Nieuws- en Advertentieblad
voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw., Hindeloopen, Stavoren, enz. enz.
h
PUROLinhuis!
Bij Hoofdpijn
en bij Kiespijn
„VOORLICHTING” OF VERDICHTING?
ZATERDAG 10 OCTOBER 1931.
No. 41.
Officieel Gedeelte.
I
INGEZONDEN.
F WACHT NIET F
te lang met het aanschaffen
van een goede
BRIL
J. W. DE JONG
Optlciën Workum
COLLECTE.
Uitgave van T. GAASTRA Bz. te WORKUM Telefoon No. 45 -
5Tste Jaargang
Bekendmaking.
Algemeen Weekoverzicht
BINNENLAND.
De onzichtbare steun.
Mijnhardt’s Poeders
Che. EERHARD.
i) K. H. Miskotte in
(Nadruk verboden.)
J
a
gemaakt had. Zyn
hoorden verklaren, dat hy het zoo
zeggen, 't is
maar
t
a
Buiten verantwoordelijkheid der Redactie
Een voordeelig en goed adres is
3
>-
r
schappij
Matthiis:
S.D.A.P.
Dit blad verschijnt des Za
terdags en kost per kwartaal
65 cents; franco per post
1 gulden. Enkele Nos. 5 ets.
Ingezonden stukken Donder
dags voorm. in te zenden. Ad-
vertentiën tot uiterlijk Don
derdagsmorgens 12 uur, uit
gezonderd familieberichten
de spreker van dien avond zoo sprak,
io. Spreker" wilde voorop stellen
het principieel verschil, dat ligt tus-
schen de S.D.A.P. en dat van andere
partijen te zamen (dus ook van de
Christelijke partijen). Nu wil ik poli-
e Christelijke partijen volstrekt
eenvoudigen man in stand hield en
maakte, dat hem geen haar gekrenkt
werd, in het midden van de toch
Burgemeester en Wethouders van
WORKUM brengen ter algemeene
kennis, dat door hen vergunning is
verleend aan het Leger des Heils tot
het houden van eene Collecte (jaar-
lyksche nationale aanvrage) in onze
gemeente op Maandag 12 October 1931.
Workum, den 5 October 1931.
Burgemeester en Wethouders
voornoemd,
C. E. van KOETSVELD.
De Secretaris,
v. d. GOOT.
In grofheid ligt altijd een uit
daging, en zy geeft hem, tot
ivien zij gericht is, een recht
om te antwoorden.
Prof. Gr. Weübrecht.
Mijnheer de Redacteur,
In de „Friso” van Zaterdag 3
October 1.1. komt een uitvoerig ver
slag voor van de openbare vergade
ring der S.D.A.P. op 29 Sept. 1.1.
Gezien bovenstaand motto, en den
inhoud van bedoeld stuk, zult u wel
zoo ridderlijk willen zijn ook m{jn
stukje onverkort op te nemen.
Bij voorbaat mijn beleefde dank.
Burgemeester en Wethouders van
WORKUM brengen ter kennis van
het publiek, dat aan J. Mink, bakker
aldaar en zijne rechtverkrijgenden
vergunning is verleend tot het ver-
grooten van zijne bakkerij, staande
in wijk E, no. 38, kadastraal bekend,
gemeente Workum, sectie A, no. 265.
Workum, den 8 October 1931.
Burgemeester en Wethouders
voornoemd,
C. E. van KOETSVELD.
De Secretaris,
v. D. GOOT.
Er zijn 225.000 werkloozen in
ons land. De werkgelegen
heid van 1500 arbeiders in Oss
bedreigd. Kapitalisme en
oorlog. De N.O.C.-loterijen
zijn mislukt. Niet naar Los
AngelesSlachtoffers van
moord en brand.
Het is niet gemakkelyk om het
aantal werkloozen in ons land precies
vast te stellen; slechts uit de cijfers,
die de vakbonden verstrekken, de
arbeidsbeurzen en de bureaux voor
maatschappelijken steun, kan een
globale schatting worden opgemaakt.
Men kan aannemen, dat op het oogen-
blik circa 225.000 Nederlanders werk
loos zijn en de verwachting is, dat
dit aantal in den komenden winter
nog aanmerkelijk zal stijgen. Voor
sommige gemeenten is de omvang der
malaise een ramp geworden, die de
gemeente-financiën volkomen ont
wricht. De Brabantsche stad Oss zal
zich misschien weldra bij die ge
meenten gevoegd zien, omdat de
stopzetting van eenige groote fabrie
ken daar, tot het Unilever-Concern
behoorende, en overbrenging van de
bedrijven naar Engeland, wordt over
wogen. Het is een der schaduwzijden
van de trust-vorming, dat geld uit
sluitend doel wordt, de bescherming
van het kapitaal de eenige zorg, ter
wijl maatschappelijke wenschen, noo-
den en behoeften, en economische
streekbelangen, niet worden geteld.
