I
Nieuws- en Advertentieblad
Verkoop Eietgewas.
voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw, Hindeloopen, Stavoren, enz. enz.
Advsrteert in dit Blad
ZATERDAG 5 AUGUSTUS 1922.
No. 31.
48ste Jaargang.
Officieel Gedeelte.
Binnenlandsch Nieuws.
1
t
i
Uitgave van T. GAASTRA Bz. te WORKUM. -
De prijs der Advertentiën I
is van 15 regels 60 cents, j
elke regel meer 7 cents. 11
Grootere letters naar plaats- j1
ruimte. Buiten Friesland, uit- J
gezonderd Familieberichten, j
10 ets per regel. Bij abon- jI
nement belangrijk lager.
beurd, dan is het tamelijk seker, dat er
geen meerderheid van 2/s voor genoemd
Hoofdstuk ia te vinden. Vandaar dat er
rekening wordt gehouden met de ver
werping.
Dit blad verschijnt des Za
terdags en kost per kwartaal
65 cents; franco per post
1 gulden. Enkele Nos. 5 ets.
Ingezonden stukken Don
derdags voorm. in te zenden.
Advertentiën tot uiterlijk Don-
derdagsavonds, uitgez. familieber.
Een klopjacht
Toen Maandag de boekhouder-kassier
der firma Otto Roelofs, fsigarenfabrikan
ten aan den N. Z. Voorburgwal te
Amsterdam, te 8 uur op het kantoor
terugkeerde tot het verrichten van avond
werk verraste hij in het kantoor een
tweetal mannen, die benig waren de
brandkast te forceeren. Het onbekende
tweetal hield den binnentredende boek
houder onmiddellijk twee revolverloopen
onder den neus en dwong hem aldus hen
buiten het perceel te brengen. Voor den
boekhouder was er weinig keus en hij
gehoorzaamde. Bij de buitendeur wekte
zijn poging, om een van de twee buiten
te sluiten en den ander binnen te houden
achterdocht, zoodat hij opnieuw onder
J. 8. Lsnaertz Wagner, 43 jaar, thans
gedetineerd.
In deze saak zgn niet minder dan 23
getuigen gedagvaard. De beklaagde wordt
bijgestaan door mr. Bourlier, advocaat en
procureur te ’s Gravenhage. De belang
stelling voor deze zaak is buitengewoon
groot. De gangen tussohen de getuigen
banken staan zelfs vol.
De beklaagde erkent failliet te zgn
verklaard, waartegen hij niet is in appèl
gekomen. Verder deelt hij mede, vanaf
1900 bsnkierszaken te hebben gedreven
tot 1907 te zamen met zgn oom. In
Maart 1922 was eén crisis ontstaan. Hij
moest enkele groote sommen uitbetalen,
hetgeen hij niet kon doen. Toen is bekl.
naar Frankrgk gegaan, niet om te ont
vluchten, zooals men nu mededeelt, maar
om bij eenige Fzansehe banken geld op
te nemen, want hij meende dat zulks
alleen in Frankrgk kon geschieden. De
president wijst den beklaagde erop, dat
uit een brief van hem aan den heer
Vonk anders blijkt.
De bekl. Inderdaad heb ik een
oogenbllk gedacht naar Monte Carlo te
gaan, maar even spoedig gaf ik deze
idiote idee weer op.
Da president merkt op, dat het den
beklaagde toch sohgnboar niet alleen te
doen was om geld op te nemen. Hij
kocht er toch ook nog even een bontjas.
De bekl.«Het was erg koud en ik
had maar een gewoon dun jasje aan.c
De bekl. erkent tffseten voor zijn
oom te hebben gekocht en later had hij
ze weer verkocht. Hij had evenwel de
waarachtige bedoeling gehad ze terug te
koopen, zoodra ze opgeëscht zouden
worden.
Een heele serie getuigen wordt achter
eenvolgens gehoord, die allen mededee-
lingen doen omtrent hun toebehoorende
effecten, die de beklaagde in bewaring
had.
Da bekl. erkent telkens de bewuste
stukken in zgn bezit te hebben gehad.
