Nieuws- en Advertentieblad
1
pE
'perM^
voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw., Hindeloopen, Stavoren, enz. enz.
Leest de Advertentiën in dit Blad
Met adverteeren in dit Blad,
Heeft menigeen succes gehad
ii
ZATERDAG 14 JANUARI 1922.
No 2.
48ste Jaargang.
t
Binnenlandsch Nieuws.
t
Oan Starums boargerij
- Uitgave van T. GAASTRA Bz. te WORKUM. -
f
mr.
stantie
een
en 6 blgkt bij geweest te
kapper in de Marnixstraat
LIJST van uit Workum vertrok
ken en aldaar gevestigde per
sonen in de maand Dec. 1921.
Gevestigd
Evert Zwolsman, scheepsbouwkundige
van Rotterdam naar F 15 Willem v d
Woude met gezin, colporteur van St. Ja-
cobi-Par. naar E 51 Abraham Gras, tuie-
dersleerlirg van Sappsmeer naar C 29.
Joukje Kouwenhove, dienstbode van G&as-
terland naar C 10. Jan Fekkes, schipper
van Coevorden naar Heiden-chep G 803.
Jan Adema, werkman van Duitschland
naar A 115.
Vertrokken:
Albert van Oostenbrugge, Cornells v. Daal
en Johannes Maas, sigarenmakers van A
71 naar Amersfoort, Feikje Visser, dienst
bode van D 78 naar Koudum. Jan Neen
huis, werkman van A 65 naar Oosthuizen
(N H Saakje de Ruiter, huishoudster van
F 22 naar Heeg. Jozeph Ketelaar, leerling
verpleger van A 141 naar Medemblik
(R$kskrankzinnigengesticbt) Geertje de
Jong, dienstbode van E 44 paar Koudum,
Maria van Meekeren, dienstbode van C 4
naar Hindeloopen. Hfllke Brouwer, van
boerenbedrijf van F 31 naar Mantgum.
Auke Zwerver, schippersknecht van G 192
naar Amsterdam,
-
Vy"
De prijs der Advertentiën
is van 15 regels 60 cents, a
elke regel meer 7 cents. S
Grootere letters naar plaats-
ruimte. Buiten Friesland, uit- a
gezonderd Familieberichten, Z
10 ets per regel. Bij abon-
nement belangrijk lager. 2
Scoa 't wier heit ef en Ijeagen wèso
hwet wy fen frjemd en eigen bearre?
thüffizzer wirde by en oar,
moat aa nou eilings Sfarum stjerre
De aldste fen de fryske stoelden
hwer in Koningshof syn setel hie,
do fan do Earns nei ’t Zeeuweke Zwin
it allegear jet Fryalan wier
De tredde fen de Hanse stélden,
gjin ié dy net hj»r skippen droecb,
ho mannich foarst fen frjemde lannen
dy hjar gjin ginst en rjuohten joech?
En hie de Abt fen ’t Kleaster net,
’t behear oer omtrent alle tsjerken,
fen Skerpenzeel oan Midium ta,
fen Wieringen nei 't eilan Merken
En as do ien fen Hollans greven,
op Fryslan sloeoh, ’t begeanoh each,
en men fen ’t Klif ef fen üt Starnm,
en float üt Hollan kommen eeach 1
Ho den de kleasterklokken klipten
en fen de tsjerke Sint Marij,
Wol Friezen non jim skeel forjitte
Wèz ien 1de fijan is neibij 1
Ho stoarme den fen Gastlansk beech
en üt de leeche walden,
hwet fjuchte koe, op Starnm ta
om Fryslan to behalden-
Soks is f oar by en hast forgotten,
en oare tiid mei oare seden keam,
dy, brocht hja eak alfolle goeds,
doohs ’t aide Starnm folie üntnaem.
Mar het de tiid de stèd net sparre,
gong glans en rykdom eak foarbij,
dochs, fiert hja jet it aide wapen,
en is hja earm dochs jet frij 1
Wirdt dit jt ein non fen hjar frijdom
en ünderdiel fen H. O. N.
net ien fen *t aide skaei fen Starnm
scoe *k tinke det soks daeije kin.
