BEKENDMAKING.
1 Nieuws- en Advertentieblad
met
GAS.
voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw, Hindeloopen, Stavoren, enz. enz.
47ste Jaargang.
ZATERDAG 16 JULI 1921.
No 29.
Officieel Gedeelte.
Binnenlandsch Nieuws.
KOOKT
BAKT
BRAADT
STRIJKT
VERWARMT
VERLICHT
Vraagt gratis inlichtingen aan de
Uitgave van T. GAASTRA Bz. te WORKUM.
A WAGENAAR Azn.
1
1
op tijd te betalen, ook al kon men, door
werkemtaking in Engeland voorbij in
Tot plaatsing van Adv. en Reclames voor Handel, Nijverheid
voor 1
vorsten deden enorme schade. De boekweit
is voor een groot deel verloren en ook de
Dit blad verschijnt des Za- 1
terdags en kost per kwartaal 2
65 centsfranco per post 2
1 gulden. Enkele Nos. 5 ets. 2
Ingezonden stukken Don-
derdags voorin, in te zenden.
Advertentiën tot uiterlijk Don-
derdagsavonds, uitgez. familieber.
een
g van den Commissa-
Koningin in deze Pro-
Inning directe belastingen.
Verscheidene Tweede Kamerleden
achten het noodzak olijk, dat maatregelen
worden genomen om het buitensporig
groot aantal waarschuwingen te vermin
deren. De voorgestelde verhooging van
de kosten der waarschuwing van 5 tot
15 cent sal daartoe naar hunne meeninj1
weinig helpen.
Bepleit werd met het oog daarop voor
eerst eene meer duidelijke samenstelling
der aanslagbiljetten, waarbij de vervalda
gen nauwkeurig worden opgegeven. Verder
werd noodjg geacht, dat eene zekere
verhouding besta tusschen de kosten der
waarschuwing en het verschuldigd bedrag
aan belasting. Met de betaling van
hoogere bedragen wordt thans opzettelijk
gewacht om rente te kweeken. Zou een
waarschuwing f10 of meer kosten, dan
sou men rich wel haasten de belasting bedrgf niet meer loonend nu de mijn-
De prijs der Advertentiën 2
is van 15 regels 60 cents, 2
elke regel meer 7 cents. 2
Grootere letters naar plaats- 2
ruimte. Buiten Friesland, uit- 2
gezonderd Familieberichten,
10 ets per regel. Bij abon- 2
nement belangrijk lager. 2
DE DROOGTE.
Overal wordt geklaagd over de droogte
en de schade, die daardoor aan de veld
vruchten veroorzaakt wordt. In de weldon
langs de Maas, in andere jaren een dorade
voor het vee en vol beloften, is geen
spiertje groen gras meer te zien en als ’t
niet spoedig regent, zal er veel vee nood
gedwongen opgeruimd moeten worden. Op
do ontginningen, waar de weiden nog ai
wat droogte kunnen verdragen dreigt even
eens gebrek.
Do aardappels die zoo prachtig stonden
en oen rflken oogst beloofden, worden aan
getast door do krulziokto. Oorzaakal
weer do droogte. Ook do laatste nacht-
llggeode plaatsen liektegovallon voor (b v
in Koekango enz omdat van da bezoekers
van buiten bfl do korfbalwedstrflden er boonen hebben niet weinig geleden,
ook van ’t fls hebben gebruikt doch de
vele modedeelingen hieromtrent zfln voor
’t moerendoel onjuist.
Dinsdag zfln er monsters van het in be
slag genomen fls opgezonden naar hot
Centraal Laboratorium te Utrecht. Dr Be
kenkamp, inspecteur der volksgezondheid,
is Maandagmiddag voor een nader onder
zoek gearriveerd. Voorts zfln door den
Burgemeester informatie-telogrammen ver
zonden naar do gemeenten De Wflk. Rui
ter wol d an Nfleveen, of zich daar ook
ziektegevallen voordoen Ook is het parket
te Assen Maandagmorgen 10 uur mot bet
gebeurde In kennis gestald.
Do Burgemeester heeft getracht don ijs
venter V. oen verhoor af te nemen. De
man is echter zelf, met zfln goheele gezin,
bestaande uit vrouw on vflf kinderen, ook
ziek.
Zooals gezegd, wordt in ’t gebruik van
jawafslen de oorzaak van do vele vergif
tigingsgevallen gezocht.