Verschillende getuigen verklaren, dat
zij nooit de stukken gezien hebben.
Wanneer zg er om vroegen, stond men
telkens klaar met uitvluchten. Vaak werd
aan geraden totaal de effecten van de
hand te doen, omdat dit beter sou zgn
De getuigen gingen hiermede aocoord,
maar geld ontvingen zij nimmer. De
benadeelde getuigen zgn voor het meeren-
deel schilders en gepenrionneerden, voorts
enkele weduwen en officieren.
De kunstschilder J. H. L. Bron ver
klaart van den beklaagde f 20.000 te
hebben gekregen om een studiereis naar
Spanje te maken. Verder weet hij, dat
de beklaagde een plezierjacht heeft ge
kocht voor f 7000.
De directeur van de Taxi-verhuurin-
riohting «Urbainec verklaart, dat de
bekl. bij zgn maatschappij groote sommen
heeft besteed voor het rijden met anto’s.
Een ander getuige deelt mede, op order
van den bekl. een badkamer te hebben in-
gericht voor een juffrouw, hetgeen ruim
f 13.000 gekost-heeft. Deze juffrouw is
volgens haar mededeelingen langen tijd door
dan beklaagde onderhouden, de laatste 11/a
jaar ontving ze f 100 per week van
den beklaagde.
De bekl. erkent telkens na het ver
hoeren van een getuige, dat de verschil
lende opgeven van door hem gedane
uitgaven juist zgn.
Getuige decharge Van der Stgl, die
jaren lang bg den beklaagde in dienst
is geweest, verklaart, dat de beklaagde
vroeger geregeld op het kantoor kwam.
Ongeveer in 1916 begon hg maar
zelden meer te komen, terwgl hg ten
slotte heelemaal niet meer kwam. Ge
tuige weet verder mede te deelen, dat,
toen na het faillissement de boeken na
gezien werden, gebleken is, dat de
laatste jaren een winst was gemaakt van
ongeveer een half millioen. Nog vertelt
getuige, dat de bekl. weinig deed zonder
De brand ontstond in een hoek van
het cabaret «Rozenhofc en werd tegen
1 uur ontdekt deor verschillende omwo
nende personen, Terstond werden de
bewonen die zich juist ter ruste hadden
begeven, gewekt.
Het cabaret een houten gebouw van
een verdieping, waarin een dansvloer,
wordt aan den eenen kant begrensd door
het hotel MartensHier waren 11 logo’s
gehuisvest, uit Amsterdam afkomstig.
Het gezin Martens bestond uit 6 per
sonen. Aan de andere zijde van het
cabaret bevond zich het vroegere hotel
«De Leeuw van Vlaanderenvan de
wed. Klabbers. Toevalliger wijze bevonden
zich daar eleohts drie personen, n.l. de
wed. Klabbers een huiskrecht en een
inwonend arbeider. Doordat het huis van
bestemming verandert, waren er geen
logés.
De familie Martens waarschuwde onmid
dellijk haar logeergasten welke in hun
nachtgewaad op straat vluchtten.
De brandweer van Valkenburg was
weldra ter plaatse doch kon weinig uit
richten daar zij slechts over een kleine
pomp beschikt. Daarom werd de ge
meente Maastricht gewaarschuwd, waar
mede Valkenburg een contract heeft,
om bij brand hulp te verleenen en de
groote stoomspuit te zenden.
Tegen half drie was deze spuit ter
plaatse. Ictusschen bleven de vlammen
uitslaan en weldra stonden beide huizen
en het cabaret in volle vlam. Een kool
zuur flssoh spreng plotseling met een
hevige slag uit elkaar en verwoeste een
deel van den gevel van hotel Martens c.
Toen de Maastrichtse brandweer, dje in
twintig minuten den rit M aast richt-
Valkenburg had gemaakt arriveerde,
werd met volle kracht het vuur aange
pakt en men was weldra den brand
meester.
De logé's welke zich met behulp van
anderen op straat gedeeltelijk gekleed
hadden, werden eerst versorgd in het
tegenovergelegen protestantsche kerkje
en later in verschillende hotels onderge
bracht.
Niemand bekwam letsel.
