O
Nieuws- en Advertentieblad
voor de Gemeenten Worknm, Hem. Oldeph. en Noordi, Hindeloopen, Stavoren, enz. enz.
ZATERDAG 23 JULI 1932.
No. 30
58ste Jaargang
Officieel Gedeelte.
Piaatselijk Nieuw
VERNIEUWING.
Uitgave van T. GAASTRA Bz. te WORKUM Telefoon No. 45
TE HUUR,
HAVEN WORKUM.
Algemeen weekoverzicht.
(Nadruk verboden.)
t
t
t
t
r-
r
it
r
i
l
t
t
1
t
Dit blad verschijnt des Za
terdags en kost per kwartaal
65 cents; franco per post
1 gulden. Enkele Nos. 5 ets.
Ingezonden stukken Donder
dags voorm. in te zenden. Ad-
vertentiën tot uiterlijk Don
derdagsmorgens 12 uur, uit
gezonderd familieberichten
t
t
I-
t
r
t
t
n
i.
n
e
u
1.
i-
i-
k
e
)t
n
li
kt
n
n
n
n
b
n
n
d
n
n
n
e
n
n
k
r.
g
P
n
3
t
worden ingeleverd. Blijkt bij de in
levering, L.
of dat d<
Een geestelijke depressie gaat
vooraf aan de financieel® en
economische ineenstorting, en
De regeering schijnt spoed te wil
len betrachten met de uitvoering van
het rapport-Welter. Voor zooverre ze
daartoe de bewilliging van de volks
vertegenwoordiging niet behoeft, is ze
er reeds druk mee doende, o. a. voor
wat de afvloeiing betreft van perso
neel in ’s Rijks dienst, waartoe althans
voorbereidingen worden getroffen.
Deze week is het besluit afgekomen
van den Minister van Onderwijs tot
opheffing van de Rijks Kweekscholen
te ’s Bosch en Oud Beierland en van
de Normaallessen te Tiel en Zwolle.
De Rijks Kweekschool voor onder
wijzeressen te Apeldoorn werd mede
met opheffing bedreigd, maar te elfder
ure besloot de minister nog om op
deze school voorloopig alleen nog
belangrijke bezuinigingen door te
voeren.
De Centrale van Vereenigingen
van Personeel in ’s Rijks dienst heeft
stelling genomen tegenover de salaris
voorstellen van de commissie-Welter.
Besloten werd tot een ernstig verzet
er tegen. Wat de afvloeiing betreft
van personeel (met 12 pCt. van de
bezetting), deze werd onpractisch
geheeten, omdat ze tot geen directe
nen zouden op wachtgeld moeten
worden gesteld en men zou voor hen
verscheidene jonge krachten in dienst
moeten nemen. Wachtgeld plus het
Alea jecta est De teerling is ge
worpen. De reactie in Duitschland
heeft den strijd aangebonden tegen
de democratische en republikeinsche
partijen. Rykskanselier Von Papen
heeft zich met medewerking van
Von Hindenburg als Rijkscommissaris
voor Pruisen opgeworpen. Onder het
motief, dat de Pruisische regeering
zich niet scherp genoeg te weer
stelde tegen communistisch geweld,
heeft hij den Pruisischen minister
president Braun en den minister van
Binnenlandsche Zaken Severing hun
congé gegeven en de andere ministers
zullen uit solidariteit wel vrijwillig
hun ontslag nemen. Een stelletje
generaals schijnt de regeerings-
functies te zullen overnemen. Dr.
