Nieuws- en Advertentieblad
Nieuwjaars-
Advertentiën
a 35 cents
I
i
voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw, Hindeloopen, Stavoren, enz. enz.
I
Winkelweek - Sneek.
TROMP,
Record-Sigaren:
J T Pepermunt
heeft nog nooit een periode
van stilstand gekend.
ZATERDAG 16 DECEMBER 19£2.
48ste Jaargang.
No. 50.
Officieel Gedeelte.
Uitgave van T. GAASTRA Bz. te WORKUM.
U KOOKT GRAAG? I
de 7-ct. Sigaar
Gemeentebelasting.
„Deseo”
kloek, licht dek, licht trekkend, geringd,
i van
■HB
100
Engros
Sneek.
an-
e
koe gerekend
BRAZILIAANTJES
CELESTA
SEMPER-MELIOR
PAULUS-POTTER
SULEIKA
SEMPER-MELIOR
SEMPER-MELIOR
FEUERBACH-GROEN
8
8
10
10
10
12
12
De prijs der Advertentiën
is van 15 regels 60 cents,
elke regel meer 7 cents.
Grootere letters naar plaats
ruimte. Buiten Friesland, uit
gezonderd Familieberichten,
10 ets per regel. Bij abon
nement belangrijk lager.
Tot plaatsing van Adv. en Reclames voor Handel, Nijverheid
voor 1
Vroegtijdige opgaaf wordt
beleefd verzocht.
DE UITGEVER.
Dit blad verschijnt des Za-
terdags en kost per kwartaal
65 cents; franco per post
1 gulden. Enkele Nos. 5 ets.
Ingezonden stukken Don
derdags voorm. in te zenden.
Advertentiën tot uiterlijk Don-
derdagsavonds, uitgez. familieber.
Sinds lange jaren is Haastabak
een zeer geliefd artikel
Tijdens de winkelweek te Sneek
kwam dat ook weer duidelijk uit,
door de groote vraag naar deze
[Haastabak.
Men prees zéér de kwaliteit, en
op aller lippen waren de woorden:
Ik rook Haastabak.
Ik ben verstandig.
En dan moet U de nieuwe sporttabak
eens probeerenü Een wonder!!
Zonder het haasje niet echt!!
Overal verkrijgbaar. Fabriek te Sneek.
schitterend verpakt in kistjes
of 50.
Vraagt ze Uwen Winkelier.
1 en Geldwezen buiten de prov. Friesland is uitsluitend gemachtigd het Alg. Adv.-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr, 76-78, Amsterdam,
Friesland I iliaal D. Y. ALTA te Leeuwarden, Ruiterskwartier 85 Tel. Intercomm. 1114.
En zoo mogelijk goedkoop en goed
Natuurlijk. Ja I Nou dan is ook UW
merk
7 ct.
WINKELIERS FABRIEKSPRIJZEN
TïLOBffiP SNEEK
door mij beweerde haal ik aan de
kosten van onderhoud van den Wester-
toren. In 10 jaar tijds heeft de ge
meente van het Rijk aan subsidie voor
het onderhoud van genoemden toren
ontvangen een bedrag van f1100
uitgegeven is over die jaren een bedrag
van f 470, derhalve een winst van f 630.
Dit bedrag werd gebruikt om de be
lasting lager te houden. Dit jaar wordt
meer dan f 1000 voor onderhoud van
dezen toren uitgegeven.
De vaarten hebben in 8 jaar tijds
aan onderhoud gekost f755, in de
laatste 3 jaren f1500, dus toen f 100
per jaar, nu f 500 per jaar.
Aan subsidie voor het Groene Kruis
is in 3 jaar uitgegeven f750 of per
jaar f 250 en vroeger niets.
Het onderwijs kostte voor 1921 aan
de gemeente plm. f1500 per jaar en
nu bijna f 6000 per jaar.
Voor geldleeningetj (de tijdelijke kas-
geldleeningen, welke thans niet meer
behoeven te worden gesloten buiten
beschouwing gelaten) werd over de
voorafgaande acht jaren aan rente en
aflossing betaald f6100 of f770 per
jaarin de laatste 3 jaren f 9600 of
f 3200 per jaar, dus ruim viermaal
zooveel.
