voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw., Hindeloopen, Stavoren, enz. enz.
1 Nieuws- en Advertentieblad
I
I
t
n
I
ZATERDAG 22 OCTOBER 1921.
47ste Jaargang.
No. 43.
X
Binnenlandsch Nieuws.
Kort Nieuws.
Gemengd Nieuws.
Uitgave van T. GAASTRA Bz. te WORKUM.
I
De moord te Buinerveen.
Tot plaatsing van Adv. en Reclames voor Handel, Nijverheid
voor
e
1.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
dan 40,000 menschen.
681,220
514,607
357,561
141,945
90,710
77,900
70 978
67,758
66,069
63,442
54507
54,099
48,933
48,112
46,815
43,513
41,679
41,453
41,166
facturen) slot moer uiigevoord worden,
wel gemaakte goederen.
Vehn konden hun weg vervolgen na
het betalen van een zekere «boete®. Daar
de bedragen «eer verschillend zijn de
een moet honderd de ander tweehonderd een," die’ hièr~ Marte’ wordt’ gehesten
Praktjjk-Examons.
De Vereeniging Het Nederlandsche
Handels-Instituut (Koninkl. goedgek.)
houdt hare Praktijk-Exumens in Boek
houden, Stenografie en Handekcorrerpon-
dentie (10 talen, waaronder Russisch,
Malcisch en Esperanto) op 28, 29 en
30 November a.s. des avonds te Alkmaar,
Amersfoort, Amsterdam, Antwerpen,
(Belg’ë), Assen, Arnhem, Breda, Deven
ter, Dordrecht, Eindhoven, Enschede,
Goriacham, Groningen, Den Haag, Den
Helder, Hengelo, ’r-Hertogenbosch, Kam
pen, Leeuwarden, Maastricht, Meppel,
Middelburg, Nijmegen, Roermond, Rot
terdam, Roosendaal, Sa eek, Tilburg,
Utrecht, Venlo en Zwolle. (Ia Nederl.
Oost-Ind voorloopig alken te Soerabaj#.)
Ook zullen op die data worden afgs-
genomen de Laeraar-Examens in Hai-
delsoorrespondentie en Stenografie, zoo
mede de nieuwe examens Privaatdocent
(vakleeraar) Boekhouden en Boekhouder-
correspondent, waartoe de vereenigirg
officieel gemachtigd je bij Koninkl. Be
sluit van 15 Mei 1919, Nr. 64, Blaatsbl.
155.
De examens van de Vereeniging «Hst
Nederlandsche Handek-Instituut» gevsn
vrijstelling van de taal-sxamens vanwejo
de »Ned. Bond van Accountants».
Ingevolge besluit van zijne Excellentie
den Minister van Oorlog kunnen mili
tairen gedurende de examendagen studie
verlof verkrijgen op vertoon van den
oproepingsbrief.
De inschrijving sluit 10 Novemb. 1921.
Inlichtingen verstrekt de secretarie Dr.
OTTO KLIP, Bloemgracht 130, An-
sterdam.
Er gaat een gerucht, dat Willem Visser
die door het gerechtshof te Amsterdam
veroordeeld word tot twintig jaren gevan
genisstraf wegens den geruchtmakenden
moord op den jeugdigen Dirk van Leeuwen,
b(j z(jn transport van Amsterdam naar
Leeuwarden aan een rechercheur zyn daad
bekend heeft.
’t Hbl, dat b$ den verdediger van Visser
om inlichtingen vroeg, hoorde, dat ook
deze het gerucht ter oore was gekomen,
doch dat daarmede eenigszius in strijd is
hol feit, dat de veroordeelde nog onlangs
bij hem op revisie aangedrougen heeft.
Da administratie van de Rjjkslnkomatsn-
bslasticg is, zoo schrift de Avp., thans
bezig ook de dienstboden in de belasting
aan te slaan. Do loonen voor dienstboden
zijn dermate gestegen, dat hei loon van
vele dienstboden tezamen met es» bedrag
nen blijven. De huren der kamers zijn
in weinige jsren van 40 a 50 Mark tot
Men vraagt voor ééa kamer met volledig
pension in Berlin thans van 100 tot 200
Markper dag.
Weliswaar zjjn er >Wohnung‘amter«,
die bevoegd zyn woekerprijzen te verhin
deren. Maar die zjjn zoo corrupt, dat de
voordooien van hun «onpartijdige» beslis
singen door de enorme omkoopssommen,
die je aan hun beambten moet afstaan,
weer worden opgeheven.