Onder zulke omstandigheden moet
het verzet groeien tegen het kapita
listische stelsel. Als straks in Oss
weer 1500 arbeiders op straat komen,
dan zal de nood in dat stadje schier
„de
„Het lyrisch
werk van mevr. Roland Holst.”
Christelijk letterkundige studiën.
Uitgevers-my. Holland Amster
dam, Dl. IV, blz. 132.
Bij Brand- en Snij wonden, Pynlyke
Kloven, Ruwe handen en Schrale huid.
Socialisten, ook gij zyt menschen
Daarom verfoeien wy niet, ondanks
allen laster, maar uw stelsel, dat
methodisch en principieel tegan God
ingaat. Maar, wie weet.Ook onder
u heeft God zyn Saulussen, die Hij tot
kruisgezanten maken zal. Als mensch
reik ik u de broederhand en ver
maan u vriendelijk: liegt niet tegen
elkander.
Een vliegmachine, Chineesche
roovers en nog iets.
John Pilgrim vertelt wel een aar
dige geschiedenis, al is die dan ook
maar erg simpel, over een zekere
jongeman, die een heele lange en
naar men algemeen geloofde, heel
gevaarlijke vliegtocht ging maken.
En toen die jonge vliegenier veilig
en wel op de plaats van bestemming
gedaald was, vroeg men hem, of hy
zich op zijn tocht niet erg bezorgd
gemaakt had. Zyn toehoorders waren
stellig heel verwonderd, toen zij hem
hoorden verklaren, dat hy het zoo
druk had gehad met na te gaan, hoe
zijn machine vorderde, en met het
verzorgen en besturen van z(jn vlieg
tuig, dat bjj geen tijd had gehad om
zich bezorgd te maken.
Ja, zie eens hier, zonder het mis
schien volledig te beseffen, sprak
die jonge piloot een groote waarheid
uit, want het is juist de onzekerheid
in ons leven, die ons zorgen bereidt.
En het hebben van een vast en be
paald doel in het leven, net zooals
net hebben van een vast en bepaald
doel voor den jongen vliegenier de
gelegenheid tot bezorgd maken uit
sloot, is inderdaad een van de sterkste
middelen tegen bezorgdheid en be
kommerdheid. En het is net zoo ge
makkelijk er een gewoonte van te
maken, zich gelukkig te voelen, als
het is er een gewoonte van te maken
altijd en eeuwig over iets bezorgd te
z^n. Laten we probeeren bezorgd
heid uit onze gedachten, uit ons leven
te verdrijven. O, ik weet het wel, het
is heelemaal niet gemakkelijk om er
mee te beginnen, maar het is niet
moeilijk ermee te eindigen. En een
manier om ermee te beginnen, is
geen tijd te hebben om zich bezorgd
te makenAls we eenmaal onze
bezorgdheid overwonnen hebben, heb
ben we een andere wereld aan ons
leven toegevoegd, een wereld waarin
vreeze, noch beven, noch Ingebeelde -
voorgevoelens plaatshebben. Vergeet niet gelijkstellen met het Christendom,
je zorgen of bekommernissen, denk
aan de dingen die je wil doenen
doe zeEn, zou ik er aan toe willen
voegen, doe ze, terwijl je zwaar leunt
op dien onzichtbaren doch feilloozen
en nimmer wankelenden steun: het
vertrouwen in de macht van het goede.
ondragelijk worden en de bodem be
reid zyn om er haat op te laten kie
men tegen het kapitalisme. Al be-
teekent de macht der socialisten nog
niet veel in het Brabantsche, er is
daar een Roomsch radicalisme aan
het groeien, dat óók rood van kleur
is. Een aantal Brabantsche bladen
heeft zich een terminologie geëigend,
die voor zoover het sociale vraag
stukken betreft dikwyls niet van
de socialistische pers is te onder
scheiden.
De Haarlemsche bisschop, de als
Warmondsclje hoogleeraar in de
sociologie vermaard geworden prof.
Aengenent, heeft er dezer dagen in
een rede op gewezen, hoe gebruike
lijk het in sommige katholieke krin
gen is geworden om te spreken van
„het kapitalistische stelsel moet ver
dwijnen,” wat hy als socialistische
uitingswijze en strydig met de
kerkelyke leer natuurlijk veroordeel
de, zonder nochtans zijn eigen critiek
te sparen op een productiewijze,
waarin aan het kapitaal, speciaal het
geldkapitaal, een te groote rol wordt
toegekend en te weinig beteekenis
aan den arbeid.