Voor vernieuwing van bruggen is in
8 jaar tijds niets betaald, in de laatste
drie jaren f4500 of f1500 per jaar.
Ten behoeve van de werkverschaf
fing werd in vroeger jaren niets uitge
geven en nu f1400.
Meerdere voorbeelden aan te halen
acht ik overbodig omdat uit de aan
gehaalde duidelijk blijkt, welke oor
zaken aan de hoogere uitgaven ten
grondslag liggen.
Men beweert dat Hindeloopen zich
op den duur niet zal kunnen hand
haven, zonder dat Rijk en provincie
buitengewoon subsidieeren.
En welke zijn die subsidie’s waarop
men steeds doelt Die bestaan in de
f200 subsidie van het Rijk in het on
derhoud van den Westertoren welke
als zeemerk dienst doet en de door de
provincie Friesland verleend wordende
90 °/0 subsidie in het onderhoud van
de haven en zeesluis alhier, welke sluis
tevens stroomsluis is.
Als Hemelumer Oldephaert enNoord-
wolde ons tot haar last krijgt, stelt zij
als voorwaarde geheel onderhoud van
den toren door het Rijk en van de haven
en zeesluis door de provincie. Het schijnt
wel dat de toestand dan nog minder
wordt, doch wanneer het hieraan ligt,
dan kunnen wij ook wel royaal zijn en
dragen met genoegen het onderhoud
van toren en haven enz. aan het Rijk
en de provincie over.
Maar hoe staat het dan met het rijke
Hemelumer Oldephaert
Onderhoudt die alle binnen haar ge
bied gelegen vaarten, sluizen enz. Het
antwoord op deze vraag moet ontken
nend luiden, want wordt ook de sluis
bij de Nieuwe aanleg, de weg en de
vaart vandaar tot aan de Koudumersluis
Aangeslagenen in de plaatselijke
belastingen, dienst 1922, Hoofdelijke
Omslag, Hondenbelasting, Schoolgelden
en Retributiën wegvoeren faecale
stoffen, worden dringend verzocht het
te dier zake achterstallige alsnog
vóór 30 December 1922 te voldoen.
Workum, 15 December 1922.
De Gemeente-Ontvanger,
JAGER.
Evenals vorige jaren kunnen
genoemde advertentiën weder
geplaatst worden in FRISO’’
van 1 Januari e.k. welk No.
Zaterdagavond 30 Dec. ver
schijnt en in Workum huis aan
huis zal worden bezorgd.
En hier is zoo juist de gemeente-
begrooting zonder eenige bezuiniging
aangenomen. Dat hier thans niet be
hoeft te worden bezuinigd is daarvan
't gevolg, dat Hindeloopen een hoogere
Rijksuitkeering over 1921 en 1922
heeft ontvangen en waaraan ten grond
slag ligt, dat de gemeente in de laatste
heeft uitgegeven, want anders
had de belasting niet behoeven te
worden verhoogd, en had het Rijk geen
hoogere uitkeering gegeven.
Het idee van de regeering om te
vereenigen, met het oog op de armoede,
komt wel wat laat. En dit was immers
het motief
En wat de kleine gemeenten aangaat,
er zijn in Nederland wel 200 van die
kleine gemeenten als Hindeloopen,
Zelfs een groot gedeelte van dit aantal
gemeenten telt nog minder zielen dan
onze gemeente.
Maar wat moet men dan van uit
Koudum verwachten, wanneer de heer
Bajema. wethouder dier gemeente, en
aldaar een invloedrijk man, diè bij ver-
eeniging der gemeenten zeker die in
vloed ook wel zal behouden, zegt, wan
neer die toren te Hindeloopen te duur
wordt laat hem dan afbreken en zet er
een kleintje neer die minder kost. Weet
de heer Bajema misschien niet dat de
ze toren door het Rijk als monument
wordt erkend of heeft genoemde heer
in het geheel geen respect voor dingen
waaraan een recht geaard Hindelooper
waarde hecht. Want waar men zich ook in
den omtrek van Hindeloope mag be
vinden, hetzij ter zee of op land, steeds
blijft de toren in zicht.
