Nieuws- en Advertentieblad
met
GAS
r
voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw., Hindeloopen, Stavoren, enz. enz.
I
5
;a
g
ZATERDAG 2 JULI 1921.
No. 27.
47ste Jaargang.
RAADSVERSLAGEN.
Binnenlandsch Nieuws.
KOOKT
BAKT
BRAADT
STRIJKT
VERWARMT
VERLICHT
Vraagt gratis inlichtingen aan de
Gasfabriek. Desgewenscht gemak
kelijke condities.
Uitgave van T. GAASTRA Bz. te WORKUM.
3
Friesland Filiaal D. Y. ALTA te Leeuwarden, Bagijnestraat 54.
j.
n
it
r-
re
•t
f
L.
It
rs
r-
s-
kost per kwartaal
franco per post
Enkele Nos. 5 ets.
Handel, Nijverheid en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr, 76-78, Amsterdam,
voor Friesland Filiaal D. Y. ALTA te Leeuwarden, Bagijnestraat 54. Tel. Intercomm. 1114.
D
n
177
162
155
145
129
117
173
147
122
106
103
229
85
77
243
241
133
69
61
25%
22%
65%
59O/o
56%
63O/o
54O/o
440/0
39O/o
38%
840/0
31%
28%
90%
890/0
48%
it
st
li
n
k
l-
n
52O/o
47O/o
42O/o
8,
•-
1-
n
la
n
ft
ir
ir
3-
tr
ir
o.
it
i-
8.
i-
!-
1-
t,
•s
8,
3
i-
e
i. Va* tsteiling van hat vermanigvuldigir gs-
cQf.r van te h. inkomstenbelasting,
voor 21/22 ’t welk wordt bepaald op i9/io
Hierna volgt de benoeming van aan com
missie tot onderzoek dar gameantarekeninp
1920 enz. tot welke commissie worden
benoemd de haeren H. Glashouwer, W.
Molder en J. Meines.
Nog wordt vastgesteld een Ijjst van on
inbare posten dienstjaar 1920.
Bjj de rondvraag merkt de heer Glas
houwer op, dat hjj gaarne zag, dat de
dooten langs de wallen ea waar riolen
uitloopen wat opgeruimd werden.
Voor zoover geen provlnciewater, zal een
en ander zoo mogelQk voor werkverschaf
fing worden uitgevoerd.
De prijs der Advertentiën
is van 15 regels 60 cents, 2
elke regel meer 7 cents. 2
i Grootere letters naar plaats- 2
ruimte. Buiten Friesland, uit-
i gezonderd Familieberichten, 2
10 'ets per regel. Bij abon- X
nement belangrijk lager. 2
Tot plaatsing van Adv, en Reclames voor
I Dit blad verschijnt des Za-
terdags en
65 cents;
1 gulden.
Ingezonden stukken Don-
derdags voorm. in te zenden.
Advertentiën tot uiterlijk Don-
derdagsavonds, uitgez. familieber.
De toestand in de metaalnijverheid.
Op de vergadering van de Ccöp. Ver-
eeniging van Ned. Ijzergieterijen werd
een donker beeld opgehangen van den
toestand in de gserindustrie. De aoheepi-
bouwnijverheid ligt stil, zoo werd gezegd
Machine-, waggon- en locomotief-indaatrie
gaan achternit.
Geklaagd werd vooral over het nadeel
dat de 8-urige arbeidsdag aan de industrie
brengt Medegedeeld werd, dat er zeer
hard gewerkt wordt aan het denkbeeld
om de arbeidswet meer soepel te maken,
door het verschaffen van ruimte voor
overleg tusschen werkgevers en werk
nemers.
Anti-militaristische betooging.
Zondag is vanwege het Internationale
Anti-militaristische Bureau in den tnin
van het volksgebouw aan de Prinsen
gracht in Den Haag een protestverga-
dering gehouden inzake de gevangen
neming van Herman Groenendaal, den
principieelen dienstweigeraar. Er waren
ongeveer 1500 personen aanwezig, die
bijna allen een roode kaart droegen,
waarop stond te lazen «Herman Groe
nendaal moet vrij«. Onder de aanwezigen
was ook de moeder van den dienst
weigeraar.