Zoo streven alle richtingen op haar
eigen wijze naar een oplossing van
de huidige moeilijkheden.
De sociaaldemocraten met de
N.V.V.-ers hielden een demonstratie-
congres, waarin het kapitalisme
natuurlijk nog heel wat radicaler
werd afgemaakt. Toch zyn daar door
de oude en beproefde leiders ernstige
vermaningen geuit, die tot voozich-
tigheid aanspoorden. In ons land, zoo
maakten ze duidelijk, kan geen
partieele oplossing van de wereld
crisis tot stand komen, we moeten
hier méé, op en neer, met de rest
der internationale gemeenschap. En
daarom zou het onverstandig zijn om
hier al vast brokken te gaan maken.
Dan zoudën de arbeiders slechts de
ernstigst getroffen slachtoffers zijn.
We moeten mee helpen stuwen, zoo
werd er aan de massa betoogers ge
leerd, om te komen tot een planmatige
wereldproductie. „We moeten gaan
tornen aan de kapitalen voor „Oorlog.”
We zullen straks in de Kamer al
vast 25% vermindering van de
Oorlogsbegrooting voorstellen riep
Albarda uit. „En met 50% gaan we
óók accoord!” vulde hij aan. „Geen
cent krijgen ze meerwerd er ge
roepen. Dat was alles heel erg
demonstratief. Als men nu ook „Oorlog”
eens meer planmatig te lijf ging, een
beetje meer redeljjk en doordacht,
dan zou men het misschien verder
brengen dan met deze heftige arm
zwaaien inde lucht.
De N.O.C.-loteryen zijn een volsla
gen mislukking gewordenhet pu
bliek heeft geweigerd om de 80.000
loten a f2.50 af te nemen, die een
uitzending van Nederlandsche sport-
vertegenwoordigers naar de Olym
pische Spelen moesten mogelijk ma
ken. Van dat laatste komt dus niets,
wat een nieuw brokje leed beteekent,
waar we echter best over heen zul
len komen
Christus zegt: MIJ is gegeven alle
macht, in hemel en op aarde.
Het socialisme spreekt van
kracht ONZER handen.”
Christus leert bidden: UW wil ge
schiedde.
Het socialisme proclameert eenvou
dig: wy willen geen crisis en wy
willen geen kapitalisme enz.
Ziet, lezers, zegt zelf eensliegen
dominee’s, liegen ze „bewust,” als zy
overeenkomstig Gods Woord wel een
andere wereldorde prediken, maar
door Goddelijke hart-orde van binnen
uit?
Of-liegt misschien degene die „voor
lichting” wil geven?? Ik wil voor
hem hopen dat hy loog uit onwetend
heid, en niet „bewust.”
Maar dan is het toch tyd, dat men
eens kennis neme van „de andere
zyde.”
Lieve menschen, wy staan ALLEN
voor God aan ééne zijde: op de oor
deelslyn. Zyn crisis, Gods crisis vol
trekt zich op deze wereld. Nu kan
„het grootste gebouw in het drukkers-
bedryf in Nederland” wel bij honderd-
duizende exemplaren het uitschreeu
wen Wy willen geen crisis, maar
zoo zegt de Heere
MIJN RAAD ZAL BESTAAN, EN
IK ZAL AL MIJN WELBEHAGEN
DOEN.
Nu wil het komend „Volksblad
voor Friesland” gratis-verzekering
bieden en een prysvragen-serie in
stellen. Alles natuurlyk uit louter
menschen-minHooren wij te
midden van al die lawaaierige
drukte naar één stem, Gods stem
„Waarom weegt gijlieden geld uit
voor hetgeen dat geen brood is, en
uwen arbeid voor hetgeen dat niet
verzadigen kan?
Neigt uw oor, en KOMT TOT MIJ,
HOORT EN UWE ZIEL ZAL LEVEN.”
Ik wilde slechts eenige aanteeke-
ningen maken bij dit verslag (’t zy
de spreker van dien avond zoo sprak,
of de verslaggever zoo stelde).
io. Spreker wilde voorop stellen
iet principieel verschil, dat ligt tus-
chen de S.D.A.P. en dat van andere
iartyen te zamen (dus ook van de
'Ustelijke partyen). Nu wil ik poli
tieke Christeiyke partyen volstrekt
Nu vraag ik in gemoedeHoe kan
men eenerzyds terstond het principi
eel verschil zelf erkennen, en ander-
e zyds zeggen of schryven„De socia-
Want wat was het anders, dat dien listen en Christendom staan ver van
i elkaar zeggen de heeren en de
haar gekrenkt dominee’s terwyi zy weten dat ze
T™ de toch daarmee bewust liegen". Dan heeft de
De prys der Advertentiën
is van 1 5 regels 60 cents,
elke regel meer 7 cents
Grootere letters naar plaats
ruimte. Buiten Friesland,
uitgezonderd Familieberich
ten, 10 cents per regel.
