enz. enz. Gasfabriek Workum i Op het terrein velerlei attracties. Uurwerk-Reparatie’s ïoor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw., Hindeloopen, Stavoren, Uitgave van T. GAASTRA Bz. te WORKUM Telefoon No. 45. -■’ - Warkum roptll 25-jarig bestaan Plaatselijk Belang Tweedaagsche Feesten 17-18 Juli Nieuws- en Advertentieblad Vacantië J. W. de JONG, Opticien, Worknm J. van Douwen Kuipers Horlogerie Markt *3enuwstillend en Zenuwsterkend is de werking van Mijnhardt’s Zenuwtabletten Glazen Buisje 75 ct. Bij Apoth. en Drog. Breng ons Uw BRILRECEPT Cokes prijzen afgehaald fabriek Bries Grof Geklopt Parel 80 ct. 00 ct. Moeders, zet op elke waschtafel of slaapkamer een doos of tube Purol, dan hebben ook Uw man en kinderen het des avonds en des morgens voor de huid en het onder houd der handen alsmede voor haar- verzorging en scheren altijd bij de hand staan, De Ballon-Wedstrijd zal DONDERDAGVOORMIDDAG plm. 10 UUR worden gehouden. No. 29. ZATERDAG 13 JULI 1929. 55ste Jaargang. Plaatselijk Nieuws. Gymnastiek-oefeningen Ltoit th w pw! As jimm’ kinne dan der hinne! WOENSDAG 17 JULI: HistorischeOptocht j „Warkum yn fiif Ieuwen”, schets van Dr. G. A. W U M K E S. Ringrijden. Turnwedstrijd. Ensemble-zang van drie koren. Opvoering van het schitterende Zangspel „Goudsterretje.’’ DONDERDAG 18 JULI: HerhalingOptocht Groote Kaatspartij, onder leiding van den Ned. Kaatsbond, door uitgenoodigde beroemde parturen. Pracht-concert door 100 Musici van de corpsen Parrega, Warns en Workum. Herhaling opvoe ring „Goudsterretje’’. Tot slot: Vuurwerk Eerst heeft een optocht plaats door de stad. Daarna opiating der Ballons op het Marktplein. Kinderen, die Donderdag nog geene Ballon in hun bezit mochten hebben, kunnen die om HALFTIEN in ontvangst nemen bij D. de Haan op het Noord, tegenover den Nieuwen Weg. Opgaaf tot deelname kan TOT MAAN DAGAVOND nog geschieden. Vóóravond op 16 Juli: 7l/2 uur optocht door de stad. Op het Feestterrein ope ning door den Eere-Voorz. Burgemeester A. Wagenaar Azn. Verder diverse Zang nummers, Gymnastiek-oefeningen en Muziek. II ff Dit blad verschijnt des Za terdags en kost per kwartaal 65 cents; franco per post 1 gulden. Enkele Nos. 5 ets. Ingezonden stukken Donder dags voorin, in te zenden. Ad- vertentiën tot uiterlijk Don derdagsmorgens 12 uur, uit gezonderd familieberichten en ge zult tevreden zijn over afwerking en prijs toch verkeerde steller der advertentie al in feestroes, maar ook uitgever, zetter en corrector waren in dusdani- gen staat van opwinding gevangen, dat niemand bemerkte hoe foutief de dagen in defeest-advertentiewaren aangegeven. Wy zetten een en ander in dit nummer terecht. Indien nu alle lezers van Friso ook maar in een dergelijk stadium hadden verkeerd had niemand iets bemerkt. Maardie waren helderder Ons excuus bij deze. lnl* van üet dlkwDls oijeenKomen en OO Cl» I het in grooten getale bijeenkomen TO ct. De prijs der Advertentiën is van 15 regels 60 cents, elke regel meer 7 cents. Grootere letters naar plaats ruimte. Buiten Friesland, uitgezonderd Familieberich ten, 10 cents per regel. Bij abonnement belangrijk lager Doorzitten bij Wielrijder), Stuk- loopen van Huid en Voeten, en W Verbranden der Huid door de j zon, verzacht men dadelijk en geneest men spoedig, door onmiddellijk te behandelen met t>PUROL Wüoos 30-60. Tube 80 ct. Bij Apoth. en Drogisten i Corrigendum. De feesten van PI. Belang werpen in ons vorig nummer .blijkbaar reeds hurkte schaduw vooruit. Niet alleen WORKUM, 12 Juli. Nu de feesten van 16, 17 en 18 dezes snel naderen, kan 't niet ondienstig zijn nogmaals op algemeene vlaggentooi in die dagen aan te dringen. Van de openbare gebouwen geschiedt zulks ongetwij feld. Laten alle ingezetenen dan ook zooveel doenlijk dit voorbeeld volgen, 't Geeft aan vreemdelingen den juis- ten indruk dien wïj behoeven bij alle verschil van inzicht in andere vraag stukken toch één in nobele gevoelens ten opzichte van onze goede oude stad. Dat elke winkelier z’n beste beentje voorzet, is natuurlijk. Wie 't niet doet neemt zijn kans niet waar. Immers „Warkum ropt”. Bij gunstig weder zal daaraan ongetwijfeld zeer druk ehoor worden gegeven