Het woord hebben gevoerd de heer
Albert de Jong, mevr. Meyer-Wichmann
en de hoeren Coenders, H. 0. Eckhard
en B. de Ligt.
Er werden moties aangenomen, waarin
de onmiddellijke invrijheidstelling van alle
dienstweigeraars wordt geëisoht en wordt
opgewekt tot een ononderbroken en zoo
scherp mogelijke actie, tot dit doel be
reikt is.
Besloten werd, deze moties, onmiddel-
lijk te gaan brengen naar den minister
van oorlog, wonende in de Jan van
Nassaustraat.
Onder geleide van eenige agenten te
paard trok daarop een stoet van ongeveer
zeshonderd personen onder het zingen
van liederen door Den Haag naar de
Jan van Nassaustraat. Daar had de
politie reeds hare maatregelen getroffen,
zoodat de straat van den Benoorden-
houtscheweg af tot de eerstvolgende
zijstraat was afgezet.
Een delegatie, bestaande nit de heeren
De Ligt, Eckhard, De Jong en van der
Es, en de moeder van Herman Groenen
daal werden echter doorgelaten, teneinde
een bezoek te brengen aan den minister
van oorlog. Na het eerste bellen werd
gezegd, dat de minister niet thuis was
op een nader aandringen kwam de bood
schap, dat de heer Pop niet wenschte
te ontvangen. Op het verzoek van de
heer De Ligt, dan alleen de moeder van
den gevangene te woord te staan, werd
geen antwoord meer gegeven.
Na ongeveer een kwartier meende de
dienstdoende chef van de politie een eind
te moeten maken aan de demonstratie
en verzocht hij de heeren heen te gaan.
Deze wenschten aan dit verzoek geen
gehoor te geven, waarop de inspecteur
hun in het belang van de openbare orde
on veiligheid gelastte, zich to verwijderen.
HINDELOOPEN, 24 Juni ’21. H.dsn
avond vergadarda da raad dezer gemeente
Da heer Meines was afwezig.
De voorzitter opende de vergadering met
een woord van deelneming aan don heer
v.d. Kooi (wethouder) wegens het over
leden van diens echtgenoote en herinnerde
aan het gelukkig behoud van hot hoofd
der provincie bjj do zuiderzeeramp.
Nadat do notulen onveranderd werden
goedgekeurd, ward medegedeeld dat goed
gekeurd van Ged. Staten terug waren
ontvangen
gemeentebegrooting, het verleenen van
6 maanden verlof aan den gemeente-ont-
vanger, do wijziging in den Hoofdeljjken
Omslag on het verleoaen van premtevrf)
pensioen aan ambtenaren in dienst der
gemeente.
Ingekomen was een waarschuwing vnn
Mevr. Auke Postma te Amsterdam om geen
wetten en verordeningen te maken die op
plagiaat berusten, ’t welk voor kennis
geving wordt aangenomen.
Een versing van de Chr. Nat. Woning
bouw vereeniging.
Een schrjjvon van den ontvanger der
registratie welke herinnert aan het weder
inhuron der strandrechten.
Uit de rekening van do gezondheidscom.
big kt dat de gemeente ruim f39 zal heb
ben bg te dragen.
Een verzoek van den heer T. IJ. v. d
Kooi om een strook grond der gemeente
te koopen wordt in handen van B. en W
gestold.
Een adres van den politiebond on een
van den Ned. Politiebond worden voor
kennisgeving aangenomen.
Op een verzoek van het bestuur van het
diaconessenhuls om een bjjdrage on subsidie
der gemeente wordt afwijzend beschikt,
om reden er weinig gebruik van wordt
gemaakt,
Tapverbod wordt aangehouden tot oen
volgende vergadering.
Aangeboden wordt het gemeenteverslag
on verslag volkshuisvesting over 1920.
Op voorstol van B. en W. wordt vorder
goedgekeurd
a. Balans-, winst- en verliesrekening van
de woningbouwvereniging van do Chr.
Nat. Werkmansbond over 1920.
b. Vaststelling exploitatierekening van
de voor rekening der gemeente gebouwde
woningen over 1920.
c. Vaststelling Instructie voor don Ge-
meente-ontvanger.