By abonnement belangrijk
lager
Van leed gesprokenDat heeft
er geheerscht in dat ongelukkige
gezin in Rotterdam, vader, moeder
en drie kinderen, huizende, levende,
slapende in één kamer, te midden
van wat lompen. Totdat het vuur
zich over de ongelukkigen erbarmde.
Vader en moeder gingen de eeuwig
heid in zonder weet omtrent het lot
der kinderen. Ze zyn gegaan, allen
tegeiyk en mét elkaar. Ons dunkt,
dat die stakkerds het meeste leed
vóór den brand hebben gekend.
Anders was dat in het Zuid-Holland-
sche dorp Wateringen. Jonge menschen
op den vloed der tijden afgedreven
van hun geboortestreek naar een
vreemde plaats, waar ze zich onwennig
voelden tusschen de menschen. Geen
vrienden en geen omgang. De man
had zyn werk tenminste nog, de vrouw
slechts het vreemde om zich heen en
de eenzaamheid, die ènders was dan
de eenzaamheid van haar Drenthe.
En toenDe justitie durft het nog
niet zeggen, en wy ook niet, en gy,
lezer, ge zegt het óók niet, omdat bet
hier een moeder geldt en haar
eigen kinderen. Maar we voelen
hetEn onderwyi w y vergeten,
zullen twee menschen anders dan
daar in Rotterdam dat verschrik-
keiyke nog een leven lang met zich
biyven meedragen, in hart en hoofd
door de nevelen heen I
spreker of schryver zelf deze leugen
al dadelyk mee verbreid.
20. Spreker zegt dat kapitalisme
niet beteekent „geld, menschen met
geld”.
Een paar regels verder lees ik
echter: „En de menschen, die fabrie
ken, kolenmynen, petroleumvelden
enz. in bezit hebben zyn een kleine
groep die wy omvatton met het
woord kapitalisme.”
Hier is het kapitalisme dus wel
degelyk een groep menschen (groot-
industrieelen enz.)
30. Ik zou verder wel eens nader
omschreven willen zien wat spreker
verstaat onder „geestelijk voedsel”
„dat het kapitalisme ieder mensch
bieden moet.” Ik ben bang, dat dit
zeer in intellectualistischen zin wordt
verstaan (meerdere scholen enz.)
4°. „Wy als socialisten meenen dat
er een andere wereldorde komen
moet.” Aldus bet verslag.
Ach, men boude toch eens op met
deze immoreele coquetterie. Dat
wisten de oude profeten van Israël
reeds duizende jaren vóór u,
socialistenLeest er Amos en Micha
maar eens op na, om van de Aposte
len (Jacobus niet te vergetenniet
te spreken.
5°. „Dominee’s enz. j
altyd zoo geweest en ’t moet
zoo blyven.”
Ik zou toch gaarne ook eens be
wezen zien, dat dit zoo is, immers de
spreker schynt sterk in het bewyzen.
(„Hy bewijst, hy bewyst” lezen wy
herhaaldelijk in het verslagverdacht,
waar het zeer gecompliceerde ver
houdingen geldt.) Laat ik een paar
citaten van dominee’s mogen afschry-
ven, en ook iets anders „bewijzen.”
„De Christeiyke burgery is niet de
zuivere vertegenwoordiger van het
Christendom, en het westersch Chris
tendom is niet de volle gestalte der
christelijke Religie, en de christelijke
Religie zelf is niet dan een gebrek
kige afglans van Christus en de uit-
eindeiyke bedoeling van Zijn
Woord.Waar wij voor de
keuze staan, dat de smaad valle op
ons of op den Heer der gemeente
daar kunnen wij niet lang aarzelen
en daar bekennen wy onze onmete-
lyke schuld.1)
Dr. Locher in „ONS KERKBLAAD-
JE” (Zondag 4 Oct. 1.1.) zegt o.a.
„Ook in Israël moest er gewaakt, dat
de rykdom niet al meer aanwies door
het voegen van akker by akker.
Laat ons letten op hetgeen onder
ons en door ons verkeerd geschiedt,
ook en vooral in ’t maatschappelijke
leven.”
