Nieuws- en Advertentieblad
voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw., Hindeloopen, Stavoren, enz. enz.
De Brandstoffen-Commissie
te WORKUM stelt verkrijgbaar:
1000 of 500 Overijselsche-
en Beetser Sponturf en
Baggelaarturf. - - -
De prijs is bepaald op 1O
Oiilcieii per 1OOO stuks
aan huis bezorgd.
Openbare Leeszaal en Bibliotheek
„WORKUM en OMSTREKEN"
ZATERDAG 22 JANUARI 1921.
No. 4.
47ste Jaargang.
Officieel Gedeelte.
Binneniandsch Nieuws.
Uitgave van T. GAASTRA Bz. te WORKUM.
de bekende plaats en uren.
Cokes
Eierkolen
Anthraciet
Brikettes
derdag ’s avonds half seven voor het
publiek werd opengesteld. B.
OPENING
De prijs der Advertentiën
is van 15 regels 60 cents,
elke regel meer 7 cents.
Grootere letters naar plaats
ruimte. Buiten Friesland, uit
gezonderd Familieberichten,
10 ets per regel. Bij abon
nement belangrijk lager.
De heer Th. Tjeerde alhier, daarna
het woord vragende, sprak als volgt
Achte forgearringe,
It leit net yn ’e strekking fen in
lêzseal om protsige minsten to fokjen.
Jast oarsom. Bilèaenheit leart de mins
dimmen to weazen, ind jen net heger
to statten as jy wirklyk wirdich binne,
ek net om jy hoppe oaren to mienen.
Mar whet wy hjir joun bilibje, mei
dochs mei ’n takje rjuchthabbende greats-
kens sein wirde»’n lêzseal yn *t mear
Nadat nu een aantal telegrammen van
gelukwensohen waren voorgelezen o.a.
v. d. Bond van Onderwijzers, afd. Fries-
lands Z.W.-hoek, v. d. heer Eisma, lid
van H.H. Ged. Staten, van de heeren
Posthumus en Swanenburgh de Veijo van
Franeker, van den heer Bartels, secr
v. d. O. L. te Leeuwarden en anderen
nam dr. Hertzberger uit Saeek het woord
om in een keurige rede zijne geluk
wenschen aan te bieden namens den
Prov. bond van leeszalen, enz. Zich
aansluitende, bij de woorden van den
voorzitter ten opzichte van dr. Landsman,
mevr. Quarles v. Ufford en ds. Idema,
zegt hij dank voor de waardeerende
woorden door spreker tot zijn persoon
gericht.
De openbare leeszaal is een instutnut
voor ontwikkeling van volkskracht. Naast
Leeuwarden, Sneek, Franeker en Heeren-
veen is nu Workum als eerste plattelands
leeszaal tot stand gekomen. Daaraan te
hebben mogen medewerken was voor
spreker een eer. Workum zal toch zijn
een voorbeeld tot leering. In de kleinere
plaatsen van geheel Nederland wordt met
belangstelling uitgezien naar uw resultaat.
Deze opening is een moment in de ge
schiedenis van het leeszaalwezen. Namens
het bestuur van de O. L. en B. Sneek.
mede diens gelukwenschen aanbiedende,
zegt spreker, dat deze vereeniging gaarne
met raad en daad de zaak zal blijven
steunen, al is de V. O. L.-Friesland
thans meer als peet voor de kleine aan
gewezen. Over het doel behoeft spreker
niet meer uit te weiden, na de pittige
inleiding van ds. Hulshoff Toch wenscht
bij het Bestuur toe een schaar van aan
vragers van lectuur op allerlei gebied,
zoodat men voortdurend bez:g moet zijn.
Zoo iets komt de leeszaal ten goede en
jij weet, de boeken van alle leeszalen
in Nederland staan u zoo noodig ten
dienste. Met een sBloeie de leeszaal
Workum eindigde spreker.
is up to dato, ia nij, is ’n heilwinsk
wirdich.
Wy binne dermei alle oare stêdjes en
grietenyen ’n ein foarüt. Warkum foarüt
’t wirdt hjir joun bjfestige.