Maar dan biflvan er nog verschillende
gissingen over. Do symptonen van de ziekte
zflnmaagdarmstoornissen, hevige diarrhea,
braken en hoogo koorts. Bfl do storfgoval-
Vorder wordt gedacht aan schadelflke
kleurstoffen en oen ander weet mee te
doelen, dat do flswafelman, om de bedor
ven melk weer goed te maken, er een
essence aan hooft toegevoegd, echter zou
dan te veel essence in het mengsel zfln
gekomen.
Wat van dit alles waar is, is niet mot
zekerheid te zeggen. Do uitkomst van hot
ingestelde bacto'iologisch onderzoek moot
worden afgowacht.
Vrfl algemeen is men in Meppol van
opinie, dat de flswafolventor, wanneer er
sprake kan zfln van verkeerde samenstel
ling van zfln fls, niet mot opzet geknoeid
heeft, te minder waar hfl zelf mot zfln
gezin ook van het fls heeft gegoten. We)
zou er misschien gesproken kunnen worden
van onachtzaamheid bfl do bereiding. Over
't algemeen zou moer controle op do be
reiding ven flswafels zeer gewenscht zfln.
Hot is niet in don haek, dat een artikel,
dat ’s zomers zooveel gebruikt wordt, niet
onder streng toezicht staat.
Ons werd medegedeeld, dat de betrokken
flswafelman t.b.c.-lflder is on dat hfl zoor
klein behuisd is. Hfl zou zfln fls in een
zeer beperkte ruimte en dus onder hygii-
ënisch ongowenschte omstandigheden moe
ten vervaardigen.
Intusschon heeft het gebeurde zfln slacht
offers geëischt. >In Meppol eten zo in geen
drie j*ar weer fls», hoorden we iemand
zeggen. De schrik zit er ia, en dit zal ook
op andere plaatsen op den verkoop van
roomfls zeer zeker van invloed zfln.
Strenge maatregelen ton aanzion van de
bereiding on den verkoop zullen wenpche-
iflk zfln, ook om don menscheu weer ver
trouwen te geven in do flswafels.
Uit Steenwflk wordt gemeld, dat daar
de verkoop van flswafels verboden is.
Te Deventer on te Amsterdam zfln door
do politie veiligheidshalve goederen in be
slag genomen bfl personen waar vliorman
zfln ingrediënten betrok.
Het ziektebeeld zou er op wflzen,datde
oorzaak van do vergiftiging moet worde»
toogoschroven aan sterk werkende bacteriën,
die zich ontwikkelden bfl broeihitte.
Nog een patiënt is overleden.
enger te wachten, een iets hooger be
drag aan rente maken. Er ware naar
iet oordeel dezer leden eene schaal te
ontwerpen in dezen geest, dat voor aan
slagen boven zeker bedrag, bgv. f 500,
het tarief voor de waarschuwing gelei
delik steegbij elke stijging van het
verschuldigd bedrag met bgv. f 500 of
f1000 ware eene verhooging van het
tarief toe te passen. Men merkte op,
dat dit jaar vele belastingschuldigen eerst
na het einde van het belastingjaar 1920
1921 hun aanslag in de Rgkainkom-
•tenbelasting over dit jaar ontvangen
hebben het ie dan voor velen onmogelijk
hnn belasting binnen den gestelden ter
mijn te voldoen. Op de opheffing van
dien misstand werd ook nu weder met
klem aangedrongen.
Echtscheiding en hertrouwen.
Gelijk men weet, beoogt een wets
voorstel het mogelgk te maken, een
huwelijk, dat door echtscheiding is ont
bonden, weer in vroegeren staat te
herstellen;
In de afdeelingen der Tweede Kamer
zijn over dit wetsontwerp zeer uiteen-
loopende meeningan verkondigd.
Verscheidene leden verklaarden van
het ontwerp weinig heil te verwachten.
Zij vreesden dat de voorgestelde bepa
lingen de totstandkoming van echtschei
dingen in de hand zou werken doordien
de preventieve werking, welke thans voor
partgen gelegen is in de wetenschap,
dat op de echtscheiding niet kan worden
teruggekomen, voortaan zal ontbreken.
Vele andere leden bestreden deze
denswgze. Huns inziens is de regeering
terecht van de opvatting uitgegaan, dat
echtscheidingen een kwaad zijn waarop par
tgen moeten kunnen terugkomen indien zij
van den gedanen stap berouw hebben
of indjen de ernstige gronden, die hen
tot het vragen van echtscheiding leidden,
hebben opgehouden te bestaan.