De heer Van der Kooij spreekt er
zijn verwondering over uit hoe een gebo
ren Hindelooper er toe kan komen om
te stemmen voor een plan, hetwelk
degradatie van zijn geboorteplaats be
oogt, want immers bij annexatie wordt
Hindeloopen een dorp van Hemelumer
Oldephaert en Noordwolde.
En welke lasten zijn er niet aan
verbonden, wanneer het gemeentehuis
te Koudum is. Wanneer ouden van
dagen de reis naar Koudum moeten
maken, levert dit toch een groot be
zwaar. En daarbij moet men ook niet
denken dat in Hemelumer Oldephaert
bijna geen belasting wordt betaald.
Van personen uit die gemeente heb
ik wel anders gehoord,
De heer Meines zegt, dat de heer
U. van Meekeren zoo juist wel heeft
gezegd dat de vereeniging der gemeen
ten de uitbreiding van de industrie zal be
vorderen, doch spreker zou wel eens
willen hooren waarin dit dan bestaat.
De heer U. van Meekeren antwoordt
dat juist het meer kapitaalkrachtige van
Hemelumer Oldephaert haar een steun
zal zijn voor uitbreiding van industrie
waarvan Stavoren dat aan het groot
scheepsvaarwater ligt, in de eerste plaats
zal proftteeren, doordat Hemelumer Ol
dephaert zich dan meer een met de bei
de andere plaatsen zal gevoelen, zal er
in dit opzicht meer tot stand kunnen
worden gebracht. Hier in Hindeloopen
is al zeer weinig kapitaal en dit zal op
den duur misschien nog meer verdwij
nen.
De heer Van Elselo zegt, dat voor
1870 al verschillende personen met ka-
en die sluis, niet geheel door het Rijk
onderhouden en dan de brug over de
Galamadammen, de Molkwerumer sluis
en haventje. Alles is in onderhoud bij
het Rijk.
Het is mij niet duidelijk, zegt spreker,
waarom juist op de subsidie’s die
Hindeloopen ontvangt, wordt gewezen,
om daarmede de armoede van onze
gemeente te illustreeren, terwijl over
de uitgaven welke aan onderhoud van
soortgelijke werken in de naburige ge
meente ten koste worden gelegd, niet
wordt gerept.
Hindeloopen noemt men arm, doch
tot geruststelling kan worden gezegd,
dat zij kern gezond is, ook wat haar
financieele toestand betreft.
Onze schuld is per inwoner omge
rekend lager dan in Hem. Oldeph.
terwijl de opbrengst uit eigendommen
hier hooger is.
De gemeenterekening van Hinde
loopen over 1921 heeft een batig saldo
van plm, f 3000, terwijl over dat dienst
jaar nog te verhalen valt f 2500.
Wij betwijfelen dan ook niet, of het
dienstjaar 1922 zal eveneens een batig
saldo opleveren.
Over 1923 is in deze gemeente de
inkomstenbelasting met 20 °/0 verlaagd,
terwijl in Hemelumer Oldephaert de
inkomstenbelasting met 50 °/0 is ge
stegen. Is dit soms een reden om op
samenvoeging aan te dringen
Wij hebben gezien dat de kosten
van het armwezen voor onze gemeente
gestegen zijn van f 1200 op f2500,
terwijl verscheidene bedeelden ouder
domsrente genieten. Per inwoner is het
bedrag van de kosten van het arm
wezen in Hemelumer Oldephaert hooger
dan hier. Toch moeten wij aannemen
dat de kerkelijke armenzorg in Heme
lumer Oldephaert beter is dan hier.
Immers, men is daar overwegend ker
kelijk en daarbij rijker dan te Hinde
loopen, en toch geeft de burgerlijke
gemeente in Hemelumer Oldephaert
meer uit, Dus de armoede moet daar
grooter zijn, want dat de bedeeling in
Hemelumer Oldephaert beter is dan
hier, daarover heb ik nimmer gehoord,
Aanbeveling voor vereeniging kan
dit ook niet zijn, want niettegenstaande
de gemeente rijker is, is de armoede
daar grooter en de kans voor den
armen om aan den levensdisch plaats
te vinden, geringer.