Omtrent de vermoedelijke oorzaak van
den brand vernam men, dat bij het
cabaret een bergplaats js van rij wielen
voor menschen, die naar het Openlucht
theater gaan en den avond in Valkenburg
doorbrengen. Vermoedelijk heeft een
dezer bij het terughalen van zgn rijwiel
zgn lantaarn opgestoken en een lucifer
onachtzaam weggeworpen tussohen een
reet van de dansvloer. Onder dien vloer
bevindt zich een open ruimte, waarin
touwkrullen, enz. Vermoedelijk ié dit aan
het branden gegaan en is vervolgens de
vloer aangetast. In elk geval was de
plaats van de rijwielstalling slecht gekozen.
Beide gebouwen zgn geheel uitgebrand.
Alleen de gevels staan nog. De geheele
inventaris verbrandde en eveneens de
meeste kleeren van de logeergasten. De
eigendommen der artisten die in het
cabaret optraden, gingen ook in de
vlammen op. Zoo verloor o.a. het duo
Cam's uit Amsterdam, een baritonzanger
en zgn eohtgenoete, al hun muziek,
costumes enz. en het orkest zgn instru
menten. Beide eigenaren zgn verzekerd.
Wel bezoek.
Zaterdag is de 200.000ste entreekaart
voor het bezoek aan de Ruïne te Val
kenburg, sinds deze door de Vereeniging
tot Bevordering van het Vreemdelingen
verkeer >het Geuldak beheerd wordt,
uitgereikt. De door het toeval bevoor
rechte bezoekster mevr. 8. uit Amster
dam, ontving een sierlgk kristallen
juweelenkistje, benevens een bouquet en
een boek over de geschiedenis der lot
gevallen van de Valkenburgsche bouw
vallen ten geschenke.
meters terug te gaan.
De individuen verlieten daarop de
voordeur en gingen buiten aan denhaal.
De boekhoudor holde hen aanstonds
achterna onder geroepHoudt den
dief.c
Een ware klopjacht ontstond en spoe
dig zag het tweetal zich achtervolgd door
een twintigtal personen, waaronder ook
eenige agenten.
Op het Stationsplein werd een der
inbrekers door een voorbij ganger gegre
pan, doch in de worsteling welke ontstond
moest hij hem weer loslaten.
De inbrekers holden de Zeedijk op en
verdwenen hier volgens ooggetuigen in
een berucht perceel.
Nadat asistentie gekomen was van
politiemannen, eveneens gewapend, werd
een inval gedaan en het geheele huis
doorzocht, doch de vogels waren gevlogen.
Vermoed wordt dat zij door een open
staand dakvenster over de daken der
aangrenzende huizen ontkwamen.
Bij de firma Roelofe wordt niets ver
mist.
Misbruik van werkverschaffing en
kindervoeding.
De Armenraad te Vlissingen heeft,
naar de Stand, meldt, een onderzoek
ingesteld naar het inkomen der gezinnen,
die zich opgegeven hadden voor werk
verschaffing van gemeentewege of school-
voeding voor hun kinderen. Hieruit bleek
dat er 1 gezin was met een inkomen
van f 5 per week3 van f 6 1 van
De BURGEMEESTER van Workum
zal op Zaterdag den 12 Augustus e.k.
’s voormiddags 11 uur bij enkele in
schrijving verkoopen:
het rietgewas op het perceel
Gemeente Workum, Sectie B, no,
360, (kadastrale grootte 1 H.A. 51
A. en 20 cA.) gelegen in den hoek
van den Hindelooper zeedijk en
den Slaperdijk nabij de stad.
Van de voor waarden kan kennis
worden genomen ter Secretarie in de
gewone kantooruren.
Workum, den 2 Aug. 1922.
De Burgemeester voornoemd,
A. WAGENAAR Azn.
Een godsdienstdrama op zee.
Een schipper van een Soheveningschen
logger, die Vrijdag vóór den tijd binnen
kwam, heeft een zeer bewogen reis ge
had, deelt de Tel mede.