En schryver dezes is al herhaalde
lijk als „socialistisch dominee” ge
brandmerkt, omdat hy sterk aandrong
op sociale rechtvaardigheid en de
portemonnaie van sommigen wat al
te zeer naderde. Bovendien leert
Gods Woord, waarvan de predikant
bedienaar is, niet uitdrukkelyk dat
er een nieuwe hemel en een nieuwe
aarde komen zal, waarin gerechtig
heid woont? Zie, dat schynt men in
het roode kamp niet te weten.
Ja, socialistener moet een an
dere wereldorde komen, maar.GOD
ZAL DAT DOEN OP ZIJN TIJD EN
OP ZIJN WIJZE. Zeker niet door het
Evangelie van den haat, maar door het
Evangelie der liefde Gods. Het ko
mend arbeidersblad zal ook in staat
zyn „alle voorlichting te geven voor
den stryd voor een andere en betere
wereldorde.”
Die betere wereldorde IS er reeds
in beginsel. Waar in den weg van
opreente bekeering en liefde tot God
ook waarachtige naastenliefde wordt
betracht, daar is die betere wereld
orde in beginsel aanwezig.
De Christen ziet die betere wereld
orde in Jezus Christus reeds gewaar
borgdniet in Marx c.s. Hij zal ver-
bryzelen wie verdrukt. Maar die
wereldorde is van geesteiyk-zedeRj-
ken aard; en werkt VAN BINNEN
UIT naar buiten.
Gods Woord treft het centrale.
Christus zegt: Gy mensch moet u
bekeeren.
Het socialisme zegtde maat-
schappy moet beter worden.
Christus zegt: Zoekt EERST HET
KONINKRIJK GODS, (al deze din
gen zullen u toegeworpen worden.)
Het socialisme zegt: zoekt eerst
stoffeiyke verbetering.
God zegt: Gy zult niet begeeren.
Het socialisme zegt: Gy zult alles
begeeren („Steeds meer van de maat-
vragen,” aldus de heer
jsen op het crisiscongres der
S.D.A.P.)
Doos 45 Ct. BQ Uw Drogist.
zeker niet om hun zachtaardigheid
bekend staande Chineesche roovers?
William Gilroy vertelde ervan: On
langs, aldus Gilroy, zat ik naast een
man met een merkwaardige ervaring...
Ik sprak met hem en hoorde hem
spreken. Hy was juist uit de door
hongersnood geteisterde provincies
van China teruggekomen. Hy was
doorgedrongen in streken, die „ver
geven” waren van bandieten, waar
geen reiziger veilig was, en waar
zelfs de autoriteiten van recht en
wet niet konden doordringen. En
toch had hy in die streken groote be
dragen aan geld met zich rondge
dragen, zonder een cent te verliezen,
en had hy groote hoeveelheden voed
sel voor de hongerenden vervoerd,
te midden van door hongersnood ge-
teisterden, en met maar heel gering
verlies.
Welke kracht, welke macht had
die man? Het was de kracht van het
volmaakte vertrouwen (in het goede)
en een volmaakte toewyding, welke
hem onbeperkte moed gaf. Het wagen
van zyn leven viel daartegenover in
het niet en zelfs geweldenaren eer
biedigden hem, daar zy zyn vol
maakte onzelfzuchtigheid en zyn
moed als het ware aanvoelden.
En zoo zyn er tallooze voorbeelden
van deze ongeziene, doch nimmer
falende steun, zoowel in het verleden
als in het heden. Sir Ernest
Shackleton heeft een wonderlyk mooi
getuigenis verschaft van de steunen
de macht dier ongeziene tegenwoor
digheid te midden van de barre
eenzaamheid der Poolstreken. Expe-
ditiereizigers en missionarissen, ar
beiders en zakenlieden, vrouwen en
staatslieden hebben ontelbare malen
bewezen, hoe zeer hun leven verrijkt
werd, hoe groot hun macht en de
hun ondersteunende kracht was, als
zy wandelden in het licht van hun
begrypen, dat wat op het goede ge
grondvest is, op veilige en onwan
kelbare rots staat, een licht echter,
dat men nimmer zag op „zee of
kust; en in elke sfeer des levens
hebben de macht van een ongeziene
tegenwoordigheid en het besef van
eeuwige werkelijkheden, aan zwakke
dingen macht gegeven."
FLORIS C.
k
t
3
t
r
i
j
FRXSO.
1
1
9
1
j
1
i-
't
1
9
t
9
1
t
-- -
maar de principle dier partyen (hoe
gebrekkig dan ook toegepast) ademen
toch in menig opzicht den geest van
’t Christendom.
ET--