Bracht, eerste burgemeester van het
Krupp-sche Essen zal als gemachtig
de van Von Papen met de leiding
der Pruisische regeering worden be
last. In Berlijn en de provincie Bran
denburg is de uitvoerende macht
overgedragen aan luitenant generaal
von Runstedt, die ook het commando
over de Berlijnsche politie op zich
heeft genomen. De Beiersche commis
saris van politie en de ondercommis-
sarissen, alsmede de commandant van
de Berlynsche Schutspolizei zijn tot
aftreden gedwongen en ze zijn ver
vangen, deels door den politie-com-
missaris van Essen, deels door
militairen. De staat van beleg in
Berlijn en de provincie Brandenburg
is afgekondigd, de pers is in haar
vrije meeningsuiting geknot. De
reactie steekt driest het hoofd op; de
leider der Duitsch-Nationalen, Dr.
Hugenberg eischte het herstel van
de Hohenzollern op den troon. Onder
al deze gebeurtenissen is Berlijn
voorloopig rustig gebleven, maar een
geweldig en wanhopig democratisch
verzet, dat helaas wel gebroken zal
worden door communistisch gewroet,
staat straks ongetwijfeld te wachten.
De verkiezingen van 31 Juli hebben
volstrekt geen beteekenis meer. Door
daden van terreur, van communisti
sche en van nationalistische zijde,
heeft men getracht om den verkie
zingsuitslag te „maken” de Nazi’s
zullen door hun drang op de regee
ring, waarvan bovengenoemde beslui
ten het gevolg zyn, in hun opzet
zeker slagen. De verkiezingen zijn
niet vrij 1 de propaganda der andere
partijen wordt stelselmatig verhin
derd en onderdrukt. Kardinaal en
bisschoppen van Duitschland hebben
in het begin van deze week nog
telegrafisch bij Von Hindenburg tegen
de geweldmethoden van rechtsche
en linksche radicalen geprotesteerd,
alles tevergeefs Hindenburg luis
terde nog slechts naar één man: Von
Papen, gesouffleerd in zijn rol door
generaal Von Sleicher en steunende
op de volgelingen van Hitler. Het
heet, dat op 31 Juli, of kort daarna,
de keizer of de kroonprins in hun
oude macht zullen worden hersteld.
Alles is in Duitschland mogelijk op het
moment. De ex kroonprins is in de
laatste weken, mét enkele broers
van hem, twee maal in ons land ge
weest om met den ex-keizer te con-
fereeren.
De ontwapeningsconferentie gaat
spoedig op vacantie, misschien reeds
salaris voor een jonse kracht zou
méér zijn dan het vroeger gegeven
salaris voor den ontslagene. De Cen
trale meende, dat de noodige bezui
niging bereikt zou kunnen worden
door een natuurlijke inkrimping van
personeel. Als voorloopig geen nieuwe
krachten worden aangesteld, zal door
natuurlijke afvloeiing een besparing
worden verkregen van 5 millioen per
jaar.
De Centrale zal ook elke nieuwe
loonkorting afwijzen. Ze doet de re
geering een middel aan de hand om
gedurende drie achtereenvolgende
jaren per jaar 133 millioen aan extra-
baten In de schatkist te laten vloeien
en wel door heffing in dien tijd van
gemiddeld 2 pCt. op het vermogen,
d. i 2/3 pCt. per jaaFi waj naar de
meening van de Centrale de alge-
meene volkswelvaart niet zal aan
tasten.
op het einde dezer week. In een
resolutie zullen enkele zaken worden
vastgelegd, waarover men het eens
is geworden. Het is nog niet veel. Na
22 September zal de dan afgeloopen
vacantie in de bewapening voorloopig
voor 4 maanden worden verlengd.
Voorts sci ijnt men het niet over
de afschaffiig, maar over da tota
le toegelaten tonnage van tanks te
z(jn eens geworden en over het ver
bod van bacteriologische en chemi
sche oorlogvoering. Aan een verbod
van bombardements vliegtuigen wil
men nog niet algemeen... Hopen we
maar op betere resultaten in het na
jaar
met ingang van 1 September 1932 de
middenstandswoning aan den Stations
weg, thans bewoond door den Heer
J. Bulthuis, rij ksontvanger.
Huurprijs f300 per jaar.