Toen de logger enkele dagen op zee
was, kreeg een der manschappen, de
reepschieter L. J. D., 22 jaar en wo
nende te Rotterdam, een soort gods
dienstwaansin. Hij beweerde, dat de
duivel aan boord was en suggereerde
de manschappen, dat zij veel in den
bijbel moesten lezen om den boosen
geest van het schip te verdrijven. De
man had werkelijk veel invloed op de
mannen, met het gevolg, dat een groot
deel der bemanning den geheelen dag
niet anders meer deed dan bijbellezen
en de andere noodige werkzaamheden
in den steek lieten. Hoe de schipper
hier ook tegen te keer ging, hij bereikte
niets en de manschappen bleven maar
bezig met het lezen van den bgbel.
Intuuchen maakte D. den angst nog
grooter, doordat hij voorgaf visioenen te
hebben gehad, waarin hem was geopen
baard, dat de logger onmiddellijk naar
de kust terug moest, daar anders de
duivel het schip naar den kelder zou
jagen. De anderen smeekten den schip
per hieraan te voldoen, maar deze wei- bedreiging gedwongen werd een 50 tal
gerde pertinent. Op de hoogte van de
Shetlandsche eilanden heeft daarop D
het rad van den Donkey overboord ge
worpen, zoodat de schipper nu wel ge
noodzaakt was terug te keeren, op
welken terugtocht de godsdienstangst der
verdwaasden nog tot allerlei rumoerige
scènes aanleiding gaf. D. is bij aankomst
van den logger door de Scheveningsche
politie gearresteerd, maar ook daar zet
hij zgn zonderlinge verhalen voort.
Het Vaderland vertelt de juiste toe
dracht van het gebeuren als volgt
De reepschieter was een Rotterdam
mer, de overige bemanning kwam uit
Bcheveningen.
De Soheveningera houden vaat aan
hun godsdienst, en hoe ruw en bruut
ze ook soms mogen lijken, als ze in
aanraking komen met de elementen, dan
denken zij aan dood en eeuwigheid.
De reepschieter was van dat «gefemel”
niet gediend en de bijkomende omstandig
heid, dat de vangst tegenliep maakte
hem kregelig.
In het begin had hg al gezegd, dat
bij hypnotiseeren kon. En in zgn ont
stemming is hij toen op den schipper
In gaan werken. Hij wilde dat men
terugkeerde naar Sohevingen. Om kracht
achter zgn woorden te zetten, heeft hg
toen het rad van de stoomlier, waarmee
men de netten ophaalt, over boord ge
worpen, om zoodoende het verder werken
ónmogelijk te maken. Gelukkig was er
nog een reserverad aanwezig. Men heeft
toen aan boord weer doorgewerkt, maar
de reepschieter heeft het daarna den f 7 1 van f 10; 2 van f 13 1 van
f 14 3 van f 186 van f 20 4 van
f 21 5 van f 22 5 van f24; 22 van
f 25 9 van f 2720 van f 285 van
f 29 18 van f 306 van f 329 van
f 34 7 van f 36 13 van f 399 van
f 446 van f 461 van f 50 1 van
f 53; 2 van f 55 1 van f 74 en 1
van f 80 per week; de inkomsten der
kinderen zgn slechts voor 50 pet. be
rekend.
Door den Armenraad is na dit onderzoek
aan Burgemeester en Wethouders gead
viseerd alleen gezinnen van beneden de
f 18 per week, vermeerderd met f 3
voor ieder kind beneden de 14 jaar, toe
te laten tot werkverschaffing en kinder
voeding.
Verduistering van een millioen.
Voor de Haagsohe rechtbank heeft
wegens verduistering en bankbreuk
terechtgestaan de bankier en oom-
en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr, 76-78, Amsterdam,
-t - t> -- "'J .ye| intercomm. 1114.
missionnair in effecten te ’s Gravenhage ov®rl®g te plegen met den heer Vonk.
Was deze laatste er niet dan gebeurde
er in den regel niet veel. Was evenwel
de beklaagde er niet, dan gingen de
zaken haar gewonen gang.
’t O. M. eischte wegens verduistering
en eenvoudige bankbreuk vier jaar ge
vangenisstraf.
Electriciteit op de boerderij.