Alles wat gesproken en geschreven
is over de aanhangige vereenigings-
plannen is gebouwd op de cijfers van
het verleden en het heden. Maar reke
ning gehouden met de toekomst is er
juist niet en toch is de samenvoeging
niet iets van het verleden, doch voor
de toekomst en is de vereeniging een
maal een feit geworden, dan kunnen
we niet meer terug.
En hoe zal die toekomst er uitzien
Welke toestanden krijgen we nog? De
antwoorden op deze vragen liggen in
het duister, doch wel weten wij hoe
het komt dat Hemelumer Oldephaert
juist in de laatste jaren financieel in
een gunstiger positie is komen te ver-
keeren en juist deze omstandigheid
noopt ons tot nadenken.
De financieele vooruitgang van He
melumer Oldephaert is een direct ge
volg van den oorlogstoestand. In die
jaren ging het inkomen van de boeren
met sprongen de hoogte in en nam
het bezit van de boeren, mede als ge
volg van de hooge inventariswaarde
van het vee enz., toe, en aangezien
Hemelumer Oldephaert veel boeren
heeft en wij weinig, was daar de toe
name van het inkomen veel sterker.
3/4 gedeelte van het belastbaar inkomen
in Hemelumer Oldephaert is van de
boeren, terwijl dit hier nog geen derde
gedeelte bedraagt.
En zal die toestand zoo blijven
O neen.
In de laatste jaren werd voor den
aanslag van de boeren in de Rijks-
inkomstenbelasting de opbrengst per
koe gerekend van f 80 - f 400 per koe
de schatting f20-f 100 per koe, dus
een vierde van de vorige jaren en s/4
gedeelte is weg. Het belastbaar in
komen van Hem. Oldep. wordt tot dat
van Hindeloopen aangeduid als 20 -12,
Hoe wordt dat nu Van bet cijfer 20
voor Hem. Oldeph. is s/4 van de boeren
of gelijk 15. Dit cijfer is met 8/4 ver
minderd en is nu 3, hetgeen met de
overgebleven 5, in totaal maakt 8. In
Hindeloopen is het verhoudingscijfer
12 met 30 pCt. boeren, is gelijk 4.
a/4 gedeelte is weg, blijft over 1, dit
geteld bij de restende 8, is 9. Volgens jaren
deze berekening is de verhouding niet
meer 20 tot 12 in het voordeel van
Hemelumer Oldephaert en Noordwolde,
doch 9 - 8 in het voordeel van Hin
deloopen.
Als wij hierbij in aanmerking nemen
de wijze van heffing welke in Hem,
Oldeph. heel anders is dan hier, nl.
100 opcenten op de Rijksinkomsten-
belasting en verder een heffing naar
een gelijk percentage, onverschillig hoe
hoog bet inkomen is, dan wordt dit
bij de nieuwe verhoudingen een leelijk
ding. Tot nu toe bracht de heffing van
opcenten op de Rijksinkomstenbelasting
in Hem. Oldeph. f40.000 op, of de
helft van de benoodigde belasting welke
f 80 000 bedroegde andere f 40.000
werd verkregen door heffing van in
komstenbelasting naar een gelijk per
centage. De progressie zit dus alleen
in de opcenten op de rijksinkomsten
belasting.
Maar wanneer de opcenten op de
rijksinkomstenbelasting nu f 10.000 op
brengen, dan blijft er f 70.000 over,
hetgeen geheven zal moeten worden
naar eenzelfde percentage, en dit per
centage zal misschien wel 6 worden,
hetgeen voor inkomens van f 1000 tot
f 2000 beteekent 2 maal de rijks
inkomstenbelasting plus 6 pCt.
De hier toegepast wordende progresie,
welke loopt van 5 tot 15 pCt. en dan
maar één keer de rijksinkomstenbe
lasting heb ik dan nog vrij wat liever.