Voorwaarden liggen ter Secretarie
ter inzage in de gewone bureau-uren.
Gegadigden dienen zich voor 1
Augustus 1932 schriftelijk bij den
Burgemeester aan te melden.
Workum, 20 Juli 1932.
Burgemeester en Wethouders
van Workum.
zoowel het fabriceeren van artikelen
als het verkoopen van i
geven van arbeid en tflu, uwiu
en handen als een gelegenheid om
het hoogste begrip van goed dat wij
kennen te dienen, en niet als een
uitsluitend middel om onze zelfzuch
tige doeleinden na te streven. En
wanneer we dat doen, met wijsheid
en verstand, zonder dwaze sentimen
taliteit of toegevendheid aan grillen
of oneerlijke beweegredenen van an
deren, dan hoeven we heusch niet
bang te zijn, dat ons werk er minder
goea en dus minder vruchtdragend
door gedaan zal worden. Integendeel
FLORIS C.
BUITENLAND.
Rijkskanselier Von Papen ont
zet de Pruisische regeering uit
haar macht. De Staat van
beleg. Een generaalsdictatuur.
Hugenberg eischt het erfelijk
keizersschap. Van elders.
Ter kennis van belanghebbenden
wordt gebracht, dat de haven van
Workum en de haventoegang is uit
gediept tot 2 m. N.A.P. Het peil van
de afgesloten Zuiderzee bedraagt
0.13 m. N.A.P., zoodat de vaardiepte
in de geul gemiddeld 1.87 m. bedraagt.
De geul heeft een bodembreedte van
16 m. met beloopen van 1 4. In de
haven kunnen goederen en materialen
uit schepen, die door hunnen diep
gang en grootte de binnenwaters niet
kunnen bevaren, in kleinere schepen
worden overgeladen of opgeslagen
worden op den Kadedyk. Kadegeld
wordt niet geheven. Het vuur- en
bakengeld bedraagt: voor schepen
van 300 ton en daarboven f 1.30van
90-110 ton f0.80; van 30 tot 50 ton
f0.60, telkens by het in- en uitvaren
van de haven.
Voor toegang tot de binnenwaters
moet gebruik worden gemaakt van
een schutsluis, lang 36 70 m., door-
vaartsw^dte 7.30 m., diepte 1.65 m.
Maximum toegelaten diepgang in de
binnenvaartwaters 1.50 m. beneden
F.Z.P. Sluisgeld voor schepen van
150—200 ton f250; van 90—110 ton
f 1.—van 30—50 ton f 0.40. Brug
geld aan de 3 bruggen 5 cent per
brug.
Workum, 11 Juli 1932.
Burgemeester en Wethouders
van Workum,
C. E. van KOETSVELD.
De Secretaris,
v. d. GOOT.
In Roemenië heeft de Boerenpartij
277 van de 355 zetels veroverd, of
schoon ze slechts 45 pCt. van de
stemmen verkreeg. In Roemenië ver-
krygen partijen, welke veel stemmen
verwerven, naar verhouding een aan
tal zetels als premie toegewezen. De
premie bedroeg hier voor de boeren
102 zetels. De uitslag staat intusschen
een nationale concentratie in den weg,
als door koning Carol gewenscht. De
boeren zullen zich alléén sterk ge
noeg voelen. De party van den hul
digen premier Jorga kreeg zelfs niet
één zetel.
BINNENLAND.
De regeering voor de microfoon.
Het rapport-Welter in uit
voering; de opheffing van
kweekschol n. Hoe de amb
tenaren het begrootingstekort
willen dekken.