Een enkel staaltje van weakeronbe-
schaamdheid. Genoemde correspondent
kon dezer dagen een kleine woning in een
dar buitenwijken voor een zekere huur ter
beschikking kragen, mits hg de betreffende
verhuurster door een geschenk van
100.000 Mark in staat stelde zich ergens
anders te gaan inrichten 1 Hal is tevka-
nend voor de toestanden, die hier heer*
echen, dat men dan traurigsu moed heeft
zooieis in vollen ernst voor te stellen.
Intusschen, de meeste «fatsosnljjka ar
men» zijn zoo klein behuisd of hebben
zoo groote gezinnen, dat het laatste red
middel: duur kamers verhuren, voor hen
uitgesloten is.
Welke toestanden dan ontstaan, blgkt
uit een schreven van Duitsche officiere-
vrouwen, vroeger zeer voorname dames,
die thans bedelen om gold of khoren, om
haar behulpzaam te zjjn by het kiezen van
een nieuw beroep, haar verstelwerk op te
dragen, eez.
In bjjna elk huis is stille ellende. En
dat is de ware toestand in Duitschland.
De schijn bedriegt hier.
Uit Assen .meldt men dato 18 dezer:
Hedenavond wan er bij aankomst van
de Noord-Ooster zeer veel belangstelling
en zeer velen hadden een perronkaar.je
gekocht, daar algemeen gedacht werd,
dat de vermoedelijke daders van den
moord te Buinerveen zonden worden
binnengebraoht, hetgeen ook is geschied,
maar de politie bracht du verdachten
niet langs den hoofduitgang, doch een
anderen weg langs, zoadat velen te ver
geefs hebben gewacht. De binnengebrath-
ten Eppo Bos en Mense Bos te Emmsr-
oompascuum, Eildert Smalbil te Boeriange
en Harm Sohutrups te Drouwenerveen.
De gebroeders Bos beschuldigen Schut-
rups dat deze H. Trip heeft doodgescho
ten.
Aan do «Veenb» wordt nog het vol
gende gemeld
Uit de verklaringen van Smalbil en
M. Bos blijkt, dat er een wijdvertakte
dievenbende bestond en dat het uitgangs
punt van hunne strooptochten het cafétje
van Harm Sohutrup, wonende te Drou-
wenermoeras was.
Ook kwam nu aan het licht dat deze
H. Sohutrup, een man van omstreeks
38 jaar alle plannen tot deze misdaien
heeft ontworpen en van alle diefstalen
zgn deel heeft gekregen.
Twee der daders van den moord }>eb-
ben tegenover de politie eene volleiige
bekentenis afgelegd. Het zijn Ebbo^Bos
oud 22 jaar en Menzo Bos, 21 jur,
arbeiders, thans woonachtig te Emner-
Compascuum.
Ais hoofddader noemen zij hun mede
plichtige Sohutrup. Deze laatste moet den
ouden Trip hebben neergesohoten.
Ook de andere inbraken hebbes zij
volledig bekend. Het eerst braken bij
Trip in voornoemde Menzo Bos en Eil-
dert Smalbill van Jipsingboertange. De
inbraken bij Talens te Gasselte en ved.
Salomons ie Drouwenerveen pleegden
de gebr. Bos in vereeniging met Smilbil.
Dit blad verschijnt des Za- a
terdags en kost per kwartaal X
65 cents; franco per post
1 gulden. Enkele Nos. 5 ets. X
j Ingezonden stukken Don- X
j derdags voorin, in te zenden.
I Advertentiën tot uiterlijk Don- j
I derdagsavonds, uitgez. familieber.
Da arbeidersklasse b.v. is er slechts op
pervlakkig gezien goed aan toe. De loonen
z(jn wel hoog, vooral vergeleken bfi de
inkomsten der geestelgka werkers. Maar
op zich zelf beschouwd zjjn deze hooge
arbeidersloonen toch eigenlek nleU anders
dan oen parallel mee-omhoogloopen met
de kosten van het dsgeljjksche leven. De
eeuwige kringloopduurder levensonder
houd - hoogere loonen - nieuwe aanmaak
van bankbiljetten - staging van alle pre
zen - duurder levensonderhoud - hoogere
loonen
En de kosten van het levensonderhoud
nemen nog steeds toe. Aardappelen en
groenten zijn in de meeste gemeenten
roedkooper geworden, maar daarentsgan
s de pr(js van het brood enorm naar bo
ven gegaan. Ook de andere voedingsmid
delen stagen nog steeds in pr(js. Een
tijdlang waren althans kleeren en schoenen
niet meer zoo peperdnur. maar intusschea
is de pr(js van een zeer eenvoudig colbert-
pakje alweer op 1500 a 1600 Mark geste
gen, en ook de prijzen dar schoenen zullen
belangrijk in de hoogte gaan.