Warkumers 1 bewijs det jimme dy
foarütgong fortsjinje, ta seine fen jimme
seis, fen us l&n en FryslAn, ta seine fen
Warkum I
Nog een slotwoord van den voorzitter
en een wederwoord van dr. H. en de
vergaderden werden uilgenoodigd tot be-
y’ahtiging van de leeszaal, die j.l. Don-
ze neg is, om haar luide stem niet kun
nen bekoren
Aldus pleitte bescheidenheid bij ons,
naar wij meenden in haar belang, maar
andere stemmen deden zich hooren, die
zeiden, streed toch openlijk met haar
op, plaatst haar terstond in het volle
Ueht ('t aal blyken, dat m dit kan ver-
om, indien dit niet gelukt, over te gaan
tot ontbinding dor patroonsorganisaties,
ten einde langs dien weg van het con
tract af te komen.
Bij de Deventer Capsule fabriek van
den heer P. van Groningen is een loons
verlaging van 10 °/o aangekendigd en bij
de blikfabriek der firma wed. Weege-
rink een verlaging van 20 °/o.
De werkeloosheid in de meubelindus
trie neemt den laatsten tijd snel toe. Uit
’t Orgaan van den Algem. Ned. Bond
van Meubelmakers blijkt, dat ’t aantal
werkelooze leden op 25 Deo. 1920 601
bedroeg. Op 8 Jan. was dit getal reeds
gestegen tot 920
L:epen de vorige week te Sieenwijk
de prijzen der eieren terug op 13 cent,
thans kan men ze daar voor 8 cent
koopen.
Een onaangename geschiedenis,
Dezer dagen werd een commies van
het Spoorwegpostkantoor no. 1 te Am
sterdam, op last van den commissaris
van politie te Wageningen (in doze zaak
optredend als hulpofficier van justitie),
gearresteerd en gevankelijk naar Wage-
ningen overgebrucht, ia verband met de
vermissing van een bankbiljet van f 200
uit een aangeteekendon brief. Toen de
commies te Wsgeningen gehoord was,
bleek zonneklaar, dat bij den diefstal
niet had kunnen bedrijven, zoodat bij
dan ook onmiddeliijk op vrije voeten ge
steld werd. Dit niet alleen de commis
saris bood hem een middagmaal en vrij
logies in een hotel aan en bezorgde hem
den volgenden morgen een kaartje 2e
klasse, om daarmede do terugreis naar
Amsterdam te doen.
Inmiddels was reeds in de bladen van
de arrestatie melding gemaakt, en had
de familie van den gearresteerdeeen
avond en nacht in groote ongerustheid
doorgebracht.
Hier komt toch de vraag op, zegt het
»N. v. d. D.« of ’t niet wenschelijk is,
dergelijke gevallen te doen behandelen
in de plaats waar de betrokkene woon
achtig isde zaak zou er zeer waar
schijnlijk door bespoedigd worden en
noodelooze schade moreele en andere
zou minder gemakkelijk worden toe
gebracht.
Bankmalversaties.
Naar aanleiding van hat dezer dagen
gemelde bericht, betreffende malversatiën
aan het Hasgsche bijkantoor van een Am-
sterdamsche Bankinstelling, had het Haag-
scha Correspondentiebureau een onderhoud
met de directie van bedoeld kantoor, die
het bericht volkomen bevestigde.
Het beheer van het bijkantoor werd ge
voerd door twee procuratiehouders, die
belden bjj de malversatiën betrokken zjjn.
Door één dezer chefs waren in de laatste
dagen van December verschillende over
boekingen verricht, waarin door de contróle
van den Bank In het begin van Januari
onjuistheden werden ontdekt. Onmiddelljjk
daarna zjjn door de directie maatregelen
getreften en is de betrokken chaf in hech
tenis genomen. Naar werd medegedeeld,
genoot de schuldige het volste vertrouwen
van de directie, reeds gedurende eenige
j*ren was hjj belast met het beheer van
het bijkantoorvóór dien t|jd was hjj werk
zaam aan het hoofdkantoor te Amsterdam;
Mede in verband met deze verduisterin
gen had de directie ernstige vermoedens
tegen den anderen chef, die dan ook op
staanden voet is ontslagen.