Het optreden van den vooornaam-
sten verantwoordelijken regeerings-
persoon voor de microfoon, was iets
nieuws voor ons land. Het zoo zeer
verlangde rechtstreeksche contact
tusschen regeering en volk, is er mee
tot stand gekomen. Of het experiment
ook heeft voldaan
De heer Ruys de Beerenbrouck
heeft gesproken met ernst en over
tuiging. Niet over wat de regeering
in den naasten tyd van plan is te
doen, heeft hy het woord gevoerd,
maar hij heeft ons de volle zwaarte
van de crisis voor oogen gehouden,
aangetoond, dat deze heel de wereld
geldt en hier niet kan worden bezwo
ren. De minister-president heett uit
eengezet, wat reeds gedaan is moeten
worden om de gevolgen van de crisis
voor groote bevolkingsgroepen te
verzachten en hy heeft op de nood
zaak gewezen, dat nieuwe zware
offers zullen worden gevraagd om
een ineenstorting van ons economisch
leven te verhinderen en de grootste
ellende van ons volk af te wenden.
Sommige regeeringsdaden lijken wel
eens ongevoelig, zei hij, maar en
op die woorden willen ook wy den
nadruk leggen „als noodtoestand
menschelyk gevoelen en harden
plicht in conflict brengt, staat zelfs
de maatregel, die tijdig erger leed
voorkomt, al spoedig onder den
schijn van harteloosheid.”
Bepaald nieuws heeft de rede van
den heer Ruys niet gebracht. Dat
mocht trouwens ook niet worden ver
wacht. Intellectueelen bezien de cri
sis, gelijk de regeering die in haar
oorzaak en ontwikkeling heeft ge
schetst, al deed het goed om alles nog
eens klaar en duidelijk te zien
samengevat. Voor de massa leek ons
het betoog te hoog afgestemd. Niet
ten onrechte dan ook heeft de heer
Ruys een beroep gedaan op hen, die
geroepen zyn om de openbare mee
ning voor te lichten en leiding te
geven aan volksgroepen. Zij dienen
alle eenzijdigheid af te leggen en den
gewetensplicht te beseffen, dat de
voorlichting op zuivere en volledige
documentatie beruste.
Overgang naar de aanvullings< P!
reserve.
De Burgemeester der gemeente
WORKUM;
brengt ter kennis van belangheb
benden
Behoudens onvoorziene omstandig
heden, zullen op 1 October 1932 naar
de aanvullingsreserve overgaan
1. de gewone dienstplichtigen van
de landmacht, behoorende tot de
lichting 1917, met uitzondering van
hen, die de eerste oefening met een
andere lichting hebben beëindigd;
2. de gewone dienstplichtigen van
de landmacht van andere lichtingen,
die met de lichting 1917 de eerste
oefening hebben beëindigd, met uit
zondering van hen, die reeds eerder
naar de aanvullingsreserve zijn over
gegaan.
De tot de aanvullingsreserve be
hoorende dienstplichtigen zijn bestemd
om ingeval van mobilisatie eerst na
de algemeene oproeping in werkeljj-
ken dienst te worden geroepen en
om dan op te komen bij de depóts.
De Rijksgoederen, verstrekt aan
de dienstplichtigen, die op genoem
den datum naar bedoelde reserve
overgaan, zullen met uitzondering
van haarkam, roskam, spons en zak
boekje in October 1932 moeten
igeleverd. Blflkt bij de in-
dat er goederen ontbreken
eze niet in den vereischten
staat verkeeren, dan stelt de dienst
plichtige, wien het aangaat, zich o.a.
aan bestraffing bloot.
Nader zal aan belanghebbenden
worden bekend gemaakt, wanneer en
waar de inlevering moet plaats heb
ben.
Workum, den 21 Juli 1932.
De Burgemeester voornoemd,
HENDR. DE VRIES Wz., L.-B.
WORKUM, Juli 1932. Geslaagd voor
het toelatingsexamen aan het Gym
nasium te Sneek, onze stadgenoot
A. Deinum Bevorderd naar klasse 3
de heeren M. Hylkema en B. v. d.