Mar ’k frees en eak mei greate freie
det net de nge tiid wearstiet
en klipt al net en kleasterklok,
foar Starnm, gan de deaklok liedt.
As ’t oars net kin? O wêz den ien!
ien lüd fen boarger, fiaker, boer,
sa lang wy net de needflag hyaje
gjin fremd oan board en oan it roer.
Net ien fen ’t aide skaei
JOH4 TROMP I
Ernstig ongeval.
Twee dooden.
Dinsdagmorgen omstreeks 11 nnr had
op het terrein naast de werkplaats van
de N.V. gebroeders Johs. L. v. d. Men-
len, steenhouwers, op den Grachtswal
te Leeuwarden, een ongeluk plaats, dat
aan twee menschen het leven heeft ge
kost.
Een vrachtauto met marmeren platen
werd ontladen. Die platen stonden op
een ijzeren bok midden op de auto, 12
rechts en 12 links. Elke plaat weegt
ongeveer 200 KG. Eerst werden die
aan den rechterkant afgeladen, ’t Gevolg
daarvan was natuurlijk, dat de veer van
den auto naar links, waar nu ’t grootste
gewicht zich bevond, doorboog, wat over
hellen van de platen boven die zijde
tengevolge zou hebben. Om dit te voor
komen hadden zij, die met *t ontladen
bezig waren, een paar stutten aange
bracht tusschen de werkplaats en ge
noemde platen.
Toen men echter klaar was met het
afladen aan genoemden kant, gingen de
twee werklieden, sekere Ridusnelli en
8. v. d. Kamp, wien het ongeluk ge
troffen heeft, sonder na te denken over
de vreeselijke gevolgen, die hun daad
gou hebben naar den linkerkant (zij wa-
OPWEKKEND
j Dit blad verschijnt des Za-
j terdags en kost per kwartaal
65 cents; franco per post
1 gulden. Enkele Nos. 5 ets.
j Ingezonden stukken Don-
derdags voorm. in te zenden.
x Advertentiën tot uiterlijk Don-
derdagsavonds, uitgez. familieber.
Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr, 76-78, Amsterdam,
Tel. Intercomm. 1114.
Tusschen 5
zijn bij een
om zich te laten scheren. Hier heeft hij
een van de beide andere dames in den
winkel ontmoet en deze aangeboden een
pakje, dat ze bij zich had, voor haar
mede te nemen naar de familie L waar
ze elkander dien avond toch zouden weer
zin. 8. zou ’s avonds zoo vroeg bij mr.
L. gekomen zijn, dat er geen kwestie
van zou kunnen wezen, dat bij in den
sneltrein gezeten heeft, waarin het lijk
van mr. Wijsman is gevonden. Nog min
der zou hij tot den Haag in dien trein
hebben kunnen zitten. Deze trein im
mers vertrok te 7.15 uit Amsterdam en
8. is in elk geval nog voor 8 uur ten
huize van mr. L gekomen.
Tegenover die pertinente verklaringen
heeft blijkbaar de Haarlemsohe commis
saris zijn verdenking-ing niet langer kun
nen gestand doen, want Woensdagmiddag
kwam een telegram uit Den Haag, mel
dende, dat 8. ’s morgens op vrije voeten
is gesteld, omdat hst door hem opgege
ven alibi juist is bevonden.
8. moet tijdens zijn arrestatie zich vrij
rustig gedragen hebben, hoewel hij an
ders nog al driftig is. Zoo heeft hg een
paar maanden geleden zijn broer met
een revolver gedreigd. Thans heeft hij
evenwel van uit het Huis van Bewaring
een brief aan zijn moeder geschreven,
meldende dat niets waar is van de tegen
hem ingebrachte beschuldiging, en dat
»ij zich niet ongerust behoefde te maken.
Hg schreef, dat bij wel spoedig weer in
vrijheid zal worden gesteld, en de
uitkomst heeft hem gelijk gegeven.
Intusschen is men met het onderzoek
thans weer verder van huis dan te voren.
