Maandagmiddag nu, terwijl vier heiërs
met de ijzeren hefboomen de wielen der
heikar voortbewogen, is de leidingadraad
gebroken en op de machine gevallen.
De elcctrische stroom liep toen door de
heikar, waardoor de vier werklieden, die
de ijzeren staven hanteerden, werden
getroffen. Twee hunnerSlotboom en
Boon, kwamen met den schrik vrg, de
35-jarjge Fr. van Sohaik uit Mijdrecht
echter werd onmiddellijk gedood en de
26-jarige G. Stoker uit Maarssen in
bedenkelijken toestand opgenomen en
naar het Binnengasthuis gebracht. Zijn
'oestand is bevredigend, hij kon over
het voorgevallene worden gehoord.
De verkorte arbeidsdag.
Naar het »Zeeuwsoh Landbouwblad!
mededeelt, heeft de commissie ter be-
«tudeering van den invloed van den ver
korten arbeidstijd in de aan den landbouw
verwante bedrijven als smid, molenaar,
wagenmaker, enz. ingesteld door het
hoofdbestuur der Zeeuwsohe Landbouw
Mij., haar rapport uitgebracht.
Zij meent het dagelgksch bestuur van
de Landbouw Mij. te moeten adviseeren,
een zoo krachtig mogelijke actie te voeren,
om te verkrijgen, dat ia genoemde bedrij
ven in het voorjaar wanneer de landerijen
zaaiklaar worden gemaakt, gedurende
den hooj- en graanoogst en in het najaar,
wanneer de aardappelen en suikerbieten
worden geoogst de werktijden geheel vrg
wolmagazgn van de firma van de Post, joor patr00n, en gezellen kunnen worden
geregeld, afgezien van de bepalingen ter
beperking van den arbeidsduur, waarvan
de arbeidswet 1920 spreekt.
Bezuiniging.
Ook aan de verschillende departemen
ten van de Koninklijke hofhouding op het
Loo is, mede als gevolg van de hoogere
loonen, het aantal geëmployeerden ver
minderd enkelen zijn ontslagen, anderen
gepensionneerd en niet meer vervangen.
Ook daardoor is het tuinpersoneel sterk
verminderd en een gedeelte er van over
geplaatst. In verband hiermede zal eerst
daags bij publieke inschrijving worden
verpacht een groot deel ongeveer 3 H.A.,
van den Kon. moestuin, waarin een groot
aantal vruohtboomen. Het gedeelte van
den tuin waarin zich de broeikassen be
vinden, zal onder eigen beheer blijven.
Militiewet,
Het wetsontwerp tot wijziging van de
Militiewet ontmoette in de afdeelingen der
Eerste Kamer nogal ernstige bedenkingen.
In de afdeelingen spraken enkele leden
er hun afkeuring over uit, dat het oor-
logsbudget voot 1920 nu bij suppletoire
begroeting met niet minder dan ruim
18 m llioen gulden staat te worden ver
hoogd. Gewezen werd ook op het zon
derling beleid van de regeering inzake
den aankoop van vliegtuigen. De 100
vliegtuigen toch, waarvoor laatstelijk is
gecontracteerd, komen het rgkop f42.000
per stuk te staan, terwijl deze machines
bg advertentie in de couranten zijn aan
geboden voor f 2000 per stuk.
Invaliditeitswet.
Van bevoegde zijde schrijft men
’t Is in het belang van de krachtens
de Invaliditeitswet verzekerden, dat bij
faillietverklaring van den werkgever, de
Raden van Arbeid spoedig bekend zijn
met hetfaillissement, vooral indien door
den patroon nog zegels moeten worden
geplakt voor zjjn personeel. Daarom
l cn Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr, 76-78, Amsterdam,
Friesland Filiaal D. Y. ALTA te Leeuwarden, Bagijnestraat 54. Tel. Intercomm. 1114.