Gaast, beiden te Heidenschapnaar
klasse 5 de heer H. D. Tjeerde, al
hier en naar klasse 6, afd. A de heer
J. Couperus te Nijhuizum.
18 Juli. Vrydagavond j.l. boekte
onze korfbalclub „Jong Frisia” in de
competitie 1932 haar eerste over
winning op „Quick” van Stavoren.
De 5—0 stand spreekt voor zichzelf
en bovendien werden er nog wel
eenige kansen op een hoogere score
geboden, die onbenut bleven. Het
terrein, voor „Quick” natuurlijk
vreemd, was door een motregentje
vry glad geworden, wat waarschijn
lijk oorzaak is geweest dat „Jong
Frisia” het zoo gemakkelyk met deze
cyfers won. Het Workumer doelvak
had het doorloopend druk.
18 Juli. Zaterdagmiddag speelde
„Stormvogels” I tegen IJ.V.C. en won
dit zonder veel moeite met 10—1.
Beide elftallen hadden eenige inval
lers. Het spel stelde ons teleur, daar
dit bij de uit-wedstryd te IJlst een
vrij wat spannender karakter droeg.
Was toen het veld te droog en te
hard, thans deed de gladheid een nog
lastiger invloed gelden. De uitslag
was lang niet zoo verwacht en geeft
het krachtsverschil ook niet juist
weer, hoewel IJ.V.C. een belabberde
wedstrijd speelde.
18 Juli. Zaterdagmiddag onge
veer 3 uur ging een lange file van
luxe auto’s, een 35 tal en 3 bussen
door ons stadje. Het bleek een tochtje
te zyn vanuit Franeker voor Ouden
van Dagen. Men kon het de inzitten
den aan zien dat ze bijzonder met
dit reisje ingenomen waren. Helaas
werd de vreugde eenige ©ogenblik
ken later wreed verstoord. Door een
verkeerde manoeuvre van den chauf
feur raakte een der luxe auto’s de
leuning van het betonnen brugje b{j
den veehouder J. de Boer in ’t Hei
denschap en kwam omgekeerd in de
bermsloot terecht. Waarschijnlijk heeft
de chauffeur willen remmen, maar
toen by vergissing op het gaspedaal
getrapt. De vier inzittenden werden
vrij spoedig bevrijd en door een mee
rijdende pleegzuster en dr. Leeuw
verbonden, waarbij bleek dat de be
stuurder A. Smit, die geruimen tyd
buiten kennis was, er het slechtst
aan toe was. De toestand van de
oudjes liet zich gelukkig vry goed
aanzien, hoewel ze op doktersadvies
naar het Ziekenhuis te Sneek werden
vervoerd, waar alleen de heer Met
selaar, de zwaarst gekwetste, achter
bleef. De overigen, waaronder ook de
China heeft een wapenstilstand ge
sloten met Tibet. We weten hier nog
niet, waarom die twee hun oorlogje
voeren. Japansche troepen zyn de
Chineesche provincie Jehol binnenge
trokken, zoodat eea nieuw Chineesch-
Japansch corfi ct in wording schijnt.
Cholera eischte in de laatste we
ken 500 slachtoffers in Sjanghai,
Tientsin en Nangking.
De kwestie is, dat we ten slotte
geen scheidingslijn kunnen en mogen
trekken, tusschen de theorie en de
praktijk, tusschen onze mooie en als
goed erkende moreele beginselen,
en ons dagelijksch leven. De goede
beginselen moeten ons heele leven
beheerschen en al onze daden inspi-
reeren. Ons werk, ons vak, ons be
roep, onze zaken, alles moet een deel
z|jn van ons bewuste streven om
alleen het goede te dienen, en daar
mee bet algemeen welzijn. Ons dage-
lijksche werk moet een deel zjjn van
ons leven, dat op zijn beurt weer
moet zijn een dienen van het hoogste
- en beste wat wij zien en kennen. We
hebben ten slotte het leven en het
werk dat wij doen te gaan zien bezuiniging zou voeren. De ontslage-
goederen, bet
Id, van hoofd
a-----
De prijs der Advertontiën
is van 1—5 regels 60 cents,
elke regel meer 7 cents
Grootere letters naar plaats
ruimte. Buiten Friesland,
uitgezonderd Familieberich
ten, 10 cents per regel.