en loopt 'orkum overvol. Van vele zijden vernemen wij althans, dat zeer veel oud-Workumers de feesten in hun geboortestad wenschen mee te maken. Wij achten het in dit verband dan ook dringend noodig aan het verzoek van het hoofd der politie: „den op tocht niet te volgen, doch ordelijk te laten passeeren” gehoor te geven. Deze zelfopgelegde tucht is beslist noodig in het algemeen belang.... dus in ieders belang. Behalve in de gewone kantoor uren, bestaat tevens op 15, 22 en 29 Juli a.s., telkens des namiddags van 7 tot 8 uur, gelegenheid, om ten kan tore van den Rij ksontvanger alhier een kosteloos rijwielbelastingmerk aan te vragen, geldende van 1 Augus tus 1929 tot en met 31 Juli 1930. Prijsraadsels Warkum Ropt.< Zooals wij in ons vorig no. berichtten, zijn er heel wat goede en aardige oplossingen ingekomen. Foutieve wa ren er weinige. De commissie vond het dan ook het beste om de prijzen door loting aan te wijzen. De uitslag hiervan was: Raadsel voor geboren Workumers, oplossing „B r i j b e ku. Prijs Jan Tj. Westendorp, Heidenschap. Prijs voor best geslaagde oplossing Feitze de Vries, Uitgeest. Raadsel voor niet-Workumers, op lossing „De Workumer Toren". Prijs Gr. Vlas-Westra, Jubbega. Prijs voor best geslaagde oplossing J. Greydanus, Beers. Misschien nemen wij volgende week eenige der aardigste oplossingen in Friso over. De entreebewijzen worden den win naars toegezonden. Lijst van onbestelbare brieven en briefkaarten, van welke de afzen ders onbekend zijn. Terugontvangen in de 2e helft der maand Juni 1929 aan het postkantoor alhier 1. Boekhandel „Excelsior”, Amsterdam 2. Bureau Leeuwarder Courant, Leeu warden*. 3. 1 briefkaart zonder adres. Geweigerd wegens port Nota. Aanbevolen wordt om het adres van den afzender op de stukken te vermelden, opdat deze bij onbe- stelbaarheid kunnen worden terugge geven. Voorts is het gewenscht alle per post te verzenden stukken steeds van een volledig adres straatnaam en huisnummer te voorzien. Geslaagd voor het toelatings examen voor de R.H.B.S. te Sneek H. G. Oosten en O. IJntema, leer lingen van de O.L.S. alhier Het Grildewezen. Met den uitgever van „Friso” spraken we af, nog vóór het feest van Workum een zooveel mogelijk populaire uiteenzetting te geven van het oude gildewezen. Want immers in den optocht „Warkum yn fiif ieuwen" zal men ook de gilden ver tegenwoordigd zien. Wat is, of liever wat was een gilde? Een vereeniging van poorters (bur gers), die hetzelfde bedrijf uitoefen den. Wat bedoelde zoo’n vereeniging? Zij wilde het middel van bestaan harer leden beschermen. Ze wilde bekwame vaklieden vormen. Ze wilde vreemde mededinging weren. Iedereen voelt, het gildewezen is eigenlijk nog zoo antiek niet. Mogen de gilden in hun ouden vorm de wereld uit zijn, de gildevonk gloeit nog voort in allerlei vereenigingen. Wanneer de gilden ontstonden? Er bestaan oude aanteekeningen over het gildewezen van omstreeks het midden der veertiende eeuw. Hoe de gilden ontstonden Daar ligt een tijdsverschijnsel aan ten grondslag. In de harten der aanzienlijken groeide het verlangen naar losmaking van de vorstelijke macht. De niet-aanzienlijken zochten middelen om zich te handhaven tegenover den rijkdom. Ook al weer een verschijnsel, dat zich, schoon in anderen plooi, nóg voordoet. De geschiedenis herhaalt zich in alle tijden. Waren de gilden van beteekenis? Hier en daar zeker! Zoo bijvoor beeld in Utrecht. En in Vlaanderen nog meer. Sloten zich verschillende gilden aaneen, zoo hadden ze dikwijls grooten invloed op het bestuur der steden. In Holland was de nijverheid niet erg ontwikkeld en dus was het aantal handwerkslieden niet groot. Daar hield de stadstege er in g de gilden veelal wel onder den duim. Hoe waren de grilden ingericht Men kwam met het gilde in aan raking als „leerling”. Maar niet zonder een entree-geld betaald te hebben. De „meester”, die hem aannam, gaf y® geld, en de leerling gaf was „tot prooffijtte” van den Beschermheilige van het gild, de was natuurlijk voor kaarsen, die voor het beeld van den Heilige in de Kerk gebrand werden. Zoo althans te Workum. De leerling was bij den „meester” in de kost twee jaar of langer. Loon