Op voorstel van B. on W. worden de
spreekuren voor de secretarie mot alge-
meeno stommen gesteld op 9 uur v.m. tot
1 uur n.m.
Hierna volgt do beëediging van den
tgdelgken gemeente-ontvanger.
d. Wfiziging van do gemeentebegrooting
dienst 1920.
e. Het nanbrongen van herstellingen aan
de openbare lagere school.
Vernieuwing van de gang mot do pri
vaten en plavond 5e lokaal komt in aan
merking voor 25 rjkssubsidie, de overige
herstellingen nnn banken, schoolhuis, dak
on muren plus schilderwerk niet, dit moot
geheel door de gemeente worden betaald
Een en ander wordt met algemeens
stemmen aangenomen.
De heer U. van Meekeren merkt hierbQ
op dat de wal aan do zeilroedo noodig aaa
reparatie toe is. Na breedvoerige bespre
king wordt dit tot oen volgende vergade
ring aangehouden.
tot het aangang van oen tQdeljjke
kasgeldleenimr van f2000 bjj de Frio-cho
bank tegen 5 plus provisie per 3 mnd.
g. Wijziging der gemeentebegrooting
dienst 1921.
h. Intrekking vaa do verordening op hot
distributiebedrijf.
FRISO
Ook dit had niet het gewensohte resul-
t<at; de inspecteur en eenige agenten
trokken daarop hun tabel en deelde
enkele klappen uit aan de betoogers.
die met gekruiste armen protesteerden
tegen deze wijze van optreden, en vroe
gen, waarom men hen niet arresteerde,
mplaats van te slaan.
Hierop werden de heeren B. de Ligt
uit Katwijk aan Zee en M. L. van der
Es nit Soest gearresteerd en, begeleid
door een schare demonstranten, die anti
militaristische liederen zongen, naar het
politieposthuis Boschbrug gebracht, waar
•g ongeveer 3 uur weer werden vrijge
laten.
Inmiddels was de menigte, welke bij
de Jan van Nassaustraat stond te wach
ten, door agenten te voet en bereden
politie verspreid, waarbij eveneens van
de sabel werd gebruik gemaakt.
De betoogers trokken hierna in groep
jes door de stad, een bord met een
opschrift meedragend.
Ongeveer halfvier was de rust weer
geheel hersteld.
Tegen den heer de Ligt is wegens
opru ïng proce -verbaal opgemaakt.
In verband met het niet ontvangen
van de delegatie, is aan minister Pop
een protesttelegram verzonden.
De Domtoren te Utrecht.
Zondag was het 600 jaar geleden,
dat de eerste steen werd gelegd van
Nederlands hoogsten toren, den Dom van
Utrecht.
Dit feit vond plaats onder den bis
schep Frederik van Zterk. Het duurde
61 jaar, eer het kolossale bouwwerk
voltooid was.
De toren is oorspronkelijk gebouwd
los van de kerk, in verband met de
plaatselijke gesteldheid, de aanwezigheid
van de Domkerk van Willebrord, die
het onmogelijk maakte, om ook het
schip te doen verrijzen. Later werd
het koor met den toren verbonden door
een houten gang. Deze werd in 1674
verwoest door een horigen orkaan en
sinds zijn kerk en toren gescheiden ge
bleven. Vermelden wij nog, dat meester
Jan v. Henegouwen de bouwmeester
van den toren was. Hij mocht evenwel
de voltooiing van zijn werk niet zien
Een nazaat Jan v.d. Deern genaamd,
voleindigde het bouwgewrocht.
Op eenigszins feestelijke wijze is het
feit der eerste steenlegging herdacht.
Van 12 tot halfeen luidden de zware
Domklokken, waaronder de St. Salvator
(wegende bijna 9000 K.G. en die geluid
moet worden door minstens 8 man), bij
genaamd de boefklok. In de St. Mi
ohaelskapel in den toren werd om 3 uur
met eenig ceremonieel door den burge
meester, mr. J. P. Fokkema Andrea,
eene tentoonstelling geopend van platen
betrekking hebbend op zijn geschiedenis
en restauratie.
Van halfnegen tot halfiien werd het
carillon bespeeld door den heer J. A. H
Wagenaar den bekwamen klokkenist.