IntUMchen vroegen laatstbedoelde leden
zich af, of de voorgestelde gedachte in
het wetsontwerp op juiste wijze is uitge
werkt. Het wetsontwerp laat slechts
eenmaal een nieuw huwelijk tusschen
geschejden echtgenooten toe. Het staat
echter wel toe, dat het nieuwe huwelijk
opnieuw door ech scheiding wordt ont
bonden. Deze leden zouden het juister
hebben gevonden, indien in de plaats
van het verbod van verder hertrouwen
tusschen reeds eenmaal hertrouwde en
weder gescheiden echtgenooten een ver
bod van tweede echtscheiding ware ge
steld. Echtgenooten die na gescheiden te
zijn, opnieuw hertrouwen, toonen daardoor,
dat hunne echtscheiding niet op redelijke
gronden steunde en behooren niet in
staat te worden gesteld opnieuw deze
verkeerde daad te verrichten.
Voorts waren sommigen van oordeel,
dat het wel gewenseht is herstel van het
eerste huwelgk mogelgk te maken, doch
niet herstel van een na echtscheiding
aangegaan volgend huwelijk.
Verder merkten verscheiden leden op,
dat het wenschelgk is de bevoegdheid
om een echtscheiding ongedaan te maken
niet te doen gelden voor diegenen der
gescheiden echtgenooten, welke daarna
met een derde zijn hertrouwd en ook
dit huwelgk door echtscheiding of ont
binding na scheiding van tafel en bed
hebben doen eindigen, daar echtvereeni-
ging en scheiding niet tot een spel be
hooren te worden gemaakt.
Andere leden weer betreurden, dat het
wetsontwerp slechts éénmaal de hereeni-
ging van gescheiden echtgenooten toelaat.
Het visschersbedrflf te IJmuiden.
Van de IJmuider stoomtrawlervloot
sullen verscheidene schepen worden stil
gelegd. De besommingen maken het
Ernstige vergif tings-verschijnselen te
Meppei, door het gebruik van fl wafels.
Vflf doodelflko gevallen.
Groots Consternatie te Meppol. ’t Is 't
onderwerp van aller gesprek, in huis en
op straat is ieder er vol van. Rouw heerscht
er reeds in meerdere woningenin tal
van gezinnen zfln een of meer der lede»
ziek, en de verwanten verkeeroa in groote
ongerustheid.
Over het even plotselinge als droeve
feit doen veel geruchten de ronde, en zoo
als *t gowoonlflk gaat, hoe ontstellend de
feiten uit zich zelve reeds zfln. de geruch
ten gaan nog voel vorder en overdrflvon
in erge mate.
Een speciale verslaggever van hot L,N
heeft een onderzoek ingesteld. Hfl heeft
allerwege gedeformeerd on hem zfln offict-
eelo gegevens en cflfers verstrekt. Hier
volgt zfln relaas.
Zaterdagavond deden zich bfl enkele
personen, voornamelflk kinderen, verschfln-
selen voor als braken, diarrheo, enz. Zon
dagmorgen lieten enkele ouders den doktor
halen. Het aantal patiënten nam ontstellend
toe. Herhaaldolflk gingen bfl do drie go-
noesheeren (de vierde w^ uitstedig) de
telephone en de bel over/ -(ƒ dokter wou
komen.c ’t Was niet JetA iooveel
patiënten ineens, ’t W^.J
Bfl alle patiënten deden ztS
telfd. genoemd, v.rschfl.s^,’^
Ion hadden ook nog hoogo
Nu hadden voi?ewogdékoorte’
stelden don vou0.
Do gedachte lag
De BURGEMEESTER van
Workum, gelet op een aan-
schrijvin
ris der
vincie van 24“ Juni 1921, le
Afdeeling A no. 1422;
Wijst bij deze de ingeze
tenen op het groote belang,
dat er in de eerste plaats voor
hen zelven in is gelegen, om
het uitbreken van brand ten
gevolge van het broeien van
het hooi te voorkomen.
Voor de bewaring van dit
zoo kostbaar product moeten
belanghebbenden in hun eigen
belang en in het algemeen
belang, meer dan ooit de
uiterste voorzichtigheid be
trachten en vestigt voorts de
aandacht op den inhoud van
artikel 158 van het Wetboek
van Strafrecht, waarbij ver
schillende straffen zijn ge
steld tegen hen aan wier
schuld, waaronder is te ver
staan nalatigheid, achteloos
heid, gebrek aan voorzorg
enz., brand is te wijten.
Workum, den 9 Juli 1921.
1 en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr, 76-78, Amsterdam,
Friesland Filiaal D. Y. ALTA te Leeuwarden, Bagijnestraat 54. Tel. Intercomm. 1114.