De arbeider zal weer om meer loon vra
gen. De prijzen der door ham vervaar
digde artikelen van dagalyksch [gebruik
zullen daardoor automatisch omhoog gaan,
en dat zal weer nieuwe looasverhoogingen
tengevolge hebban.
Maar de ellende zal weer toenemen in
de kringen der «fatsoenlijke armen», dat
zijn hiergeleerden, schrijvers, kleine be
ambten, ontslagen officieren, pensioen-
«genietende» weduwen, «couponknippers»,
renteniers, enz.
Da nood van deze menschen schreit ten
hemel. Dagelijks hoort men van de vree-
seljjkstc dingen.
Tallooze vroeger welgestelde gezinnen
moeten nu hun meest geliefde kamers
en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr, 76-78, Amsterdam,
Friesland Filiaal D. Y. ALTA te Leeuwarden, Bagijnestraat 54. Tel. Intercomm. 1114.
Het leven in Duitschland.
De Berlijnsche correspondent van het
Hbl. wgst op de ellende, waaronder het
Duitsche volk gebukt gaat. Dat is de el
lende van de dagsljjksche kleine nooden,
die den in Duitschland roizenden Hollan
der niet zoo dadelijk opvallen.
telde een jurist het volgende niet onaardige
verhaal over een dankbare leerlinge, zoo
lezen we in *i Hbl. Hg, de jurist, was,
heel jong nog, gedurende eenlge jaren
leeraar in boekhouden en staatsinrichting
aan een H. B. S. Onder de leerlingen was
i,en
die nooit voldoende op een der beide vak
ken had behaald, ia andere vakken was
ze vr(j goed.
Het eindexamen is a»n den gang en de
lesraar-jurlst komt Marie tegen en vraagt
hoe het haar gaat.
«O, 't gaat goed, ’t zal wel lakken, alken
voor u ben Ik doodsbang.»
«Dat Is verkeerd, Marie, voor mij most
;e heelemaal niet doodsbang wezen, ik zal
je niet opeten.
«Nee, maar, ziet u, ik heb nog nooit
voldoe&do bjj u kunnen kragen, en als u
tnjj twee onvoldoendes geeft ben ik weg
«Dat kan nog meevallen, aan «xamen
he«ft altijd verrassingen, nu, houd js maar
goed, en den moe i niet verliezen
M^rie gaat, ne«mt zich veor, den moed
•r in en zichzelf goed te houden en de
humane leeraar neemt zich voor, haar als
het eenigszins kan, te redden. Ze zag er
een beetje naar uit, alsof ze een paar jaar
later toch getrouwd zou z^n, en dan komt
een beetje meer of minder staathuishoud
kunde er niet al te erg op aan. Gewone
huishoudkunde is dus veel balaagrijker
Een paar uur later zit Marie op de exa-
menstoal. De examinator is nerveuzer dan
de onzekere candidatewat moet hjj haar
vragen, om goeds antwoorden te krjjgen
Nood maakt vindingrijk en h(j vindt aller-
doodgewoonste dingen, b.v.een koopman
leent geld van een bank en osu rentenier
belegt zjjn geld b(j die bank. In welk ge
val moet de bank da hoogste recta bedin
gen Met een beetje raden ea een beetje
retoucheere» worden da antwoorden zoo, afstaan om tenminste in het leven te kun-
alUZtUMMVhoudën“'vóór de” grens, examinator, die doodsangst uitstaat
20 toch norJ onjuistheden zeggen zal, ■».- j-— -
wat ging er over! ^De winkeuers voijoen(ja gevan 800 1000 Mark per maand gestegen!!
t halfuur na dit «xames loopt Marie
naar hem toe«En Hoe was het Heb
ik voldoende 7 Of is ’t mis
«Nee wees maar gerust, ik heb je twee
zessen gegeven.»