Zangersfeest.
Het Zangersfeest van den Bond van
Gemengde Zangkoren in Friesland, dat
dit jaar tevens het karakter droeg van
een jubileumfeest daar de Bond 10 jaar
bestaan heeft, is Zondag te Leeuwarden
uitstekend geslaagd. Vier vijfduizend
menschen woonden het concours bij en
een der heeren van de jury verzekerde
ons dat het streven van den Bond om
den zang te verbeteren zich geleidelijk
gaat af reekenen in den zang der koren.
Wat ditmaal ten gehoore werd gebracht
stond op hoog peil. De uitslag geeft
daarvan het bewijs.
In de derde afdeeling verwierven met
137 punten «Excelsiors te Berlikum,
met ISl'/g p. «Vrjjzinnig Kerkkoor* te
Holwerd, met ISO1/» p. «Kritekoar* te
ondere bosset en, schijnen zij door den
hevigen wind ook neergeslagen te zijn
op een strook prachtig 10 a 12-jarig
hout.
De eenige hoop is gevestigd op de
sluipwespen en de parasiet vliegen, die
hun legboor dringen in het lichaam der
voortvretende rupsen, die zachtjes ver-
dooven, wel verpoppen, doch niet met
het gevolg, dat opnieuw nonvlinders voor
den dag komen.
De ouderdomsverzekerlng.
Naar «het Centrums meldt, zijn de
plannen om aan de vrgwillige ouderdoms-
versekering een aanmerkelijke uitbreiding
te geven, reeds in een vergevorderd
stadium van voorbereiding gekomen. De
bedoeling daarbij is, de uitkeering die
thans ten hoogste 6 gulden per week
kan bedragen te verhoogen tot een
maximum van 20 gulden, met een daar
aan gtëvenredigde premie- betaling. Het
aangaan van zulk een verzekering zal
voor iedereen openslaan. Bovendien ligt
het in de bedoeling de uitkeering in
eens bij overlijden van f 100 op f 400
te brengen.
Het aantal personen, dat zich voor
de vrij willige ouderdomsverzekering op
geeft, bedroeg over April 7058 en over
Maart 8568, terwijl het aantal verzekerden
beneden de 35 jaar gestadig toeneemt,
zoowel verhoudingsgewijze als absoluut.
De vrij willige verzekering wordt thans
als regel voor de hoogste uitkeering aan
gegaan, dus niet voor 3, 4 of 5 maar
6 gulden per week.
De afwezigheid der Kamerleden.
De «Tel.s geeft thans eene statistiek
over het geheele zittingsjaar.
De heeren E. M. Teenttra (v.-d.) en
dr. L* N. Deckers (r.-k.) waren aanwe
zig bij op 1 na alle stemm ngen. Zij
zijn dus, wat de opkomst betreft, de
kampioenen van het zittingsjaar en hun
parlementaire ijver is zeker een mooi
stukje werk. De heer Oudegeest (s.-d
was het meest afwezig.
Gaat men na, welke leden van iedere
fractie het grootst aantal verzuimen heb
ben (b.v. van iedere grootere fractie 3
leden en van de kleinere 2) dan ziet men
Aantal Percentage
verzuimen verzuimen
Katholieken
Van Groenendaal
Fruyter
Juten
Soc.dem.
Oudegeest
Beladingen
Troelstra
Vrijheidsbond.
Otto
Visser v. IJzendoorn
De Buiaonjé
Anti Rev.
Van der Molen
Coign
Sohreurer
Christ-Hist.
De Geer
Van Veen
Weitkamp
Vrijs. Dem.
Ketelaar
Van Berenstegn
Revolutionnairen.
Kolthek
Wijnkoop
Vergeleken bij de Statistiek, die in
April werd gepubliceerd, valt er eenige
verbetering waar te nemen.
De vrijzinnig dem. werkten hun mooie
Men hoort boven zijn hoofd het eindegfer nog van 83% op tot 85%
de anti-revol. stegen van 77% tot 79%
en verdrongen de katholieken van de
tweede plaatsde ohr-hist. kwamen van
68% op 69% en de'liberale vrijheids
bonden van 54% op 58%. De katholie
ken en de ooo.-dem. hielden hun zelfde
cgzers. Alleen de revolutionnairen liepen
De nonvlinder-rupsen.