Want de herkenningsmogelgkheid van
de verpleegster daarop kan men, na
deze ervaring, niet meer heel vast bouwen.
En ook mag uit *t gebeurde de les
getrokken worden, dat aan de organi
satie der politiemacht nog wel 't een en
ander ontbreekt. De afzonderlijk, ieder
op eigen houtje werkende, speurende
en arrestaties doende plaatselijke politie
machten zijn niet g< gend om een zaak
als deze tot klaarheid te brengen.
Het Hbl. meldt, dat bij nader onder
zoek gebleken is, dat de geheimzinnige
auto-aohtervolging van een te Rotterdam
wonende spoorwegconducteur niets te
maken heeft met den moord op mr Wijs
man, doch verband houdt met een
kwartjesvindersgesohiedenis.
Enkele dagen vóór Nieuwjaar had een
conducteur op verzoek van een stations
chef plaats genomen in een coupé, waar
in zich kwartjesvinders bevonden. In
dien coupé moet ruzie ontstaan zijn, en
van de heeren uit dat gezelschap
was nu op den bewus‘en avond per auto ingeteerd zijn,
op zoek naar dien conducteur, die in
deze ruzie betrokken was geworden.
Zaak Groenendaal.
Dinsdag diende voor het Hoog Militair
Gerechtshof te Utrecht, de zaak van
Herman Groenendaal, den bekenden
dienstweigeraar.
Men weet, dat de Haagsche Krggsraad
Groenendaal veroordeelde tot 9 maanden
met ontzegging van 5 jaar militairen
dienst.
Groenendaal, ondervraagd, verklaarde
voor het Hof, dat zijn geloofsovertuiging
hem dwong militairen dienst te weigeren
op grond van politieke en z’delijke over
wegingen. Hij achtte zijn weigering niet
strafbaar en zoo het Hof hem wel straf
baar mocht oordeelen, dan verzocht bij
een aanmerkelijk lagere straf
Advocaat fiscaal mr. Van Btasse van
IJselt persisteerde bij zijn reeds schrifte
lijk ingediende conclussie tot bevestiging
van het vonnis van den Haagschen
krggsraad.
De verdediger van Groenendaal,
P. Tidema, die hem ook in eerste in
verdedigde, vroeg vrijspraak,
subsidiair zoo geringe straf dat Groenen
daal na aftrek van preventief dadelijk
op vrije voeten kon worden gelaten.
De wet op de tabaksaccijns.
De Nederlandsche Vereeniging van
Tabakshandelaren en de Eerste Nedei-
iandsohe Bond van Kleinfabrikanten in
de Sigarenindustrie, hebben aan de
Eerste Kamerleden een schrijven gericht
waarin wordt gezegd
Bij de bekrachtiging der wet tabaks
accijns in Uw achtbaar college, is bij de
behandeling gebleken, dat het Uw wil
was, de kleinfabrikanten, waaronder ook
te verstaan, degene, die geheel zelfstan
dig hun bestaan in de sigarenindustrie
moeten putten, de middelen aan de hand
te doen, waardoor zij z oh bij de wet
kunnen aanpassen.
Die middelen bestaan in hot verstrek
ken van werkplaatsen van regeerings-
wege aan hen, die krachtens deze wet
niet aan de voorwaarden dezer wet kun
nen voldoen, gezien art 23 en 40 der
wat tabaksaccijns. De tosnmaliga minister
van finantiën heeft toegezegd in dezen
geest de kleinfabrikanten te hulp te willen
komen, doch minister de Geer, heeft een
wetswijziging voorgesteld (welke inmiddels
in de Tweede Kamer is aangenomen)
waardoor art. 23 en 40 uit deze wet
zullen worden gelicht, behalve eersts lid
van art. 23.
Volgens de Memorie van Antwoord zul
len er nog ruim 1200 fabrieken zijn, die
daaraan niet kunnen voldoen Daarom
verzoeken beide bonden de Eerste Kamer
den minister te bewegen, fabrieksruimte
te verstrekken aan hen, die niet aan
art. 23 eerste lid kunnen voldoen.