Het totaal bedrag, dat ontvreemd is, kan
op het oogenblik nog niet worden vastge
steld wel staat vast, dat het ie geen ge
val moor kan bedragen dan f50 000,
Zooals reeds is medegedeeld, was de
bank tegen deze schade verzekerd. De
directie vestigde er bovendien de aandacht
op, dat door dergoljjke handelingen als
hier geploegd, da cliëntele nimmer eenig
nadeel kan ondervinden, aangezien het
gestort kapitaal f2 500.000 bedraagt on
daarnevens nog een reserve-kapit&al van
twee ton aanwezig is.
Do werkzaamheden aan de bank zjjn op
de gewone wgze voortgezet, terwijl het
ontbrekende personeel uit Amsterdam is
aangevuld,
De BInnenbeurtvaart.
Toen in den oorlogstijd het Rijk een
regeling heeft getroffen voor de bevrach
ting van de binnenschepen, op de schip-
persbaurs is, zooals men weet, ook een
tarief vastgesteld. Daar echter de schip
pers meenden, dat dit tarief het niet
magelijk maakte loonesd te varen, is het
na herhaalde besprekingen, in den loop
van 1919 met 40 pot. verhoogd.
Zaterdag j.l. nu is er een verandering
in den toestand gekomen. De 40 pet.,
welke op het grondiarief waron gelegd,
zijn teruggebraoht tot 10 pot. Zooals te
begrijpen is, heeft deze verlaging onder
de betrokken schippers eenige ontstem
miog gewekt.
Het bestuur van den Algemeenen
Sohippersbond, aldus verneemt het Hbl.
js niet voornemens in verband met deze
tariefswijziging stappen te doen bij de
autoriteiten.
Het oordeelt het beter de leden ge
heel vrij te laten. Zooals bekend is, ie
de Algemeene Sohippersbond met de
Ryksregeling niet ingenomen. Het be
stuur erkent, dat het noodzakclijk was
tij lens de oorlogsjaren bijzondere maat
regelen te treffen, maar meent, dat nu
de bjnnenschippery weer geheel vrij
moet zijn. De eenvoudigste weg nu om
de Ryksregeling te doen verdwijnen is,
meent het bestuur, haar ter zijde te stel
len en te bevrachten buiten de regeering
om.
Zooals men aan het blad van die zijde
verder mededeelde, bevrachten de groo
tere schepen te Amsterdam meestal reeds
buiten die regeling. Een deel der kleine
schepen, voornamelijk uit het Noorden
des lands, houden zich nog aan de rijks-
tarieven. Te Amsterdam wordt dus de
ryksregeling nog slechts gedeeltelijk ge
volgd, in de overige plaatsen van Noord-
Holland en in Friesland is zij ook ge
deeltelijk ter zijde gesteld. Ia Rotterdam
in de kleinere plaatsen van Zuid-Holiand
en in de Zuidelijke provinciën wordt
vrijwel alleen buiten de ryksregeling be
vracht Slechts in Groningen wordt zij
nog meer algemeen gevolgd.
Waar dus de meeste schippers reeds
nu niet meer volgens de Rijksbeurtlijst
bevrachten, meent het bestuur, dat de
tar efverlaging practkch niet veel te be-
teekenen zal hebben.
Dat door het lagere tarief meer vrach
ten op de beurs zouden worden aange
boden is in de eerste dagen van de in
voering niet gebleken. Het is slap en
het blyft slap.
De economische crisis.
De werkgevers in het tuinders-, kwee-
kerij- en warmoezeniersbedrijf te Neder-
horst-den-Berg, ju de Horstermeerpolder
en in de Vechtstreek hebben besloten
bij den aanvang der voorjaarscampagne
de dagloonen van f3f 4 terug te bren
gen op f 2f 2 50. Willen de arboiders
deze loonen niet aanvaarden, dan wordt
't bedrijf stil gelegd.