«Ziet u nu wel, dat u mjj vjjf jaar lang
onrechtvaardig hebt behandeld, door m(j
nooit voldoende te gaven 11
«Toon was het mjj, alsof ik een harden
slag in m(ju gezicht kreeg,» vertelt de jonge
oud-examinator.
Een regenmaker met succes.
Da correspondent van de Times te To
ronto beschrijft in een belangwekkende»
brief de verrichtingen van den Californi-
schen regenmaker Charles M. Hatfield, die
nadat da oogst in het ^district Medicina
Hat (Zuid-Alberta) vier jsar achtereen door
droogte mislukt was, door de wanhopige
boeren te hulp geroepen werd. Hjj sloot
met hen een contract voor een bepaalde
hoeveelheid regen, en die is, hoe dan ook
dezen zomer in het district gevallen. Hat
field was met de boeren overeengekomen,
dat hjj 8000 dollars zou kragen indien de
gecontracteerde booVeelheid viel, maar hij
nam slechts 5500 dollars aan. omdat de
regenval niet zoo verdeeld was geweest,
dat de oogst er het maximum vooideel
van gehad had.
Hatfield’s regenmachine bestaat uit een
toren van 25 voetboven op bevindt zich
een open bak met scheikundige stciLm
die zjjn geheim ztju. De regenmaker be
weert, dat h(j daarmee de wolken van
elders naar het district trekt en ze dan
van hun vocht ontlast. Hat heet dat de
gassen, die uit de scheikundige stoffen op
stegen als een soort van magneet ten op
zichte van de wolken werken. In de droge
districten van Zuid-Alberta worden dik
wijls wolken waargenomen, zonder dat hei
tot regen komt.
De boeren z(jn zoo voldaan, dat z$ voor
een bepaalde hoeveelheid regen in Mei,
Juni en Juli 1922 een nieuwe overeenkomst
met Hal field hebben aangegaan. Het nieuwe
contract luidt, dat h(j 4000 dollar zal krjj
gen voor eiken Eng. duim regen, die beven
de drie duim valt, tot zes duim toe. Zjjn
maximum belooning zal dus 12.000 dollar
zfln.
De bevolking onzer groote steden.
Naar de jongste mededeelingen van
het Centraal Bureau voor de Statistiek
hebben navolgende steden een bevolking
van meer
Amsterdam
Rotterdam
Den Haag
Utrecht
Groningen
Haarlem
Arnhem
Nijmegen
Leiden
Tilburg
Maastricht
Dordrecht
Apeldoorn
Eindhoven
Delft
Leeuwarden
Enschedé
Emmen
Schiedam
De moord te Borger.
Omtrent den moord op den jachtop
ziener R. Eising te Borger wordt nader
gemeld, dat E. *s avonds zijn woning
verliet, ten einde een ronde te maken
op de jachtvelden tustchen Borger en
Rolde. Toen hij in den vroegen morgen
nog niet teruggekeerd was gaf zijn on
gerust geworden vrouw hiervan kennis
aan den burgemeester van Borger, die
onmiddellgk de omgeving liet afzoeken.
Bij Schoonlo vond men E. blijkbaar
door een schot getroffen. Naast zijn ge
weer werd nog een ander gevonden
Zooals reeds is gemeld is de dader in
middels gearresteerd.
De moord te Garderen.
In de vreedzame omgeving van het
dorp Garderen heeft de moord op de
oude vrouw Pater en haar nicht diepen
indruk gemaakt. Een knecht, die ’s mor
gens om 5 uur bij zijn beide meesteres
sen in dienst moest zijn, vond de stal
deur open. Toen hij licht had gemaakt, £',™our8 ®n OJ’5U'’“ ,,u“ Ji"7««iHteipen
zag hg eerst de oude vrouw aan handen hn,Mn ‘e kooP aM’ met alle famhtei.en,
en voeten gebonden levenloos op den
vloer liggen en in het aangrenzend ver
trek hing de nicht eveneens gebonden
half uit een bedstede. Beide vrouwen
hadden teekenen van worging.
Een drietal kasten was opengebroken
en de inhoud lag verspreid over den
vloer. Op de naastbij gelegen boerderij,
een afstand van ongeveer 2 minuten,
heeft men niets bemerkt.
Een omgevallen wekker was op half
een blijven staan, vermoedelijk het Igd-
stip van den roofmoord.