De nonrupsen hebben dit jaar weer
schade aangericht in de boaschen tusschen
Ede en Arnhem nabij het «Planken-
wambui««. Niet alleen dennen, maar
ook loofboomen vooral beuken zijn aan
gevallen.
Over een lengte van circa 5 K.M.
met een breedtestrook van IVa
langs den straatweg BeekbergenWoeste
Hoeve zijn de nonvlinder-rupsen bezig
haar vernielingswerk aan te richten. Het
begint in het «Spelderholt, gaat verder
door het «Deelerwoudc het «Lierder-
bosobt en het ujtgestrekte dennenbosoh
bekend onder den naam van «het Nieuwe
Veld.»
geknetter en gekraak, dat die duizenden
dikke rupsen bij haar arbeid veroorzaken.
Schudt men een boom, dan bengelen ze
bg honderden aan een draad heen en
weer. Geen naald laten zij aan een
boom zitten, dor en kaal blijft het bruine
hout staan. Het meest voorkomende in
Franeker, met 129 p. «Korenbloetnpjec
te Blesae, en met 124% p. «Morgen
rood te Sneek eerste prijzen.
.Tweede prijzen in diezelfde afdeeling
behaalden met 117% p. «Gemengd
Kooit te Grouw, met 113 p. «Harno-
nie« te Surhuisterveen, met lil1/, p.
«Zanglustt te Bergum en met 108 p.
«Us s jon gente Langweer.
In dezelfde afdeeling verwierven derde
prijzen met 104 p. Harmoniete Bols
ward, met 104 p. «Volksstem« te Ak-
krum, met 101 p. «Zangen Vriendschap*
te Beers, met 1 Öi »T. A. V. E. N U.<
te Workum, met 99% p. «Oefening
Kweekt Kunst* te St. Johannesga en
met 95 p. «Hollandia* te Soharsterbrug.
In de tweede afdeeling verwierven
eerste prijzen met 1431/sï p. en met bij
«ondere gelukwenschen der jury «Excel
sior* te Lemmer, directeur de heer L
de Rook, met 134% p. «Onthouders
koor* te Akkrum en met 125 p. «Ge
mengd Koor* te Dronrijp.
Tweede prijzen in die afdeeling vielen
ten deel met 121% p. aan «Zanglust
en Vriendschap te Tjummarum, met
119% p. aan Excelsior te Leeuwarden
en met 110% p. aan «Gememgd Koor*
te Warga.
Derde prijzen in die afdeeling ont
vingen met 106 p. «Nut en Genoegen*
te Holwerd en met 103 p. «T.O.G.* te
Leeuwarden.
De jury bestond uit de heeren A
Alt, Bolsward, Jac. N. D. Hoogslag,
Sneek, J. Paardekooper Leeuwarden,
de beoordeeling van het Friesoh was
opgedragen aan den heer P. Sipma van
Sneek. Leider van den samenzang was
de heer J. Heslinga van Akkrum. Ver
plichte liederen waren «O, Wonderlied*
muziek van den heer Jac. N. D. Hoog
slag, woorden van den heer J. H
Riemersma. en «Meimorgen*, muziek
van den heer J. Paardekooper. Het
eerste lied van den samenzang was «Ons
Zangerslied*, het bondslied, woorden van
den heer J. H. Riemersma, muziek van
den heer Alt.
Het 10-jarig bestaan van den Bond
van Gemengde Zangkoren in Friesland
viel samen met het 10-jarig bestuurs
lidmaatschap van de heeren J. H. Rie
mersma, G. Koiter, P. Jongbloed en A.
Alberda. De leden van de aangesloten
zangkoren maakten van deze gelegenheid
gebruik genoemde bestuurders een hul
deblijk aan te bieden. Dit huldeblijk
bestond uit een, door den kunstschilder
Joh. Elsinga speciaal voor dit doel ver
vaardigde en zeer fraai ujtgevoerde ets,
voorstellende de «Oldehove*. De etsen
werden door den heer J. Roorda te
Tijnje met een toepasselijk woord en
onder warme instemming van de talrijke
aanwezigen aan de jubilarissen overhan
digd.