De arbeidersorganisaties in de sigaren
industrie zijn onder de huidige bedryfs
omstandigheden niet bij machte de hand
te houden aan de bepaling in het colleo
tief contract, waarin gezegd wordt, dat
de leden niet zouden werken bij onge
organiseerde patroons. Op grond daarvan
hebben de patroonsorganisaties de vier
arbeidersorganisaties by deurwaardere-
exploit in gebreke gestold. Zij hopen
langs dien weg te komen tot tussohen-
tydsche verbreking van het collectief
contract, dat nog tot Maart 1922 loopt,
en daarna verder te werken met een
milder contract of desnoods zonder con
tract. Men denkt er over, zegt de Tel.,
dezen tijd van verkorten arbeidsduur,
over veel vrijen tijd beschikken jonge
ren, die nog andere helden willen ver-
eeren dan den bokser Cirpentier of een
koning op *t voetbalveld; jongeren die
willen zien wat geestelyke krachtmen-
schen te toonen hebben. De leeszaal
roept u toe, zooals een kinderlijke stem
riep tot Augustinus »neem en lees
bij las en werd een nieuw menseb.
Neemt gij en leest en plukt er den
zegen van voor uw hoofd en hart.
Dames en heeren ik heb u haar voor
gesteld, onze eenvoudige jonge verschij
ning. Dat zij nu vrij en ongehinderd ga
en sta in ons midden, gedragen en ge
steund door ons aller warme belangstelling.
Ik open de O. L. B. >Workum e.o.«
Op de bonnen 3 tot en met
10 der Brandstoffenkaart
a f2.10 per HL.
a -3.40
a -4.20
a - 4.20 p. 100 KG.
Zitting wordt gehouden op
Workum, 17 Jan.
Gisterenavond werd in het gebouw van
den Nederl. Protestantenbond eene open
bare vergadering gehouden ter opening
van bovengenoemde leeszaal.
Behalve een voltallig bestuur en een
drietal gasten van elders, waren een
40-tal belangstellenden verschenen. Het
slechte weder was oorzaak, dat dit getal
niet veel grooter was.
De voorzitter da. I. Hulshoff sprak de
volgende rede uit
Dames en Heeren,
Kinderen plegen hun eerste verschij
nen in de wereld op luidruchtige wijze
aan te kondigen; ouders en verzorgers
slaan straks met welgevallen hunne vaak
brutale levendigheid gade, als de uitingen
van gezonden groei. Wanneer die kinde
ren ouder zijn geworden, oogsten hun
rumoerigheid en luide stemmen niet meer
denzelfden by val en hoort ge al spoedig
spreken van gebrek aan bescheidenheid,
die een deugd is, welke inzonderheid het
kind, den jongen mensoh siert of volgens
velen placht te sieren.
Ziehier, dames en heeren, eene jeug
dige vereeniging, die stil ter wereld ge
komen, niet altijd even voorspoedig is
gegroeid. Haar rust was niet steeds die
van den gezonden slaap. Somtijds zelfs
scheen het alsof het leven haar te weinig
bekoorlijks te bieden had, dan dat ze ’t
meer en vurig begeeren zou. Maar sy
is gegroeid, dank zij mede de goede zorg
van haar dokter die ’t steeds een gezond
kind noemde; zij is begonnen zich te
bewegen. Wat zy in haar prille jeugd
verzuimde, schijnt zij thans in éénmaal
te willen inhalen. Nu staat ze hier en
laat haar stem hooren en roept vrienden
en verwanten te samen, zeggendeshier
ben ik
Is dit bescheidenheid, die het jonge
leven, zoo kostelijk siert.
Wy, haar verzorgers, hadden gemeend,
haar zonder gerucht of ophef naar haar
plaats in de wereld te geleiden. Wij
dachten en overwogen: »Zy is jong en....
daar is ’t gevaar van den overmoed
zy sou uit haar kracht kunnen groeien
en een
toonen;
iew*eeeeeeee*eeeeeee<e**«ii
Dit blad verschijnt des Za- 2
terdags en kost per kwartaal
65 cents; franco per post I
75 cents. Enkele Nos. 5 ets. i
Ingezonden stukken Don-
derdags voorin, in te zenden. 2
Advertentiën tot uiterlijk Don- J
derdagsavonds, uitgez. familieber. i
{♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦a
dragen niet alleen, maar ’t zal haar goed
doen ook!) toont haar aan de wereld,
op dat haar zusters elders in groote
plaatsen kunnen wijzen op de jongste
telg; laat haar stem maar wat verder
doorklinken dan in eigen omgeving, want
niet alleen in Friesland, neen in geheel
Nederland, zijn er, die haar geboorte en
groei met belangstelling volgden en vol
gen en nu haar intrede in de maat
schappij ongetwijfeld met welgevallen
zullen gadeslaan.