kreeg hij niet. Van leerling werd men „gezel". Gezellen waren niet meer bij den meester aan huis. Ze verhuurden zich zelfstandig. Op de plaats, waar men zich verhuurde, mocht geen gezel verschijnen, die bij een meester werkte en geen meester, die niet 'n gezel noodig had. „Derden” hadden alzoo met de verhuring lekker niets te maken, zou men zoo zeggen. Ja.... maar het was verboden door het gemeentebestuur. Die besturen hadden nl. van het dikwijls bijeenkomen en -- l der gildebroeders „niet terug” Had een gezel geld genoeg opge spaard, dan mocht hij „meester” worden. In Workum ziet men nog wel „Mr. Bakker” en „Mr. Smid” staan, althans in mijn jongensjaren. Omstreeks 1400 behoorde er reeds meer toe dan een vetten spaarpot om „meester” te worden. Men moert toen proeve van bekwaamheid afleg gen door het vervaardigen van een meesterstuk. Zoo bestond de proef voor ijzersmeden uit het maken van een kerfbijl en van een sikkel. De slotenmaker moest een slot maken dat men aan beide zijden kon open doen. De uurwerkmaker moest maken een klok. Hadden alle vaklieden een eigen gilde? Neen, zoo erg was het niet. Tot het I gë Sint Eloys-gilde b.v. behoorden goud- W len zilversmeden, ijzersmeden, uur- Iwerkmakers, slotmakers, roer- (d.i. I geweermakers, mesmakersen zwaard vegers. Tot de apothekers en chirur- I gijns behoordende barbiers. I De acht-urige werkdag kende men lin dien tijd nog niet. Maar aan wevers, I vollers, schoenmakers was verboden I bij kaarslicht te werken. In den mor- Igen, des middags en in den avond Iwerd de werkklok geluid en de ge- I zeilen die dan niet op hun werk I waren, moesten boete betalen aan Iden meester. Met de lui-klok van 12 I uur ’s middags zal men bij deze mede- Ideeling geen weg weten, maar met leen beetje fantasie kan mennueenig I begrip krijgen van de uren, waarop |„üs aide tür” luidt. O, daar schuilt I in de dagen van onzen tijd nog zooveel van het oude gebruik. Vooral in plaatsen als Workum, waar de snelle I voeten van de cultuur nog niet alles vertraden. Workum móet oud-tijds wel een stad met drukke nijverheid zijn geweest, want in kleine plaatsen trof men de gilden niet aan, omdat het aantal I handwerkslieden daarvoor te gering Iwas. De Workumer gilden hebben bovendien beteekenis gehad, ze heb ben er goed bij gezeten: alleen het I bekijken van de baren, waarover burgemeester Wagenaar schreef, I geeft daarvan wel een indruk. Vroeger I heb ik nooit recht begrepen, waarom die baren zoo vaak buiten stonden bij de „Noarder-doar” van de Groote Kerk. Het was natuurlijk om de be zienswaardigheid. Men dient ze nu [met de feesten ook niet achteraf te houden. Een eigen-Workumer ziet allicht in die baren zooveel bijzonders niet. De voorbereiding van een feest als Workum nu gaat vieren, zet ge lukkig eens een deurtje van hetoud- verleden op een kier. Nu zal ik mijn vertelling wel moe ten eindigen, want „Friso” beschikt maar over beperkte ruimte. Er viel anders over dat mooie onderwerp nog wel wat mede te deelen. Laat ik besluiten met de vroolyke kant van het gildewezen. Eenmaal per jaar vierde men feest. In grootere plaatsen had ieder gilde, een eigen herberg voor die en andere gelegenheden. Het feest ving aan met een kerkedienst en eindigde meteen kostbaren maaltijd, betaald uit de gildekas. Allerlei bepalingen uit de „gildebrief der smeden wijzen er op, dat het er op zulk een feest ouder wets kon toegaan. Men zoude „elcaar niet int water setten”, ofte „met crijt I bemalen”, ofte „droneken langs de straten loopen”. Er waren bepalingen voor of beter gezegd tégen „twisten, kieven en messteken, hairplocken len vuistslaen.” Honi soit qui mal y pense! Schande over hen, die |van deze bepalingen kwaad denken! van toen was een andere dan die van nu! Véél erger ware het, zoo men de Workumers van heden voor het komende feest tegen elkaar moest beschermen voor zulke gewelddadig heden. Zelfs de gildebroeders, die daar nu in den optocht zullen mee- loopen, zullen wel van veel makker soort znn als die van het jaar veertien honderd en zooveel. AUCKE YNTES. Van huis, 6 Juli '29. FRISO.

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Friso nl | 1929 | | pagina 1