M.i. moeten wij ons met allen aan
drang tegen een mogelijke vereeniging
verzetten.
De heer U. van Meekeren merkt op
dat de heer Van Elselo heeft aange
haald dat door de gemeente f 250 sub
sidie wordt gegeven aan de Vereeniging
»Het Groene Kruis» deze subsidie
bedraagt f300.
De heer Van Elselo»dan wordt
het verschil nog grooter.»
De Voorzitter wijst er nogmaals op
welke bezwaren aan een vereeniging
voor Hindeloopen zijn verbonden. Spr.
vreest dat het gezegde»wanneer je
een eigen huishouding gewend bent,
valt het niet mee om bij een ander in
de kost te gaan< bij een eventueele
vereeniging toepassing zal vinden.
De heer U. van Meekeren zegt, dat
men wel aanhaalt, dat hij zich als ge
boren Hindelooper uitspreekt voor ver
eeniging, doch spreker zou er meer
voor zijn indien tot vereeniging van
meerdere gemeenten werd overgegaan,
omdat dit nog meer bezuiniging zou
geven. Spreker begrijpt niet waarom
geen pogingen worden gedaan om ook
Ijlst en Sloten met een andere ge
meente te vereenigen.
De heer Van Elselo vindt, dat, wan
neer men zoo redeneert, men Friesland
wel in zestien stukken zou kunnen
snijden, want er zijn genoeg gemeenten
die werk hebben om de einden bij
VERSLAG van de openbare vergade-
dering van den Raad der gemeente
HINDELOOPEN
op Zaterdag, den 18 November 1922,
:s avonds 7 uur ten Raadhuize.
Voorzitterde Burgemeester.
Aanwezig de heeren U. H. van Mee
keren, H. Glashouwer, J. Meines, D.
van der Kooij, J. J. van Elselo en H.
M. van Meekeren. Afwezig de heer
W. B. Mulder.
Secretaris J. Siderius.
Slot.
De heer Van Elselo vervolgt
Een der commissieleden vergeleek
de samenvoeging der gemeenten bij
een huwelijk. Nu treft men verschil
lende huwelijken aanallereerst uit
liefde. Het komt mij voor dat bij Hem.
Oldeph., vergeleken bij »de rijke brui
degom», noch bij »het arme bruidje»,
het oude Hindeloopen, zooiets aan
wezig is;dan uit wederzijdsche genegen
heid? Ook dat is het geval niet, want
we leven immers ijskoud naast elkan
der voort I Neen,deze beide gevallen zijn
niet denkbaar. Bij deze voorstelling
moet worden gedacht: »een huwelijk
uit berekening»berekening bij de
voogden, in dezen dan de regeering en
Gedeputeerde Staten die veronderstel
len dat bij vereeniging de kosten min
der zullen bedragen dan wanneer wij
zelfstandig de huishouding voortzetten.
Maar vooral berekening bij den
rijken bruidegom die zich niet schaamt
om van de ook al armé voogden een
jaarlijksche bijdrage in de kosten van
de huishouding te vragen. En dat deze
feiten het »arme bruidje» juist niet
hoopvol stemmen laat zich begrijpen.
De wensch tot samenvoeging werd
door de genoemde ingezetenen gedaan
om de hooge belastingen en deze zijn
een direct gevolg van hooge uitgaven.
Wij komen dan tot de vraag, zijn
deze hooge uitgaven een gevolg van
de tijdsomstandigheden of werken
dere factoren hier toe mede
En het antwoord hierop luidtde
hooge uitgaven zijn grootendeels het
gevolg van de angst die hier in vroe
ger jaren heerschte om belasting te
heffen. In 1916 was de hoofdelijke
omslag nog geen f 3000 en nu bijna
6 maal zooveel, maar de bestuurskosten
waren in 1916 hooger dan de hoofde
lijke omslag en nu bedragen die kosten
slechts ruim l/a gedeelte hiervan.
Als een voorbeeld van het zoo juist
Altijd maar weer gaat de
omzet vooruit!
Geen wonder. KWALITEIT!
1*
L
1
1
r
1
1
1
1