en voornaamste doel van den posterijen-
dienst niet moet zijn geld voor de schat
kist op te brengen. Zij achtten het geen
eerste vereischte, dat de dienst zichzelf
dekt en meenden dat het behalen van
winst in ieder geval uitgesloten behoort
te zijn. Met deze opvattingen konden de
meeste leden z'ch echter niet vereenigen
en zij verklaarden zich bereid hun mede
werking te verleer en tot verbetering van
de rekening van dit bedrijf. De in uit
zicht gestelde tariefsverhooging en voor
geslagen afschaffing van den portvrijdom,
konden evenwel geen algemeenen bijval
bij hen oogsten. Vooreerst werd de
vraag gedaan of het huidige tekort niet
jn hoofdzaak, althans voor een zeer groot
gedeelte, het gevolg is van nevendiensten,
(uitvoering van verschillende wetten), die
aan de post zijn opgedragen en waarvoor
geene of goene genoegzame betaling
plaats hoeft. Door verschillende leden
werd vermindering der stukkenverzen
ding gevreesd. Vooral tegen verhooging
van het briefkaartenport bleken enkele
leden gekant. Men achtte het voorts be-
denkelgk, dat de porti voortaan bij K.B.
zullen worden vastgesteld, zij het ook,
dat er maxima zijn. Vole leden achtten
afschaffing van den portvrijdom niet ge-
wenscht, anderen deelden hun bezwaren
niet. Mocht de voorgestelde afschaffing
haar beslag krijgen, dan hoopte men,
dat een regeling zal worden getroffen,
die tot zoo min mogelijk bureauoratiseben
omslag aanleiding zal geven. Voorts be
val men zoo ruim mogelijke invoering
van frankeering bij abonnement aan.
Een aanvaring.
Ia den nacht van Maandag op Dinsdag
is da «Meppel I«, van Amsterdam naar
Deventer, op den IJsel bjj het Katervesr
(bij Zwolle) in aanvaring gekoman met het
schip »Da vrouw Eva», van 55 ton, van
schipper Cuperus uit Wolvega, dat in een
sleep lag by de steenfabriek van dan heer
v. Rojjea.
Het schip is binnen 4 minuten gezonken.
De opvarenden, do schipper met zjjn vrouw
en een knechtje, konden zich nog juist in
veiligheid brengen. Omtrent de oorzaak
van ’t ongeval Hst men nog in ’t duister.
De sleepboot »Noord< lag mot den sleep
bjj dea wal, wegens den storm. De >Mep-
pel It volgt gewoonljjk do route dicht langs
den wal juist waar nu de schepen van
don sleep lagen.
Do kapitein baweert, dat het aangevaren
rchip geen licht vertoonde, wat de schip
per echter ontkent. Wie in deze gelijk
heeft zal het onderzoek moeten uitmaken.
Bjj do botsing is ook nog een aak be
schadigd welke achter het gezonken schip
in den sleep lag.
Het gezonken schip was mot turf ge
laden en niet verzekerd.
Waterschappen in Friesland.
Na 1910, toen de waterstand in Fries
land zoo hoog was en onderscheidene lan-
derjjen tegen do gewoonte in mot water
overdekt waren, word van hooger hand
aangedrongen op het verhoogen van djjken
en wallen met de bedoeling om den hoo-
gen waterstand te beteugelen. Want heette
het meermalen, de eigenaren van landerijen
hebben verzuimd voor de vereischte ver
hooging van hunne d jjken te zorgen. Daar
op volgden aanschrijvingen van hooger
hand om hunnen plicht ten opzichte daar
van te voldoen, En thans
Wordt in Friesland het eene waterschap
na het andere opgericht, waarvan het ge
volg Is, dat bovenbedoelde vorhoogingen
niet meer noodig zjjn. Dom verandering
van waterschapsbeleid waaraan de noodige
vastheid wel mankeert, hoeft tot dit min
der eigenaardig gevolg geleid, dat zjj die
aan de verlangens of bevelen, van hooger
hand gegeven door het niet nakomen hun
ner verplichtingen niet onbelangrijke som
men gelds hebben bespaard, terwjjl zjj die
wel hunnen plicht deden, thans in verband
mot het oprichten van een waterschap
hunne aan het verhoogen van djjken be
steed» gelden kunnen betreuren.
FRISO
2 Grootere letters naar pla.