Nut van ’t algemeen
Uit het jaarverslag van he. hoofdbe
stuur van de Maatschappij tot Nut van
’t Algemeen big kt dat in den loop van
’t jaar zes nieuwe departementen toe
traden, terwijl vijf werden opgeheven
Het aantal leden is gestegen tot 23 328.
Terwijl de stijging van het ledental
alle reden tot tevredenheid geeft baart
de finantieele toestand der Maatschappij
zorg. Het kapitaal der Maatschappij slinkt
voortdurend en bedroeg op 30 Juni 1920
f 157 961 22 tegen f 285,279.35^2 op
30 Juni 1916. Een belangrijk deel van
dezen achteruitgang is toe te schrijven
aan koersverlies, maar een niet minder
belangrijk deel aan de nadeelige saldi
van de rekeningen der afgeloopen jaren.
Deze bedroegen in 1916/17 f1596 42^2
in 1917/18 f 15552 571/2, in 1918/19
f 23464 87 en in 1919/20 f25713 54
Indien op deze wijze words doorgegaan
zal het kapitaal der maatschappij spoedig
Het hoofdbestuur meent
evenwel dot hieruit niet de conclussie
mag worden getrokken, dat het werk
belangrijk zon mos ton worden beperkt.
Het kan slechts een dringend beroep
doen op de krachtige finantieele steun
van allen die het werk der Maatschappij
waardeeren en spreekt de hoop uit, dat
het door aanzienlijke giften en erfstel
lingen in staat worde gesteld bet werk,
dat in dezen tijd meer dan ooit noodig
is krachtig voort te zetten.
Tot plaatsing van Adv. en Reclames voor Handel, Nijverheid en
voor Friesland Filiaal D. Y. ALTA te Leeuwarden, Bagij nest raat 54.
Brand aan boord van de Sommelsdjjk.
Aan boord van het stoomschip Som-
melsdgk van de Holl. Amerika-lijn heeft
op de reis naar Rotterdam een ernstige
brand gewoed.
De Tel. meldt daaromtrent het vol
gende
De >Sommshdgk« was geladen met
graan, van Baltimore naar Rotterdam
vertrokken. Men bevond aich Woensdag
middag te half drie even voor het Eu-
galscho kanaal, toen de timmerman plot
seling naar de kapiteinshui snelde en
den commandant Kok meldde, dat er
brand was ontstaan in de proviandka
mer. De brand was ontstaan, doordat da
timmerman daar aan het werk was ge
weest met een brandende kaars. Ten ge
volge van da deining was de kaars om
gevallen op een hoop uitgeplozen teer
touw.
Het weer was op dat oogenblik ta
melijk gunstig. De timmerman had nog
getracht zelf de vlammen te dooven, doch
dat was onmogelijk, daar het vuur met
groite snelheid om zich heen greep.
In de nabijheid v«n het teertouw bavond
zich nog een groote partij verf en teer,
die ook vlam vatte. Onmiddellijk werd
alle hens aan het werk gezet. Da ma
chine werd stil gezet en een ieder meld
de zich om onder commando van kapi
tein Kok het blussohingawerk aan te
vangen. Alle opvarenden namen aan dit
blucBchingswerk deel. Ook de officieren
en het keukenpersoneel. Men wierp met
behulp van emmers, die van uit zee ge
vuld werden, groote hoeveelheden water
in de brandende massa. Een oogenblik
scheen het, dat men den brand niet kon
tegenhouden en het vuur zich ook aan
de lading zou mededeelen. Groote vlam
men sloegen over het dek en men vrees
de het ergste.
Op dat oogenblik heeft de kapitein
naar alle kanten om hulp doen seinen.
Doch juist toen do brand op zijn hevigst
was en men meende, dat hei vuur zou
overslaan naar de andere compartimenten,
kwam een gunstige wending,
Na 5 uur van hard werken was men
den brand geheel meester. Op de nood-
seinen waren 4 schepen afgekomen. Men
was toen reeds zoover met het blus-
schingawerk gevorderd, dat de kapitein
aan een Fransch passagiersschip, dat
het eerst ter plaatse verscheen, kon
mededeelen, dat men geen hulp meer
noodig had.