De Friesche Mij. van Landb. heeft
van da hand van prof. M. F. Visser
hoogleeraar aan de Landbouwhoogeschool
een brochure het licht doen zien,
waarin krachtig propaganda wordt
gemaakt voor het benutten van eleotri-
citeit ook voor het boerenbedrijf. 't Boekje
prijkt met het motto
«Gas oaljelamp en fltmbou,
't Aid ridskip for greide en bou.
Ja, ’t waak- en siedark fen ’e frou,
't Aid spil, us jieren, ieuwen trou
’t Moat for Electra wyke nou.«
De electro-motor wordt als kracht
bron aangeprezen, ter vervanging van
menschen en paardenkracht bij het aau-
drijven o.a. van waterpompen, gierpom-
pen, hakselsngders, bietensngders, meel-
molena, haverpletters, dorachmachines,
«troobinders, enz.
Het arbeidsvermogen, dat een man
aan den zwengel van een werktuig kan
leveren, gedurende 8 uren per dag, wordt
als gemiddelde aangenomen op één tiende
paardekracht, d.w.z. tien mannen oefenen
een arbeidsvermogen uit van één paar
dekracht. Stellen we nu hot uurloon van
een man op 40 ets., dan kost een paar-
dekrach'-uur aan mensohalijke arbeid aan
den zwengel f 4.
Het arbeidsvermogen van een paard
is gemiddeld op 2/s paardekracht te stellen.
Bg twee paarden in de rotmolen is ook
altijd nog een iongen, van noode.
De verhouding per kostprijzen per
paardekracht-uur wordt
menechelgke arbeid aan den zwengel
f 4.00 twee-paardc-rosmolen, aan de
riemschgf f 0,75
petroleummotor 0,04
benzinemotor - 0,12
electromotor - 0,26
Al dadelijk valt op, dat voor »dom<
werk menechelgke kracht veel te duur
is. Dan krijgen we verder de arbeids
kracht van een explosiemotor ad 4—12
ets. en die van een electro motor ad 26
cent. Dat wint de explosiemoior dus
verre. Maar de electromotor heeft veel
langer duur en kost minder aan bedie
ning en onderhoud. Dat mede in aan
merking genomen, komt de electromotor
nog het voordeeligst uit als landbouw-
kraohtwerktuig. Voor watergemalen van
groote polders en voor coöperatieve graan-
maaldergen is het echter beter een
exploeiemotor le nemen.
De brand te Valkenburg.
Over den hevigen brand die Dinsdagnacht
te Valkenburg heeft gewoed meldt men
nog aan den »Tel.<
Tot plaatsing van Adv. en Reclames voor Handel, Nijverheid
voor Friesland Filiaal D. Y. ALTA te Leeuwarden, Ruiterskwartier 85
schipper zoo lastig gemaakt met zgn
hypnose en met dreigementen, dat het
schip zou vergaan en dat de duivel aan
boord was, dat de schipper besloot maar
naar huis terug te keeren.
De reeder heeft toen aangifte gedaan
bij de politie. Maar later heeft hg de
betrekkelgk kleine, maar zeer eigen
aardige zaak maar ingetrokken.
De schadeloosstelling voor de leden
der Tweede kamer.
De Staten-Generaal moet nu de Grond
wetsherziening in Tweede lezing behan
delen. Zullen de leden der Tweede
Kamer de voorgestelde f 5000 per jaar
krijgen 1 «De Tel.< gelooft van niet.
Onder den algemeenen drang naar bezui
niging, die, zegt ’t blad, zich reeds nit
in voorstellen tot verslechtering van de
Lager Onderwijswet, en die, naar van
verschillende zgden wordt vernomen, ook
zal lijden tot voorstellen om de ambte
naarssalarissen te verlagen, vinden tal
van Kamerleden vooral in anti-revolu-
tionaire en chriotelgk-hptorische krin
gen het onverantwoordelijk, dat de
Kamerleden hun eigen inkomen met f 40
per week gaan verhoogen. Als nu, zij
het dan ook om andere redenen, de
vrijs, dem. en communisten de oppositie
tegen Hoofdstuk III komen versterken,
zooals dat bg vorige stemmingen is ge-
o.