Een in de nabgheid wonende vrouw
vertelde, dat de vorige week twee mo
torrijders bij de vermoorde vrouwen
waren gekomen, hoewel haar woning
vrij ver van den weg ligt, om een knip
tang te leenen. In het vertrek van den
moord werd een afgeecheurd stuk van
een sportblad gevonden, met een situa-
tieteekening van de omgeving, benevens
een grijze handschoen. De oude vrouw
stond bekend als vrij bemiddeld, als een
van die oud-Veluwsche typen, die al
maar potten en angstvallig al hun geld
thuis bewaren.
Aan de grens.
De laatste dagen is de passencontiöle
in de Duiteche grensstreek zeer streng
geweest. Velen die zonder pas de Lim-
burgsch-Duitsohe grens o vergingen, zooals
gewoonte was geworden, werden terug
gestuurd. (Wat niet wegneemt, dat er
toch dagelijks nog meer ongehinderd
zonder pas de grens overkomen). Infor
maties bij de Duiteche douanebeambten
leerden, dat beambten van do Criminal-
polizei streng surveilleerden, omdat ge
bleken was, dat veel gouden en zilveren
voorwerpen Duitschland verlieten. Boven
dien mogen onverwerkte stoffen (manu-
De prijs der Advertentiën
is van 15 regels 60 cents,
elke regel meer 7 cents.
Grootere letters naar plaats
ruimte. Buiten Friesland, uit
gezonderd Familieberichten,
10 ets per regel. Bij abon
nement belangrijk lager.
wat levering (franco aan huis), aanpassen,
garantie en betaling betreft. Verrassend
was, wat dezer dagen daarbij bleek
een Duitsche winkelier betrekt linnen
goederen van een Noordbrabantsohc
fabriek en verkoopt die dan weer aan
Limburgers tegen veel lagere prijzen
dan de Limburgsche winkelier rekent
Karavanen winkeliers gaan dagelijks
de grens over om goederen in te slaan
en proppen hun magazijnen vol, terwijl
zg hun buitensporig hooge prijzen
probeeren te handhaven. Slechts een
enkele gaat tot verlaging over en annon
ceert al het markenbedrag achter den
prijs in Hollandsch geld, wat natuurlijk
oomisoh aandoet. Als de Duitsche treinen
aankomen, gaan honderden particulieren
in Roermond naar het station om de
middenstanders bepakt en bezakt te zien
passeeren, alsof het een feestelijke in
tocht van een hoog personage gold Aan
lachen en spotten dan natuurlijk geen
gebrek. (H.bl.)
mark betalen voor het gemis van een
pas, en zelfs een inwoner uit Roermond
vijftig gulden en daar die betaling
zoo maar op straat geschiedt, soms tegen
afgifte van een «kwitantie» on dikwijls
zonder eenig bswijs van ontvangst, ligt
het vermoeden voor de hand, dat hierbij
bedrog in het spel is. Ecnige personen
hebben alle gekochte goederen en zelfs
hun fiets afgegaven, omdat beambten of
pseudo-beambten, dit. hen aanhielden, dat
eischten onder bedreiging hen anders te
zullen arresteeren en hen naar Aken te
zullen brengen Werkelijk zijn er uit de
grensplaatsen nabij Roermond naar Aken
opgebracht
De publieke opini in Limburg sohrgft
deze plotseling gekomen moeilijkheden
terecht of ten onrechte toe aan stappen
van de Nederlandsche regeering bij de
Duitsche als gevolg van de actie van
den Limburgtchen middenstand en is op
grond van die veronderstelling zeer ver
ontwaardigd. Zij herinnert aan de oorlogs
jaren, toen karavanen van Duitschers
dagelgks Limburg overstroomden en hier
alles wegkochten. Toen verkochten de
winkeliers aan de Duitschers alles, wat
niet muurvast zat, levensmiddelen en
stoffen, tegen fabelachlig hooge prijzen,
en als de Limburgsche bevolking kwam,
dan hadden de winkeliers niets I Wat werd
er i
en
zullen van de bemoeilijking in deze
dagen geen voordeel hebben, want het
getal dat de grens poogt te pagseeren,
neemt slechts toe, en lukt het op de
eene plaats niet, dan probreert men het
een half uur later over een andoren weg.
Dan is er nog iets anderssteeds meer
Duitsche winkeliers komen zelf naar
Limburg en bieden hun waren aan de
Een dankbare leerlinge!
Ia sen gesprak over siadtxamens ver-
5neek.
I
i?
'i
2.
‘I
n
FRISO