De aangerichte schade is groot.
ren op de aut<i) en schopten eigenm-ch-
tig met geweld de daar a^ngebrachte
8<utten weg. Daardoor kon de linkerveer
van den auto doorsakken, kwamen da
platen vertikaal te staan en vielen om
naar links, waar zich de twoe werklje
den bevonden.
De bedoeling was nu om wanneer
men met den rechterkant klaar was, den
auto, die te dicht asn de werkplaats
stond om den werklieden voldoende
ruimte bij hun arbeid te gaven, meer
naar rechts te brengen.
De ongelukkigen kwamen hrschen de
vallende platen en een tegen den muur
staand stuk marmer; beiden werd de
borstkas ingedrukt. Ridusnelli was on-
middelgk dood, v. d. Kamp leefde nog
eenige oogenblikken. Beiden waren gehuwd
De geneesheeren Tromp en Uffelie
waren spoedig op het terrein van het
ongeval tegenwoordig, waar ook reeds
de commissaris van politie en later de
officier van justitie verscheen.
De moord in den sneltrein
De vermoedelijke dader gearresteerd.
Maandagavond is te Amsterdam de
vermoedelijke dader van den moord op
mr Wijsman gearresteerd. De aangehou
dene, een 31-jarige handelsreiziger, een
sekere 8. beantwoordt volkomen aan het
signalement, dat men van den vermoe-
delijken moordenaar aan de politie heeft
opgegeven. 8. is voor het verhoor naar
Haarlem overgebracht.
De politie zou van den dag van den
moord af reeds met tamelijk groote ze
kerheid hebben vermoed, wie de dader
zou zijn.
Men vermoedt, dat voor dien man
compromiteerende brieven in het bezit
van mr Wijsman waren, in diens hoe
danigheid als advocaat. De recherche
heeft de verpleegster een reeks portret
ten van verdachten voorgelegd, waaruit
zg onmiddellgk en zonder eenige aarzeling
den handehreiziger 8 als haar mederei
ziger zou hebben aangewezen. Deze was
echter onvindbaar, tot hij Maandagavond
te Amsterdam werd gearresteerd.
Een later bericht evenwel meldt dat
8. weder vrij is gelaten, daar het ge
bleken was dat zijn alibi juist was.
Reeds van den aanvang af, was er
>n deze aanhouding iets, dat twijfel wekte.
De Amsterdamsohe politie geloofde van
den aan vang af niet dat de Haarlemsohe
commissaris ditmaal een goeden greep
had gedaan, maar had misgetast.
Toch bleef Dinsdag de arrestant nog
steeds gevangen. En daarvoor was re
den, want de verpleegster wijfelde niet,
maar verklaarde herhaaidelgkhij is 't.
Nog Dinsdagmiddag is zoo vertelt
de N. Rt. Ct. de verpleegster in de
gelegenheid gesteld, den gearresteerde
in alle rust en kalmte nog eens op te
nemen in verschillende houdingen, zittend
en staand met gedekt en ongedekt hoofd,
met en zonder regenjas. Zeer pertinent
bleef zg steeds 'volhouden, dat zij in 8.
den gezochten medereiziger herkende.
De conducteur daarentegen verklaarde
enkel dat 8. de gezochte persoon wei
zou kunnen wezen.
Nu kwam daarbij dat 8. niet minder
positief direct afdoende kon opgeven
waar hij op oudejaarsavonds van uur tot
uur had vertoefd, en dat hij dingen ont
kende, waarvan de juistheid vast stond
Blijkbaar had de jongeman (hij is 31
jaar oud), dingen die hij liefst bedekt
wilde houden.
Intussohen verklaarde hij, dat hij den
Oudejaarsavond had doorgebracht in een
kennissenkring, ten huize van een advo
caat, mr. L., op de Prinsengracht, te
Amsterdam. En deze verklaarde, evenals
zijn echtgenoote en twee dames, die daar
gast waren geweest, dat 8. den heelen
avond bg hen thuis is geweest. Hij was
zeer vroeg gekomen.
I
VAN DE