Ia de Betuwe zfln de weilanden on
vooral de polders, waar het vee ingeschaard
is, zóó kaai volgens da joegsto berichten,
dat de dieren er om zoo te zeggen niets
meer vinden. De melkproductie gaat dan
ook enorm terug. Zoo treurig heeft heter
met hot vee nog nimmer sinds manschoa-
heugonis uitgezion. Dat voorspelt duur
vleesch, duro melk en durn botnr.
Tengevolge der aanhoudende droogte zfln
vele slooten om en in dn weilanden en de
putten bfl vele boerderflen in Twente droog
Het gras groeit niet, zoodet vele boeren
reeds nu hot vee hot pas gewonnen hooi
moeten geven.
In den regel wordt in Zeeland uit alle
macht gewerkt om het hemelwater uit de
slooten te krflgen, thans bfl dn heerschnn-
dn droogte hebben te St Philipsland eenigo
boeren door middel van een motor hun
slooten thans vol water gezet, om de ge
wassen wat vocht te brengen. Ie andere
doelen dor provincie is men bezig in do
weilanden zoogenaamde Nortonpompen te
slaan om het vee te kunnen drenken.
Uit Waterland wordt gemeld, dat ook
het pluimvee de vormoedelflke gevolgen
vnn het slechte slootwater ondervindt. Te
Landsmeer en Dan lip, waar vele groote
pluimveehouders zfln, sterven dageiflks vnle
tientallen kippen on oondon. Men hooft nu
een doodo eend opgezonden aan de Rflks-
soruminrichting te Rotterdam, waar bfl
onderzoek is gebleken dat men hier te
doen had met vogolcholera.
Uit do Friesche Zuidwesthoek wordt ge
meld Graslooze weiden, waterlooze slooten,
dalende veoprflzon en melkgiften bedrei
gen thans de welvaart op onze boerderflen.
Inderdaad wordt de toestand er langzamer
hand pnnibnl, hnt meest nog door bot ge
brek aan drinkwater voor hot vee. Want
de voederschaarschte Is mot hooi on kort-
voer nog te redden, maar versch drink
water is moeilflk te bezetten, daar do
droogte indiep ia don bodem zit en in
onze vaarten het water tamelflk brak is
om dazen tfld, dus ongeschikt voor laving
De veehouders vestigen thans hun hoop
op weersverandering in da hondsdagen.
Naar uit Toronto wordt gemeld, is hot
in Canada sinds Juli 1911 nog nooit zoo
heet geweest als thans hot geval is. In
het centrum van Noord-Amerika van James
Bay t»t New Orleans en van Chicago tot
N*w York is da temperatuur oagevaer
100 gr F. In Toronto was het Dinsdag
98 gr. Fahrenheit.
Doordat wegens de buitengewone droogte
het voedsel in de vlakten van Britsch Oost-
Afrika geheel begint te ontbreken, nadere»
de kudden wilde dieren, vooral de gras
eters, meer en meer de bewoonde centra.
Dezer dagen vertoonde zich in de strater>
van Nairobi in do Kenya-kolonio ten Oos
ten van hot Victoriameer een aantal
totaal uitgeputte zebra’s.
De arme dieren waren geheel uitgeput.
Mot inspanning hunner laatste krachtes
trachtten zfl aan de vervolging der be
volking te ontkomen. Hot meerendeol werd
door automobielen en trams overreden,
terwfll enkelen zich ta pletter liepen tegen
het hek voor hot gouvernementsgebouw
roomfls do oorzaak van de vergifilgiags-
ver^chflnselen zou zfln.
Zondagmiddag ongeveer halftwee werd
de Burgemeester, de heer Knoppers, van
medische zflde gewaarschuwd. Dadelflk
daarop is beslag gelegd op al de ingredi
ënten, die in voorraad waren bfl den vor-
kooper van hot fls, don venter Vliorman,
Doze had don vorigen dag (Zaterdag), bfl
gelegenheid van de korfbalwodstrflden on
met ’t warme weer, veel fls verkocht, on
ook Zondag vóór de Inbeslagname, hadden
ottelflken een flswafel gebruikt.
Om zes uur oageveer kroeg het ziekto-
verschflasol een epidemisch karakter. De
medici, de hoeren Dhont, Heerspink on
Ltngmont riepen de hulp ia van collega’s
uit don omtrok. Twee geeoesheoron uit
Nflvoeu, dr. Bekker en diens logé uitOud-
Boflorland, verleenden daarop assistentie.