Deze stemmen van elders hebben bij
ons gehoor gevonden en zoo sta ik dan
hier om haar aan U voor te stellen, U
verzoekende, dat gij haar vrijmoedig op
treden in den rechten zin wilt waardeeren
roep ik u allen, die als haar voogden
en oudere verwanten, of als belangstel
lenden hier gekomen syt, uit haar naam
het welkom toe.< Nu volgden woorden
van dank voor de tegenwoordigheid van
dr. Hertzberger en De Vries, heeren
bestuurders van de V. O. L. in Friesland
en aan den heer Bohyfsma, als lid van
het dag. best. v. d. leeszaal Sneek. Dr.
H.’s buitengewone verdiensten tegenover
’t openb. leeszaalwezen in Nederland en
in 't bisouder in Friesland, zijne leer
zame artikelen in de L. O. vanaf 11 Deo.
j.l., maar vooral zijne toewijding aan het
belang onzer kleine vereeniging werd
door spreker naar voren gebracht. Hij
was de dokter, die haar steeds een ge
zond kind geloofd had. Voorts werd uit
gewijd over de strubbelingen, die eerst
het tot stand komen van onze leeszaal
hadden tegengewerkt.
Den heer de Vries werd tevens dank
gezegd voor de bewijzen van welwillend
heid, zjch telkens openbarend in daad-
werkelyken steun. Gemeentebestuur en
bestuurders van de vele grootere en
kleinere vereenigingen van den meest
onderscheiden aard, hier vertegenwoor
digd, werd mede het welkom toegeroepen.
Na deze inleiding vroeg spreker nog
eenige oogenblikken de aandacht om iets
te zeggen over ’t ontstaan, de plaats en
den eisch onzer leerzaal. Dit gedeelte
geheel weer te geven, zou wel wat te
veel gevergd zijn van uwen verslaggever
genoeg zij het dat in het eerste gedeelte,
de geschiedenis van de wording, hulde
werd gebracht aan wijlen dr. Landsman,
aan mevr. Quarles van UffordBums
en ds. Idema, die reeds voor eenige
jaren hier eene vereeniging trachtten tot
stand te brengen die voor goede lectuur
op allerlei gebjed zou zorg dragen, ter
wijl tevens in herinnering werd gebracht
wat later Jhr. Quarles v. Ufford en
diens echtgenoote voor onze leeszaal
hebben gedaan.
In het tweede gedeelte de plaats,
maakten we in gedachten met spreker,
eene wandeling trots het malle weder,
naar het zaaltje aan de noordzij van ons
weeshuis. Spreker stelde ons voor aan
onze bibliothecaresse, Mej. A. Dykstra,
die de kast met boeken, de tafel met
kranten en tijdschriften reeds keurig
gerangschikt heeft. Alles ziet er eenvou
dig uit, maar zij is van eenvoudige fa
milie, onze leeszaal. Haar geestelyke
uitzet is nog lang niet compleet, maar
mag zich reeds laten zien.
Inkyk- of naslagbibljotheek, zoowel als
wisselbibliotheek is aanwezig. Wat ge er
niet vindt, welnu, raadpleeg de catalogus dan tüszenjierrige plattelanske Warkum
v. d. O. L. te Sneek, vrij zeker, dat
ge ’t daar vindt en door middel van ons
onevenwichtig voorkomen blyven correspondentschap ontvangt ge het de
volgende week. Gelegenheid tot ontspan-
zy zal, teere, onaanzienlijke figuur die ning, maar bevenal tot ontwikkeling tot
vermeerdering van kennis, biedt u dat
leeszaaltje. Maar voor wat, hoort wat
en nu vraagt die leeszaal ook iets van
den bezoeker. Men vraagt er stilte, de
volle aandacht de lust om te weten de
drang om inzicht te verwerven.
Onze leeszaal komt tot allen tot oude-
Na, maar bovenal tot jongeren, die in
Tot plaatsing van Adv. en Reclames voor Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr, 76-78, Amsterdam,
voor Friesland Filiaal D. Y. ALTA te Leeuwarden, Bagijnestraat 54. Tel. Intercomm. 1114.
RISO.
99
99
99
99