By abonnement belangrijk
lager
tenzij er een geestelijke ver
nieuwing is, zal er geen werke
lijk herstel zijn.
Dr. Joseph Fort Newton.
Tusschen ons gezegd en gezwegen
en ge moet het maar niet verder
vertellen, laten we hot maar onder
ons houden zyn wy, jawel u en ik,
af en toe verdraaid eigenwijze venten.
Want sapristi, wij weten alles zoo
goed, kennen en onderschrijven ten
volle allerlei mooie, diepzinnige
ethische waarheden, en als we lezen
van of hooren over deksels brave
dingen van broederschap, van naas
tenliefde, van eerlijkheid en oprecht
heid, van ongeveinsdheid en trouw
aan belofte of gegeven woord, kortom,
als we al de sporten van de ladder
der moraal, die tot hooger leven
reikt, aan ons geestesoog zien voor
bijgaan, dan zijn we het er roerend
mee eens, voelen we intuïtief de
groote levenswaarheid ervan.
Maar als we dan, jawel u en ik,
eens heel eerlijk met ons zelf te rade
gaan, en eens met dezelfde meedoogen-
looze critiek waarmee we zoo gauw
voor anderen klaar staan, onze eigen
daden en beweegredenen onder
de loupe nemen, niets verdoezelenden
niets vergoelijkend, dan moet u eens
opletten, hoeveel keer en op een dag
we ontrouw zyn aan al die mooie
grondwaarheden, aan al die mooie
richtsnoeren voor het leven, die de
zoozeer door ons bewonderde ethische
waarheden bevatten. En als we dat
dan hebben gedaan, en de vergelij
king valt niet erg gunstig uit, dan
zijn we maar al te zeer geneigd, om
massa’s verontschuldigingen voor ons
gedrag te vinden. En dan is er ten
slotte nog een heel verborgen iets
dat schijnt te zeggen o, we zouden
ons wel wachten en heftig schamen
dit vierkant te erkennen nouja...
de menschen zien het toch niet.
Dat komt... wel, dat komt omdat
we, bewust of onbewust, eigenlijk
zoo’n beetje meenen, dat we ons
leven kunnen verdeden in twee af-
deelingen. De eene afdeeling is voor
het naleven van de mooie ethische
levenswaarheden, als we er tyd en
zin in hebben en het ons vooral niet
te veel moeite, last, moed of krachts
inspanning kost. De andere afdeeling
is voor het doen van onze eigen wil,
irecies naar het ons invalt en naar
et ons lust, naar de gril van het
oogenblik, en zonder dat deksels
lastige geweten. En naarmate we
aan de tweede afdeeling meer en
meer de vrye hand laten, totdat er
feitelyk van onze mooie levens
principes niets meer in praktijk ge
bracht wordt, en naarmate precies
deze zelfde gedragslijn door alle
anderen wordt overgenomen, ontstaat
er een geestelijke depressie, een
bankroet van de moraal. En dan
wordt er gesproken van een wereld
crisis. O ja, en dan zijn daar natuur
ijk allerlei zeer plausible economische
en politieke oorzaken voor te vinden.
Maar als men dan al die doorgeleer
den en politici aangeduide oorzaken
op den keper beschouwt, stuk voor
stuk, en kykt door welke motieven
en beweegredenen deze oorzaken
werden tot stand gebracht en inge
geven, dan ziet men telkens weer
met klimmende verbazing, dat het
geen motieven waren uit de eerste
afdeeling van daarnet, die van de
verheven moraal, maar uit de tweede
afdeeling, die, welke leiden tot het
moreele bankroet.
5
1
FR1SO
1
I
1
i-
r
i,