Omstreeks genoemden tfld eischto het
vorschflnsel ook zfln eerste slachtoffer: het
zesjarig dochtertje van J. Bentham overleed
aan de gevolgen. Tragisch waren daarbfl
do omstandigheden. Hot kind was juist
hersteld van een ziekte Ze had eonige
maanden met haar boen In’t gips gelegen,
•n mocht nu weer voor ’t eerst loopon
Blfl om die weelde, had zfl een bezoek
gebracht bfl haar oom, don slager Koetsier, -- D- ---- ----
daar een flsw.fehjo gegoten. .’_>ug verliepen, word do hoogo
Do oom on diens goheele gezin liggen
wlf ook ziek te bed Do vader B woondo,
toen zfln dochtertje overleed, juist een
kerkdienst bfl Zoo plotseling kwam ’t i
alles, zóó onverwacht. Da toestand dor
beide families laat zich indenken.
Toen Zondagavond het aantal ziektege
vallen nog steeds toenam, moest er snel
ion doelmatig gehandeld worden. Onder
leiding van den burgemeester werd van de
apotheek Kaoppors hot middelpunt van don
geneeskundigen dienst gemaakt. Leden van
do Roode-Kruls-brlgade brachten de aan
vragen om hulp van do woningen der go-
neesheeron naar deze apotheek. Ook de
diaconessen stonden bfl. ’s Zondags is er
r. r, j anders slechts ééa apotheek geopend. Ook
De Burgemeester voomoemd twee andere apotheken worden nu ge
opend. ’t Was er een gedraag. Do menschen
stonden in rflen on groepen, allen verlan
gend om geholpen te worden. In de apo
theken kwam men dan ook handen te
kort om do pooiers (voor ’t braken) klaar
te maken on uit te reiken.
Helaas, ’t is niet bfl ’t éé«e geval met
doodelflken »fl x>p gebleven. Maandagavond
waren er reeds vflf doodon, en wel het
genoemde dochtertje van J Bonthem, Prin-
se»plein, oen 14 jarig meisje van den brie
venbesteller Sinink. Wilhelminastraat, een
7-jarig kind van eoa machtnefabrikant
Stooronberg, Woldstraat, een 16-jarigo
jongen van J. Nflstad, Havenstraat,on een
*t Vorschflnsel openbaart zich blflkbaar
een bepaalden tfld na ’t gebiuik van’t fls,
en nu zfln er Zondagmiddag nog wafels
gebruikt.
Het aantal aangetasten bedroog Maan
dagmiddag om 2 uur volgens officiate op
gave 219 personen, verdeeld over 157 huis
gezinnen.
Goheele gezinnen liggen ziek te bed
Daarbfl doet zich soms, naar ons verteld
werd, ’t merkwaardige vorschflnsel voor,
dat de eene zieke wel, do andere geen fls
gebruikt heeft. Van medische zflde werd
ons opgemerkt, dat er ook gevallen van
gewone zomer diarrheo bfl zfln. Soms wordt
do doktor gehaald bfl personen, die hoele-
maal niet ziek zfln, alleen in ongerustheid
verkeeren, omdat ze moonen eendersymp-
tonen bfl zich ondokt te hebben. *t Aantal
ernstige gevallen is echter verreweg *t
grootst. Do verwarring is groot en do
doktoren hebben *t er druk mee. Don go-
heolon naeht werkten ze door, en ook den
volgenden dag hadden zo geen minuut rust.
Ia Meppei was ’t Zondagavond zwart van
monschen voor do apotheken. In do Hoofd
straat oen ongewone drukte. En Maandag
toon het aantal sterfgevallen roods vflf be
droeg was do onrust niet minder groot
Uitorlflk leek ’t in de stad kalmer, omdat
ide moesten aan don arbeid waren, maar
op vele plaatsen zag men de monschen
bfloonstaan, pratende over hot voor Meppei
zoo noodlottig geval. En binnenshuis vor
koorden honderden in ongerustheid.
Intusschon waren, zooals gezegd, de ge
ruchten sterk overdreven. Zoo vertelde
men, dat er ia Zuid wol de een sterfgeval
was. Ia De Wflk zouden dertig ziokea zfln,
enz. We hebben ook hiernaar geïnformeerd.
*t Eerste geval bleek onwaar, torwfll in
slechts twee of drie ziokea wa-
dooa zich nog in meerdere om-
kind van A. Blflenberg, Hagonstraat.
Gasfabriek. Desgcwenscht gemak
kelijke condities.
enz. We hebben ook hiernaar geïnformeerd.
verreweg de meJte 0Mt| Eerste g<
FRISO.
toorts weldra gevolgd door bewusteloosheid
San vermoeden is, dat men hier te doen
hoeft mot para-typhus als gevolg van 't
gebruik van bedorven melk. Ook kan ’t
zfln, dat In do zinken emmers door aan
tasting van de bedorven melk zich zink-
oxyde heeft gevormd.
jongen van j. nynian,
